•  Nhuãcü ya Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü nüü̃ nacuaꞌü̃ tchi tama namegu i Tupanapeꞌewa i wüi i peta?

•  Ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü nüü̃ nangetchaü̃güama i natanüü̃ woo tama wüigu namaã nanaütchigagü i nhure i petagü?

•  Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rüeꞌna nüü̃ namuü̃ na tama nanaütchiga i wüi i peta?

 Naü̃pa i nüü̃ nauneta tchi nanaütchigagu tá rüeꞌna tama i wüi i peta, rü Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü Tupanaarü Orewa nanangugü. Ngẽguma i ngẽma petagü rü tama namaã wüiguü̃ niĩgu i Tupanaarü mugü, rü Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i ngẽmatama i petagü. Rü natchiga i togü i petagü, rü wüitchigü i Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü nüü̃ nauneta tchi nanaütchigagu tá rüeꞌna tama. Notürü nacaꞌ nadau na ‘naãẽwa meü̃gu narüĩnüü̃ i Tupanapeꞌewa rü duü̃ü̃güpeꞌewa’. — Puracügü 24:16

 Nhaa niĩ i nhure cagü na Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü nügüna nacagü naü̃pa nüü̃ nauneta tchi nanaütchigagu tá rüeꞌna tama ya wüi i peta. a

•   Ngẽma peta rüeꞌna natchiga niĩ i wüi i nguꞌẽẽtae na tama Tupanaarü Orewa ngẽmaü̃?

   Tupanaarü Orearü ucuꞌẽ: “‘¡Ípechoxü̃ i natanüwa i ngẽma duü̃xü̃gü i tama chorü duü̃xü̃gü ixĩgüxü̃! ¡Rü taxṹ i nüxü̃ pingógüxü̃ i ngẽma chope̱xewa ãũãchixü̃!’” — 2 Corĩ́tiucü̃ãꞌ 6:15-17.

   Nacaꞌ tama ‘nüü̃ ningógü’ i ngẽma ãũtchiü̃ i nguꞌẽẽtaegü i tama Tupanaarü mugümaã nawüiguü̃ niĩ, rü Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i ngẽmatama i petagü.

   Ngẽma petatchigagü i togü i tupananetagü rü norü cuaꞌüü̃ niĩ. Ngetchutchu rü nhanagürü:“¡Nüxü̃ icua̱xüxü̃ ya Cori ya curü Tupana, rü yimágaxicatama naxĩnü!” (Mateu 4:10) Ngegumarüü̃ i ngẽma mugü rü Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i ngẽma petagü i Natal, rü Páscoa rü Primeiro de Maio.  b Erü ngẽma petagü rü nori natchiga niĩ i tupananetagüarü cuaꞌüü̃. Ngẽmaétüwa ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i nhaa petagü:

  •  Kwanzaa. Ngegumaruü̃ i ngẽma popera i Enciclopédia de Estudos Negros,  c ngẽma naéga i Kwanzaa rü “nawa ne iĩü̃ i ngẽma naga i suaíli matunda ya kwanza, rü natchiga niĩ ‘nüíraü̃ü̃ i nanetügüarü o’. Ngemaãcü ngẽma peta rü natchiga niĩ i ngẽma nüíraü̃ü̃ i bueta na marü poperawa nanaümatü i Áfricacü̃ãꞌ arü orewa.” Woo nhure i duü̃ü̃gücaꞌ ngẽma peta rü tama namaã wuiguü̃ i religiãotchiga, rü ngẽma popera i Enciclopédia de Religião Africana  d rü nüü̃ niu na ngẽma peta i Kwanzaa rü namaã wüiguü̃ niĩ i to peta i Áfricacü̃ã niĩ. Ngẽma petawa nüíraü̃ü̃ i norü nanetügüarü o rü “nüna naãü̃ i norü tupananetagü rü norü marü yueü̃ i oꞌigü i moẽ nüna naãü̃ãcüma.” Rü ngẽmatama i poperawa rü nhanagürü: “Ngẽmatama i naãẽ i moẽ inaü̃ãcüma nacaꞌ i norü marü yueü̃ i oꞌigü nüna naã rü nawa ngẽmaü̃ i ngẽma peta i Áfricatanüü̃ ya Kwanzaa.”

