Jeremías 51:1-64

  • Najuiʼtáriyaʼ dí magíʼnuu Babilonia (1-64)

    • Nda̱a̱ tsu̱ma̱ gáxpatríguíi Babilonia náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ medos (8-12)

    • Libro mbaʼyóoʼ mi̱ʼda̱ma̱ʼa̱n náa mañu Éufrates (59-64)

51  Rígi̱ dí naʼthí Jeobá: “Makuʼmá mbá giñánʼ dí maʼni gámbáa Babiloniaga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Leb-Camái.*  2  Makuʼmíin xa̱bu̱ bi̱ nundijthíí náa Babilonia,ga̱jma̱a̱ mijchú kri̱ga̱ ku̱bo̱o̱ʼ gúniña̱a̱nʼ,asndu náá gáguwáʼ mbiʼi rí ma̱ʼkha̱ gamiéjunʼ.  3  Bi̱ najmún xkamídá xúxumáánʼ* xkamídá ndrígu̱ún. Nimbáa xáʼyóoʼ mayéjxi̱ ajua̱nʼ dí nañewu̱u̱n tsoxto̱o̱. Xágáwíinʼ a̱jkia̱la ku̱ñu̱u̱n jiámiúun. Gúni̱ gámbíin mbá kayuuʼ soldado ndrígóo.  4  Náa ku̱bu̱únʼ má gákháñún xa̱bu̱ caldeos,náa kambu̱ún gákámbiñu̱u̱nʼ.  5  Numuu rí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, bi̱ nindxu̱u̱ Dios ndrígóo Israel ga̱jma̱a̱ Judá tániñúúnʼ xóo naguanún gu̱ʼú xuáʼa. bi̱ Kaʼwii náa Israel ndaʼyoo rí kajnííʼ dí nikiéʼkhúún náa ku̱bu̱únʼ ikhiin.*  6  Gagajnálá náa Babilonia,gugayála mu ma̱ndoo makáwáanʼ. Xákáñála ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhúun ikhaa. Numuu rí ni̱jkha̱nú mbiʼi rí Jeobá maʼni rí mumíniiʼ. Ikhaa maʼninu̱ma̱a̱ xó má kaʼyoo ga̱jma̱a̱ numuu rí niʼni.  7  Babilonia ninindxu̱u̱ mbá copa dí oro náa ñawúunʼ Jeobá,ikhaa niʼni majngi̱i̱n xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. Xúgíʼ xuajin niʼwa̱a̱n vino ndrígóo,ikha jngóo xúgíinʼ xa̱bu̱ niguajta skágui̱i̱nʼ.  8  Nda̱a̱ tsu̱ma̱ nixpátriguíi Babilonia ga̱jma̱a̱ niʼni̱i̱ xójóo. ¡Gu̱mbi̱yala ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa! Guʼyáʼ bálsamo* mu muxtajmáá náa nigawúunʼ, mbáa xúʼko̱ ma̱ndoo maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n”.  9  “Ninimíjna̱xu mu̱ni̱ thanáá Babilonia, mú na̱nguá niʼngo̱o̱ gáʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n. Guniʼñáánʼla, guʼgua̱áʼlú, mámbáa gáʼga̱a̱ náa ku̱bo̱o̱ʼ. Numuu rí aʼkhúun ni̱jkha̱ gártumuu asndu mekhuíí,itháan mitsídánʼ ki xóo du̱u̱n. 10  Jeobá niʼnimbánuu xó má kaʼyoo numulú. Aguwaʼla, guʼtámíjná náa Sion xúgíʼ rí Jeobá Dios ndrígulú niʼni”. 11  “Gutáala flecha, gu̱dala escudo rí dijndi. numuu rí Jeobá nixkajxi̱i̱ a̱jkiu̱ún reyes ndrígu̱ún medos mu magún gúxmijná,numuu rí ikhaa nandoo nindxu̱u̱ dí maʼni gámbáa Babilonia. Xígi̱ kaʼnii Jeobá gáʼni numi̱ín xa̱bu̱ babilonios ga̱jma̱a̱ numuu rí nini̱ náa guʼwá rí nduyamajkuíí. 