Génesis 31:1-55

  • Jacob nguʼwáá na̱jkha̱a̱ Canaán (1-18)

  • Labán naʼngo̱o̱ naxkamaa Jacob (19-35)

  • Jacob nambánuminaʼ ga̱jma̱a̱ Labán (36-55)

31  Tiempo nda̱wa̱á, Jacob niʼdxawun dí e̱ji̱i̱n Labán nuthi: “Jacob niguanúu ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí kaʼyoo anu̱lú.* Xúgíʼ dí gíʼdoo niguwíi náa rí kaʼyoo anu̱lú”. 2  Índo̱ Jacob nayejxu̱u̱ Labán, ndaʼyoo rí nánguá eʼniuu xóo nákhá ginii. 3  Nda̱wa̱á, Jeobá niʼthúu̱n Jacob: “Atanga̱án náa ku̱ba̱ʼ dí kúwá xa̱buaniaaʼ ga̱jma̱a̱ náa kúwá bi̱ xtañún. Ikhúún maxtáá má xúʼko̱ ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ”. 4  Ikha jngóo Jacob nikuʼma ajngáa náa Raquel ga̱jma̱a̱ Lea, dí maguwáʼ náa xtáa ikhaa gajmíi̱n xujkhúʼ. 5  Ikhú niʼthún: “Nijkhánú ndi̱yo̱o̱ dí ana̱la nariʼkhu̱u̱ dí xóo naʼniuʼ. Mú Dios ndrígóo anu̱ʼ* nixtáa má xúʼko̱ ga̱jma̱á nindxu̱ʼ. 6  Ikháanʼ má ndu̱ya̱a̱ dí ni̱ni̱ ñajuunʼ ana̱la ga̱jma̱a̱ xúgíʼ tsiaki̱i̱ ndrígóʼ. 7  Maski ajndu ana̱la nigíminaʼ maʼni nduwúnʼ ga̱jma̱a̱ niriʼkhu̱u̱ xóo maʼni numuʼ mbá gu̱wa̱ʼ nuthu, mú Dios na̱nguá niniñuuʼ maʼniuʼ mbá dí raʼkhí. 8  Á mu ikhaa naʼthúnʼ ‹Ma̱ni̱ númaaʼ ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ mixtíin›, xúgíinʼ xujkhúʼ naguáʼdiin e̱jñu̱ún mixtíin. Mú, á mu naʼthúnʼ ‹Ma̱ni̱ númaaʼ ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ bi̱ guáʼdáá raya›, xúgíinʼ xujkhúʼ naguáʼdíin e̱jñu̱ún bi̱ guáʼdáá raya. 9  Ikha jngóo Dios nigruigú káñúúnʼ xu̱jkiúu̱ ana̱la mu maxniúnʼ ikhúún. 10  Mbóo mbiʼi, índo̱ xujkhúʼ niguáʼdi̱i̱ nixkha, ikhú nigúndaa. Ndi̱ñu̱u̱n rí chivátu* bi̱ nuxkha nindxu̱ún mixtíin, guáʼdáá mixtí mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ guáʼdáá raya. 11  Ikhú ángel ndrígióo Dios bi̱ gajkhun niʼthúnʼ: ‹¡Jacob!›. Ikhúún niriʼñuu: ‹Gi̱i̱ xtáá›. 12  Ikhú niʼthúnʼ: ‹Atiejxi̱, mbá péñu,* ma̱ta̱ya̱a̱ dí xúgíinʼ chivátu bi̱ nuxkha nindxu̱ún mixtíin, guáʼdáá mixtí mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ guáʼdáá raya. Narígá rígi̱, numuu rí ndi̱yo̱o̱ xúgíʼ dí Labán naʼniaaʼ. 13  Ikhúún nindxu̱ʼ Dios bi̱ gajkhun, bi̱ nisngájmaminaʼ náa Betel, náa ikháán nitagíʼ mbá tsinaʼ ga̱jma̱a̱ ikhí rígá mbá dí nitaxúdaminaʼ matani̱. Dí xúgi̱, atani̱ rataminaʼ mu magajnáaʼ náa ku̱ba̱ʼ rígi̱, atanga̱án náa ku̱ba̱ʼ dí nigu̱ma̱án›”. 14  Ikhú Raquel ga̱jma̱a̱ Lea nithi: “Nándáa má dí mu̱da̱xu̱ náa goʼwóo anu̱xu̱. 15  Ikhaa má naʼniuxu̱ xóo gu̱ʼu̱ bi̱ naguwaáʼ. Ikhaa nigujuáanʼxu̱, nixtáa ga̱jma̱a̱ mbújkha̱a̱ dí nigruigú ga̱jma̱á numuxu. 