Raga̱jma̱ libro ndrígu̱ún Reyes 18:1-37

  • Ezequías, rey náa Judá (1-8)

  • Naʼthí xóo nirígá náa Israel (9-12)

  • Senaquerib nato̱ʼo̱o̱ náa Judá (13-18)

  • Bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero naʼthá wéñuuʼ Jeobá (19-37)

18  Ezequías a̱ʼdióo Acaz rey ndrígóo Judá, ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ rey índo̱ naʼni má ajtsú tsiguʼ rí naʼtáñajunʼ Hosea a̱ʼdióo Elá, rey náa Israel. 2  Gíʼdoo 25 tsiguuʼ índo̱ ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ rey ga̱jma̱a̱ niʼtáñajunʼ mbá 29 tsiguʼ náa Jerusalén. Ru̱dúu̱* nigumbiʼyuu Abí,* wáxióo* Zacarías. 3  Ikhaa niʼni dí májánʼ náa iduu Jeobá, xó má niʼni wajin xiʼñúuʼ David. 4  Ikhaa niʼni gámbáa náa mitsídánʼ, niʼni gámbáa itsí rí mitsúʼkháan ga̱jma̱a̱ poste rí mitsúʼkháan.* Ma̱ngaa nikúmiguii a̱bu̱nʼ bi̱ nigumaa ga̱jma̱a̱ cobre bi̱ niʼnii Moisés, numuu dí nákhá ikhú xa̱bu̱ Israel nurkuní má xúʼko̱ ikhí, ga̱jma̱a̱ nuxnambiʼíí xándú a̱bu̱nʼ bi̱ nigumaa ga̱jma̱a̱ cobre.* 5  Ikhaa nikumu̱u̱ kaʼyoo Jeobá, Dios ndrígóo Israel. Dí mbá xúgíinʼ reyes bi̱ nikúwá náa Judá, bi̱ nikúwá gi̱nii ga̱jma̱a̱ bi̱ nikúwá nda̱wa̱á, nimbáa táʼni xóo niʼni ikhaa. 6  Ikhaa niwi̱ji̱ jmbu náa Jeobá, tániñuuʼ, ga̱jma̱a̱ niʼnimbo̱o̱ kiʼtáñajunʼ dí Jeobá nixnúu Moisés. 7  Jeobá nixtáa ga̱jma̱a̱, xúgíʼ dí naʼni nandxaʼwóo májánʼ edxu̱u̱ dí maʼni. Nikujximínáʼ náa rey ndrígóo Asiria ga̱jma̱a̱ táʼndoo gáʼni ñajuunʼ. 8  Ma̱ngaa niʼni gámbíin filisteos bi̱ kúwá náa Gaza, ga̱jma̱a̱ náa mbá xúgíʼ xuajin dí rígá ikhí, xó má náa torre náa nuyejngoo ga̱jma̱a̱ náa xuajin dí kúgumaʼá.* 9  Índo̱ naʼni má a̱jkhu̱ tsiguʼ rí naʼtáñajunʼ rey Ezequías, xóo muʼthá, índo̱ naʼni juwan tsiguʼ dí naʼtáñajunʼ Hosea a̱ʼdióo Elá, rey náa Israel. Ikhú Salmanasar, rey ndrígóo Asiria nitsimuu gáxminaʼ gajmíi̱n xa̱bu̱ Samaria ga̱jma̱a̱ nigíʼdu̱u̱ niruguama̱ʼa̱a̱n. 10  Nitu̱ʼu̱u̱n índo̱ niʼni ajtsú tsiguʼ. Nitu̱ʼu̱u̱n náa Samaria índo̱ naʼni majun tsiguʼ dí naʼtáñajunʼ Ezequías, xóo muʼthá, índo̱ naʼni mijna gu̱wa̱ʼ tsiguʼ dí naʼtáñajunʼ Hosea, rey náa Israel. 11  Ikhú rey ndrígóo Asiria ni̱jkha̱ kagui̱i̱n israelitas náa Asiria ga̱jma̱a̱ nixnún makuwá náa Halá, náa Habor, náa mijngii mañu Gozán ga̱jma̱a̱ náa xuajñún xa̱bu̱ medos. 