Timbá libro ndrígu̱ún Reyes 20:1-43

  • Sirios nuxmijná gajmiún Acab (1-12)

  • Acab naʼngo̱o̱ naʼni gajmíi̱n sirios (13-34)

  • Dí najuiʼtáriya̱ʼ magíʼnuu Acab (35-43)

20  Rey Ben-Hadad bi̱ na̱ʼkha̱ náa Siria, nigímbíin mbá xúgíinʼ soldádiu̱u̱, ga̱jma̱a̱ i̱mbá 32 reyes gajmiún wáñu̱ún ga̱jma̱a̱ cárriu̱ún. Ikhú nitsimún náa Samaria, nirugua̱ma̱ʼa̱a̱n ga̱jma̱a̱ nixmijná gajmiún.  Ikhú nikuʼmiin bi̱ magún kuñu̱u̱n ajngáa náa xuajin mu muthán Acab, rey ndrígóo Israel: “Rígi̱ dí naʼthí Ben-Hadad:  ‹Ndrígóʼ ikhúún oro ga̱jma̱a̱ plata dí xtaʼdáá, ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má guʼya̱a̱ʼ bi̱ itháan míjíinʼ ga̱jma̱a̱ e̱jña̱a̱ʼ ma̱ngaa›”.  Rey ndrígóo Israel niriʼñuu: “Tátioʼ rey, xó má nirathá, xa̱bia̱a̱ʼ ñajunʼ, ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí gúʼdoo ndrígáaʼ ikháán”.  Nda̱wa̱á bi̱ nagún kuñu̱u̱n ajngáa nitangiín ga̱jma̱a̱ nitháán: “Rígi̱ dí naʼthí Ben-Hadad: ‹Ikhúún nikuʼmá ajngáa rígi̱ náa inaaʼ: “Maraxnu̱ʼ plata dí xtaʼdáá, oro, guʼya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ e̱jña̱a̱ʼ”.  Mú gájtsíí xó má hora rígi̱, makuʼmíin xa̱bi̱ʼ ga̱jma̱a̱ ikhiin mbuyáá xúgíʼ dí rígá náa guʼwáaʼ, ga̱jma̱a̱ náa guʼwún xa̱bia̱a̱ʼ. Muda xúgíʼ dí gíʼdoo numuu rí xtaʼdáá ga̱jma̱a̱ magún kudúún›”.  Ikhú rey ndrígóo Israel nigímbíin mbá xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ bi̱ kúwá náa xuajin ga̱jma̱a̱ niʼthúún: “Gu̱ya̱a̱la, xa̱bu̱ bugi̱ nandoo gákudáánʼlú xkujndu. Nindo̱ʼo̱ʼ má dí maxniu̱u̱n gu̱ʼwi̱ʼ, e̱ji̱nʼ, plata ga̱jma̱a̱ oro dí gúʼdoo, ga̱jma̱a̱ ikhúún ni̱thu̱u̱n dí maxnu̱u̱ má”.  Ikhú mbá xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ xuajin nitháán: “Xátatsimbaaʼ, xátani̱ rí naʼtháanʼ”.  Ikha jngóo ikhaa niʼthúún bi̱ nikuʼmiin Ben-Hadad maguwáʼ kuñu̱u̱n ajngáa: “Guta̱a̱nla tátioʼ rey: ‹Xúgíʼ dí nitando̱ʼo̱ʼ má, ma̱ni̱. Mú rígi̱ xándoo gáni̱›”. Bi̱ nagún kuñu̱u̱n ajngáa niguáan kuñu̱u̱n ajngáa rígi̱. 10  Ikhú Ben-Hadad nikuʼma rí muthán rígi̱: “¡Dioses gúni̱ dí mamínuuʼ gakhi̱i̱ á mu dí náa Samaria rígá yujndaʼ xóo rí maʼngo̱o̱ maxnu̱u̱n mbá ñawúnʼ mámbáa bi̱ xtáa ga̱jma̱á nindxu̱ʼ!”. 11  Rey ndrígóo Israel niriʼña̱a̱: “Guta̱a̱nla: ‹Bi̱ ndi̱ʼkhu̱únʼ egúwuunʼ ajua̱nʼ ragíʼmaa maʼni ajmúú rí xóo niʼngo̱o̱ má, xóo eʼni bi̱ naríya̱a̱ʼ ajua̱nʼ rí kagíʼ›”. 