Timbá libro rí niʼnirámáʼ Samuel 14:1-52

  • Rí niʼni Jonatán náa Micmash (1-14)

  • Dios naʼni gámbíin xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóo Israel (15-23)

  • Saúl tséndxa̱ʼwóo májánʼ edxu̱u̱ índo̱ naxná ajngóo (24-46)

    • Soldados naʼphu̱ xuwiʼ rí gíʼdoo eʼdiuu (32-34)

  • Naʼni guerra Saúl, bi̱ kúwá náa goʼwóo (47-52)

14  Mbóo mbiʼi Jonatán a̱ʼdióo Saúl niʼthúu̱n bi̱ nambáyúu magu̱ ajua̱nʼ dí nuxmijná ga̱jma̱a̱: “Guʼgualú, gukidáanʼlú náa i̱mba̱ ridoo náa kúwíin soldado filisteos”. Mú na̱nguá niʼthúu̱n anu̱u̱.*  Saúl, xtáa raguanúu náa rawuunʼ xuajin Guibeá, náa agoo ixu̱u̱ xuáxa dí rígá náa Migrón, xtáa raguanúu gajmíi̱n xóo mbá 600 xa̱bekha.  (Bi̱ kayá efod* nindxu̱u̱ Ahíya a̱ʼdióo Ahitub, ndxájuu Icabod, a̱ʼdióo Finehás, a̱ʼdióo Elí, bi̱ nindxu̱u̱ ndxajkun ndrígóo Jeobá náa Siló). Ga̱jma̱a̱ Soldado na̱nguá eyáá á mu Jonatán ni̱jkha̱.  Náa majñuuʼ mata rí Jonatán niʼniminaʼ makidaa mu maʼga̱nú náa kúwíin soldado filisteos, rígá a̱jma̱ itsí mba̱ʼu̱ rí xóo iñuuʼ kaʼnii náa mámbá níjniúu. Mbá itsí mbiʼyuu Bozez ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ Sené.  Mbá itsí wíji̱ tsídánʼ rí naguanúu xígií náa norte, náa ridoo Micmash. Ga̱jma̱a̱ imbo̱o̱ rí wíji̱ náa sur náa ridoo Gueba.  Ikha jngóo Jonatán niʼthúu̱n bi̱ kayá escudo ndrígóo: “Guʼgua̱ gukiʼdáanʼlú náa kúwíin soldado bi̱ na̱nguá nithu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún. Mbáa Jeobá gámbáyulú, numuu rí Jeobá nda̱a̱ nimbá dí marikhoo mu maʼni káwáánʼlú, tséʼniuu á mu majmiuu mbaʼin o káaʼ nguáthi̱i̱n”.  Ikhú bi̱ kayá escudo ndrígóo niʼthúu̱n: “Atani̱ xó má májánʼ gáta̱ya̱a̱. Ayuʼ náa má gáʼndaaʼ ga̱jma̱a̱ ikhúún maʼgá náa má gídxúʼ”.  Ikhú Jonatán niʼthúu̱n: “Gukiʼdáanʼlú náa kúwá xa̱bu̱ buʼko̱ ga̱jma̱a̱ guniʼñámíjná rí mbuyulú.  Á mu nutulúʼ: ‹¡Guguajúnla má a̱ʼkhu̱ asndu índo̱ ikháanʼ guʼguánuxu!›, ikhí má gáguanulú ga̱jma̱a̱ xútsimulú náa kúwá. 10  Mú á mu nutulúʼ ‹¡Gutsimala mu muxmíjná›!, ikhú gutsimulú. Xígi̱ kaʼnii gúʼyáá dí Jeobá maxnájxi̱i̱n náa ñawúnlú”. 