12  Nirígá rúʼko̱ numuu dí túdxawíín aʼwóo Jeobá Dios ndrígu̱ún, ninújngurámúúnʼ náa dí nimbánúu gajmíi̱n, xúgíʼ dí Moisés xa̱bi̱i̱ Jeobá nikuʼmiin muni̱. Túdxawíín ni má túnimbu̱u̱n kuyáá. 13  Índo̱ naʼni má 14 tsiguʼ dí naʼtáñajunʼ rey Ezequías, Senaquerib rey ndrígóo Asiria nitsimuu gáxminaʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xuajin dí kúgumaʼá dí rígá náa Judá ga̱jma̱a̱ niʼngo̱o̱ nigruigúu̱. 14  Ikha jngóo Ezequías rey ndrígóo Judá nikuʼma rí muthán rey ndrígóo Asiria náa Lakís: “Raʼkhí dí ni̱ni̱, ayu̱u̱ʼ ga̱jma̱a̱ maxna̱a̱ʼ xúgíʼ dí gátando̱ʼo̱ʼ”. Rey ndrígóo Asiria nindo̱ʼo̱o̱ rey Ezequías bi̱ xtáa náa Judá dí maxnúu mbá 10,000 kilo* plata ga̱jma̱a̱ mbá 1,000 kilo* oro. 15  Ikha jngóo Ezequías nixnúu xúgíʼ plata dí rígá náa goʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ dí rígá náa cuarto dí kajti rí gíʼdoo numuu náa goʼwóo* rey. 16  Mbiʼi rúʼko̱, rey Ezequías niguwíi̱* xkrugoo guʼwá náa nduyamajkuíí Jeobá, ga̱jma̱a̱ poste rí kuajthun xkrugua rí ikhaa má nixtájmuu oro, ga̱jma̱a̱ nixnúu rey ndrígóo Asiria. 17  Rey ndrígóo Asiria nikuʼmaa bi̱ naʼtáñajúúnʼ soldado,* bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ numbayíí rey* ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero,* gajmiún mbaʼin soldado náa Lakís mu magún náa Jerusalén, náa xtáa rey Ezequías. Nitsimún náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ niguájun náa mijngii nanújngoo iyaʼ rí na̱jkha̱ náa tanque dí grígu rijma̱a̱, dí rígá náa nanújngoo kamba̱a̱ rí na̱jkha̱ náa nujñáa xtíin xa̱bu̱. 18  Índo̱ nindxa̱ʼwa̱a̱ rey mu magajnúu, nigájnuu Eliaquim a̱ʼdióo Hilquías, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa guʼwá,* secretario Sebná, ga̱jma̱a̱ Joá a̱ʼdióo Asaf, bi̱ naʼnirámáʼ dí naʼni rey. 19  Bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero niʼthúún: “Gu̱ni̱la mbá péñu,* gutha̱a̱n rígi̱ Ezequías: ‹Rígi̱ dí naʼthí rey mba̱a̱, rey ndrígóo Asiria: “Ndíjkha rí nakumala kuya̱míjna̱ wéñuuʼ rá. 20  Ikháán narathá: ‹Gúʼdoo mbá awan dí ma̱ni̱, ga̱jma̱a̱ gúʼdiin mbaʼin soldado muxmijná›, mú naratháá rúʼko̱. Tsáá eku̱ma̱la ku̱ya̱a̱, mu dí maʼndala muxujxími̱jna̱ náa ikhúún rá. 21  ¡Natayáá ráʼ! Nakuma̱a̱ʼ dí mambáyaaʼ Egipto, e̱ʼi̱n* nijmigaʼ rúʼko̱, á mu dí mbáa nambáyúminaʼ ikhí, naʼdu̱u̱ ga̱jma̱a̱ nafraʼa jngaa náa ñawúunʼ. Xúʼko̱ kaʼnii eʼni rey ndrígóo Egipto gajmíi̱n xúgíinʼ bi̱ nakumu̱ún kuyáá. 