  •  Ngẽma petatchiga i superstição rü boa sorte. Tupanaarü Ore rü nhanagürü: “Natürü i pema rü choxna pixĩgachitanü, rü nüxü̃ perüngümae ya yima chopata ya ma̱xpǘne ya üünexü̃wa ngẽxmane. Rü ñu̱xũchi ngẽma tupananetagü i Gáx i mexü̃ ueguxü̃, rü Mení i chixexü̃ ueguxü̃, rü pema rü õna rü bínu nüxna pexãgü.” (Isaías 65:11) Ngẽmagagu niĩ na Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i nhaa petagü:

  •  Ivan Kupala. Ngẽma popera i nagu naãéga i A a Z ya Belarus  e norü ümatürüü̃ niĩ rü nhanagürü: “Ngegumarüü̃ i ngẽma duü̃ü̃güarü ore, rü ngẽma petayane ngẽma natureza rü nüna naã i pora i üüneü̃. Ngẽguma tchi ngẽma duü̃ü̃ rü írüporaü̃gu rü sorteãꞌü̃gu rü tá nanayau i írarüwa i pora”. Nori ngẽma peta rü wüi i tama Tupanaaü̃́ yaõü̃ i petaü̃ na nanaütchigaü̃caꞌ ga nüü̃ narümaꞌmae ga nguneü̃ ga norü taunecügu. Notürü ngegumarüü̃ i ngẽma popera i Enciclopédia da Cultura Russa Contemporânea  f ngẽma peta i tama Tupanaaü̃́ yaõü̃ rü yicama rü wüi i Tupaucaarü petaü̃ niĩẽẽ [“taunecütchiga i ngẽma üüne” i Yuã́ü̃ ya baieü̃ẽẽruü̃] nawena ga yema tama Tupanaaü̃́ yaõü̃ rü nanayauü̃ ga Cristuarü ore”.

  •  Ano-Novo Lunar (Ano-Novo Chinês rüeꞌna Ano-Novo Coreano). Ngegumarüü̃ i ngẽma popera i Bolos da Lua e Espíritos Famintos: Festividades da China,  g “ngẽguma yeeraãcü name i natanüü̃caꞌ rü namücügücaꞌ rü inanayauü̃ i boa sorte, rü nüü̃ icuaꞌüü̃ i norü tupanagü rü naãẽü̃gü, rü nhuꞌmatchi nüü̃́ nangútchaü̃ na ngewacaü̃cü ya taunecügu meü̃ nayaugüü̃caꞌ”. Nanangegumarüü̃ i ngẽma Ngewacaü̃cü ya Taunecü ya Coreiacü̃ãꞌ, “nawa nümagü rü nüü̃ nicuaꞌüü̃gü ga yema marü yueü̃ ga norü oꞌigü, rü nacümagümaã rü nüna niĩngatchiẽẽtchaü̃ i ngẽma ngoꞌogü na ngemaãcü i ngewacaü̃cü ya taunecügu meü̃ nanayaugü. Rü nhuꞌmatchi i ngẽma ore i tama ngóü̃maã rü nüü̃ nacuaꞌtchaü̃ i taꞌacü tá namaã nangupetü”, nhanagürü i ngẽma popera i Enciclopédia das Comemorações de Ano-Novo ao Redor do Mundo. h

  •  Ngẽma petagü rü natchiꞌitchiga. Tupanaarü Ore rü meãü̃́tchima nanangóẽẽ na ngẽma alma rü nayu. (Ezequiel 18:4, TNM) Ngẽmagagu niĩ na Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i nhaa petagü i natchiꞌitchiga:

   Yuetatchiga (Dia dos Mortos rüeꞌna Dia de Todas as Almas). Ngegumarüü̃ i ngẽma popera i Nova Enciclopédia Católica, “ngẽma nguneü̃gu rü nüna icuaꞌãtchieẽẽruü̃ i guü̃ma i yueü̃”. Ngẽmatama i poperawa rü nhanagürü: “Nori ga Idade Médiagu yema duü̃ü̃gücaꞌ gumá nguneü̃gu ga yema ga alma rü purgatóriowa nayema rü nhama natchiꞌiruü̃, rü yuüruü̃, rü curururuü̃ rü togütchigü, rü nacaꞌ nangógü ga yema duü̃ü̃gü ga marü namaã tchieü̃ naüü̃ yeguma namaẽgu.”

