Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

CAPÍTULO 3

Gaʼndulúʼ kuʼñúún bi̱ Dios nandoo kaʼñúún

Gaʼndulúʼ kuʼñúún bi̱ Dios nandoo kaʼñúún

“Bi̱ najngruigo̱o̱ gajmíi̱n xa̱bu̱ bi̱ nundxa̱ʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún, xúʼko̱ má gándxa̱ʼóo májánʼ edxu̱u̱ ma̱ngaa.” (PROVERBIOS 13:20.)

1-3. a) Ndiéjunʼ rí phú gajkhun esngájma Biblia rá. b) Ndiéjunʼ eyóoʼ muʼni mu muxkamiin bi̱ mambaxúlúʼ májánʼ gajmiúlú rá.

IKHÁANʼ ni̱ndxu̱lú xóo mbá xtíin, numuu rí xtíin naʼgañu̱u̱n iyaʼ. Xúʼko̱ má mangáanʼ nuʼni dí rígá náa numbaaʼ rí kuwáanʼlu. Nguáná asndu tsékumulú xóo eʼyaridáá dí eni xa̱bu̱, ikha ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ dí raʼkhí eni bi̱ itháan nambáxulúʼ gajmiúlú.

2 Biblia tséʼni nduwaʼ índo̱ naʼthí: “Bi̱ najngruigo̱o̱ gajmíi̱n xa̱bu̱ bi̱ nundxa̱ʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún, xúʼko̱ má gándxa̱ʼóo májánʼ edxu̱u̱ ma̱ngaa, mú bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n xa̱bu̱ skágunʼ magiʼnuu dí ra̱májánʼ” (Proverbios 13:20). Ajngáa rí najmaa náa versículo rígi̱ “najngrui̱go̱o̱ gajmíi̱n” na̱nguá eyoo gáʼthi rí bi̱ nambáxa̱ʼ ga̱jma̱a̱ nguáná, nandoo gáʼthi bi̱ najngruigulú má xúʼko̱ gajmiúlú. Mbáa bi̱ najmañuu ga̱jma̱a̱ numuu Biblia naʼthí: “Rí majngruigaʼ ga̱jma̱ʼ mbáa ndayóo ma̱ta̱ya̱a̱ rí gíʼdoo wéñuʼ numuu”. Lá ragájkhun rí nduʼyaridún bi̱ nandulúʼ kuʼñúún ráʼ. Xúʼko̱, índo̱ nambáxulúʼ má xúʼko̱ gajmiúlú mbáa xa̱bu̱, naʼni muʼni rí májánʼ o dí ra̱májánʼ xó má eʼni ikhaa.

3 Mu ma̱ndoo kaʼyulú má xúʼko̱ Dios, ndayóo mbuʼñíinʼ bi̱ nuni rí májánʼ mu mambaxúlúʼ gajmiúlú. Ndiéjunʼ gúʼni mu muxkamiin xá. I̱ndó gaʼndulúʼ kuʼñúún bi̱ nandoo kaʼñúún Dios, ma̱ngaa gambáxulúʼ gajmiúlú bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n Dios. Atatsaʼwáminaʼ májánʼ: Xa̱bu̱ bugi̱ ni̱ndxu̱ún xó má Jeobá e̱nda̱ʼa̱ náa bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n. Lá kuwa eʼwíínʼ bi̱ ma̱ndoo mambaxúlúʼ gajmiúlú itháan májánʼ ráʼ. Ikha jngó, guʼyáá xú káʼnii xa̱bu̱ bi̱ nandoo kaʼñúún Jeobá. Índo̱ gúʼyáá májánʼ xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá, ikhú makuwáanʼ xawii mu mbuʼñíinʼ bi̱ mambaxúlúʼ gajmiúlú bi̱ maxkaxáanʼ muʼni rí májánʼ.