22  Ga̱jma̱a̱ á mu ikháanʼ nuthu̱nʼla: ‹Nakumuxu kuya̱a̱ Jeobá, Dios ndríguxu›. Lá raʼkháa ikhaa ndrígóo náa rí mitsídánʼ, ga̱jma̱a̱ náa rí najuixnájxi̱ tsigijñaʼ dí Ezequías nigruigúu̱, índo̱ niʼthúu̱n Judá ga̱jma̱a̱ Jerusalén: ‹Náa nakarámáʼ tsigijñaʼ rígi̱ náa Jerusalén gíʼmaa rí musmbatígala› ráʼ.”› 23  Atani̱ rígi̱ ga̱jma̱a̱ʼ tátioʼ rey Asiria, mbuʼyáá tsáá gáʼngo̱o̱: Maxnia̱a̱ʼ mbá 2,000 wáyú, mbuʼyáá á mu majmáán mataxkamiin bi̱ mudrúwíin. 24  Xú káʼnii rí xta̱ʼthi̱i̱n dí matani̱ matanga̱a̱ skidi̱ʼ mbáa xa̱bu̱ ñajunʼ ndrígóo tátioʼ, bi̱ ragíʼdoo numuu náa xa̱bi̱i̱, á mu nakuma̱a̱ʼ dí mumbayáaʼ carro ga̱jma̱a̱ bi̱ nudrúwiin wáyú bi̱ naguwáʼ náa Egipto rá. 25  Lá raʼkháa Jeobá ekuʼmún dí maʼkhá gáni gámbáa xuajin rígi̱ ráʼ. Mína̱a̱ʼ má Jeobá niʼthúnʼ: ‹Atatsimaaʼ gátaxmínaʼ náa xuajin rígi̱ ga̱jma̱a̱ atani̱ gámbáa›”. 26  Ikhú Eliaquim a̱ʼdióo Hilquías, Sebná ga̱jma̱a̱ Joá, nitháán bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero: “Mbá péñu, arathún xa̱bia̱a̱ʼ náa ajngáa arameo* numuu rí nakru̱ʼu̱xu má, xáratuxu ajngún judíos numuu dí nudxawíín xa̱bu̱ bi̱ draʼmíinʼ náa xtájtsí”. 27  Mú bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero niʼthúún: “Lá tátioʼ nikuʼmúún mu ma̱ta̱la ajngáa rígi̱ i̱ndó ikháanʼla ga̱jma̱a̱ tátiala ráʼ. Lá raʼkháa mu mudxawíín mangiin xa̱bekha bi̱ draʼmíinʼ náa xtájtsí, bi̱ ikhiin mangiin mu̱phu̱ ambúún ga̱jma̱a̱ muwa̱a̱n iya míjxúnʼ ga̱jma̱á nindxa̱la ráʼ.” 28  Ikhú bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero niwi̱ji̱ ga̱jma̱a̱ niʼthí xígú náa ajngún judíos: “¡Gudxawíínla dí naʼthí rey mba̱a̱, rey ndrígóo Asiria! 29  Rígi̱ dí naʼthí rey: ‹Xúniʼñámíjnala rí maʼninduwáanʼ Ezequías, ikhaa xáʼngo̱o̱ gáʼni káwáanʼla náa ñawúnʼ. 30  Ga̱jma̱a̱ Ezequías xáʼni rí makumala kuya̱a̱ Jeobá, índo̱ naʼthí: “Gajkhun dí Jeobá maʼni káwáánʼlú, xuajin rígi̱ xájpátrígú náa ñawúunʼ rey ndrígóo Asiria”. 