  •  Ngẽma petagü i ẽü̃guü̃ cuaꞌü̃gümaã rüeꞌna ocultismotchiga. Tupanaarü Orewa rü nhanagürü: “Rü tama name i texé i petanüwa rü . . . nagu tixũxü̃ i ngẽma nawa nüxü̃ icuáxü̃ i ngẽma ẽxü̃guxü̃, rü bai i nagu tixũxü̃ nax tayuüxü̃, rü bai i nagu tixũxü̃ nax toguxexü̃ tachixexẽẽxü̃. Rü tama name i naxca̱x tixũ nax duẽxẽgüxü̃ tatoṍẽxü̃, rü bai i naxü̃tawa taxũ nax nüxna tayacaxü̃ca̱x i ngẽma ẽxü̃guxü̃xü̃ cuáxü̃, rü bai i nüxna tayaca i ngẽma naãxẽgüca̱x ngẽmagüxü̃, rü bai i nüxna tayaca i ngẽma yuetaãẽca̱x ngẽmagüxü̃. Erü ya Tupana rü naxchi naxai i ngẽma duü̃xü̃gü i ngẽma nacümagügu maxẽxü̃.” (Deuteronómio 18:10-12) Ngemaãcü nacaꞌ nüna naĩngatchi i ngẽma nacüma i ocultismomaã rü astrologiamaã, erü ngẽma nacüma rü nhamatama i nayuüü̃rüü̃, rü Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i Halloween rü bai tama i to ngẽmatama i petaruü̃:

  •  Worecüarü Petatchiga. Ngẽma peta rü tamaepüꞌ i nguneü̃ natai. Ngẽguma norima tümaarü tchieweüne tüna ngugu, ngẽma worecü rü tümaarü ucapugu tarüwãꞌtaü̃. Edson Tosta Matarezio Filho ya ümatürüü̃ rü nhanagürü: “Ngẽma nacüma rü ínanapoü̃ i guü̃ma i namücügü natchawa i ngẽma ‘tchieü̃ i naãẽgü’ na ngẽma ticuna i duü̃ü̃gü ngoꞌogü, nhagüü̃ nüü̃.” Rü nhuꞌmatchi ngẽguma norima tümaarü tchieweüne tüna ngugu ngẽma rü nüü̃́ rüngü̃ẽẽ na nacaꞌ nangẽmaü̃ i ngẽma ‘üꞌüne’. Ngẽma üꞌüne niĩ i ‘taguma yucü’ rü nhuꞌmatchi i ngẽma marü yueü̃ i oꞌigü. Ngẽma yuücü rü nanaüüneẽẽ i ngẽma nicüeꞌgü, rü ngẽma worecücaꞌ napaetagü i nicüegümaã. Ngẽma tchieü̃ i naãẽgü rü namaã nideagü i ngẽma paetagagu.

  • •  Ngẽma petagütchiga i Moitchéarü mugü i marü nayaguꞌẽẽ i Ngetchutchuarü yugagu. Tupanaarü Ore rü nhanagürü: “Natürü nüma ga Cristu rü nayanguxẽxẽ ga yema mugü rü yemaacü inayanaxoxẽxẽ nax tama tamaxã inacuáxü̃ca̱x i ngẽma mugü.” (Romacü̃ãꞌ 10:4) Ngẽma ucuꞌẽgü i Moitchéarü mugüwa ngemaü̃ rü nhuꞌma rü ta i yaõgüü̃caꞌ nameü̃. Notürü nümagü rü tama nanaütchigagü i ngẽma petagü i Moitchéarü mugütchiga, yeeraãcü i ngẽma petagü natchiga nüü̃ ínananguꞌẽẽ i ngẽma Metchía, erü ngẽma yaõgüü̃caꞌ rü marü ínangu i ngẽma Metchía. Tupanaarü Ore rü nhanagürü: “Natürü i ñu̱xma rü marü ínangu ya Cristu rü tórü pecaduca̱x nayu nax tama nagu ixĩxü̃ i ngẽma nũxcümaü̃güxü̃ i nacümagü.” (Corochacü̃ãꞌ 2:17) Ngẽmagagu niĩ rü nhuꞌmatchi nagagu i ngẽma petagü i nhuꞌma rü nawa ngemaü̃ i ngẽma nacümagü i tama namaã wuiguü̃ i Tupanaarü Ore, rü Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i nhaa peta:

•  Rosh Hashaná (Yudéugüarü Ngewacaü̃cü ya Taunecü). Ngẽma niĩ i yudéugüarü taunecüarü nüíraü̃ü̃ i nguneü̃. Nucümaü̃ ngẽma petawa nümagü rü meẽtchiü̃ i ãmare Tupanana inaãü̃. (Números 29:1-6). Notürü Ngetchutchu ya Metchía rü “nayanuxũ nax Tupanaca̱x ãmare tigugüxü̃ rü itanaxãgüxü̃ i ãmaregü”. Ngemacaꞌ niĩ i ngẽma ãmaregü rü tama Tupanapeꞌewa i meü̃ i nhuꞌma. — Daniel 9:26, 27.

•   Ngẽma petagü rüeꞌna nügü nawüiguẽẽ i ngẽma tupaucagü?

   Tupanaarü Orearü ucuꞌẽ: “¿Rü ñuxãcü nawüxiguxü̃ ya Cristu namaxã i Chataná? ¿Rü ñuxãcü nawüxiguxü̃ i wüxi i duü̃xü̃ i yaxõxü̃ namaxã i wüxi i duü̃xü̃ i tama yaxõxü̃?” — 2 Corĩ́tiucü̃ãꞌ 6:15-17.

  •  Ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü nacaꞌ nadaugü na meã togümaã namaeü̃caꞌ rü togüü̃ nangetchaü̃gü, erü wüitchigü i duü̃ü̃gü rü nüü̃ nauneta i taꞌacüü̃ iyaõü̃ tá. Notürü tama nanaütchigagü i ngẽma peta i togü i tupaucagüarü niĩ. Cuaꞌãtchiruü̃:

  •  Ngẽma petagü rü nanatatchigaẽẽ ya wüie ya duẽẽ i to tupaucaarü rüeꞌna nügü nanawüiguẽẽ i ngẽma tupaucagü. Noritchima yeguma Tupana namaã nacuágu ga norü duü̃ü̃gü nawa ga yema natchiü̃ane ngetá yimá númacü̃ãꞌ rü tama Yeuwagu iyaõgüe, nüma rü nhanagürü: “¡Rü taxũtáma namaxã cuxüga nax nüxü̃ perüngü̃xẽẽgüxü̃ca̱x, rü bai i norü tupananetagüxü̃ picua̱xüü̃gü!. . . . Erü ngẽxguma ngéma cunangexmagüxẽẽgu rü tá norü tupananetagüxü̃ quicua̱xüxü̃ rü cugütátama icuyarütauxẽxẽ.” (Êxodo 23:32, 33) Ngemacaꞌ niĩ ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i nhaa peta:

  •  Loi Krathong. Ngẽma Tailândiacü̃ãꞌ i petayane “norü duü̃ü̃gü rü nanaü i ngẽma petchigü i naiátünacaꞌ, rü nagu naǘ i pumaragü rü weragü, rü deáwa inanaǘ. Nüü̃ nayaõgü na ngẽma petchigü rü nayange i guü̃ma i norü tchieü̃ [azar]. Aicumaü̃tchi ngẽma peta rü nanaütchigagü i ngẽma norü üüne i cuaꞌruü̃ i ngẽma Buda ya Budismoarü tupana niĩ rü marü nüna naãü̃” rü nhanagürü i popera i Enciclopédia do Budismo. i

