Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

CAPÍTULO 2

Gíʼdoo numuu maguaʼdáá mbá conciencia májánʼ

Gíʼdoo numuu maguaʼdáá mbá conciencia májánʼ

“Gaguaʼdáá mbá conciencia májánʼ.” (1 PEDRO 3:16.)

1, 2. Á mu na̱dxu̱ʼ náa mbá xuajin rí tsitatsiʼnuʼ, ndíjkha rí gíʼdoo numuu matanimbaaʼ rí gáʼtháanʼ bi̱ ndaʼya kamba̱a̱, ga̱jma̱a̱ xú embánii ga̱jma̱a̱ conciencia ndrígúlú rá.

LÁ NATAYÁÁ ikháánʼ rí xa̱bu̱ bi̱ na̱jkha̱ kayóo barco o xa̱bu̱ bi̱ na̱jkha̱ náa ku̱ba̱ʼ mixooʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ na̱jkha̱ kayóo avión ndayóoʼ tsiakii dí mbáa maʼthúu̱n náa gáʼga ga̱jma̱a̱ xáʼ. Á mu nda̱wa̱á tsáa eʼthúu̱n xáʼyoo náa gáʼga.

2 Atatsaʼwáminaʼ rí nandaʼ mi̱dxu̱ʼ náa mbá xuajin rí tsitaya. Na̱dxu̱ʼ ga̱jma̱ʼ mbáa xa̱bu̱ bi̱ natatsiʼniiʼ bi̱ ndaʼya kamba̱a̱. Á mu ndaʼya májánʼ kamba̱a̱ ma̱ndoo maʼga̱ kañán. Ikháánʼ xándati̱ga̱a̱n á mu tsitatsiñaʼ ra̱dxu̱ʼ ga̱jma̱ʼ. Xa̱bu̱ bi̱ na̱jkha̱ kañán nambánii ga̱jma̱a̱ rí nimináanʼlú Jeobá (Santiago 1:17). Nuʼthá ga̱jma̱a̱ numuu conciencia. Á mu na̱nguá kuaʼdáá rúʼko̱ xúʼyáá rí muʼni. Índo̱ najmulú májánʼ nambáyulúʼ mbuʼyáá xú gakuwáanʼ ga̱jma̱a̱ rí xagajnulúʼ náa kamba̱a̱ rí májánʼ. Xó má eʼyáá, rí nimínáanʼ rígi̱, gíʼdoo wéñuʼ numuu. Ikha jngó ndayóoʼ mbuʼyáá ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí conciencia ga̱jma̱a̱ xú káʼnii eñajunʼ ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á mbuʼyáá: 1) Xú káʼnii eʼsngáá conciencia ndrígúlú; 2) náa numuu rí ndayóoʼ muñewa̱a̱n conciencia ndrígu̱ún eʼwíínʼ mú xúʼni̱ gawúunʼ, ga̱jma̱a̱ 3) ndiéjunʼ gambáyulú á mu kuaʼdáá mbá conciencia májánʼ.

NDIÉJUNʼ NINDXU̱U̱ GA̱JMA̱A̱ XÓO EÑAJUNʼ CONCIENCIA RÁ.

3. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n náa ajngáa griego “conciencia” ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ embáyúu xa̱bu̱ rígi̱ rá.

3 Náa Biblia, ajngáa rí najmaa náa griego mú maʼthí “conciencia” nandoo gáʼthi “ku̱ma̱” o “ku̱ma̱ rí kuaʼdáá ga̱jma̱a̱ numulúʼ”. Xóo muʼthá, naʼngo̱o̱ nduʼyáálú xú káʼnii ni̱ndxu̱lú. Dios na̱nguá niʼnii nimbáa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ bi̱ mandxaʼwáminaʼ xóo ikháanʼ. Rúʼko̱ embáyulú mbuʼyáá rí eʼnilú. Conciencia nindxu̱u̱ xóo mbáa testigo, fiscal ga̱jma̱a̱ juez bi̱ ndaʼyoo rí nuʼni ga̱jma̱a̱ náa numuu eʼni. Naguikulúʼ mu muríyaʼ májánʼ awan dí muʼni ga̱jma̱a̱ naʼthúlúʼ á mu májánʼ o ra̱májánʼ rí eyulú muʼni. Á mu májánʼ niʼni, tsímáá eʼni a̱jkiu̱lúʼ, á mu niʼni dí ra̱májánʼ naʼni gawúunʼ a̱jkiu̱lúʼ.