11  Ikhú mbá nájmi̱i̱n niniñami̱jna̱ rí mbuñún soldado filisteos asndu náa gríguiin. Ga̱jma̱a̱ filisteos nithi: “¡Gu̱ya̱a̱! Hebreos kúwá ragájnáanʼ náa iñáʼ dí nirkaʼwumijná”. 12  Nda̱wa̱á soldado bi̱ gríguiin ikhí nitháán Jonatán ga̱jma̱a̱ bi̱ kayá escudo ndrígóo: “¡Gaguwaʼla, gutsimala, muʼgíiʼ a̱jkia̱la!”. Ikhú mbá nacha̱ Jonatán niʼthúu̱n bi̱ kayá escudo ndrígóo: “Ayi̱ mu̱ʼgua̱ numuu rí Jeobá maxnájxi̱i̱n náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ Israel”. 13  Ikhú Jonatán nigíʼdu̱u̱ nitsimuu náa itsí ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ rajkhúu, ma̱ngaa bi̱ kayá escudo ndrígóo ni̱jkha̱ kidxuuʼ. Ginii ejkha̱ Jonatán raxmíjná gajmíi̱n filisteos, mú bi̱ kayá escudo ndrígóo kidíiʼ ejkha̱ ragudíin iwáá. 14  Náa timbá rí nigi̱ʼdu̱u̱n rígi̱, Jonatán ga̱jma̱a̱ bi̱ kayá escudo ndrígóo niradíin xóo mbá 20 xa̱bekha ga̱jma̱a̱ na̱nguá má mbaʼ* náa nigún ruxmijná. 15  Ikhú nimíñúún wéñuuʼ bi̱ gríguiin ikhí ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ soldado bi̱ kúwá gajmiún. Ma̱ngaa soldado bi̱ kijmaratiin, ra̱ʼkhá tháán nimíñúún. Ku̱ba̱ʼ nigíʼdu̱u̱ niʼba̱a̱n ga̱jma̱a̱ Dios niʼni rí mamiñún wéñuuʼ soldado filisteos. 16  Xa̱bu̱ bi̱ nuyejngoo bi̱ gíʼdiin Saúl bi̱ kúwá náa Guibeá náa mbañúúnʼ benjaminitas, ndiyáá rí kúwá rundxa̱ʼwa̱ náa mbá xúgíʼ dí gíi̱nʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígu̱ún. 17  Saúl niʼthúún xa̱bu̱ bi̱ xtáa gajmíi̱n: “Gu̱ni̱ rí manújngoo lista mu mbuʼyáá tsáá ñajuunʼ bi̱ ni̱jkha̱”. Índo̱ nirawíi mbiʼñún ndiyáá rí Jonatán ga̱jma̱a̱ bi̱ kayá escudo ndrígóo ndawi̱i̱n. 18  Saúl niʼtáñajuunʼ Ahíya: “¡Ayi̱ jcháaʼ Arca* ndrígóo Dios bi̱ gajkhun!”. (Mbiʼi rúʼko̱ Arca ndrígóo Dios bi̱ gajkhun rígá náa israelitas). 19  Índo̱ Saúl xtáa raʼtámíjná ga̱jma̱a̱ ndxajkun, nindxa̱ʼwa̱ itháán filisteos náa gríguiin. Saúl niʼthúu̱n ndxajkun: “Atatsíñáʼ ratani̱ rúʼko̱”.* 20  Ikhú Saúl gajmíi̱n xúgíinʼ xa̱bekha bi̱ nigimbíin ikhí nigún mu muxmijná. Ndiyáá rí filisteos kúwi̱i̱n ragi̱ʼdu̱u̱n kaníkiin* ga̱jma̱a̱ espada ndrígu̱ún. Tsiánguáá gíi̱nʼ rajngawi̱i̱n ragi̱ʼdu̱u̱n. 21  Mangiin hebreos bi̱ niruwami̱jná gajmiún filisteos bi̱ nitsimún gajmiún náa gríguiin niwi̱i̱n gajmiún israelitas bi̱ kúwá gajmiún Saúl ma̱ngaa Jonatán. 