16  Xúgíʼ dí gíʼdoo anu̱xu̱ rí Dios nigruigú káyuuʼ, nindxu̱u̱ ndrígúxu̱ ikháanʼ ga̱jma̱a̱ ndrígu̱ún e̱jñu̱xu̱. Ikha jngóo atani̱ xó má niʼtháanʼ Dios”. 17  Ikhú Jacob nigruaʼmíin e̱ji̱i̱n ga̱jma̱a̱ gu̱ʼwi̱i̱ náa camello, 18  nigájnuu ni̱jkha̱ gajmíi̱n xujkiúu ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí gíʼdoo, xúgíinʼ xujkhúʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí gíʼdoo náa Padán-Aram, ni̱jkha̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Canaán, náa xtáa Isaac bi̱ nindxu̱u̱ anu̱u̱.* 19  Índo̱ Labán ni̱jkha̱ gáʼdu̱u̱n mugiu̱u̱, ikhú Raquel niʼni kúwíinʼ xándiúu̱* anu̱u̱ bi̱ gíʼdiin náa goʼwóo. 20  Ma̱ngaa Jacob ninindxu̱u̱ itháan lístíi ki xóo Labán xa̱bu̱ arameo, asndu táʼthúu̱n índo̱ nigájnuu ni̱jkha̱. 21  Ni̱jkha̱ kagu̱u̱ xúgíʼ dí gíʼdoo, ninújngoo mañu Éufrates ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ xígií náa kúbá ndrígóo Galaad. 22  Mú índo̱ niʼni ajtsú mbiʼi, nitháán Labán dí Jacob nigáyúu. 23  Ikhú Labán nigímbíin xúgíinʼ a̱ngui̱i̱n* ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ raxkoo mbá juwan mbiʼi.* Niʼngo̱o̱ nixkamaa náa kúbá ndrígóo Galaad. 24  Mú, índo̱ niʼni mbruʼun, Dios niʼthúu̱n Labán bi̱ nindxu̱u̱ xa̱bu̱ arameo náa mbá xnuʼndaa, niʼthúu̱n: “Tsumáá lá ga̱jma̱a̱ ajngáa dí gáratha̱a̱n Jacob, tséʼniuu á mu nindxu̱u̱ májánʼ o ra̱májánʼ”.* 25  Labán ni̱jkha̱ gági̱ʼi̱ gajmíi̱n a̱ngui̱i̱n náa kúbá ndrígóo Galaad náa mijngiiʼ má nigíʼ guʼwá xtíin ndrígóo Jacob. Ikhú Labán ni̱jkha̱ gáʼyóoʼ Jacob, 26  niʼthúu̱n: “Náá numuu dí xígi̱ nitani̱ rá. Náá numuu dí nitani̱ ndu̱wu̱únʼ ga̱jma̱a̱ nidxuʼ xtiin waʼxinʼ xóo bi̱ nitrugui̱i̱n náa guerra rá. 27  Náá numuu rí nitani̱ ndu̱wu̱únʼ ga̱jma̱a̱ asndu tárata̱ nigájnáaʼ rá. Á mu nirathúnʼ, mutangáwáaʼxu̱ ga̱jma̱a̱ mbá ndxa̱a̱, ajmúú, mudi̱i̱xu̱ panderetas ga̱jma̱a̱ arpas mu matadxawíín. 28  Na̱nguá nitatsíñúʼ maxnu̱u̱ beso e̱jín xíñíiʼ* ga̱jma̱a̱ waʼxinʼ. Nitani̱ xóo mbáa skágunʼ. 29  Ikhúún ma̱ndoo ma̱niala dí raʼkhí, mú Dios ndrígóo ana̱la niʼthúnʼ mbruʼun: ‹Tsumáá lá ga̱jma̱a̱ ajngáa dí gáratha̱a̱n Jacob, tséʼniuu á mu nindxu̱u̱ májánʼ o ra̱májánʼ›. 30  Nakro̱ʼo̱ʼ má dí nandaaʼ matanga̱án náa goʼwóo ana̱a̱ʼ. Mú náá numuu nitani̱ kuʼwíinʼ xándiúʼ rá.” 31  Ikhú Jacob niʼthúu̱n Labán: “Nigájnuʼ nguʼwáá numuu dí nimíñúʼ matrígú kayuʼ waʼxiaaʼ ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱. 