   Ngẽma petagü rü natchiga i ngẽma nguꞌẽẽtaegü i tama Tupanaarü Orewa ngemaü̃. Ngetchutchu rü yema yudéugütücumügüarü ãẽꞌgacügümaã rü nhanagürü: “Rü ngẽmaãcü ipeyanaxoxẽxẽ i Tupanaarü mu nax nagu pexĩxü̃ca̱x i pecümagütama.” Nüma rü ta nüü̃ niu na notücaꞌma na nüü̃ nicuaꞌüü̃ü̃gü “erü guxü̃ma i norü ngu̱xẽẽtae rü yatügüarü mugümare nixĩ rü tama aixcüma chorü mu nixĩ” rü nhanagürü ga Ngetchutchu. (Mateu 15:6, 9) Nagagu i ngẽma ore na ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i muũtchi i petagü.

  •  Epifania (Timkat, Dia de Reis ou Dia dos Três Reis Magos). Ngẽma petawa nanaütchigagü yeguma Ngetchutchuü̃ ínayadaugügu ga yatügü ga nüü̃ cuaꞌütchigüü̃ ga woramacuriwa ngúeü̃, rü nhuꞌmatchi nanaütchigagü i Ngetchutchuarü baietchiga. “Ngẽma peta rü nüü̃ nayiĩẽẽ ga nhure nucümaü̃ ga petagü nawa nüü̃ nicuaꞌüü̃gü norü tupanagüneta ga deáarü rü natüarü rü tayüarü”, rü nhanagürü i ngẽma popera i Enciclopédia do Natal.  j Ngẽma peta i Timkatgu naãéga rü namaã wüiguü̃ i ngẽma peta i Epifania, “rü ngẽma nacümagüwa ne iĩü̃”, rü nhanagürü i ngẽma popera i Enciclopédia da Sociedade e da Cultura do Mundo Antigo.  k

  •  Assunção de Nossa Senhora arü Petatchiga. Ngẽma petawa rü nanaütchigagü yeguma ga Maria ga Ngetchutchu nae rü dauü̃wa iũgu, rü nhama naanecü̃ãꞌ ga naü̃ne niĩ. Nucumaü̃ ga yaõgüü̃ rü tama nüü̃ nacuaꞌgü i ngẽma nguꞌẽẽtaetchiga, rü Tupanaarü Orewa taü̃ma nüü̃ niutchiga”, rü nhanagürü i ngẽma popera i Religião e Sociedade — Enciclopédia do Fundamentalismo. l

  •  Imaculada Conceição arü Petachiga. “Tupanaarü Orewa rü tama meãü̃́tchima nanangoꞌẽẽ i natchiga Imaculada Conceição [i Mariaarü] . . . Ngẽma nguꞌẽẽtae rü Tupaucaarü niĩ”, rü nhanagürü i ngẽma popera i Nova Enciclopédia Católica.

  •  Quaresma. Ngẽma popera i Nova Enciclopédia Católica nüü̃ niu na ngẽma nguneü̃ rü nacaꞌ nügüü̃́tama nananguꞌẽẽ rü nanaaure rü inanaügü ga yema “norü 4 ga séculogu”, 200arü yeera ga taunecügü ga nanaümatüwena ga Tupanaarü Ore. Natchiga i ngẽma norü nüíraü̃ü̃ i nguneü̃ i Quaresmatchiga rü ngematama i popera rü nhanagürü: Ngẽma nacüma i nagu i Quarta-Feira de Cinzas inayauü̃ i tanimacateꞌe rü guü̃ i naãnewa ngemaü̃ ga taunecü ga 1091gucürüwa.”

  •  Meskel. Ngẽma Etiópiacü̃ãꞌ i petawa rü nanaütchigagü “yeguma nüü̃ inayangaugu ga yema Aicumaü̃ Curutcha ya yema curutcha nawa nipota ga Ngetchutchu, rü nanangitagü i wüi i üü rü ininhaãtchiü̃ i duü̃ü̃gü”, rü nhanagürü i ngẽma popera i Enciclopédia da Sociedade e da Cultura do Mundo Medieval  a Notürü ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nüü̃ nicuaꞌüü̃gü i ngẽma curutchamaã.