BI NIMBÁXU̱U̱ GAJMÍI̱N DIOS

4. Náa numuu rí Jeobá kaʼyoo maraʼwíin májánʼ bi̱ mambaxúu gajmíi̱n, ga̱jma̱a̱ náa numuu niʼthúu̱n ‹mígiuʼ› Abrahán xá.

4 Jeobá naraʼwíin májánʼ wéñuʼ bi̱ mambaxúu gajmíi̱n. Ikhaa kaʼyoo maʼthí tsáa gambáxu̱u̱ ga̱jma̱a̱, numuu rí nindxu̱u̱ bi̱ Kaʼyoo maʼtáñajunʼ xúgíʼ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ mbá gamajkhu mba̱a̱ rí mambaxáʼ ga̱jma̱ʼ. Mú, tsíin eraʼwíin mu mambaxúu gajmíi̱n xá. Jeobá i̱ndó nakuʼmaminaʼ náa xa̱bu̱ bi̱ nakumu̱ún kuyáá ikhaa ga̱jma̱a̱ mbá fe káxi̱. Bi̱ phú nagájnuriyoʼ itháan nindxu̱u̱ Abrahán, nijmaʼniiʼ numuu rí nigiʼdoo fe. Ikhaa nitháán rí maxnáxi̱i̱ a̱ʼdióo xóo tsigijñaʼ. * Lá xágáwinʼ a̱jkiu̱u̱n mbáa xa̱bu̱ maxíyáa a̱ʼdióo mu masngájma rí gíʼdoo fe ráʼ. Abrahán itháán ‹maxnáxi̱i̱ Isaac›, numuu rí “nikumu̱u̱ rí Dios gíʼdoo tsiakii rí ma̱ndoo maʼnigabi̱i̱ náa wa̱jinʼ” (Hebreos 11:17-19). Numuu rí nisngájma fe ga̱jma̱a̱ niʼnimbo̱o̱ káxi̱, Jeobá niʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ gamajkhu ‹mígiuʼ› (Isaías 41:8; Santiago 2:21-23).

5. Xú káʼnii eʼñún Jeobá xa̱bu̱ bi̱ nunimbu̱ún ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún rá.

5 Jeobá ndaʼyoo dí guáʼdáá numún xa̱bu̱ bi̱ naguáju̱n jmbu ga̱jma̱a̱ bi̱ nunimbu̱ún. Nandoo kaʼñúún bi̱ naguáju̱n jmbu náa ikhaa maski ajndu naʼniún mingíjyúuʼ (atraxnuu 2 Samuel 22:26). Xó má ndiʼyáá náa capítulo 1, nadxuu kaʼñúún bi̱ nunimbu̱ún numuu rí nandún kuyáá. Ma̱ngaa náa Proverbios 3:32 naʼthí rí “nambáxu̱u̱ gajmíi̱n”, i̱ndó xa̱bu̱ bi̱ “nakuwa jmbu”, nandoo gáʼthi rí xa̱bekha ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱ bi̱ nunimbu̱ún ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún ikha rí na̱ʼkha̱ náa Dios. Jeobá nagruigú ga̱jma̱a̱ gagi rí mbuyamajkuíí xa̱bu̱ bi̱ nuni rí jmbu ga̱jma̱a̱ naniñúnʼ mutakáñii asndu nguáná má eñún (Salmo 15:1-5).

6. Xú káʼnii esngajmá rí nandulúʼ kuʼyáá Jesús, ga̱jma̱a̱ xú káʼnii eku̱mu̱u̱ Jeobá índo̱ ndaʼyoo rí nandulúʼ kuʼyáá A̱ʼdióo rá.

6 Jeobá nandoo kaʼñúún xa̱bu̱ bi̱ nandún kuyáá A̱ʼdióo bi̱ mbáwíi. Minaʼ má Jesús niʼthí: “Tsi naʼne akuin-jaʼyeʼ, maʼnembanu ajnga ri natanloʼ, maʼne akuin Tateʼ manga-jaʼyo xabo tsuʼkue, maguhuaxoʼ naʼ ika, majuhuaxoʼ gajma nindxu” (Juan 14:23). Xó má eʼthí náa texto rígi̱, xú káʼnii esngajmá dí nandulúʼ kuʼyáá Jesús rá. Índo̱ nuʼnimbulúʼ rí naʼtáñajunʼ, xó má dí muʼtáraʼa ajngáa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí muʼsngúún xa̱bu̱ (Mateo 28:19, 20; Juan 14:15, 21). Imbo̱o̱ xú káʼnii ma̱ndoo musngajmá dí nandulúʼ kuʼyáá Jesús nindxu̱u̱ ‹rí mbuʼyaridáá májánʼ rí niʼni› (1 Pedro 2:21). Xúʼko̱, maski ajndu ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá, nuʼni tsiakimijna mbuʼyaridáá xó má niʼni ikhaa índo̱ nuʼthá ga̱jma̱a̱ rí nuʼni. Jeobá naxtáa gagi índo̱ ndaʼyoo rí nuʼni tsiakimijna mbuʼyaridáá xó má niʼni Jesús numuu rí nandulúʼ kuʼyáá.