32  Ga̱jma̱a̱ numún xándiáaʼ, atañíinʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kagui̱i̱n makhañúu. Atayáaʼ náa xúgíʼ dí gúʼdoo náa inún a̱ngia̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ ayu̱u̱ʼ jcháaʼ dí gátaxkamaa dí nindxu̱u̱ ndrígáaʼ ikháán”. Jacob na̱nguá ndiʼyoo á mu Raquel niʼni kúwíinʼ xándú. 33  Ikha jngóo Labán ndiñíinʼ náa guʼwá xtíin ndrígóo Jacob, náa ndrígóo Lea ga̱jma̱a̱ náa guʼwá xtíin ndrígu̱ún a̱jmi̱i̱n gu̱ʼú ñumbáá, mu na̱nguá nixkamíín. Índo̱ nigájna̱a̱ náa guʼwá xtíin ndrígóo Lea nito̱ʼo̱o̱ gáñiinʼ náa guʼwá xtíin ndrígóo Raquel. 34  Mú Raquel niguwíin má xándú ga̱jma̱a̱ nirkaʼwiin náa agoo xílí rí najmún gu̱ʼu̱ mu matrámiiʼ náa camello ga̱jma̱a̱ ikhaa nigrigu inuu. Ikhú Labán ndiñíinʼ náa xúgíʼ guʼwá xtíin mú na̱nguá nixkamíín. 35  Ikhú ikhaa niʼthúu̱n anu̱u̱: “Xákiʼnán tátá, mú xándoo matujxu̱ʼ náa inaaʼ, numuu dí nagajtaa eʼdiuʼ”. Ikhú Labán maski ajndu ndiñíinʼ na̱nguá niʼngo̱o̱ gáxkami̱ín. 36  Ikhú Jacob nikiʼnáa kaʼyoo Labán ga̱jma̱a̱ nigíʼdúu niríyúu: “Dí lá raʼkhí nini rá. Dí lá aʼkhá nikuʼdáminaʼ inaaʼ ikha jngóo mi̱dxa̱ʼ raxkoʼ wéñuuʼ rá. 37  Xúgi̱ dí niguámbáaʼ nitayáaʼ náa xúgíʼ rí kagu̱, á mu nitaxkama̱a̱ mbá dí rígá náa guʼwáaʼ atrawíi gi̱i̱ náa inún a̱ngui̱nʼ ga̱jma̱a̱ náa inún a̱ngia̱a̱nʼ, mu ikhiin muthi tsáá nindxu̱u̱ bi̱ naʼthí dí gajkhun. 38  Náa mbá 20 tsiguʼ dí nixtáá rañajunʼ ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ, nimbáa mugia̱a̱ʼ, nimbáa tsujtiaan na̱nguá niríguíi a̱ʼdióo ga̱jma̱a̱ nimbá miʼtsú tíʼkhuu nimbáa mugia̱a̱ʼ. 39  Nimbá míʼtsú táʼgáaʼ ka̱ya̱a̱ náa ikháán mbáa xujkiáaʼ bi̱ ni̱ʼphi̱i̱ xujkhú xáná. Ikhúún má e̱yo̱o̱ xóo ni̱ni̱ mu ma̱ni̱ numa̱a̱. Á mu mbáa xujkiáaʼ nuni̱ kuʼwáaʼ, tséʼniuu má mbiʼi o mbruʼun, ikháán nitando̱ʼo̱ʼ dí ma̱ni̱ numa̱a̱. 40  Rí mbiʼi nimínuuʼ numuu dí ra̱ʼkhá tháán mijkha, dí mbruʼun asndu nandoo gákaweʼtsuʼ. Asndu nánguá eyoʼ gígú. 41  Niñejunʼ ga̱jma̱á ni̱ndxa̱ʼ 20 tsiguʼ: Mbá 14 tsiguʼ ga̱jma̱a̱ numún waʼxiaaʼ, majun tsiguʼ numún xujkiáaʼ, ga̱jma̱a̱ nitriʼkui̱i̱ xóo matani̱ numuʼ mbá gu̱wa̱ʼ nuthu. 42  Á mu raʼkháa Dios ndrígóo anu̱ʼ, Dios ndrígóo Abrahán, Dios bi̱ Isaac ndaʼyamajkuu,* na̱nguá nixtáa ga̱jma̱á nindxu̱ʼ ikháán xúgi̱ maraxkoʼ maʼgáaʼ i̱ndó ñawúnʼ. Mú Dios ndiʼyoo xóo nimínuuʼ ga̱jma̱a̱ nguáthá gakhi̱i̱ niñejunʼ. Ikha jngóo niríyáaʼ mbruʼun”. 43  Ikhú Labán niriʼñuu Jacob: “Gu̱ʼu̱ bugi̱ nindxu̱ún waʼxinʼ, e̱ji̱n bugi̱ nindxu̱ún e̱ji̱nʼ, xujkhúʼ bugi̱ nindxu̱ún xujkiúʼ. Xúgíʼ dí ikháán nandoo natayáá nindxu̱u̱ ndrígóʼ ikhúún ga̱jma̱a̱ ndrígu̱ún waʼxinʼ. Xú káʼnii gándoo gáñu̱u̱n dí raʼkhí ikhiin ga̱jma̱a̱ e̱ji̱n bi̱ niguáʼdiin xá. 44  Ayi̱, guxná ajngúlú ga̱jma̱a̱ rígi̱ gasngájma dí rígá rí nimbánulú ikháán ga̱jma̱a̱ ikhúún”. 