12  Guxujxí mbá tsinaʼ náa inuu xtájtsí ndrígóo Babilonia. Gundrigi̱i̱n itháán xa̱bu̱ bi̱ muñewa̱a̱n, gundra̱ʼmíin itháan xa̱bu̱ bi̱ muyejngoo náa kaʼñún. Gu̱ni̱ratiin bi̱ magún gúradíin babilonios. Numuu rí Jeobá niríya̱ʼ awanikhaa maʼnimbánuu rí nikudaminaʼ maʼniún xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa Babilonia”. 13  “Ikháán, a̱ʼgu̱ bi̱ nagi̱ʼi̱ náa rígá mbaʼa iyaʼ,bi̱ gíʼdoo mbaʼa rí gíʼdoo numuu,ikháán ga̱jma̱a̱ mbújkha̱a̱ rí natada̱ʼ mambáa. 14  Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, ikhaa mina̱a̱ʼ má nimbánuminaʼ: ‹Ma̱ni̱ majtíin xa̱bekha náa ikháán, mbaʼin wéñuuʼ xóo tsíʼbu,*ikhiin mundxa̱ʼwa̱ numuu rí niʼngu̱u̱n nixmijná ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ›. 15  Ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ niʼni ku̱ba̱ʼ, niʼni ga̱jma̱a̱ tsiaki̱i̱ ndrígóo,bi̱ nijmuu ku̱ma̱ ndrígóo mu magíʼ ku̱ba̱ʼ náa ma̱jma̱a̱ rí miʼdu,ma̱ngaa niʼni mekhu ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ ndrígóo. 16  Índo̱ naniñuuʼ mawáán aʼwóo,iyaʼ dí rígá náa mekhu nandxa̱ʼwá,ikhaa naʼni rí iyu̱u̱ iyaʼ matujxu̱u̱ asndu náa naguámbári̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ. Naʼni dí maxpíbínʼ* índo̱ naxnúu ruʼwaga̱jma̱a̱ narmbáʼtariya̱ʼ giñánʼ náa rígá. 17  Xúgíinʼ nuni̱ xóo xa̱bu̱ skágunʼ ga̱jma̱a̱ xóo bi̱ raguáʼdáá ku̱ma̱. Xúgíinʼ bi̱ nuñejuíínʼ ajua̱nʼ mati̱ñu̱u̱nʼ gáʼni xándú bi̱ niniwíin,nda̱a̱ xi̱ʼ náa xándú bi̱ niniwíin ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼnumuu dí nindxu̱u̱ minduwaʼ. 18  Mbá rí nda̱a̱ dí ejmaa mbá kayuuʼ, mbá ñajunʼ katsíjma. Índo̱ gáʼga̱nú mbiʼi rí mixtanda̱ʼa̱a̱ cuenta, maguma gámbíin. 19  Mú, bi̱ kaʼyoo Jacob na̱nguá nindxu̱u̱ xóo rígi̱,numuu rí ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ niʼni xúgíʼ,asndu ragótiu̱u̱ dí kaʼyoo makhánáá. Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, xúʼko̱ kaʼnii mbiʼyuu”. 20  “Ikhúún nda̱yo̱o̱ rí ikháán nindxa̱a̱ʼ mbá ragóti rí najmaa náa nuxmijná, mbá ajua̱nʼ rí majmu̱ʼ náa maʼgá gáxmína̱ʼ,numuu rí ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbáa xuajin. Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin xa̱bu̱ ñajunʼ. 21  Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin wáyú ga̱jma̱a̱ bi̱ kudruwíin. Ikháánʼlú muxpígu̱u̱ carro rí najmún mu muxmijná ga̱jma̱a̱, mangiin bi̱ nagún kudúún. 22  Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin xa̱bekha ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱. Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin xabuanii ga̱jma̱a̱ tikhu xa̱bu̱ú. Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin jiámá ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ.* 23  Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin baxtúu gajmiún mugiu̱ún. Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin xa̱bu̱ bi̱ nudu ga̱jma̱a̱ xujkhúʼ bi̱ nuxnáá xku̱bi̱. Ikháánʼlú mu̱ʼni̱ gámbíin xa̱bu̱ ñajunʼ* ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ raguáʼdáá wéñuuʼ numún. 24  Babilonia ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ Caldea maxnu̱u̱n rí kaʼñúnga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ dí raʼkhí nini̱ náa Sion dí ikháanʼla má ndi̱ya̱a̱”, eʼthí Jeobá. 25  “Gi̱i̱ xtáá mu maxmína̱ʼ ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ, ikháán kúbá bi̱ naʼni gámbáa, eʼthí Jeobá,bi̱ naʼni gámbóo xúgíʼ ku̱ba̱ʼ. Makruíya̱ʼ ñawúnʼ mu ma̱ni̱ ngínáá ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí mambaxíña̱a̱nʼ náa xpátsí,ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ rí mi̱dxu̱ʼnú mani̱ndxa̱a̱ʼ mbá kúbá rí nikha̱a̱”. 26  “Náa ikháán xa̱bu̱ xúri̱ya̱ʼ nimbá itsí dí itháan gíʼdoo numuu, ni má itsí rí mugíʼ ga̱jma̱a̱ rajkhúu guʼwá,numuu rí náa ikháán nándáa dí gárígá asndu kámuu”, eʼthí Jeobá. 27  “Guxujxí mbá tsinaʼ* náa xuajin. Gundiyííʼ chi̱ji̱ʼ náa majñu̱u̱ʼ xuajin. Gundxa̱ʼwu̱u̱n* xuajin mu muxmijná gajmiún. Gundxa̱ʼwu̱u̱n xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa Ararat, Miní ga̱jma̱a̱ Askenaz mu muni̱ gajmiún. Guxna̱a̱ ñajunʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ nari̱ji̱i̱n xa̱bu̱ mu maxmína̱ʼ ga̱jma̱a̱. Gu̱ni̱ matsimún wáyú xóo tsíʼbu bi̱ nawáán xniúúʼ. 28  Gundxa̱ʼwu̱u̱n* xuajin bi̱ maguwáʼ gúni̱ gámbáa,reyes bi̱ kúwá náa Media, ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ ndrígiu̱ún mangiin xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ raguáʼdáá wéñuuʼ numún,ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ rí ikhiin nutañajunʼ. 29  Ku̱ba̱ʼ maʼba̱a̱n,numuu rí nindxa̱ʼwáminaʼ Jeobá maʼni ga̱jma̱a̱ Babilonia mambanúu,mu xúʼko̱ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Babilonia maguajta̱a̱ mbá gamíi rí maʼnimíñún eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ ni xákúwá xa̱bu̱. 30  Xa̱bu̱ xkujiinʼ bi̱ kúwá náa Babilonia niniña̱a̱nʼ ruxmijná. Tri̱gi̱i̱n náa nuni̱ kawúmíjná. Nánguá guáʼdáá tsiaki̱i̱. Ikhiin niguajti̱ín xóo gu̱ʼu̱. Xúgíʼ guʼwá dí rígá nikha̱a̱. Ga̱jma̱a̱ nixpi̱ga̱ʼ ixi̱ mbi̱jua̱ rí nagúguáa ga̱jma̱a̱. 