7. Ndíjkha rí májánʼ mambaxúlúʼ gajmiúlú bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n Jeobá rá.

7 Xó má ndiʼyáá, Jeobá na̱nda̱ʼa̱ rí bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n maguaʼdáá fe, maguajún jmbu ga̱jma̱a̱ rí munimbu̱ún, ma̱ngaa rí maʼndún kuyáá Jesús ga̱jma̱a̱ rí makuwíin xó má niʼsngáa ikhaa. Ikha jngó, májánʼ gáʼni rí muraxi̱mi̱jna̱: “Ndiéjunʼ gándoo gáthá ga̱jma̱a̱ numún bi̱ nambáxuʼ gajmííʼ rá. Lá ni̱ndxu̱ún ikhiin xó má eyoo Dios ga̱jma̱a̱ nakuwa xúʼko̱ xáʼ. Lá nambáxu̱u̱n májánʼ gajmiún Jeobá xáʼ.” Májánʼ dí mambaxúlúʼ gajmiúlú bi̱ nuni xó má niʼni Jesús ma̱ngaa rí nutaraʼa ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún ajngáa rí májánʼ ndrígóo Reino. Xa̱bu̱ buʼko̱ numbayúlú muʼni dí májánʼ, numuu rí nuxkaxáanʼ muʼnimbaníí rí naniguʼ Dios (atayáá náa kúgumaʼá “ Tsáa gándoo mambaxáʼ ga̱jma̱ʼ rá.”).

NIRAʼWI̱I̱N MÁJÁNʼ BI̱ MAMBAXÚÚN GAJMIÚN

8. Ndiéjunʼ rí itháan enigua̱ʼ rí xú káʼnii nimbáxu̱u̱n a) Noemí ga̱jma̱a̱ Rut rá. b) Ajtsíin jiáma hebreos rá. c) Pablo ga̱jma̱a̱ Timoteo rá.

8 Náa Escrituras na̱ʼkha̱ mbaʼa xkri̱da ndrígu̱ún xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ nimbáñun rí muraʼwi̱i̱n májánʼ bi̱ mambaxúún gajmiún. Ma̱ndoo mbuʼyáá dí niʼni Noemí ga̱jma̱a̱ Rut, xkri̱da ndrígu̱ún ajtsíin jiáma hebreos bi̱ niguájun jmbu náa Babilonia ma̱ngaa xkri̱da ndrígóo Pablo ga̱jma̱a̱ Timoteo (Rut 1:16; Daniel 3:17, 18; 1 Corintios 4:17; Filipenses 2:20-22). Mú xúgi̱ mbuʼyáá dí nagájnuriyoʼ itháan: Dí xú káʼnii nimbáxu̱u̱ David ga̱jma̱a̱ Jonatán.

9, 10. Ndiéjunʼ niʼni rí David ga̱jma̱a̱ Jonatán mambaxúún májánʼ rá.

9 Náa Biblia naʼthí rí índo̱ David nixiyáa Goliat, “ikhú Jonatán nimbáxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ David, ma̱ngaa Jonatán nigíʼdu̱u̱ nindoo kaʼyoo xó má eyoo kaʼyaminaʼ ikhaa” (1 Samuel 18:1). Xúʼko̱ nigíʼdu̱u̱ nimbáxu̱u̱n májánʼ wéñuʼ maski ajndu mixtiʼkhu tsigúnʼ ga̱jma̱a̱ ndijyúuʼ asndu índo̱ Jonatán nikháñu náa nixmijná gajmíi̱n xa̱bu̱ (2 Samuel 1:26). * Náa numuu rí nimbáxu̱u̱n májánʼ wéñuʼ xá.