12  Índo̱ Ben-Hadad niʼdxawuun rígi̱, ikhaa gajmíi̱n reyes bi̱ kúwá ra̱ʼwa̱a̱n náa guʼwá xtíin ndrígu̱ún, mbá nacha̱ niʼthún xa̱bi̱i̱: “¡Gu̱ni̱ ratamijná muʼgua̱ gúxmijná!”. Ikha jngóo ikhiin nini̱ ratamijná mu magún gúni gámbáa xuajin. 13  Mú mbáa profeta* ni̱jkha̱ gáʼyoo Acab, rey ndrígóo Israel ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: ‹Natañúún mbá xúgíinʼ soldado bugi̱ ráʼ. Xúgi̱ maxnajxíin náa ñawáanʼ, ga̱jma̱a̱ ikhú ma̱ta̱ya̱a̱ dí ikhúún ñajunʼ Jeobá›”. 14  “Tsáá gájmiuu xá.” Nirajxu̱u̱ Acab. Profeta niriʼña: “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: ‹Majmiuʼ bi̱ numbañún príncipes bi̱ nutañajunʼ náa mbaʼa xuajin›”. “Ga̱jma̱a̱ tsáá gágíʼdu̱u̱ maxminaʼ rá.” Nirajxu̱u̱. “¡Ikháán!”. Niriʼñuu profeta. 15  Ikhú Acab niguxniin bi̱ numbañún príncipes bi̱ nutañajunʼ náa mbaʼa xuajin, mbá 232 dí mbá xúgíinʼ. Nda̱wa̱á niguxniin mbá xúgíinʼ xa̱bekha israelitas, mbá 7,000 dí xúgíinʼ. 16  Nigájnún xóo ta̱pha̱ mbiʼi, índo̱ Ben-Hadad xtáa rajnga̱a̱ náa guʼwá xtíin gajmíi̱n mbá 32 reyes bi̱ numbayíí. 17  Bi̱ numbañún príncipes bi̱ nutañajunʼ náa mbaʼa xuajin nigájnún ginii, ga̱jma̱a̱ mbá nacha̱ Ben-Hadad nikuʼmiin bi̱ magún kuñu̱u̱n ajngáa, bi̱ nitháán rígi̱: “Nigájnún xa̱bu̱ náa Samaria”. 18  Ikhú ikhaa niʼthí: “Á mu naguwáʼ tsímáá, gurugui̱i̱n nduya, ga̱jma̱a̱ á mu naguwáʼ muxmijná, gurugui̱i̱n nduya má”. 19  Mú índo̱ bi̱ numbañún príncipes bi̱ nutañajunʼ náa mbaʼa xuajin ga̱jma̱a̱ soldado bi̱ nagún gajmiún, nigájnún náa xuajin. 20  Mámbáa nixíyáa xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóo. Ikhú sirios nigáñún, ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Israel nigún ruxkúún, mú Ben-Hadad rey ndrígóo Siria nigáyúu ga̱jma̱a̱ wáyíi, gajmíi̱n tikhuin bi̱ nudrúwiin wáyú. 21  Rey ndrígóo Israel nigájnuu ga̱jma̱a̱ niʼni gámbíin wáyú ga̱jma̱a̱ carro, ga̱jma̱a̱ niʼni dí ra̱ʼkhá tháán mbaʼin sirios gákháñún. 22  Nda̱wa̱á profeta ni̱jkha̱ gáʼyoo rey ndrígóo Israel ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Atanirataminaʼ ga̱jma̱a̱ atatsaʼwáminaʼ májánʼ ndiéjunʼ gátani̱. Numuu dí xóo eyáa tsiguʼ rí i̱mba̱ tsígúʼ,* rey ndrígóo Siria matsimuu mataxmínaʼ ga̱jma̱a̱ʼ”. 23  Xa̱bi̱i̱ rey bi̱ xtáa náa Siria nitháán: “Dios ndrígu̱ún ikhiin nindxu̱u̱ Dios kúbá, ikha jngóo dí niʼngu̱u̱n. Mú, á mu nuxmijná gajmiúlú náa xkua̱, maʼngulú ikháánʼ. 