31  Mbáa bi̱ naʼthí dí narígá maʼga ragáyúu gáxkamaa imba̱a̱ bi̱ naʼthí dí narígá,mbáa bi̱ na̱jkha̱ kayóo ajngáa maʼga gáxkamaa imba̱a̱ bi̱ na̱jkha̱ kayóo ajngáa,mu muthán rey ndrígóo Babilonia rí xuajñuu nindrigú, 32  rí nindrigú mbaaʼ náa kaʼnii manújngáa ga̱jma̱a̱ náa mañu,rí nitsikha̱a̱ barco dí niguma ga̱jma̱a̱ papiro,ma̱ngaa rí soldado ra̱ʼkhá tháán emíñún”. 33  Numuu dí rígi̱ rí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles, Dios ndrígóo Israel: “Wáxióo Babilonia nindxu̱u̱ xóo náa nuxujmbi̱i̱ tsígáʼ. Ni̱jkha̱nú mbiʼi rí muxujmbi̱i̱ asndu maʼni gújkhúʼ. Inu má dí maʼga̱nú mbiʼi rí náa ikhaa mixtagijxi̱i̱ rí nijuiʼdu”. 34  “Rey Nabucodonosor* bi̱ xtáa náa Babilonia ni̱ʼkhu̱ʼ,niʼni rí maguanúʼ tsiánguá. Niʼni rí maguanúʼ xóo mbá rayaʼ dí nda̱a̱ rí ga̱jnu̱ʼ. Ni̱ʼkhu̱ rajngiúnʼ xó má eʼni mbáa a̱bu̱nʼ mba̱a̱,niʼni majthíí awúu̱n ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí májánʼ rí gúʼdoo. Nixkriñu̱u̱nʼ rexa̱a̱ ga̱jma̱a̱ iyaʼ. 35  ‹¡Xóo nini̱ gawíínʼ xuyuʼ, xúʼko̱ má gágíʼnuu Babilonia!›, ethi xa̱bu̱ xuajin Sion. ‹¡Eʼdiuʼ gágadirámiinʼ xa̱bu̱ Caldea!›, eʼthí Jerusalén”. 36  Ikha jngóo rígi̱ dí naʼthí Jeobá: “Xtáá ranimbánuu numaaʼ,ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ numi̱ín rí ninia̱a̱nʼ. Ma̱ni̱ mujndooʼ lamáa* ga̱jma̱a̱ puzu dí rígá náa ikhaa. 37  Babilonia maʼni̱i̱ mbá ru̱tsu̱u̱ itsí,náa makuwá chacal,*mbá rí maʼnimíñún eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ mbá náa rí mujuiyú,maguanáa ní xákúwá xa̱bu̱. 38  Xúgíinʼ mbóó gúndxa̱ʼwa̱ xóo eni̱ león bi̱ gújkuíinʼ.* Majmangu̱u̱n xóo e̱jín león”. 39  “Índo̱ gáwa̱ʼa̱ mubúúnʼ gajmiún mbáa, ma̱ni̱ mbá ndxa̱a̱ ga̱jma̱a̱ ma̱ni̱ majngi̱i̱n,mu xúʼko̱ makuwá gagi,ga̱jma̱a̱ munuʼnáa rí xájui̱ín”, eʼthí Jeobá. 40  “Maʼgá kagui̱i̱n náa makhañún xóo e̱jín múgú,xóo mugu̱ e̱jmba̱a̱ ga̱jma̱a̱ xóo tsujthu̱nʼ”. 41  “¡Xígi̱ kaʼnii nigajtaa Sesac!* ¡Xígi̱ kaʼnii nirtuwiin bi̱ nduyamajkuíí náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ! ¡Xígi̱ kaʼnii niʼni̱i̱ Babilonia mbá gamíi rí maʼnimíñún i̱ʼwáʼ xuajin! 42  Lamáa nitsimuu náa Babilonia. Ga̱jma̱a̱ iyaʼ rí nambujxu̱u̱ niruguarámaaʼ. 43  Xuajñuu nigua̱jta̱a̱ mbá gamíi náa eʼwíinʼ, mbá ku̱ba̱ʼ náa nda̱a̱ iyaʼ, mbá ku̱ba̱ʼ mijxooʼ,*mbá ku̱ba̱ʼ náa dí nimbáa ni xáxtáa ga̱jma̱a̱ náa nimbáa xa̱bu̱ xánújngoo ikhí. 44  Ma̱ni̱ ngínáa Bel bi̱ xtáa náa Babilonia,maríya̱ʼ náa rawuunʼ rí ni̱ʼkhu̱ rajngúun’. Xa̱bu̱ xuajin ni xágún itháan náa ikhaa,ga̱jma̱a̱ xtájtsí ndrígóo Babilonia maguma gámbáa. 