10 David ga̱jma̱a̱ Jonatán nimbáxu̱u̱n májánʼ numuu rí nindúún kuyáá Dios ga̱jma̱a̱ rí nindúún maguajún jmbu náa ikhaa. Nikuwa kambáxu̱u̱n numuu rí nini rí ninigu̱u̱ʼ Dios. Ma̱ngaa, ndiyamajkumijná numuu rí májánʼ xa̱bu̱ ni̱ndxu̱ún. Jonatán ndiʼyoo dí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí támiñuu David ga̱jma̱a̱ dí ra̱ʼkhá tháán eyoo maʼni ñajuunʼ Jeobá rí asndu támiñuu maʼni kaʼwii mbiʼyuu. Ga̱jma̱a̱ David ndiʼyoo dí gíʼdoo numuu rí nawi̱ji̱ jmbu ga̱jma̱a̱ rí naʼnimbo̱o̱ ikha rí naxná Jeobá mbáa xa̱bu̱ bi̱ itháan nikhi̱i̱, bi̱ na̱nguá endxa̱ʼwáminaʼ náa i̱ndó ikhaa, nandxa̱ʼwáminaʼ rí eyóoʼ mígiu̱u̱. I̱ndó ndayóoʼ mbuʼyáá dí nirígá índo̱ David nigiʼdoo xkujndu, índo̱ rey Saúl nixkoo mu maxíyáa (anu̱u̱ Jonatán) ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ rarkaʼuminaʼ. Jonatán ra̱ʼkhá tháán nindoo kaʼyoo rí asndu “ni̱jkha̱ gáʼyoo David [...] ma̱ngaa niʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá mu magiʼdoo tsiakii” (1 Samuel 23:16). ¡Ra̱ʼkhá tháán nidxuu David índo̱ ndiʼyoo dí bi̱ nambáxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ gaʼyoo mú maxnúu tsiakii! *

11. Ndiéjunʼ ejmañuluʼ dí xú káʼnii mbuʼñíinʼ bi̱ mambaxúlúʼ gajmiúlú xó má niʼni Jonatán ga̱jma̱a̱ David rá.

11 Ndiéjunʼ ejmañuluʼ náa xkridoo Jonatán ga̱jma̱a̱ David rá. Rí itháan gíʼdoo numuu rí mambaxúlúʼ gajmiúlú bi̱ nuni xó má enigu̱ʼ Dios. Nambáyulúʼ wéñuʼ rí mambaxúlúʼ gajmiúlú bi̱ nunimbu̱ún rí ikháanʼ eʼnimbulúʼ, guáʼdáá ikha rí xú káʼnii gándoo makuwá májánʼ ga̱jma̱a̱ rí nandún maguajún jmbu náa Dios. Nambáyulúʼ muxnamijná tsiakii, muʼthá xú káʼnii endxaʼwamíjna̱lú, xú káʼnii kumulúʼ ga̱jma̱a̱ xú káʼnii kuwáanʼ (atraxnuu Romanos 1:11, 12). Bi̱ nambáxulúʼ gajmiúlú bi̱ nandún maguajún jmbu má xúʼko̱ náa Dios ni̱ndxu̱ún a̱ngiu̱lú bi̱ muxkamiin náa nagimbáanʼ. Lá nandoo gáʼthi rígi̱ rí xúgínʼ bi̱ nagún náa guʼwá nagimbáanʼ ma̱ndoo mambaxúlúʼ gajmiúlú ráʼ. Na̱nguá.

XÚ GÚRAʼWÍIN BI̱ MAMBAXÚLÚʼ GAJMIÚLÚ RÁ.

12, 13. a) Náa numuu rí gíʼmaa muraʼwíin májánʼ bi̱ mambaxúlúʼ gajmiúlú náa congregación rá. b) Ndiéjunʼ xkujndu niraʼníí congregación dí nirígá nákha siglo timbá, ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ niʼthí Pablo dí gíʼmaa miʼni rá.

