Raga̱jma̱ libro ndrígu̱ún Reyes 23:1-37

  • Josías nagrui̱ga̱ awan dí maguma (1-20)

  • Nuniriya̱a̱ʼ ndxa̱a̱ Pascua (21-23)

  • Josías nagrui̱ga̱ itháan awan dí maguma (24-27)

  • Nakháñúu Josías (28-30)

  • Jehoacaz, rey náa Judá (31-33)

  • Jehoiaquim, rey náa Judá (34-37)

23  Ikha jngóo rey nikuʼma dí magimbíin xúgíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Judá ga̱jma̱a̱ náa Jerusalén.  Nda̱wa̱á, rey nitsimuu náa goʼwóo Jeobá gajmíi̱n mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ Judá, xa̱bu̱ Jerusalén, ndxajkun ga̱jma̱a̱ profetas,* mbá xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin, e̱ji̱n ga̱jma̱a̱ xabuanii, niguxnuu náa inún ajngáa dí na̱ʼkha̱ náa libro dí nimbánuu dí nixkama̱a̱ náa goʼwóo Jeobá.  Rey niwi̱ji̱ náa rajkúu guʼwá, nimbánuminaʼ ga̱jma̱a̱ Jeobá náa rí nixná ajngóo dí maʼni ñajuunʼ Jeobá, rí maʼnimbo̱o̱ kaʼyoo ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xóo nindxu̱u̱,* kiʼtáñajunʼ ndrígóo ga̱jma̱a̱ rí naʼni marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n, ma̱ngaa ikha ndrígóo, maʼnimbánuu ga̱jma̱a̱ ajngáa xó má kiʼniraʼmáʼ náa rí nimbánuu dí naʼthí náa libro. Ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin nimbayíí rí nimbánuu.  Ikhú rey niʼtáñajuunʼ Hilquías bi̱ phú kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun ma̱ngaa eʼwíinʼ ndxajkun ma̱ngaa bi̱ guájun náa xkrugua dí murawíi náa goʼwóo Jeobá xúgíʼ rí najmaa náa Baal, náa poste rí mitsúʼkháan* ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ enii dí rígá mekhuíí. Nitsikha̱a̱ náa rexo̱o̱ Jerusalén, náa juímuu* kúbá Cedrón ga̱jma̱a̱ idiuuʼ ni̱jkha̱a̱ kagu̱u̱ náa Betel.  Nigruigúu ñajunʼ rí nuni̱ ndxajkun bi̱ nduyamajkhún dioses bi̱ ragájkhun, bi̱ reyes Judá nidrigi̱i̱n mu murkuní tsigijñaʼ náa rí mitsídánʼ náa xuajin dí rígá náa Judá ma̱ngaa xuajin dí tri̱ga̱ náa mbájndi rawuunʼ Jerusalén, mangiin bi̱ nurkuní tsigijñaʼ náa Baal, náa a̱jkha̱ʼ, náa gu̱nʼ, náa mámbá grupo a̱ʼgua̱a̱n ga̱jma̱a̱ náa mbá xúgíʼ dí rígá mekhuíí.  Niríya̱a̱ʼ poste rí mitsúʼkháan náa goʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ kayóo náa rexo̱o̱ Jerusalén náa mata* Cedrón. Ikhí nitsikháa ga̱jma̱a̱ nijkúmigu̱u̱ asndu niʼni̱i̱ idiuuʼ ga̱jma̱a̱ nixpángaa idiuuʼ náa nijuiʼdi̱ín xa̱bu̱ gíníi.  Ma̱ngaa niʼni gámbáa guʼwún xa̱bekha bi̱ nugujuamíjna̱ náa guʼwá rí nduyamajkhún dioses, dí rígá náa goʼwóo Jeobá ga̱jma̱a̱ náa dí gu̱ʼu̱ nuxmí guʼwá xtíin rí najmaa mu mbiʼyamajkuíí poste rí mitsúʼkháan.  