22  Ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ israelitas bi̱ nirkaʼwumijná náa kúbá Efraín nidxawíín dí filisteos kúwá ragáñúún. Ikha jngóo mangiin niruwami̱jná mu muxmijná ga̱jma̱a̱ nigún ruxkúún. 23  Mbiʼi rúʼko̱ Jeobá niʼni káwíin xa̱bu̱ Israel ga̱jma̱a̱ nigún ruxmijná asndu náa Bet-Aven. 24  Mú xa̱bu̱ Israel niʼni néʼngu̱u̱n mbiʼi rúʼko̱, numuu rí Saúl nitsudiin rí muxna ajngún: “¡Gájuiʼthá tsríguíi xa̱bu̱, bi̱ rígá dí gíkhú* nákha xóó tsékhi nákha xóó ikhúún tségúdiin xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóʼ!”. Ikha jngóo nimbáa na̱nguá ni̱ʼkhu̱ nimbá. 25  Niguáʼnú xúgíinʼ náa xa̱xi ga̱jma̱a̱ ikhí rígá jyááʼ asndu mbayííʼ. 26  Índo̱ nitu̱ʼu̱u̱n náa xa̱xi ndiyáá rí asndu natsowooʼ jyááʼ. Mú nimíñúún ga̱jma̱a̱ numuu rí nixna ajngún, ikha jngóo nimbáa táʼkha̱ a̱jkiu̱u̱n maxtuuʼ. 27  Mú Jonatán na̱nguá nidxawuun rí anu̱u̱ niʼthúún soldado rí muxna ajngún. Ikha jngóo nixkrua̱ʼa̱ ixi̱ rí kayá náa xtíyo̱o̱ jyááʼ. Índo̱ nixtuuʼ ndiyáa tsiaki̱i̱.* 28  Mbáa soldado niʼthúu̱n: “Ana̱a̱ʼ nitsudáanʼxu rí muxna ajngúxu̱ʼ náa rí ndayóoʼ munimbáníí tsiaki̱i̱. Niʼthí: ‹¡Gájuiʼthá tsríguíi xa̱bu̱ bi̱ rígá dí gíku xúgi̱!› Ikha jngóo xúgíinʼ ra̱ʼkhá tháán néʼngu̱u̱n”. 29  Mú Jonatán niriʼñuu: “Anu̱ʼ* niʼni ngíníi wéñuuʼ xa̱bu̱ xuajin. Mú gu̱ya̱a̱la xú káʼnii ndi̱ya̱a̱ tsiaki̱i̱* rí káaʼ i̱ndó ni̱xtuuʼ mbá chíʼgíiʼ* jyááʼ rígi̱. 30  ¡Á mu rí soldado ni̱ʼphu̱ rí niguanáa nini̱ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígu̱ún! Niʼngu̱u̱n niradíin itháán mbaʼin xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígu̱ún”. 31  Mbiʼi rúʼko̱ soldado nigún ruradíin filisteos nigi̱ʼdi̱i̱ náa Micmash niguánú asndu náa Ayalón, ra̱ʼkhá tháán niʼni néʼngu̱u̱n mbiʼi rúʼko̱. 32  Ikha jngóo mbá nacha̱ nirawíi dí niguanáa: Nirugui̱i̱n mugu̱, xedi̱ gajmiún e̱jñu̱ún niradíin má mbayííʼ ga̱jma̱a̱ ni̱ʼphu̱ xuñúnʼ rí asndu gíʼdoo eʼdi. 33  Ikha jngóo nitháán Saúl: “Atayáá xa̱bu̱ kúwá ruxudami̱jna̱ aʼkhá náa Jeobá, kúwá ra̱ʼphu̱ xuwiʼ rí asndu gíʼdoo eʼdiuu”. Ga̱jma̱a̱ ikhaa niʼthí: “Ikháanʼla na̱nguá niguajunʼla jmbu. Nacha̱, gu̱ni̱ rí asndu gi̱i̱ mambíjxi mbá itsí mba̱a̱”. 