•   Ngẽma peta rüeꞌna nanatatchigaẽẽ ya wüie ya duẽẽ, rü i wüi i natücumü urü wüi i natchiü̃anearü cuaꞌruü̃?

   Tupanaarü ucuꞌẽ: “Rü nüma ya Cori ya Tupana rü ñanagürü: — Choma rü poxcu tümamaxã chaxuegu ya yíxema choxna ixũgachixe rü tümarüxü̃ duü̃xü̃güna rüyoexe rü ngẽmaarü ngü̃xẽẽca̱x dauxe.’” — Jeremias 17:5.

   Woo nüü̃ nangetchaü̃gü i togü i duü̃ü̃gü rü nacaꞌ nayumüẽgüü̃, ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i nhaa petagü:

   Ngẽma petagü rü nanatatchigaẽẽ i wüi i ãẽꞌgacü rüeꞌna ya wüie i taü̃ i duẽẽ. “Rü ngẽmaca̱x tama name i perüxü̃ i duü̃xü̃gügu peyaxõgü, erü duü̃xü̃güarü maxü̃ rü ñoma yáxna rüngü̱̃xü̃rüü̃mare nixĩ nax paxa iyacuáxü̃?” (Isaías 2:22) Ngẽmaãcü ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i ngẽma norü taunecütchiga i wüi i rei rüeꞌna ya wüi i rainha.

   Ngẽma natchiü̃anearü woneraarü petatchiga. Ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i ngẽma Woneratchiga (Dia da Bandeira). Tüꞌcüü̃? Erü Tupanaarü Orewa nhanagürü i nhaü̃: “¡Pegüna pedaugü nax tama nüxü̃́ peyaxõgüxü̃ca̱x i ngẽma tupananetachicüna̱xãgü!” (1 Juã́ũ 5:21) Nhure i duü̃ü̃gücaꞌ ngẽma natchiü̃anearü wonera rü tama i wüi i tupanetatchicünaꞌãrüü̃ niĩ. Notürü yimá nũcümaü̃ü̃ orearü umatürüü̃ ya Carlton J. H. Hayes rü poperawa naümatü i nhaü̃: Natchiü̃anecaꞌ rü “guü̃arü yeera nameẽtchi i norü õarü cuaꞌruü̃ rü norü wonera niĩ, rü norü guü̃arü yeera nameẽtchi i ngemaü̃gü i namaã nüü̃ icuaꞌüü̃ü̃güü̃”.

  •  Ngẽma petagü rü nanatatchigaẽẽ ya wüi ya üüneü̃ ya duẽẽ. Yeguma ga yema duü̃ü̃gü rü Pedruü̃ nicuaꞌüü̃gütchaü̃gu, rü nüma rü namaã rü nhanagürü: “‘¡Inachi! Rü choma rü ta cuxrüxü̃ duü̃xü̃mare chixĩ rü tama Tupana chixĩ.’” (Puracügü 10:25, 26) Pedru rü taúema ga Ngetchutchuarü ngúeü̃gü rü tama nanayaugü ga yema cuaꞌüü̃. Nhuꞌma ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i ngẽma petagü i üüneü̃ i duü̃ü̃gütchiga. Cuaꞌãtchiruü̃:

  •  Dia de Todos os Santos. “Wüi i peta nawa nüü̃ nicuaꞌüü̃gü i guü̃ma i üüneü̃ i duü̃ü̃gü . . . Tama nüü̃ nacuaꞌgü ga nhugu ga inanaügü i ngẽma peta”, nhanagürü i ngẽma popera i Nova Enciclopédia Católica.