12 Gíʼmaa muraʼwíin májánʼ bi̱ mambaxúlúʼ gajmiúlú numuu rí raʼkháa xúgínʼ bi̱ kuwa náa congregación mumbayúlú mambaxúlúʼ májánʼ gajmiúlú Dios. Lá gíʼmaa maguanúlúʼ tsiánguá numuu rígi̱ ráʼ. Na̱nguá. Xó má rígá xndú taun dí ndajyúuʼ migoo náa ixu̱u̱, xúʼko̱ má kuwa a̱ngiu̱lú bi̱ ndajñúnʼ mba̱yu̱ʼ mu maʼni itháan gujkhuʼ fe ndrígu̱ún, ikha jngó náa xúgíʼ congregación kuwa a̱ngiu̱lú bi̱ na̱nguá gujkhuʼ fe ndrígu̱ún (Hebreos 5:12—6:3). Gíʼmaa maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú kuʼñúún bi̱ nuxinʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ na̱nguá gujkhuʼ fe ndrígu̱ún ma̱ngaa gaʼndulúʼ kuʼñúún, numuu rí xúʼko̱ gambáñun mambaxúún gajmiún Dios (Romanos 14:1; 15:1).

13 Mbáa marigá nguáná rí gíʼmaa muñeumíjna̱ itháan índo̱ nambáxulúʼ gajmiúlú bi̱ kuwa náa congregación. Mbáa xtáa bi̱ na̱nguá eʼni xó má gíʼmaa o nakiʼnáa wéñuʼ ga̱jma̱a̱ naniguʼ maʼtánuma. Xúʼko̱ má nirígá nákha siglo timbá. Maski ajndu mbaʼin cristianos niguájun jmbu, tikhun na̱nguá nini rí májánʼ. Mbá xkri̱da, náa Corinto nikuwa bi̱ niniñaaʼ runimbu̱ún tikhuu kiʼsngáa, ikha jngó apóstol Pablo niʼthún a̱ngiu̱lú: “Xúniñámi̱jna̱ dí muninduwáanʼla. Rí mambaxáʼ gajmiáanʼ bi̱ nuni dí raʼkhí maʼgakañán matasiʼñáanʼ ratani dí májánʼ” (1 Corintios 15:12, 33). Xúʼko̱ má Pablo niʼthúu̱n wapháá Timoteo rí tikhun a̱ngiu̱lú xúni̱ rí májánʼ, ga̱jma̱a̱ dí ragíʼmaa mambaxúu májánʼ gajmíi̱n (atraxnuu 2 Timoteo 2:20-22).

14. Náa biʼyaa ikha rígá náa ajngáa rí niʼthí Pablo ga̱jma̱a̱ numún bi̱ nambáxulúʼ gajmiúlú rá.

14 Dí niʼthí Pablo nasngájma mbóo ikha rí gíʼdoo wéñuʼ numuu: Á mu mbáa naʼni dí ra̱májánʼ, maski ajndu na̱jkha̱ náa congregación, itháan májánʼ rí xambáxulú gajmiúlú (2 Tesalonicenses 3:6, 7, 14). Gíʼmaa muñewa̱a̱n rí nambáxulúʼ gajmiúlú Jeobá. Xámbumulú dí ni̱ndxu̱lú xó mbá xtíin. Rígi̱ naʼgañu̱u̱n iyaʼ, ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má ikháanʼ nani̱ndxu̱lú xó má ni̱ndxu̱ún ga̱jma̱a̱ nuʼni xó má eni bi̱ nambáxulúʼ gajmiúlú (1 Corintios 5:6).

Ma̱ndoo mataxkamiin bi̱ mambaxáʼ májánʼ gajmiáanʼ náa a̱ngia̱nʼ bi̱ guáʼdáá ikháá má fe