4, 5. a) Xú káʼnii eʼyáá rí Adán ga̱jma̱a̱ Eva nigumiin ga̱jma̱a̱ mbá conciencia rá. Índo̱ túnimbu̱ún kuyáá Dios, ndiéjunʼ ninindxu̱ún xá. b) Ndiéjunʼ xkri̱da e̱ʼkha̱ raʼthí náa Escrituras Hebreas ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ nidxawíín conciencia ndrígu̱ún rá.

4 Adán ga̱jma̱a̱ Eva, timbáa xa̱biya̱ ga̱jma̱a̱ timbáa a̱ʼgu̱, Dios niʼni dí maguaʼdáá conciencia, nandoo nduʼyáá rígi̱ numuu rí nitiñu̱nʼ nda̱wa̱á rí nixudami̱jna̱ aʼkhá (Génesis 3:7, 8). Maski ajndu niʼni gawúunʼ a̱jkiu̱ún, nánguá má gájmaa. Náa numuu rá. Numuu rí ikhiin túnimbu̱ún kuyáá Dios maski ajndu nduyáá má rí xánigu̱u̱ʼ. Ikhiin ninindxu̱ún xa̱bu̱ jmbiin, ikha jngó índo̱ niraʼwíí dí xúnimbu̱ún kuyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ dí mani̱ndxu̱ún xóo xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáá sia̱nʼ gajmiún Dios nini rígi̱ maski asndu nduyáá má ndiéjunʼ gugíʼniin. Ikha jngó nánguá xú matangi̱i̱n náa Dios.

5 Mú, mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱ xúgi̱, maski ajndu ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ aʼkhá, nudxawíín conciencia ndrígu̱ún raʼkháa xóo niʼni Adán ga̱jma̱a̱ Eva. Mbáa dí ikhaa ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ jmbii Job, ikhaa niʼthí: “Nagujtúun rí jmbu, ga̱jma̱a̱ xaniʼñúnʼ; xáʼni gawúunʼ a̱jkiu̱nʼ” (Job 27:6). * Job niʼdxaun májánʼ conciencia ndrígóo índo̱ niraʼwíí mbá rí maʼni. Ikha jngó nindoo niʼthí rí tséʼni gawúunʼ conciencia ndrígóo, na̱nguá xtáa ragáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n o ratiyuʼ ga̱jma̱a̱ rí niʼni. Mú mixtiʼkhu nigíʼnuu David. Ikhaa niʼni gawúunʼ conciencia ndrígóo. Náa Biblia naʼthí dí “a̱jkiu̱u̱n David nixtáa raʼni gawúunʼ” índo̱ taʼyamajkhuu Saul, rey bi̱ nigíiʼ Jeobá (1 Samuel 24:5). Rí niʼni gawúunʼ a̱jkiu̱u̱n nimbáyúu wéñuʼ mu magiʼdoo itháan gamajkuu.

6. Ndiéjunʼ esngájma rí xúgiáanʼ kuaʼdáá mbá conciencia rá.

6 Raʼkháa i̱ndó xa̱bi̱i̱ Jeobá guáʼdáá conciencia. Apóstol Pablo niʼthí: “Numuu rí índo̱ bi̱ raʼkhíin judíos bi̱ raguáʼdáá xtángoo nuni xó má eʼthí náa xtángoo, maski ajndu ikhiin na̱nguá guáʼdáá xtángoo, ikhiin má ni̱ndxu̱ún xóo mbá xtángoo. Ikhiin má nusngajma rí kiʼniraʼmáʼ xtángoo náa a̱jkiu̱ún, índo̱ conciencia ndrígu̱ún naʼthúún, ga̱jma̱a̱ dí nundxa̱ʼwa̱míjna̱, naʼthúún dí ikhí o raʼkhí nini” (Romanos 2:14, 15). Nguáná mbaʼin xa̱bu̱ nuni xó má eʼthí conciencia ndrígu̱ún xó má e̱ʼkha̱ raʼthí náa ikha ndrígóo Dios maski ajndu tsíniʼnuʼ nditháan xtángoo ndrígóo Jeobá.