31  Xúdxawíín rí naʼthí Ezequías, numuu dí rígi̱ dí naʼthí rey ndrígóo Asiria: “Gakuwáánʼlú tsímáá, ga̱jma̱a̱ guniʼñámijnala,* xúʼko̱ xúgiáanʼla ikháanʼ ma̱ndoo mu̱phu uva náa mbayala, higo ga̱jma̱a̱ muwanla iyaʼ náa puzu* ndrígala. 32  Asndu índo̱ ikhúún gáʼkhá mu maʼgá kaguáanʼla náa mbá ku̱ba̱ʼ rí xóo ku̱ba̱la kaʼnii, mbá ku̱ba̱ʼ náa rígá cebada, trigo ga̱jma̱a̱ vino nuxi̱ʼ. Mbá ku̱ba̱ʼ náa rígá pan ga̱jma̱a̱ ixi̱ uva, náa rígá olivo ga̱jma̱a̱ jyááʼ. Xúʼko̱ ma̱ndoo makuwáanʼla xóó, ga̱jma̱a̱ xákáñala. Xúdxawíín dí naʼthí Ezequías, numuu rí naʼni nduwáanʼla índo̱ naʼthí: ‹Jeobá maʼni káwáánʼlú›. 33  Lá niʼngo̱o̱ mbáa dios ndrígu̱ún xa̱bu̱ xuajin maʼni kríya̱a̱ʼ xuajñuu náa ñawúunʼ rey ndrígóo Asiria ráʼ. 34  Náá kúwá dioses ndrígóo xuajin Hamat ga̱jma̱a̱ Arpad rá. Náá kúwá dioses ndrígóo xuajin Sefarvaim, Hená ga̱jma̱a̱ Ivá rá. Lá niʼngu̱u̱n ikhiin nini̱ kríya̱a̱ʼ Samaria náa ñawúnʼ xáʼ. 35  Tsáá dí mbá xúgíinʼ dioses ndrígu̱ún xuajin, niʼngu̱u̱n nini̱ kríya̱a̱ʼ xuajñún náa ñawúnʼ rá. Ikha jngóo, lá maʼngo̱o̱ Jeobá maʼni kríya̱a̱ʼ Jerusalén náa ñawúnʼ ráʼ.”›” 36  Ikhú xa̱bu̱ niguanún wíí, túti nimbá, numuu dí rey niʼthúún: “Xúgawíiʼla”. 37  Ikha jngóo Eliaquim a̱ʼdióo Hilquías, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa guʼwá, ga̱jma̱a̱ secretario Sebná ma̱ngaa Joá a̱ʼdióo Asaf, bi̱ naʼnirámáʼ dí naʼni rey, nigúun gúyáá Ezequías mbá nithu̱u̱ xtíñún ga̱jma̱a̱ nitháán mbá xúgíʼ dí niʼthí bi̱ naʼtáñajúúnʼ copero.

Mbaʼa nota

O “nánée”.
Mbiʼyuu rí chiʼmbaʼ Abías .
O “a̱ʼdée dxáʼgú”.
Atayáá glosario, poste rí mitsúʼkháan.
O “nuxnambiʼíí Nehustán”.
Xóo muʼthá, náa mbá xúgíʼ xuajin, náa kúwá mbaʼin o káaʼ nguéjmi̱ín xa̱bu̱.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “300 talentos”. Atayáá glosario, talento.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “30 talentos”.
O “náa naʼtáñajunʼ”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “nirujtuwíi̱”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “tartán”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “rabsarís”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “rabsaqué”.
O “náa nutáñajunʼ”.
O “gu̱ni̱ mbá rí májánʼ”.
O “diin”.
O “ajngáa siriaco”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gu̱ni̱ tsajkurámámijnálú ga̱jma̱a̱ agajnála gúyoʼ”.
Atayáá glosario, puzu.