15. Ndiéjunʼ gándoo muʼni mu muxkamiin náa congregación bi̱ mambaxúlúʼ gajmiúlú bi̱ nambáxu̱u̱n májánʼ gajmiún Jeobá rá.

15 Ra̱ʼkhá tháán májánʼ rí náa xuajñu Jeobá kuwa mbaʼin bi̱ nambáxu̱u̱n gajmiún ikhaa bi̱ ma̱ndoo mambaxúlúʼ gajmiúlú (Salmo 133:1). Graxe̱ nindxu̱u̱: Xú káʼnii gúʼñíinʼ xá. Dí manindxu̱lúʼ ga̱jma̱a̱ muʼni rí eni bi̱ nambáxu̱u̱n gajmiún Dios. Bi̱ ni̱ndxu̱ún xúʼko̱ kaʼnii muxuʼmamijná náa ikháanʼ. Mú, ikháanʼ mangáanʼ gíʼmaa rí mugíʼdi̱i̱ ginii (atayáá náa kúgumaʼá “ Xú káʼnii nimbáxuxu májánʼ”). Gíʼmaa rí mbuʼñíinʼ xa̱bu̱ bi̱ maʼndulú mbuʼyaridáá dí xú káʼnii xa̱bu̱ ni̱ndxu̱ún. Ma̱ngaa cristianos gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱ún xtágabu rí na̱ʼkha̱ náa Biblia rí gíʼmaa maʼndún kuyamijná mámbíin. Xúʼko̱, gíʼmaa muguaʼdiin eʼwíínʼ bi̱ mambaxúlúʼ gajmiúlú, raʼkháa i̱ndó tikhuu raza, náa xuajñún o xú kaʼnii kúwi̱i̱n a̱ngiu̱lú (2 Corintios 6:13; atraxnuu 1 Pedro 2:17). Ma̱ngaa raʼkháa i̱ndó bi̱ mbóó tsigulú gajmiúlú. Lá raʼkháa itháan nikhi̱i̱ Jonatán ki xóo David ráʼ. Dí mambaxúlúʼ gajmiúlú bi̱ itháan wanuu mumbayulúʼ numuu rí ikhiin má nikuwa mba̱yu̱ʼ tsiguʼ ga̱jma̱a̱ najmañún itháan.

ÍNDO̱ NARÍGÁ XKUJNDU

16, 17. Ndíjkha dí ragíʼmaa muniʼñáʼ congregación á mu mbáa ndxájulú naʼniulú dí raʼkhí rá.

16 Mbáa maʼga̱nú marigá xkujndu nguáná náa cristianos, numuu rí mixtiʼkhu rí xú káʼnii xa̱bu̱ ni̱ndxu̱ún ga̱jma̱a̱ mixtiʼkhu xóo xtáa mámbáa xa̱bu̱. Gajkhun má rí nguáná maʼni gawúnlú ajngáa o rí naʼni mbáa ndxájulú, o muguaʼdáá xkujndu numuu rí mixtiʼkuáanʼ, mbáa rígá mbá rí tákru̱ʼu̱lú májánʼ ga̱jma̱a̱ mixtiʼkhu rí xú káʼnii endxaʼwamíjna̱ (Proverbios 12:18). Índo̱ gárígá xúʼko̱, ndiéjunʼ gúʼni rá. Lá muʼni rí xkujndu rígi̱ maʼni rí majngutíguáanʼ ga̱jma̱a̱ rí magajnáanʼlu náa congregación ráʼ. Nditháan xúʼni̱ xúʼko̱ numuu rí nandulúʼ kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n.

17 Jeobá niʼni vida ga̱jma̱a̱ nañewu̱u̱n, ikha jngó ikhaa kaʼyoo rí maʼndulú kuʼyáá ga̱jma̱a̱ dí mbuʼyamajkuíí i̱ndó ikhaa (Revelación 4:11). Ma̱ngaa kaʼyoo rí muñambáá ga̱jma̱a̱ maguajún jmbu náa congregación cristiana, numuu rí ikhaa ejmuu Dios (Hebreos 13:17). Ga̱jma̱a̱ numuu rí ndiʼyáá ginii, índo̱ naʼniulú dí raʼkhí mbáa ndxájulú, na̱nguá eniʼñáʼ congregación numuu rí nakiʼnáanʼ. Xándoo gúʼni xúʼko̱, numuu rí Jeobá na̱nguá gíʼdoo aʼkhúun. Nandulúʼ kuʼyáá wéñuʼ rí nimbá míʼtsú tsékumulú muniʼñáʼ Jeobá ni má xuajñu (atraxnuu Salmo 119:165).

18. a) Xú káʼnii gándoo gúʼni mu marigá rí tsímáá náa congregación rá. b) Ndiéjunʼ rí májánʼ gakhánulú á mu nuʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱lú índo̱ rígá mbá numuu rá.