7. Náa numuu rí nguáná tseñajunʼ xó má kaʼyoo conciencia ndrígúlú rá.

7 Mú, nguáná conciencia ndrígúlú tséjmaa xó má kaʼyoo. Mu makruʼulúʼ náa numuu. Guʼthá ga̱jma̱a̱ numuu xkri̱da rí niʼgíʼ nákha ginii. Á mu xa̱bu̱ bi̱ ndaʼya kamba̱a̱ najngawa̱a̱n, mandáti̱ga̱a̱n gaʼni. Ma̱ngaa á mu ikháánʼ nigiʼdaʼ ga̱jma̱ʼ ní xátanimbaaʼ rí gáʼtháanʼ. Mbáa matrajtun mbóo kamba̱a̱ rí i̱mba̱ ríʼkhá gáʼga kañán asndu mandáti̱ga̱a̱n. Xúʼko̱ má eʼni conciencia ndrígúlú. Á mu tseʼdxawíín, nuʼni má rí nanigulúʼ ikháanʼ, xándoo gáʼthulúʼ náa kamba̱a̱ rí májánʼ. Á mu tséʼyáá Ajngá rawunʼ Dios rí nindxu̱u̱ xóo mapa, xándoo gúʼyáá náa dí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ índo̱ rígá mbá rí eyulú muʼni dí gíʼdoo wéñuʼ numuu. Ma̱ngaa mu majmaa xó má kaʼyoo rí nundxa̱ʼwa̱míjna̱ ndayúlú xi̱ʼ kaʼwu. Xóo niʼthí Pablo: “Numuu rí xi̱ʼ kaʼwu naʼthúu̱n conciencia ndrígóʼ mata dí gajkhun” (Romanos 9:1). Xú gúʼni rí conciencia ndrígúlú mañajunʼ xó má eyoo xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo Jeobá rá. Xó má gúʼyáá xúgi̱, ndayóoʼ muʼsngáá.

XÚ KÁʼNII GUʼSNGÁÁ CONCIENCIA

8. a) Xú káʼnii gaʼni dí a̱jkiu̱lú maʼni gachúu conciencia ndrígúlú rá. Ndiéjunʼ gíʼmaa magiʼdoo itháan numuu índo̱ gúraʼwíí rí muʼni rá. b) Ndíjkha dí raʼkháa i̱ndó ndayóoʼ maguaʼdáá conciencia májánʼ rá. (Atayáá nota.)

8 Xú káʼnii gándoo gájmulúʼ conciencia índo̱ gúraʼwíí mbá dí muʼni rá. Mbaʼin nakumu̱ún rí i̱ndó gíʼmaa matadxun rí gáʼthi a̱jkia̱nʼ. Mbáa muta̱nʼ: “Conciencia ndrígóʼ ikhúúnʼ naniñuʼ mani”. Mú ragíʼmaa mambumulú rí gakhi̱i̱ wéñuʼ nindxu̱u̱ rí nagua̱ʼa̱ maʼni a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ migamíi maʼni gachúu conciencia ndrígúlú. Xúʼko̱ eʼthí náa Biblia: “Nda̱a̱ imbo̱o̱ rí maʼni nduwánʼ itháan ki xóo a̱jkiu̱lúʼ ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán echo̱o̱. Tsáa gáʼngo̱o̱ mbaʼyoo xú káʼnii nindxu̱u̱ rá.” (Jeremías 17:9.) Ikha jngó ikháanʼ nduʼyáá rí gíʼdoo itháan numuu rí muʼni gaʼdxíí Jeobá raʼkháa rí eyoo a̱jkiu̱lú. *

9. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rí mamiñúlú kuʼyáá Dios, ga̱jma̱a̱ xú embánii rígi̱ ga̱jma̱a̱ conciencia ndrígúlú rá.