24  Ma̱ngaa atani̱ rígi̱, atadrígúu ñajúúnʼ mbá xúgíinʼ reyes, ga̱jma̱a̱ atriʼkuwíín ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ.* 25  Ikhú atagímbíin soldado, xó má mbaʼin bi̱ nikáñún. Xúʼko̱ má mbaʼin wáyú ga̱jma̱a̱ carros ma̱ngaa. Guxmíjná gajmiúlú náa xkua̱, ga̱jma̱a̱ maʼngulú mu̱ʼni̱ gajmiúlú”. Ikhaa niʼdxawuun consejo rí nixnáá ga̱jma̱a̱ niʼni xó má nitháán. 26  Índo̱ ndiyáa tsiguʼ,* Ben-Hadad nigímbíin sirios ga̱jma̱a̱ nitsimuu náa Afec mu muxmijná gajmiún xa̱bu̱ Israel. 27  Xa̱bu̱ Israel bi̱ nigimbúmíjná ga̱jma̱a̱ nidrigú dí majmún. Nigájnún mu muraʼnumijná gajmiún. Índo̱ nigi̱ʼi̱i̱nʼ náa ridoo rí kúwá. Xa̱bu̱ Israel nikujmaa rí nindxu̱ún xóo káaʼ nguéjmi̱i̱n e̱jín tsújthunʼ. Mú sirios nuruguáá mbá xúgíʼ ku̱ba̱ʼ. 28  Ikhú xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ gajkhun ni̱jkha̱ gáʼyoo rey ndrígóo Israel ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: ‹Numuu dí sirios nithi “Jeobá nindxu̱u̱ mbáa Dios kúbá, raʼkháa Dios xkua̱”. Ikha jngóo maxnajxíin mbá xúgíinʼ soldado bugi̱ náa ñawáanʼ. Ga̱jma̱a̱ ikháanʼla mbu̱ya̱a̱ gajkhun dí ikhúún nindxu̱ʼ Jeobá›”. 29  Nigi̱ʼi̱i̱n náa mámbá ridoo mbá juwan mbiʼi, ga̱jma̱a̱ índo̱ niʼni juwan mbiʼi nigi̱ʼdu̱u̱ nixmijná. Káaʼ mbóó mbiʼi xa̱bu̱ Israel, niʼngu̱u̱n niradíin mbá 100,000 soldado sirios. 30  Bi̱ naguanún xóó nigáyutuʼúún náa xuajin Afec, mú xtájtsí ndrígóo xuajin nigudiriga̱a̱ náa tsu̱du̱ún mbá 27,000 xa̱bekha bi̱ xóó naguanún. Nigáyúu Ben-Hadad ma̱ngaa, ga̱jma̱a̱ nito̱ʼo̱o̱ náa xuajin, nirkaʼwuminaʼ náa cuarto dí rígá itháan awúún. 31  Ikhú xa̱bi̱i̱ nitháán: “Natayáá ráʼ. Nidxáwíínxu dí reyes bi̱ nutañajunʼ náa goʼwóo Israel, nindxu̱ún reyes bi̱ nagáwíinʼ a̱jkiu̱ún.* Mbá péñu,* atatsíñuxu̱ rí muruʼwajmá mbájndi smídúxu xtíin mi̱du̱.* Ga̱jma̱a̱ mumbráʼáá edxu̱xu mbá ñuñuu, atatsíñuxu̱ dí muʼguá gúya̱a̱ rey ndrígóo Israel, mbáa xúʼko̱ xáxíñáan”. 32  Ikha jngóo niruʼwajma xtíin mi̱du̱ náa mbájndi smídún ga̱jma̱a̱ nimbraʼáá ñuñuu náa edxu̱ún, nigún gúyáá rey ndrígóo Israel ga̱jma̱a̱ nitháán: “Xa̱bia̱a̱ʼ Ben-Hadad naʼthí: ‹Mbá péñu, xátaxíñu̱u̱n›”. Ga̱jma̱a̱ ikhaa niriʼñúún: “Lá ndaʼya xóó xáʼ. Dxájuʼ buʼko̱”. 33  Xa̱bu̱ ndiyáá rí májánʼ rí niʼthí ga̱jma̱a̱ mbá nacha̱ ninimbu̱u̱n dí niʼthí. Nitháán: ‹Aán, ndxájuaaʼ Ben-Hadad› ga̱jma̱a̱ ikhaa niʼthúún: “Aʼgua̱a̱ʼla ga̱jma̱a̱ aguwa̱ʼ kuya̱a̱la”. Ikhú Ben-Hadad ni̱ʼkha̱ gáʼyoo ga̱jma̱a̱ Acab nikuʼma rí matsimuu náa carro. 