18 Rí nandulúʼ kuʼñúún a̱ngiu̱lú naxkaxáanʼ muʼnimi̱jna̱ mu marigá tsímáá náa congregación. Naʼniulú manujngurámulú dí raʼkhí rí nda̱a̱ numuu, índo̱ narmáʼáan a̱jkiu̱lú dí xúgiáanʼ ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá ga̱jma̱a̱ dí nakiéʼkulu (Proverbios 17:9; 1 Pedro 4:8). Á mu Jeobá tsígiʼthu̱u̱n rí bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n mani̱ndxu̱ún xa̱bu̱ jmbiin, lá gíʼmaa muguaʼthi̱i̱n ikháanʼ ráʼ. Ma̱ngaa, dí nandulúʼ kuʼyamijná nambáyulúʼ ‹muʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱lú kuʼyamijná› (Colosenses 3:13). Mú nguáná naʼni mingíjyúuʼ. Asndu xúʼyáá dí xú káʼnii eku̱mu̱lú maʼni rí xúʼni̱ mba̱a̱ a̱jkiu̱lú kuʼyamijná. Dí muyexí sia̱nʼ maʼni rí asndu makumulúʼ rí á mu nakiʼnáanʼ maʼni gínáa bi̱ niʼni gawúnlú. Mú, bi̱ phú naʼni gawúunʼ nindxu̱u̱ bi̱ nayexi sia̱nʼ. Ikha jngó, itháan májánʼ rí muʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱lú índo̱ rígá mbá numuu (Lucas 17:3, 4). Á mu nuʼni xúʼko̱, ra̱ʼkhá tháán mbaʼa rí májánʼ gakhánulú, mbá rí ikhaa nindxu̱u̱ dí makuwáanʼ tsímáá má ikháanʼ, náa congregación, mú itháan gajmiúlú Jeobá (Mateo 6:14, 15; Romanos 14:19).

ÍNDO̱ NDAYÓOʼ MUNIʼÑÁʼ RAMBÁXULÚʼ GAJMIÚLÚ MBÁA

19. Nguáná gáʼni rí xándoo mambaxúlúʼ gajmiúlú mbáa rá.

19 Nguáná ndayóoʼ muniʼñáʼ rambáxulúʼ gajmiúlú xa̱bu̱ bi̱ nikuwa náa congregación. Rígi̱ narígá índo̱ mbáa cristiano nanújngurámuuʼ xtángoo ndrígóo Dios, bi̱ tsítanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ ndayóoʼ magumaa expulsar. Ga̱jma̱a̱ ikhaa má rígá índo̱ mbáa naniñuʼ fe dí gíʼdoo mu maʼsngáa kiʼsngáa dí ragájkhun o naniñuʼ mbá kayuʼ congregación. Náa Ajngá rawunʼ Dios naʼthí mbájmbu: “Xambáxala gajmiála” (atraxnuu 1 Corintios 5:11-13; 2 Juan 9-11). * Mbáa maʼniulú mingíjyúuʼ muniʼñáʼ rambáxulú gajmiúlú, mú itháan mbáa bi̱ kuʼyáá o mbáa bi̱ nambáxulúʼ wéñuʼ gajmiúlú. Mú, ndiéjunʼ gúʼni rá. Lá nuʼni rí xambáxulú gajmiúlú, mu xúʼko̱ gusngajmá dí itháan naguajún jmbu náa Jeobá ga̱jma̱a̱ nuʼnimbulúʼ náa xtángoo ndrígóo xáʼ. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí Jeobá ndaʼyoo rí gíʼdoo wéñuʼ numuu xa̱bu̱ bi̱ nawi̱ji̱ jmbu ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼnimbo̱o̱.

20, 21. a) Ndíjkha dí májánʼ wéñuʼ rí Jeobá maxprígúu mbáa xa̱bu̱ bi̱ tsítanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n rá. b) Ndíjkha rí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí muraʼwíin tsumáá bi̱ mambaxúlúʼ gajmiúlú rá.