9 Á mu mbáa xa̱bu̱ naʼsngóo májánʼ conciencia ndrígóo xáʼni rí nanigu̱u̱ʼ ikhaa. Numuu rí namíñuu kaʼyoo Dios naniñuuʼ rí ikhaa maxnúu ikha, xóo muʼthá, namíñuu maʼni mbá rí tsénigu̱u̱ʼ Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí. Xúʼko̱ ekujmaa xkri̱da ndrígóo Nehemías. Numuu rí ikhaa naʼtáñajunʼ náa xuajin Jerusalén, ikhaa ma̱ndoo matsudiin xa̱bu̱ muxna mbújkha̱a̱. Mu náa numuu rí táʼni xúʼko̱ xá. Minaʼ má ikhaa eʼthí náa numuu: “Numuu rí namíñúʼ ka̱yo̱o̱ Dios” (Nehemías 5:15). Ikhaa na̱nguá nindoo maʼni gíníi xa̱bu̱ numuu rí namíñuu gaʼni mbóo rí xánigu̱u̱ʼ Jeobá. Xúʼko̱ má mangáanʼ gíʼdoo wéñuʼ numuu mamiñulúʼ kuʼyáá Dios, numuu dí rúʼko̱ maʼga̱ kaguáanʼ mbuʼyáá rí eʼthí náa Biblia nákha xóo tsíraʼwíí mbá rí muʼni.

10, 11. Ndiéjunʼ ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia gambáyulú mbuʼyáá á mu rí muʼwa̱a̱n iyaʼ najnga̱a̱ o xúʼwa̱a̱n, ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni mu mambáyulúʼ Dios muʼnimbánii rá.

10 Nguáná nuraʼníí xkujndu rígi̱: Lá ma̱ga̱nʼ iyaʼ najnga̱a̱ o na̱nguá dxe̱ʼ. Mu mbuʼyáá májánʼ rí gúʼni ginii ndayóoʼ muʼsngáá conciencia ndrígúlú ga̱jma̱a̱ ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia. Náa Biblia tseʼtulúʼ dí ra̱májánʼ muʼwa̱a̱n mbá chíʼgíʼ iyaʼ najnga̱a̱. Asndu nuni maʼga̱ gamajkhu náa Dios numuu rí nixnúlú vino (Salmo 104:14, 15). Mu náa Biblia naʼthí mbájmbu dí ra̱májánʼ eni bi̱ najngi̱i̱n ga̱jma̱a̱ bi̱ nuni ndxa̱a̱ náa narígá katsaʼwá (Lucas 21:34; Romanos 13:13). Rí majnga̱a̱n nindxu̱u̱ mbóo aʼkhá mitsáʼkháan wéñuʼ xó má rí nuxuda̱mi̱jna̱ aʼkhá gajmiún mbáa (1 Corintios 6:9, 10). *

11 Ikha rí guambulú ndiʼyáá naʼsngóo conciencia ndrígúlú ga̱jma̱a̱ na̱jkha̱nú ndaʼyoo ndiéjunʼ rí phú gíʼdoo numuu. Xúʼko̱ índo̱ gúthulú mu̱ʼgua̱ náa mbóo convivio náa muxna iyaʼ najnga̱a̱, gíʼmaa muraximíjna̱: Xú káʼnii ganindxu̱u̱ convivio rá. Lá maʼni mbá ndxa̱a̱ náa mbá katsaʼwá eni xa̱bu̱ ráʼ. Ndiéjunʼ lá eyoʼ ikhúúnʼ rá. Lá nandoʼ ma̱ga̱nʼ wéñuʼ iyaʼ najnga̱a̱ ráʼ. Lá ndayóoʼ tsiakii iyaʼ najnga̱a̱ ráʼ. Lá ndayóoʼ ma̱ga̱nʼ mu maxtáá tsímáá o mani rí eyoʼ ráʼ. Lá maʼngoʼ mata rí ní xáganʼ ráʼ. Índo̱ gúʼnigajmaa ikha o mbóo graxe̱ rí xóo muʼnimbánii rígi̱, májánʼ rí muʼtákáñii Jeobá (atraxnuu Salmo 139:23, 24). Xúʼko̱ esngajmá rí nuʼtháán Dios mbayá ikhulú ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ nuʼsngáá conciencia ndrígúlú rí maʼni xóo eʼthí ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia. Ma̱ngaa índo̱ muraʼwíí rí muʼni rígá imbo̱o̱ rí ndayóoʼ mbuʼyáá májánʼ.