45  Ikhú Jacob niyéjxi̱ mbá itsí ga̱jma̱a̱ nigíʼ xóo mbá dí maʼni marmáʼáan a̱jkiu̱ún. 46  Jacob niʼthún a̱ngui̱i̱n: “Guraxila itsí”. Ikhiin niraxi̱ itsí ga̱jma̱a̱ nigimbóó. Nda̱wa̱á nipiʼtsu náa tsu̱du̱u̱ itsí rí nigimbóó. 47  Ikhú Labán nixná mbiʼyuu Jegar-Sahadutá,* mú Jacob nixná mbiʼyuu Galeed.* 48  Labán niʼthí: “Itsí dí nixtagímbóó xúgi̱ maxtáa rayajngoo náa ikháanʼlú”. Ikha jngóo nigumbiʼyuu Galeed, 49  ma̱ngaa nigumbiʼyuu bi̱ Nayejngoo, numuu rí Labán niʼthí: “Jeobá gáxtáa raʼyángawánʼlú índo̱ na̱nguá eʼyamijnálú. 50  Á mu natani̱ ngíníi waʼxinʼ o á mu nadiin eʼwíinʼ gu̱ʼu̱, maski má nda̱wa̱a̱ tsáa mbaʼyulú, garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ dí Dios nindxu̱u̱ bi̱ xtáa rayejxulú”. 51  Labán niʼthúu̱n Jacob: “Gi̱i̱ gíʼ itsí dí nigímbólú ga̱jma̱a̱ itsí rí nindxu̱u̱ xóo tsinaʼ, rígi̱ maxtáa rayajngoo náa ikháánʼlú. 52  Itsí rígi̱ dí nixtagímbóó ga̱jma̱a̱ itsí dí nigi̱ʼi̱ xóo tsinaʼ kúwá ruyáá dí ikhúún xánújngoʼ itháan ñuʼún náa tríga itsí rígi̱ mu ma̱nia̱a̱ʼ dí raʼkhí ni má ikháán xánujngaaʼ itháan ñuʼún náa triga itsí rígi̱ mu mataniuʼ dí raʼkhí. 53  Guniʼñááʼ dí Dios ndrígóo Abrahán ga̱jma̱a̱ Dios ndrígóo Nacor, Dios ndrígóo anu̱ún ikhiin maʼnimbánuu numulú”. Ikhú Jacob nixná ajngóo náa inuu Dios bi̱ ndaʼyamajkuu Isaac* bi̱ nindxu̱u̱ anu̱u̱. 54  Nda̱wa̱á, Jacob nixnáxi̱ tsigijñaʼ náa kúbá ga̱jma̱a̱ niʼthún a̱ngui̱i̱n rí muphiʼtsu. Ikhiin niphiʼtsu ga̱jma̱a̱ ninújngún mbruʼun rúʼko̱ náa kúbá. 55  Labán ndijui̱i̱ miʼcha̱ rí imbo̱o̱ néjtsuu, nixnúún beso e̱jín xíñíiʼ* ga̱jma̱a̱ waʼxiinʼ ma̱ngaa niʼni tsajkurámiinʼ. Ikhú nitanga̱a̱ náa goʼwóo.

Mbaʼa nota

O “tátialo”.
O “táteʼ”.
O “tsu̱jtu e̱jmba̱a̱”.
O “atani̱ mbá rí májánʼ”.
O “tátée”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “terafim”.
O “bi̱ kaʼñún”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “juwan mbiʼi rí midxu̱ʼ náa kamba̱a̱”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “atiewumínáʼ xóo mara̱tha̱a̱n Jacob dí májánʼ asndu dí ramájánʼ”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “e̱ji̱i̱n”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “bi̱ namíñuu eʼni Isaac”.
Náa ajngáa arameo nandoo gáʼthúu̱n ‹mbá ru̱tsu̱u̱ dí naʼthí›.
Náa ajngáa hebreo nandoo gáʼthúu̱n ‹mbá ru̱tsu̱u̱ dí naʼthí›.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “bi̱ namíñuu eʼni Isaac”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “eji̱i̱n”.