Teé niĩ i Yeuwa rü tüꞌcüü̃ nameẽtchima i naéga?
Rü Tupanaarü Ore nanangãü̃
Rü Tupanaarü Ore tüü̃ nanaweꞌ na Tupana ya Yeuwa ya aicumacü rü guü̃ma ücü. (Apocaríchiu 4:11) Nüma rü Abraáũarü rü Moichéarü rü ta Ngetchutchuarü Tupana niĩ. (Gênesis 24:27, Êxodo 15:1, 2 rü Juã́ũ 20:17) Nüma ya Yeuwa rü tama wüitama i duü̃ü̃gütücumüarü Tupana niĩ notürü nüma rü guü̃ma i naanecü̃ãꞌarü Tupana niĩ. — Salmos 47:2.
Rü Tupanaarü Ore nüü̃ nanaweꞌ Tupanaéga Yeuwa niĩ rü ngema naéga norüicatama niĩ. (Êxodo 3:15 rü Salmo 83:18, Tradução do Novo Mundo) Rü ngẽma naéga i hebraico yiĩ na nhaü̃tchiga: “Tchauneta nüü̃ tchaü.” Rü yímagü i Tupanaarü Orearü nguꞌwaꞌeü̃gü meã nüü̃ nacuaꞌü̃ ngẽma Yeuwaéga na nhaü̃tchiga rü ‘nüma ningu rü naü i ngẽma nüma nanawaꞌeü̃ rü ngẽma nüü̃ niuü̃’. Ngẽma ore nameẽtchi erü nüma guü̃ma naücü rü guü̃guma norü ngútchaü̃ naüü̃. (Isaías 55:10, 11) Rü yeera Tupanaarü Ore tüü̃ nanguꞌẽẽ i Yeuwatchiga rü tama naégaicatama. Cuaꞌãtchiruü̃, nawa tüü̃ nanguꞌẽẽ norü narüyeeraãcüma: Rü tüü̃ nangetchaü̃. — Êxodo 34:5-7, Luca 6:35 rü 1 Juã́ũ 4:8.
Rü ticunagawa Tupanaéga ya Yeuwa rü tradução i hebraicogawa niĩ יהוה (YHWH). Ngẽma ãgümücü letragü hebraicogawa rü Tetragramaéga yiĩ. Tauema nüü̃ nacuaꞌ rü nüü̃ niu ngẽmarüü̃ i naéga i nũcümaü̃ hebraicogawa.
Tüꞌcüü̃ natauma teé rü Tupanaéga meã nüü̃ iu nũcümaü̃ hebraicogawarüü̃?
Rü nũcümaü̃ yema wogaugü i hebraicogawa natauma. Rü teé yema hebraicogawa ideaü̃ nacuaꞌ. Notürü yicama Ore Ümatüü̃ Hebraicogawa niguꞌ rü muü̃ma yudéugü yaõgümüaneü̃ nayema. Rü nacaꞌ rü Tupanaéga nüü̃ niu ga tchieü̃ yiĩü̃. Yeguma nümagü rü tagaãcü naugütaegu ga Tupanaarü Ore rü Tupanaéga nayema rü nanaütchicügüü̃ “Corigu” urü “Tupanagu”. Ngẽmagagu rü ngẽma nguꞌẽẽtae ingeetchiü̃ rü nhuꞌmatchi natautama teé nüü̃ nacuaꞌ nacüma weꞌguü̃ nidea. a
Nümaü̃ i duü̃ü̃gü nagu narüĩnü na Tupanaéga rü “Iavé” urü “Yawé” niĩü̃. Rü togü nüü̃ niu na natoraü̃. Butaqueꞌe i Már ya Ngearü Maü̃ãü̃wa nayema Levíticoarü üyewa gregogawa ümatüü̃ Tupanaéga i Iao nhaü̃. Rü ta nũcüma naümatügü nüü̃ niu na Iae, Iabé rü Iaoué yiĩü̃. Notürü tama nüü̃ nacuaꞌgü na meã aicuma Tupanaéga nũcüma hebraicogawa nüü̃ niugü. b
Taꞌacü niĩ duü̃ü̃gü yaõgü rü Tupanaégatchiga i Bíbliawa?
Taꞌacü niĩ duü̃ü̃gü yaõgü: Rü nüíra Tupanaarü Orewa natauma i Yeuwaéga.