34  Ikhú Saúl niʼthúún: “Gaʼguala náa xa̱bu̱ buʼko̱ ga̱jma̱a̱ guthu̱u̱nla: ‹Mámbáa rí ikháanʼ gáʼkha̱ kayáa xediu̱u̱ ga̱jma̱a̱ mugiu̱u̱, guradíin gi̱i̱ nda̱wa̱á ma̱ndoo mupúnla. Mú xúxuʼdamíjná aʼkhá náa Jeobá rí mu̱phu xuwiʼ rí asndu gíʼdoo eʼdi›”. Mbruʼun rúʼko̱ mámbáa ni̱jkha̱ kayáa xediu̱u̱ ga̱jma̱a̱ nixíyáa ikhí. 35  Saúl niʼni mbá náa mikarámáʼ tsigijñaʼ náa Jeobá. Rígi̱ ninindxu̱u̱ timbá rí niʼni náa Jeobá. 36  Nda̱wa̱á Saúl niʼthí: “Guguajtáalú mbruʼun mu muxkhúún filisteos ga̱jma̱a̱ murawí káñúnʼ dí guáʼdáá asndu índo̱ gájtsi. Xúniʼñáánʼ dí nimbáa maxtáa”. Xa̱bi̱i̱ niriʼñáán: “Xó má májánʼ gáta̱ya̱a̱ ikháán”. Ikhú ndxajkun niʼthí: “Gurajxi̱i̱lú gi̱i̱ Dios bi̱ gajkhun”. 37  Saúl nirajxu̱u̱ Dios: “Lá gíʼmúún magájtáa mu maxkhúún filisteos ráʼ. Lá maraxnaxíin náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ Israel xáʼ.” Mú Dios na̱nguá niriʼñuu mbiʼi rúʼko̱. 38  Ikhú Saúl niʼthí: “Ikháanʼla bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa soldado, guxuʼmamíjná ga̱jma̱a̱ guʼyáʼ mbu̱ya̱a̱ tsáá ñajuunʼ bi̱ nikudaminaʼ aʼkhá mbiʼi rígi̱. 39  Na̱xna̱ ajngóʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá, bi̱ niʼni kríya̱a̱ʼ Israel, bi̱ gágiʼdoo aʼkhúun makhañúu, tséʼniuu á mu nindxu̱u̱ a̱ʼdióʼ Jonatán”. Mú nimbáa na̱nguá niriʼñuu. 40  Ikhú Saúl niʼthún xúgíinʼ israelitas: “Ikháanʼla guguajún náa mbá níjniúu, ikhúún gajmuʼ a̱ʼdióʼ Jonatán muguajúnxu̱ʼ náa i̱mba̱ níjniúu”. Ikhiin nitháán: “Xó má májánʼ gáta̱ya̱a̱ ikháán”. 41  Ikhú Saúl niʼthúu̱n Jeobá: “¡Dios ndrígóo Israel, atriʼña ga̱jma̱a̱ Tumim!”.* Bi̱ nixtaʼwíin ninindxu̱u̱ Jonatán ga̱jma̱a̱ Saúl, mú eʼwíinʼ na̱nguá. 42  Ikhú Saúl niʼthí: “Guríyáʼla suerte* mu mbu̱ya̱a̱ á mu ikhúún o a̱ʼdióʼ Jonatán”. Nigájnuu dí Jonatán. 43  Ikhú Saúl niʼthúu̱n Jonatán: “Arathúnʼ, ndiéjunʼ lá nitani̱ rá.” Ikhú Jonatán niriʼñuu: “Kááʼ ni̱xtuuʼ mbá chíʼgíiʼ jyááʼ dí nirígú ga̱jma̱a̱ inuu ixi̱ dí ka̱ya̱. ¡Gi̱i̱ xtáá! ¡Xtáá xawii makhañúʼ!”. 44  Saúl niʼthí: “Dios gáʼni dí mamínuuʼ á mu tsékáñáaʼ, Jonatán”. 