  •  Nossa Senhora de Guadalupe arü Petatchiga. Ngẽma petawa rü nanatatchigaẽẽ i “ngẽma üüneü̃ i ngecü i Méxicocü̃ãꞌ”. nhure i duü̃ü̃gücaꞌ ngẽma ngecü rü Maria ya Ngetchutchu nae niĩ. Nüü̃ nayaõgü na ngẽma ngecü rü nacaꞌ nanangoꞌ ga üüneü̃ãcüma ga wüi ga naãnewa puracüü̃ ga taunecü ga 1531gu”, nhanagürü i ngẽma popera i Enciclopédia Greenwood da Literatura Latina.  b

   Ngẽma petagü i políticatchiga rü movimento socialtchiga. Tupanaarü Ore rü nhanagürü: “Rü name nixĩ nax Cori ya Tupanagu yaxõgüxü̃ rü tama i duü̃xü̃gügu.” (Salmos 118:8, 9) Ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i ngẽma Ngeü̃tchiga rü Nangetüꞌü̃tchiga (Dia da Mulher rü Dia da Juventude) . Erü ngẽma petagü rü políticamaã rü movivento socialmaã wuiguü̃ niĩ. Ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü nüü̃ nayaõgü i Tupanaicatama niĩ na nanameẽẽ tá i ngẽma guü̃ma i naanearü gutchaü̃gü, rü tama ngẽma duü̃ü̃gü niĩ. Rü ngẽmagagu niĩ na Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i ngẽma Dia da Abolição da Escravidão rü to petagü i narüü̃ niĩ. Notürü nüü̃ nayaõgü na Tupanaicatama niĩ rü tá nanameẽẽ i ngẽma gutchaü̃gü i racismo rü desigualdade. — Romacü̃ãꞌ 2:11; 8:21.

•   Ngẽma petagü rüeꞌna poraãcü nanatatchigaẽẽ i wüi i natchiü̃ane, rü wüi i duü̃ü̃gütücumü nhama guü̃arü yeera nameü̃?

   Tupanaarü Orearü ucuꞌẽ: “Tupanaca̱x nawüxiguxü̃ i guxü̃ma i duü̃xü̃gü, rü guxãxü̃ma nangechaxü̃xü̃. Rü nüma rü wüxichigü i nachixü̃anewa nanade i ngẽma duü̃xü̃gü i naga ĩnüexü̃ rü mexü̃ ügüxü̃.” — Puracügü 10:34, 35.

  •  Muũma i Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü nüü̃ nangetchaü̃gü i norü ĩane i nagu nabuü̃ne. Notürü tama nanaütchigagü i wüi i peta na poraãcü nanatatchigaẽẽ i wüi i natchiü̃ane rüeꞌna i wüi i duü̃ü̃gütücumücümagü. Cuaꞌãtchiruü̃:

   Ngẽma peta i tchuraragütücumütchiga. Ngetchutchu rü tama nanangútchaü̃ẽẽ na nügü nadaiü̃ i guerawa, notürü nüma rü norü duü̃ü̃gümaã rü nhanagürü: “¡Nüxü̃ pengechaü̃ i perü uanügü! ¡Rü naxca̱x peyumüxẽ i ngẽma duü̃xü̃gü i chixexü̃maxã pewe ingẽxü̃tanüxü̃!” (Mateu 5:44) Ngẽmagagu niĩ na Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i nhaa petagü i nanatachigaẽẽü̃ i ngẽma tchuraragütücumügü:

  •  Dia dos Veteranos de Guerra (Dia da Lembrança urü Memorial Day). Ngẽma petagü rü nanatatchigaẽẽ ga yema tchuraragü na marü guerawa nadaigüü̃ rü yema duü̃ü̃gü ga yueü̃ ga natchiü̃anearü guerawa”, nhanagürü i ngẽma popera i Enciclopédia Britânica. c

  •  Ngẽma petagü i norü ĩanetchiga rü naanetchiga. Ngetchutchu rü norü duü̃ü̃gütchiga rü nhanagürü: “Choma rü tama ñoma i naanecüã̱x chixĩ. Rü nümagü rü ta chauxrüxü̃ tama ñoma i naanecüã̱x nixĩgü.” (Juã́ũ 17:16) Woo nüü̃ name nüü̃ icuaꞌü̃ i natchiü̃anearü oretchiga, ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i nhaa peta:

  •  Dia da Independência. Guü̃ma i natchicawa ngẽma niĩ i norü naanetchiga. Ngẽguma nanaütchigagü ga yema nguneü̃ ga natchiü̃ane rü nügümaã icuaꞌü̃gu nayiĩü̃.