Aicuma: Yeguma Tupanaarü Orewa naümatügü i Tupanaéga (Tetragrama), rü 7 mil-arü yeera niĩ. c Wigutaaꞌ guü̃ma i Bíbliawa Tupanaéga naoẽẽgü rü “Cori” nhaü̃ yema nawügütchigü.
Taꞌacü niĩ duü̃ü̃gü yaõgü: Tupana rü guãétüwa ngẽmacü rü nhuꞌmatchi nüma tautama naüéga.
Aicuma: Tupana rü ngẽma norü ore ümatügüü̃maã nüü̃ niu na mueꞌpüꞌcüna ta naéga nawügüü̃. Nüma ta nanawaꞌe na duü̃ü̃güü̃ na nüü̃́ nacuaꞌüü̃gü naéga rü nüü̃ niu. (Isaías 42:8, Joel 2:32, Malaquias 3:16 rü Romacü̃ãꞌ 10:13, TNM) Rü yeguma yema profetanetagü rü Tupanaégaü̃ tama nüü̃ nacuaꞌẽẽgu rü Tupana pocu namaã nauegu. — Jeremias 23:27, TNM.
Taꞌacü niĩ duü̃ü̃gü yaõgü: Ngẽgumarüü̃ ta yema Judeugü rü Tupanaéga rü Tupanaarü Orewa inaüütchi.
Aicuma: Rü nümagü i Judeugüna nanatchuuü̃ na Tupanaarü Orewa yawügutchigüü̃ i Tupanaéga. Notürü nümagü rü tama Tupanaéga Tupanaarü Orewa inanaüütchigü. Rü ngẽmaãcü rü Tupanaü̃ nanaweꞌgü na norü mugüga naĩnüẽ. — Mateu 15:1-3.
Taꞌacü niĩ duü̃ü̃gü yaõgü: Rü Tupanaéga tama name na Tupanaarü Orewa nangẽma erü tama teé nüü̃ tacuaꞌ ngẽgumarüü̃ nũcümaü̃ hebraicogawa nüü̃ iuü̃.
Aicuma: Rü ngẽma ĩnü nanaweꞌ na Tupana nanawaꞌe na guü̃ma i duü̃ü̃gü rü naégaü̃ nacuaꞌgü i guü̃ i nagawa ideagü. Rü Bíblia nanaweꞌ na nũcümaü̃gü ga Tupanaarü duü̃ü̃gü rü to nagawa nüü̃ niu i nümaü̃ i duü̃ü̃güéga.
Nüü̃ nadaugü i Yuchuééga na Iraéutanüü̃güarü ãẽꞌgacü niĩ. Rü nüíra Séculogu bemana Cristurüü̃ Yeoshúa hebraicogawa nüü̃ niu. Notürü to duü̃ü̃gü gregogawa Iesoús nhaü̃gu nüü̃ naugü. Rü Yuchuééga hebraicogawa, rü Tupanaarü Orewa nanaümatü gregogawa. Ngẽma nanaweꞌ na ngẽma duü̃ü̃gü yaõgüü̃ nanaügü taꞌacü aicumaü̃. Nhuꞌmatchi, taꞌacü nüü̃ icuaꞌgü? Nümagü nüü̃ niu duü̃ü̃güéga rü nacümagü. — Puracügü 7:45 rü Ebréugü 4:7, 8.
Ngẽmaãcü ta rü tradução i Tupanaéga. Rü ngẽma naéga name nüü̃ niu notürü yeera narümemaẽ ta Bíbliawa nangẽmaü̃ i Tupanaéga.
a New Catholic Encyclopedia (Nova Enciclopédia Católica), norü tare üye, volume 14, naátügü 883-884wa nhanagürü: “Yicama na Eyítuanewa nawoegu, inaügü ngẽma naéga Yahweh nüü̃ niu nacümamaã nameẽtchi, ngẽmagagu inaügü nanaütchicüü̃ ngẽma naéga oregu ADONAI urü ELOHIM.”
b Rü yeera nüü̃ nacuaꞌü̃caꞌ i Tupanaégatchiga, rü nüü̃ nadau i apêndice A4, “O nome divino nas Escrituras Hebraicas”, Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada.
c Nüü̃ nadau i Theological Lexicon of the Old Testament (Léxico Teológico do Velho Testamento), volume 2, naátügü 523-524wa.