45  ¡Xuajñunʼ, gagajnáanʼla náa majñu̱u̱ʼ ikhaa! ¡Gugayála mu ma̱ndoo maguma káwáanʼ, gugayála náa rí Jeobá nakásngañu̱u̱ʼ! 46  Xúni̱ gamímíjná, ni má xámíñalaʼ ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa rí mu̱dxawíínʼla náa xuajin. Náa mbá tsiguʼ ma̱ʼkha̱nú mbá ajngáa,ga̱jma̱a̱ náa i̱mba̱ tsiguʼ ma̱ʼkha̱nú i̱mba̱ ajngáa,ga̱jma̱a̱ numuu gamiéjunʼ rí ma̱ʼkha̱nú náa xuajin ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ ñajunʼ. 47  Ikha jngóo, gu̱ya̱a̱, na̱ʼkha̱ mbiʼi rí ma̱ni̱ gámbíinxándú bi̱ nigumawíin bi̱ kúwá náa Babilonia. Xúgíʼ ku̱bo̱o̱ʼ mati̱yu̱u̱ʼ,ga̱jma̱a̱ xúgíinʼ xa̱bi̱i̱ bi̱ gákháñún, makhañún náa majñu̱u̱ʼ ikhaa. 48  Mekhu ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ ma̱ngaa xúgíʼ dí rígá ikhíasndu gagi gúndxa̱ʼwa̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí nigíʼnuu Babilonia,numuu rí náa gáguwáʼ bi̱ muni̱ gámbáa mani̱ndxu̱u̱ xígií náa norte”, eʼthí Jeobá. 49  “Babilonia raʼkháa i̱ndó nigudíin bi̱ nikháñún náa Israel,ma̱ngaa náa Babilonia nikháñún bi̱ kúwá náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ. 50  Ikháanʼla bi̱ gákáwáanʼ náa espada, gaʼguala má xúʼko̱. ¡Xáguajúnla! Garmáʼáan má xúʼko̱ a̱jkia̱la kuya̱a̱ Jeobá índo̱ kuwáanʼla mitsínguánʼga̱jma̱a̱ gagi̱wa̱nʼ má xúʼko̱ Jerusalén náa a̱jkia̱la”. 51  “Ra̱ʼkhá tháán nitiyuxu̱, numuu rí nidxawíínʼxu xóo nita wéñuxu. Ma̱jti̱ʼ nirugoo inuxu̱ʼ,numuu rí niguwáʼ xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ náa mbaaʼ kaʼwu ndrígóo goʼwóo Jeobá”. 52  “Ikha jngóo, gu̱ya̱a̱la, na̱ʼkha̱ mbiʼi, eʼthí Jeobá,dí ma̱ni̱ gámbíin xándú bi̱ niniwíin ikhí,ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ bi̱ nigawúúnʼ muguwanʼ”. 53  “Tséʼniuu á mu Babilonia gátsimuu asndu mekhuíí,tséʼniuu á mu naʼni májáanʼ mu maguajún jxa̱ʼ xtájtsí mba̱ʼu̱ ndrígóo,mú maguánú bi̱ muni̱ gámbáa bi̱ ikhúún gákuʼmíin”, eʼthí Jeobá. 54  “¡Gu̱dxawíín! Nawáán rí nundxa̱ʼwa̱ asndu náa Babilonia,aʼwóo mbá gamiéjunʼ mba̱a̱ dí xtáa rarígá asndu náa ku̱bu̱únʼ caldeos, 55  numuu rí Jeobá xtáa raʼni gámbóo Babilonia,ikhaa maʼni wíyúu aʼwóo. Aʼwún xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóo mawáán xóo aʼwóo iyaʼ rí mba̱ji̱nʼ,ga̱jma̱a̱ aʼwún ikhiin mawáán. 56  Numuu rí bi̱ maʼni gámbáa maʼni rí Babilonia mamínuuʼ,xa̱bu̱ xkujiinʼ bi̱ kúwá ikhí maxtugui̱i̱n,xkamídún majmigu̱u̱,numuu dí Jeobá nindxu̱u̱ mbáa Dios bi̱ naʼni nu̱ma̱a̱. Ikhaa gajkhun rí maʼni nu̱ma̱a̱. 