20 Jeobá nigíʼ awan rí bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ gíʼmaa muniu̱u̱n expulsar náa congregación xa̱bu̱ bi̱ nixudami̱jna̱ aʼkhá bi̱ na̱nguá eñún gátangiín. Xúʼko̱ esngájma Jeobá rí nandoo kaʼyulú ga̱jma̱a̱ nandoo nusngajmá mangáanʼ rí nandulúʼ kuʼyáá. Ndíjkha rá. Rí timbá, numuu rí xúʼko̱ nusngájma gamajkhu náa mbiʼyuu Dios rí nindxu̱u̱ kaʼwu (1 Pedro 1:15, 16). Raga̱jma̱, numuu rí naxtie̱wa̱a̱n congregación. A̱ngiu̱lú bi̱ naguáju̱n jmbu naxtiewu̱u̱n náa xa̱bu̱ bi̱ nuni dí raʼkhí bi̱ nuni gaʼduunʼ mata̱nga̱a̱ a̱jkiu̱ún. Mu ma̱ndoo muni má xúʼko̱ ñajunʼ Dios numuu rí nduyáá rí náa congregación ma̱ndoo mixtambáñuun náa numbaaʼ xkawiʼ rígi̱ (1 Corintios 5:7; Hebreos 12:15, 16). Ragajtsú, índo̱ Jeobá naxprígúu mbáa bi̱ nikudaminaʼ aʼkhá bi̱ naʼni gaʼduunʼ mata̱nga̱a̱, naʼni numuu rí nandoo kaʼyoo xa̱bu̱ buʼko̱. Jeobá ndaʼyoo rí á mu naguma xúʼko̱ maʼni rí xa̱bu̱ mandxaʼwáminaʼ ga̱jma̱a̱ rí magíʼ mata̱nga̱a̱ náa ikhaa (Hebreos 12:11).

21 Bi̱ nambáxulúʼ gajmiúlú nuni dí manindxu̱lúʼ xóo ikhiin. Ikha jngó gíʼdoo wéñuʼ numuu muraʼwíin tsumáá wéñuʼ. Á mu nambáxulúʼ gajmiúlú bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n Jeobá, rí maʼndulú kuʼñúún bi̱ ikhaa nandoo kaʼñúún, makuwáanʼ gajmiúlú xa̱bu̱ bi̱ itháan míjínʼ. Ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ majmañulúʼ mbaʼa rí májánʼ náa ikhiin rí mambáyulúʼ makuwáanʼ xó má eyoo Jeobá.

^ párr. 4 Rígi̱ nisngájma rí gáʼni Jeobá nda̱wa̱á: Maxnáxi̱i̱ makhañúu A̱ʼdióo bi̱ mbáwíi (Juan 3:16). Mú, Abrahán na̱nguá má nixíyáa Isaac, numuu rí Jeobá má nixnúu mbáa mugu̱ mu maxíyáa (Génesis 22:1, 2, 9-13).

^ párr. 9 Índo̱ David nixíyáa Goliat ninindxu̱u̱ “mbáa dxámá”, ga̱jma̱a̱ índo̱ nikháñu Jonatán gíʼdoo xóo 30 tsiguʼ (1 Samuel 17:33; 31:2; 2 Samuel 5:4). Numuu rí Jonatán nigiʼdoo xóo 60 tsiguʼ índo̱ nikháñu, nandoo nduʼyáá rí 30 tsiguʼ itháan nikhi̱i̱ ki xóo David.

^ párr. 10 Náa 1 Samuel 23:17 nduʼyáá witsu rí niʼthí Jonatán mu maxnúu tsiakii David: 1) Dí ragíʼmaa mamiñúu; 2) dí Saúl xáʼngo̱o̱ gaxíyáa; 3) dí mambanúu rí niʼthí Jeobá rí David mani̱ndxu̱u̱ rey; 4) dí ikhaa nditháan xániñu̱u̱ʼ, ga̱jma̱a̱ 5) rí asndu Saúl ndaʼyoo dí ikhaa nditháan xániñu̱u̱ʼ rambáxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ David.

^ párr. 19 Atayáá náa apéndice “Xóo gíʼmaa matani ga̱jma̱ʼ mbáa expulsado rá.” Naʼthí itháan dí káʼnii gátani gajmiáanʼ bi̱ nigumiin expulsar ga̱jma̱a̱ bi̱ niniñaaʼ congregación.