NDAYÓOʼ MUÑE̱WA̱A̱N CONCIENCIA NDRÍGU̱ÚN EʼWÍÍNʼ

Á mu niʼsngáá conciencia ndrígúlú ga̱jma̱a̱ Biblia mambáyulúʼ mbuʼyáá á mu muʼwa̱a̱n o xúʼwa̱a̱n iyaʼ najnga̱a̱

12, 13. Náa numuu rí mixtiʼkhu rí endxaʼwamíjna̱ cristiano, ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni ikháanʼ índo̱ gúʼyáá rí mixtiʼkhuin xá.

12 Nguáná maguanáʼ tsiánguá índo̱ gáta̱ya̱a̱ rí mixtiʼkhu rí nundxa̱ʼwa̱míjna̱ náa congregación. Mi̱dxu̱ʼnú ma̱ta̱ya̱a̱ rí mbáa cristiano maʼthí rí májánʼ nindxu̱u̱ mbá costumbre, imba̱a̱ cristiano maʼthí dí ra̱májánʼ. Mbá xkri̱da, muʼthá mbu̱júu̱ ga̱jma̱a̱ numuu iyaʼ najnga̱a̱, tikhun nanigu̱nʼ muwa̱a̱n mbá chíʼgíʼ iyaʼ najnga̱a̱ gajmiún bi̱ nambáxu̱u̱n, mu eʼwíínʼ nuthi dí ra̱májánʼ nindxu̱u̱. Náa numuu rí mixtiʼkhu rí endxaʼwamíjna̱, ga̱jma̱a̱ xú gambáyulú rígi̱ ikháanʼ índo̱ guraʼwíí mbá rí muʼni rá.

13 Rígá mbaʼa rí naʼniulú maʼni mixtiʼkuáanʼ. Mbá dí ikhaa nindxu̱u̱ rí xú nikuwáanʼ nákha ginii, numuu rí mixtiʼkhu nixtáa mámbáa. Kuwa tikhun cristiano bi̱ narmáʼáan a̱jkiu̱ún májánʼ rí nákha ginii nirígá rí niʼniún mingíjyúuʼ muniñaʼ ga̱jma̱a̱ asndu nitangi̱ín nini mbu̱júu̱ (1 Reyes 8:38, 39). Gundxaʼwamíjna̱ rí mbáa ndxájulú na̱ʼkha̱ gáʼyulúʼ bi̱ niʼga̱a̱n iyaʼ najnga̱a̱ nákha ginii ga̱jma̱a̱ rí xúgi̱ nánguá eyoo gáʼyoo. Á mu nuxnáá maga̱a̱n chíʼgíʼ iyaʼ najnga̱a̱ mbáa conciencia ndrígóo xániñuʼ maga̱a̱n. Lá makiʼnáanʼ ráʼ. Lá muʼnikañíí maga̱a̱n xáʼ. Na̱nguá, numuu dí nandulúʼ kuʼyáá mbuʼyamajkhuíí xóo endxaʼwóo edxu̱u̱, tséʼniuu á mu nduʼyáá o na̱nguá náa numuu rí tsíyoo gága̱a̱n, ragíʼmaa muʼnikañíí.

14, 15. Ndiéjunʼ lá xkujndu nirígá ga̱jma̱a̱ numuu rí mixtiʼkhu nindxa̱ʼwa̱míjna̱ cristiano bi̱ nikuwa nákha siglo timbá, ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ niʼthí Pablo miʼni rá.

14 Nákha siglo timbá, apóstol Pablo ndiʼyoo rí mixtiʼkhu kayuʼ rí endxaʼwamíjna̱ náa mbaʼa congregación. Mbá xkri̱da, tikhun cristianos naxmiéjunʼ ga̱jma̱a̱ numuu ganitsu rí nitsrigu o nixnaxi̱ náa inún xándú ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nagún gugujua̱ náa xuáá (1 Corintios 10:25). Mú Pablo na̱nguá má mitsáʼkháan eʼyoo. Ikhaa ndaʼyoo rí xándú nda̱a̱ rí ni̱ndxu̱ún. Ma̱ngaa ganitsu rúʼko̱ raʼkháa ndrígu̱ún ikhiin, xúgíʼ rúʼko̱ niʼni Jeobá. Mú, Pablo ni̱jkha̱nú ndiʼyoo dí raʼkháa xúgínʼ endxaʼwamíjna̱ xúʼko̱. Tikhun ndiyamajkhún xándú nákha xóó tsénindxu̱ún cristiano, ikha jngó nawiñunʼ kuyáá xúgíʼ rí najmaa o nutsrigu náa xándú. Ndiéjunʼ gíʼmaa miʼni rá.