57  Ma̱ni̱ majngi̱i̱n príncipes ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ najmañún bi̱ kúwá ikhí,xúʼko̱ má xa̱bu̱ ñajunʼ, ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ raguáʼdáá wéñuuʼ numún ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ mixkujiinʼ,ikhiin munuʼ ga̱jma̱a̱ nditháan xájui̱ín”, eʼthí Rey,bi̱ mbiʼyuu Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles. 58  Rígi̱ dí naʼthí Jeobá bi̱ naʼtáñajúúnʼ ángeles: “Maski má ma̱ja̱nʼ xtájtsí ndrígóo Babilonia, mú majmigu̱u̱ mbá kayuuʼ,maski má mbi̱jua̱ xkrugoo, mú mikha̱a̱. ñajunʼ ndíí gúni̱ xa̱bu̱ xuajin,xuajin maʼni néʼngu̱u̱n i̱ndó mu muxniʼtsíí mbajtsuunʼ”. 59  Rígi̱ dí profeta* Jeremías niʼthúu̱n Seraya, a̱ʼdióo Nerías, a̱ʼdióo Mahseya, índo̱ ni̱jkha̱ náa Babilonia ga̱jma̱a̱ Sedequías rey ndrígóo Judá rí naʼni má a̱jkhu̱ tsiguʼ dí xtáa raʼtáñajunʼ, Seraya nindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ nambáyúu rey. 60  Jeremías niʼnirámáʼ náa mbá libro xúgíʼ gamiéjunʼ dí magíʼnuu Babilonia, xúgíʼ ajngáa rígi̱ nigumarámáʼ ga̱jma̱a̱ numuu Babilonia. 61  Ma̱ngaa Jeremías niʼthúu̱n Seraya: “Índo̱ gídxu̱ʼnú náa Babilonia ga̱jma̱a̱ índo̱ gáta̱ya̱a̱, mbaʼyóoʼ matraxnuu ga̱jma̱a̱ mbá aʼwá gakhi̱i̱ xúgíʼ ajngáa rígi̱. 62  Nda̱wa̱á aratá: ‹Tátá Jeobá, ikháán niratá dí mbaaʼ rígi̱ maguma gámbáa, maguanáa ni xákúwá xa̱bu̱ ni má xujkhúʼ, nimbáa ni xáxtáa asndu kámuu›. 63  Índo̱ gámbáaʼ ratraxnuu libro rígi̱, atruʼwájma mbá itsí ga̱jma̱a̱ atadama̱ʼa̱nʼ náa tapo̱o̱ mañu Éufrates. 64  Ikhú marata̱: ‹Xígi̱ kaʼnii gármáʼáanʼ Babilonia ga̱jma̱a̱ nditháan xátujxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ numuu gamiéjunʼ rí makuʼmá inuu, maʼni néʼngo̱o̱›”. Gi̱i̱ naguámbá ajngóo Jeremías.

Mbaʼa nota

Nakujmaa dí xígi̱ kaʼnii ma̱ngaa nuxna mbiʼíí Caldea.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “xuxujmbi̱i̱”.
Xóo muʼthá, xa̱bu̱ caldeos.
Atayáá glosario, bálsamo.
O “aʼbu”. Náa ajngáa hebreo naʼthí, “langosta”. Atayáá glosario, tsíʼbu.
O mbáa “tsúwáʼ”.
O “i̱jín go̱ʼo̱”.
O “gobernadores”.
O “mbá poste rí masngájmún mbuyáá”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gu̱ni̱ kaʼwíín”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “gu̱ni̱ kaʼwíín”.
Náa ajngáa hebreo naʼthí, “Nabucodorosor”. Rígi̱ nindxu̱u̱ i̱mba̱ xóo nuniraʼmáʼ.
O “mar”.
Xujkhúʼ bi̱ xóo xu̱wánʼ kaʼniún bi̱ najmangu̱u̱nʼ.
O “bi̱ guáʼdáá xtátsiu̱ún náa aphúún”.
Nakujmaa dí xígi̱ kaʼnii nuxna mbiʼíí Babel (Babilonia).
O “desierto”.
O “gaʼyee, bi̱ naʼthí dí marigá”.