Ikhú ni̱ʼkha̱ kagui̱i̱n ndxajkun bi̱ kúwá náa xuajin dí rígá náa Judá ga̱jma̱a̱ niʼni rí náa mitsídánʼ náa ndxajkun nikúwá rurkuní tsigijñaʼ rí ní xájmaa mu mbiʼyamajkhúún dioses, nigi̱ʼdi̱i̱ náa Gueba asndu náa Beer-Seba. Ma̱ngaa niʼni gámbáa náa rí mitsídánʼ náa xkrugua, náa riejuun xkrugoo Josué bi̱ kayá edxu̱u̱ náa xuajin, dí naguanúu náa ñawún xti̱ʼ, xóo mi̱dxu̱ʼ rataʼa̱a̱ʼ náa xkrugoo xuajin.  Ndxajkun bi̱ kúwá náa rí mitsídánʼ tséñajunʼ náa nakarámáʼ tsigijñaʼ ndrígóo Jeobá dí rígá náa Jerusalén, mú naʼphu̱ pan dí ragíʼdoo levadura gajmiún a̱ngiu̱ún. 10  Ma̱ngaa niʼni rí Tófet dí rígá náa mata E̱ji̱i̱n Hinón,* nánguá majmaa mbiʼyamajkhúún dioses mu xúʼko̱ nímba̱a̱ ni xáxnájxi̱i̱ a̱ʼdióo o wáxióo* náa aguʼ xóo tsigijñaʼ náa Mólek. 11  Ga̱jma̱a̱ niʼni rí nánguá ma̱ndoo manújngún wáyú ndrígu̱ún reyes bi̱ kúwá náa Judá bi̱ nixnajxi̱i̱n náa a̱jkha̱ʼ mu matu̱ʼu̱u̱n náa goʼwóo Jeobá, náa cuártiu̱u̱* Natán-Mélec, bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n, dí rígá náa gíʼ guʼwá dí gíʼdoo rajkhúu. Ga̱jma̱a̱ carro dí nixnajxi̱ náa a̱jkha̱ʼ nitsikháa. 12  Ma̱ngaa rey niʼni gámbáa náa nakarámáʼ tsigijñaʼ, dí reyes bi̱ kúwá náa Judá nini̱ náa tsu̱du̱u̱ cuártiu̱u̱ Acaz, ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má náa nakarámáʼ tsigijñaʼ dí Manasés niʼni náa mbá nájma̱ rexo̱o̱ goʼwóo Jeobá. Niʼni̱i̱ i̱ndó idiuuʼ ga̱jma̱a̱ nixpángaa náa mata Cedrón. 13  Ma̱ngaa rey niʼni rí ni xájmaa mu mbiʼyamajkhúún dioses náa dí mitsídánʼ dí rígá náa ridoo Jerusalén dí naguanúu xígií náa sur* náa kúbá dí Naguma gámbáa,* dí Salomón rey Israel niʼni mu mbiʼyamajkuíí Astoret dios bi̱ xkawi̱i̱ʼ ndrígu̱ún sidonios, ga̱jma̱a̱ Kemós dios bi̱ xkawi̱i̱ʼ ndrígu̱ún moabitas, ma̱ngaa Milcom dios bi̱ xkawi̱i̱ʼ ndrígu̱ún ammonitas. 14  Nijkúmigu̱u̱ itsí rí mitsúʼkháan ga̱jma̱a̱ niʼni gámbáa poste rí mitsúʼkháan ga̱jma̱a̱ niʼni majthííʼ i̱tsu̱ún xa̱bu̱ náa niguájun. 15  Ma̱ngaa niʼni gámbáa náa nakarámáʼ tsigijñaʼ dí rígá náa Betel, náa rí mitsídánʼ rí niʼni Jeroboán a̱ʼdióo Nebat, dí niʼni rí xa̱bu̱ Israel muxudamíjna̱ aʼkhá. Índo̱ niʼni gámbáa náa nakarámáʼ tsigijñaʼ rúʼko̱ ga̱jma̱a̱ náa rí mitsídánʼ, nitsikháa náa rí mitsídánʼ, nijkúmigu̱u̱ asndu niʼni̱i̱ idiuuʼ ga̱jma̱a̱ nitsikháa poste rí mitsúʼkháan. 16  Índo̱ Josías nitangayii ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo iñá wajinʼ náa kúbá, nikuʼmiin dí murawíi itsu̱ ga̱jma̱a̱ nitsikhá náa nakarámáʼ tsigijñaʼ. Xígi̱ kaʼnii niʼni mu ni xájmaa mbiʼyamajkhúún dioses, xó má ajngóo Jeobá dí niʼthí xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ gajkhun bi̱ niʼtáriyaʼ dí marigá xúgíʼ rígi̱. 