45  Mú xa̱bu̱ nitháán Saúl: “Lá ndayóoʼ makhañúu Jonatán, bi̱ niʼni káwíin xa̱bu̱ Israel ráʼ. ¡Jáʼan xákháñuu ikhaa! Nuxna ajngúxu̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jeobá, dí xáxtugua nimbá tátsiu̱u̱n,* numuu dí Dios nimbáyúu náa xúgíʼ dí niʼni mbiʼi xúgi̱”. Xúʼko̱ ikhiin nini̱ kríya̱a̱ʼ Jonatán, ga̱jma̱a̱ ikhaa tákháñúu. 46  Ikhú Saúl niniñuuʼ raxkhúún filisteos, ga̱jma̱a̱ filisteos nitangiín náa ku̱bu̱únʼ. 47  Nigiʼdoo tsiaki̱i̱ náa naʼtáñajunʼ Saúl náa Israel ga̱jma̱a̱ nixmínaʼ gajmíi̱nʼ xúgíinʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóo bi̱ kúwá náa mbájndi xuajin: Moabitas, ammonitas, edomitas, reyes bi̱ kúwá náa Zobá ga̱jma̱a̱ filisteos. Asndu náá má na̱jkha̱ naʼngo̱o̱ nagudíin. 48  Támíñúu dí maxmínaʼ ga̱jma̱a̱ niʼngo̱o̱ niʼni gajmíi̱n amalequitas. Niʼni káwíin israelitas náa bi̱ nurawí káñúnʼ dí guáʼdáá. 49  E̱ji̱i̱n Saúl ninindxu̱u̱ Jonatán, Isví ga̱jma̱a̱ Malki-Súa. Nigiʼdiin a̱jmi̱i̱n wa̱ʼxa̱ʼ.* Bi̱ giʼnii nigumbiʼyuu Merab bi̱ giʼtáá Mical. 50  A̱ʼgiu̱u̱ Saúl ninindxu̱u̱ Ahinoam wáxióo Ahimáaz. Ga̱jma̱a̱ bi̱ ndiyá edxu̱u̱ náa soldado ndrígóo ninindxu̱u̱ Abner a̱ʼdióo Ner, a̱muu Saúl. 51  Anu̱u̱ Saúl ninindxu̱u̱ Quis, ga̱jma̱a̱ Ner, nindxu̱u̱ anu̱u̱ Abner, a̱ʼdióo Abiel. 52  Náa mbá xúgíʼ tsiguʼ dí niʼtáñajunʼ Saúl, dí nigiʼdu̱u̱n gajmiún filisteos ninindxu̱u̱ itháan gakhi̱i̱. Ikha jngóo mámbá índo̱ Saúl ndaʼyoo mbáa xa̱bu̱ bi̱ xkujiiʼ ga̱jma̱a̱ tsémíñúu, na̱ʼkha̱ kayáa mu mani̱ndxu̱u̱ soldado.

Mbaʼa nota

O “tátée”.
Atayáá glosario, efod.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá ta̱pha̱ surco rí nuxnáá xku̱bi̱ xedi̱”. Xóo muʼthá mbá ta̱pha̱ mbaaʼ náa nuxnáá xku̱bi̱ xedi̱ rí mbá mbiʼi.
O “E̱jna̱”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “atrígúu ñawáanʼ”.
O “mbá ikhíín”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “pan”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nimbi̱ʼi̱i̱ iduu”.
O “táteʼ”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nimbi̱ʼi̱i̱ iduʼ”.
O “lajuíin”.
Atayáá glosario, Urim ga̱jma̱a̱ Tumim.
Atayáá glosario, nuri̱ya̱ʼ suerte.
O “nimbá tátsun edxu̱u̱ xáxpatrígú mbayííʼ”.
O “i̱jín go̱ʼo̱”.