34  Ben-Hadad niʼthúu̱n: “Martanga̱a̱ xuajin dí anu̱ʼ* nigruigú káyuuʼ ana̱a̱ʼ, ga̱jma̱a̱ ikhí ikháán ma̱ndoo matandri̱ga̱ xua náa Damasco, xó má niʼni anu̱ʼ náa Samaria”. Acab niriʼñuu: “Á mu dí nambánúlú rígi̱, maniʼñáaʼ midxu̱u̱ʼ”. Ikha jngóo nimbánuminaʼ ga̱jma̱a̱, ikhú niniñuuʼ maʼga̱a̱. 35  Jeobá niʼni dí mbáa a̱ʼdióo profeta* maʼthúu̱n ndxájuu: “Mbá péñu, araxnúʼ”. Mú ikhaa táʼndoo gáxnúu. 36  Ikhú niʼthúu̱n: “Numuu dí tátatsimbaaʼ dí niʼthí Jeobá, ikha jngóo índo̱ gídxúuʼ maxíña̱a̱n mbáa león”. Índo̱ ni̱jkha̱a̱ nidriya̱a̱ʼ mbáa león ga̱jma̱a̱ nixíyáa. 37  Profeta nixkamaa imba̱a̱ xa̱bu̱, ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: “Mbá péñu, araxnúʼ”. Xa̱bu̱ nixnúu ga̱jma̱a̱ niʼni gawúunʼ. 38  Ikhú profeta ni̱jkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ nigi̱ʼthu̱u̱n rey náa kamba̱a̱, nigíʼ i̱mba̱ xtíin ga̱jma̱a̱ nirugoo iduu ga̱jma̱a̱ mbá xtíin. 39  Índo̱ rey ninújngoo ikhí, profeta niʼthúu̱n xígú: “Xa̱bia̱a̱ʼ bugi̱ nito̱ʼo̱o̱ náa dí nuxmijná, ga̱jma̱a̱ ikhí nigájnuu mbáa xa̱bu̱ bi̱ kayáa mbáa xa̱bu̱, niʼthí: ‹Atie̱wa̱a̱n xa̱bu̱ bugi̱, á mu natani̱ kríyaaʼ makhañáaʼ ikháán. Mú, á mu na̱nguá, maraxna̱ mbá 34 kilo* plata›. 40  Ga̱jma̱a̱ índo̱ xa̱bia̱a̱ʼ bugi̱ tséwapaa, jngruigo̱o̱ gi̱i̱ ñuʼún, xa̱bu̱ nikríya̱a̱ʼ”. Rey ndrígóo Israel niʼthúu̱n: “Rúʼko̱ gátagíʼníí, dí niguámbaaʼ niratá”. 41  Mbá nacha̱ nirígúu xtíin rí kúgoo ga̱jma̱a̱ iduu, ga̱jma̱a̱ rey ndrígóo Israel ndiʼyoo rí nindxu̱u̱ mbáa profeta. 42  Ikhú profeta niʼthúu̱n rey: “Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: ‹Numuu dí nitani̱ kríya̱a̱ʼ xa̱bu̱ bi̱ ni̱tha̱a̱nʼ rí gíʼmaa mataxíyáa, dí xúgi̱ makhañáʼ ga̱jma̱a̱ numuu. Ga̱jma̱a̱ xuajñanʼ maʼni numa̱a̱ ga̱jma̱a̱ numuu xuajñuu›”. 43  Ikhú rey ndrígóo Israel nitanga̱a̱ goʼwóo náa Samaria, ngíná ga̱jma̱a̱ najmúu.

Mbaʼa nota

O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.
Xóo muʼthá, índo̱ gáʼni i̱mba̱ primavera.
O “gobernadores”.
Xóo muʼthá, índo̱ ndiyáa primavera.
O “reyes bi̱ guáʼdáá ngajua rí tsétumuu”.
O “atani̱ mbá rí májánʼ”.
Atayáá glosario, xtíin mi̱du̱.
O “táteʼ”.
Nakujmaa dí ajngáa e̱jñu̱ún profetas nandoo gáʼthúu̱n mbá escuela náa nuniga̱jma̱a̱ profetas, o mbá náa nagimbíi̱n profetas.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá talento”. Atayáá glosario, talento.