17  Ikhú nirajxi̱: “Tsáá iñá wajñuuʼ rúʼko̱ rá.” Xa̱bu̱ xuajin nitháán: “Iñá wajñuuʼ xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ gajkhun bi̱ ni̱ʼkha̱ náa Judá, bi̱ niʼtáriyaʼ xúgíʼ rígi̱ di ikháán nitani̱ ga̱jma̱a̱ʼ náa nakarámáʼ tsigijñaʼ dí rígá náa Betel”. 18  Ikha jngóo niʼthí: “Guniʼñááʼ mbayáa jxu̱u̱ʼ. Nimbáa xágugua itsu̱u̱”. Ikha jngóo túrugua̱ itsu̱u̱ ga̱jma̱a̱ túrugua̱ itsu̱u̱ profeta* bi̱ ni̱ʼkha̱ náa Samaria. 19  Josías ma̱ngaa niʼni gámbáa xúgíʼ náa rí nduyamajkhún dioses, dí rígá náa rí mitsídánʼ náa xuajin dí rígá náa Samaria, dí reyes bi̱ kúwá náa Israel nini̱ mu rí muni̱ makásngañu̱u̱ʼ Dios, niʼni gámbóo xó má niʼni gámbóo dí rígá náa Betel. 20  Nigudíin náa nakarámáʼ tsigijñaʼ mbá xúgíinʼ ndxajkun bi̱ kúwá náa rí mitsídánʼ dí rígá ikhí ga̱jma̱a̱ nitsikhá i̱tsu̱ún xa̱bu̱ ikhí. Nda̱wa̱á nitanga̱a̱ Jerusalén. 21  Ikhú rey nikuʼmiin muni̱ rígi̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin: “Guniri̱ya̱a̱ʼ mbá ndxa̱a̱ Pascua náa Jeobá Dios ndrígala, xó má kiʼniraʼmáʼ náa libro dí nimbánuu rígi̱”. 22  Nimbá miʼtsú tárígá mbá ndxa̱a̱ Pascua dí xígi̱ kaʼnii, asndu nákha mbiʼi dí nikúwá bi̱ nunimbaníí xkujndu náa Israel, ni má mbá xúgíʼ mbiʼi rí nikúwá reyes náa Israel ga̱jma̱a̱ náa Judá. 23  Mú índo̱ naʼni má 18 tsiguʼ dí naʼtáñajunʼ rey Josías, niʼni riya̱a̱ʼ mbá ndxa̱a̱ Pascua rígi̱ náa Jeobá, náa Jerusalén. 24  Josías ma̱ngaa niʼni gámbíin bi̱ nurajxu̱u̱n wajinʼ, bi̱ nuni̱ xawan, xándú,* ga̱jma̱a̱ xándú bi̱ xkawi̱i̱nʼ ma̱ngaa mbá xúgíʼ rí xkawiʼ dí nikujmaa náa ku̱ba̱ʼ Judá ma̱ngaa náa Jerusalén. Niʼni mu maʼnimbánuu ajngáa dí naʼthí náa Xtángoo dí kiʼniraʼmáʼ náa libro dí ndxajkun Hilquías nixka̱ma̱a̱ náa goʼwóo Jeobá. 25  Nákha ikhaa xóó tséxtáa, táxtáa nimbáa rey xóo ikhaa bi̱ nitanga̱a̱ náa Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n, xúgíʼ xóo nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóo, xó má naʼthí náa xúgíʼ Xtángoo ndrígóo Moisés, ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á dí ikhaa táxtáa nimbáa xóo ikhaa. 26  Mú Jeobá nikiʼnáa kaʼñúún má xúʼko̱ xa̱bu̱ Judá ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ dí raʼkhí niʼni Manasés rí niʼni dí makásngañu̱u̱ʼ. 27  Jeobá niʼthí: “Ma̱ngaa ni xáʼndoʼ gáñu̱u̱n xa̱bu̱ Judá xó má ni̱ni̱ gajmíʼ xa̱bu̱ Israel. Ni xáʼndoʼ gáyóo xuajin dí niraʼwi̱i̱, Jerusalén ga̱jma̱a̱ guʼwá dí ikhúún nitha̱ ‹Mbiʼyuʼ marigá ikhí›”. 