15 Pablo niʼthí: “Ikháanʼ bi̱ kuajún gujkhuʼ [...] gíʼmaa maʼngulú dí gúni bi̱ guabiinʼ, ga̱jma̱a̱ xúʼni̱ rí nanigulúʼ ikháanʼ. Numuu rí asndu Cristo táʼni rí naniguuʼ ikhaa” (Romanos 15:1, 3). Rí eyoo gáʼthúu̱n rí xó má niʼni Jesús, gíʼmaa maxmiéjunʼlú kuʼñúún itháan a̱ngiu̱lú. Xó má rí ni̱jkha̱nú niʼthí Pablo rí itháan májánʼ rí xákhu̱ xuwiʼ á mu rúʼko̱ eʼni rí majngrádaʼ mbáa xa̱bi̱i̱ Cristo bi̱ gíʼdoo wéñuʼ numuu dí asndu nikháñu ga̱jma̱a̱ numuu (atraxnuu 1 Corintios 8:13; 10:23, 24, 31-33).

16. Ndiéjunʼ jngó ragíʼmaa muʼthá numún bi̱ nuni dí tsiniñulú muʼni conciencia ndrígúlú rá.

16 Á mu eʼwíínʼ cristiano nuni tikhuu rí ikháanʼ tsiniñulúʼ muʼni conciencia ndrígúlú ragíʼmáanʼ muʼthá numún, xákumulúʼ rí xúgínʼ gundxaʼwamíjna̱ xóo ikháanʼ (atraxnuu Romanos 14:10). Conciencia ndrígúlú mambáyulúʼ ikháanʼ mbuʼyáá á mu ikhí o raʼkhí rí muʼni, raʼkháa eʼwíínʼ. Xámbumulú rí niʼthí Jesús: “Xatarugua dxajuaʼ ri miratan numa, muri Dios xaguguan maŋgan” (Mateo 7:1). Nimbáa bi̱ xtáa náa congregación ragíʼmaa maʼni xkujndu mba̱a̱ numuu rí mixtiʼkhu conciencia. Rí phú gíʼmaa muʼni rí maʼndulú kuʼyamijná ga̱jma̱a̱ makuwáanʼ mbá kambáxulú xúgiáanʼ (Romanos 14:19).

RÍ GAKHÁNULÚ Á MU KUAʼDÁÁ KAʼWU CONCIENCIA NDRÍGÚLÚ

Á mu kuaʼdáá májánʼ conciencia ndrígúlú maʼni makuwáanʼ májánʼ, gagi ga̱jma̱a̱ makuwáanʼ tsímáá

17. Ndiéjunʼ nigíʼnuu conciencia ndrígu̱ún mbaʼin xa̱bu̱ rá.

17 Apóstol Pedro niʼthún cristiano: “Gaguaʼdáá mbá conciencia májánʼ” (1 Pedro 3:16). Mbaʼin xa̱bu̱ na̱nguá guaʼdáá mbá conciencia kaʼwu náa inuu Jeobá. Xó má niʼthí Pablo rí nánguá ku̱mu̱u̱ ‹conciencia ndrígu̱ún› índo̱ nuni mbá dí ra̱májánʼ (1 Timoteo 4:2). Índo̱ nuxnún tsinaʼ xede̱ ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ rí nakha, nakha xtóo ga̱jma̱a̱ naʼni̱i̱la tsinaʼ rí nánguá ku̱mu̱u̱. Xúʼko̱ má conciencia ndrígu̱ún mbaʼin xa̱bu̱ nánguá ku̱mu̱u̱. Nánguá eʼni gawúunʼ. Ikha jngó tseʼtamuʼun índo̱ nuni mbá dí raʼkhí, asndu tsékumu̱ún á mu nikiéʼkhun ga̱jma̱a̱ tsitiñunʼ. Xa̱bu̱ bugi̱ nánguá eyáá á mu raʼkhí rí eni, ga̱jma̱a̱ asndu tsixmiéjunʼ nditháan ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱.