•   Ngẽma peta rüeꞌna i wüi i taü̃ i peta i nawa naãũgatanüü̃ rü nangãeü̃ rü taünearü ngútchaü̃we narüĩ?

   Tupanaarü Orearü ucuꞌẽ: “Rü yexguma ga pema rü pecadugu pemaxẽ, rü penaxü ga pexenearü ngúchaü̃, rü õnagü ga taxü̃ pexügü, rü petagü ga nawa pexãũgatanüxü̃ pexügü, rü pengãxẽ, rü tupananetachicüna̱xãgüxü̃ picua̱xüü̃gü.” —1 Pedru 4:3.

   Ngegumarüü̃ i ngẽma ucuꞌẽ, rü Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i ngẽma petagü i nawa naãũgatanüü̃ naü rü nangãẽ. Ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gücaꞌ nameü̃ wüigu namücügümaã nangutaqueꞌegüü̃. Rü nawa nümagü rü nüü̃ naunetagü tchi írarüwa nanaaegü i dégü rüeꞌna tama. Tümaarü rü nacaꞌ nadau na naga naĩnüe i nhaa ucuꞌẽ: “Rü ngẽxguma ta̱xacü pengõ̱xgügu, rüe̱xna ta̱xacü pixaxgügu rüe̱xna ta̱xacü i to pexügügu, rü name nixĩ i ngẽmamaxã Tupanaxü̃ picua̱xüü̃gü.”— 1 Corĩ́tiucü̃ãꞌ 10:31.

   Ngẽmaãcü ngẽma Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü tama nanaütchigagü i ngẽma Carnaval arü Petatchiga i nawa naãũgatanüü̃ naü, rü nangãẽ rü taünearü ngútchaü̃we narüĩ. Ngẽma tchiecüma rü Tupanaarü Orewa nanatchuꞌuü̃. Ngẽma yudéugüarü peta nagu naãẽ́ga i Purim rü wüi i cuaꞌruü̃ niĩ. Nũcümaü̃ yema peta ga Purim rü nacaꞌ nanaütchigaruü̃ ga yema yudéugüarü nguutchiẽẽtchiga ga norü 5 ga séculogu naü̃pa ya Cristu. Notürü “nhuꞌma ngẽma peta ya Purim rü nhama wüi i yudéugüarü Carnavalrüü̃ niĩ”, nhanagügü i ngẽma popera i Judaísmo Essencial. d

   “Ngẽma Carnaval arü Petatchiga yima duü̃ü̃gü rü natchirugu nicuꞌgü i fantasiamaã (aiꞌrüguma ngẽma iyatüü̃ rü yangetchiruü̃) rü nawa naãũgatanüü̃ naü, rü nangãẽ rü taünearü ngútchaü̃we narüĩ”.

 Aicuma niĩ. Tupanaarü Ore nüü̃ namu na nüü̃ ingetchaü̃ i guãma i natanüü̃ woo i taꞌacüü̃ nayaõgüü̃. (1 Pedru 3:1, 2, 7) Notürü ngẽguma i wüi i Yeuwaarü Orearü Uruü̃ rü nüü̃ narüogu i ngẽma naütchigaü̃, rü nhure natanüü̃ rü namaã tama nataãẽü̃ rüeꞌna namaã nanue. Ngẽmacaꞌ muũma i Yeuwaarü Orearü Uruü̃gü rü nüü̃́ nüü̃ nacuaꞌẽẽ na aicuma nüü̃ nangetchaü̃gü. Rü meãma nüü̃ niutchiga na tüꞌcüü̃ rü tama wüigu namaã nanaütchigagü i nhure i petagü. Rü to ngunegu rü napatagügu nanaĩane.

 Tama niĩ. Wüitchigü i duü̃ü̃gü rü nanaü tá i norütama unetagü. (Josué 24:15) Ngẽma Yeuwaarü duü̃ü̃gü rü nüü̃ nangetchaü̃ i “guxü̃ma i duü̃xü̃gü” woo i taꞌacüü̃ nayaõgüü̃. — 1 Pedru 2:17.