28  Dí naʼthí xóó itháan ga̱jma̱a̱ numuu Josías, xúgíʼ dí niʼni, kiʼniraʼmáʼ náa libro dí naʼthí ga̱jma̱a̱ numún reyes bi̱ nikúwá náa Judá. 29  Nákha mbiʼi rí niʼtáñajunʼ Josías, Nekó rey faraón bi̱ xtáa náa Egipto, ni̱ʼkha̱ gáraʼnumina̱ʼ ga̱jma̱a̱ rey ndrígóo Asiria náa mañu Éufrates, ga̱jma̱a̱ rey Josías nigájnuu gáxmína̱ʼ ga̱jma̱a̱. Mú índo̱ Nekó ndiʼyoo, nixíyáa náa Meguidó. 30  Ikha jngóo xa̱bi̱i̱ nigájniín kuñu̱u̱n wajñuunʼ náa Meguidó ga̱jma̱a̱ mbá carro, niguáʼnuu asndu náa Jerusalén, nidi̱i̱ náa iñá wajñuuʼ. Ikhú xa̱bu̱ xuajin nigi̱i̱ʼ Jehoacaz a̱ʼdióo Josías mu mani̱ndxu̱u̱ rey, xóo xtiʼkhuu anu̱u̱.* 31  Jehoacaz gíʼdoo 23 tsiguuʼ índo̱ ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ rey, niʼtáñajunʼ ajtsú igu̱nʼ náa Jerusalén. Ru̱dúu̱* nigumbiʼyuu Hamutal wáxióo Jeremías bi̱ na̱ʼkha̱ náa Libná. 32  Ikhaa nigíʼdu̱u̱ niʼni dí ra̱májánʼ náa iduu Jeobá, xó má nini̱ wajin xiʼñúuʼ. 33  Ikhú Nekó rey faraón nikudaaʼ náa guʼwá ejua̱nʼ dí rígá náa Riblá, náa ku̱ba̱ʼ Hamat, mu xúʼko̱ xáʼtañajunʼ náa Jerusalén, nda̱wa̱á nindu̱ʼu̱u̱n xa̱bu̱ xuajin 3,420 kilo* plata ga̱jma̱a̱ mbá 34 kilo* oro. 34  Nekó rey faraón nigíiʼ Eliaquim, a̱ʼdióo Josías mu mani̱ndxu̱u̱ rey xtiʼkhuu anu̱u̱, ma̱ngaa niriʼkhu̱u̱ mbiʼyuu nixná mbiʼyuu Jehoiaquim. Mú Jehoacaz ni̱jkha̱ kayáa Egipto náa nikháñúu. 35  Jehoiaquim nixnúu faraón plata ga̱jma̱a̱ oro, mú ndiyóoʼ dí marumiin xa̱bu̱ xuajin, mu xúʼko̱ ma̱ndoo maxnúu plata rí na̱ndo̱ʼo̱o̱. Nirumaa mámbáa xa̱bu̱ xuajin plata, oro xó má mba̱a̱ mbayuuʼ rí gíʼdoo, mu xúʼko̱ ma̱ndoo maxnúu Nekó rey faraón. 36  Jehoiaquim gíʼdoo 25 tsiguuʼ índo̱ ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ rey, niʼtáñajunʼ mbá 11 tsiguʼ náa Jerusalén. Ru̱dúu̱ nigumbiʼyuu Zebidá wáxióo Pedaya bi̱ na̱ʼkha̱ náa Rumá. 37  Ikhaa niʼni dí ra̱májánʼ náa iduu Jeobá xó má nini̱ wajin xiʼñúuʼ.

Mbaʼa nota

O “gaʼyee, bi̱ nuthi dí marigá”.
O “alma”. Atayáá glosario, alma.
Atayáá glosario, poste rí mitsúʼkháan.
O “mbaaʼ náa najuiʼdu”.
O “bóo”.
Atayáá glosario, Gehena.
O “a̱ʼdée dxáʼgú”.
O “comedor ndrígóo”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xígií náa ñawún májánʼ”. Xóo muʼthá xígií náa sur, índo̱ mbáa nayejxi̱ náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ.
Xóo muʼthá kúbá olivos. Náa naguámbáa xígií náa sur, ma̱ngaa najmaʼnuuʼ xóo kúbá náa nuni̱ Aʼkhá.
O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.
O “xándú bi̱ kúwá guʼwáá”. Náa ajngáa hebreo naʼthí, “terafim”.
O “tátée”.
O “nánée”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “100 talentos”. Atayáá glosario, talento.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “mbá talento”.