18, 19. a) Xú káʼnii gándoo gambáyulú índo̱ nakumulú rí nikiéʼkulu ga̱jma̱a̱ índo̱ nati̱yu̱lú rá. b) Ndiéjunʼ gándoo gúʼni índo̱ conciencia ndrígúlú tséniñuuʼ raʼni gawúnlú maski ajndu nitangaánʼlu rá.

18 Nguáná dí nakumulú rí nikiéʼkulu, nindxu̱u̱ índo̱ conciencia naʼthúlúʼ dí niʼni mbóo dí raʼkhí. Á mu nuʼdxawíín rí naʼtamuʼulúʼ ga̱jma̱a̱ á mu natangáanʼ, Dios maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyulúʼ maski ajndu ra̱ʼkhá tháán mba̱a̱ aʼkhá rí niʼni. Xúʼko̱ nigíʼnuu rey David. Ikhaa nikudaminaʼ aʼkhá rí mitsáʼkhúun wéñuʼ, mú Dios niʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo numuu rí nitanga̱a̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n. Ni̱jkha̱nú niwiyuuʼ kaʼyoo dí ra̱májánʼ niʼni ga̱jma̱a̱ nigíminaʼ rí ní xánujngurámuuʼ xtángoo ndrígóo Dios nímba míʼtsú. Ikha jngó ni̱jkha̱nú ndiʼyoo rí Jeobá nindxu̱u̱ ‹májánʼ ga̱jma̱a̱ xtáa xawii mu maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n› (Salmo 51:1-19; 86:5). Nguáná nakumulú rí nikiéʼkulu ga̱jma̱a̱ dí nati̱yu̱lúʼ naʼni gawúnlú má xúʼko̱ maski ajndu nitangaánʼ má náa Dios ga̱jma̱a̱ ikhaa niʼni má mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyulúʼ. Ndiéjunʼ guʼni á mu xúʼko̱ kumulú rá.

19 Nda̱wa̱á rí nitangaánʼlu, nánguá gíʼdoo numuu rí maʼni gawúnlú conciencia ndrígúlú. Á mu a̱jkiu̱lúʼ tséniñuʼ raʼtulúʼ dí raʼkhí niʼni, gíʼmaa muʼni tsiakimijna mbuʼyáá rí Jeobá itháan mba̱a̱ ki xóo rí eku̱mu̱lú. Ikhú gíʼmaa muʼgíʼ muʼni xtágabu rí mbáa ikháanʼ nixnúún eʼwíínʼ: “Garmáʼáan a̱jkia̱nʼ rí Jeobá nandoo kaʼyaʼ ga̱jma̱a̱ rí niʼni má mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyaʼ” (atraxnuu 1 Juan 3:19, 20). Índo̱ guguaʼdáá kaʼwu conciencia ndrígúlú, makuwáanʼ tsímáá, ga̱jma̱a̱ ní xárígá rí maʼni gajmulú, ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán gáʼdxulú raʼkháa xóo xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa numbaaʼ rígi̱. Mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ nixudami̱jna̱ aʼkhá rí mitsáʼkhúun wéñuʼ niguánu nikuwa tsímáá, rí xúgi̱ nuni ñajunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ mbóo conciencia kaʼwu (1 Corintios 6:11).

20, 21. a) Ndiéjunʼ rí phú gambáyulú libro rígi̱ rá. b) Ndiéjunʼ eniñúnʼ Dios muni cristianos, ga̱jma̱a̱ xú káʼnii gíʼmaa majmulúʼ rá.

20 Libro rígi̱ gambáyulú muxkamaa rí makuwáanʼ gagi ga̱jma̱a̱ maguaʼdáá mbá conciencia májánʼ nákha xóó kuwáanʼ náa numbaaʼ ndrígóo Satanás náa iwáá mbiʼi rígi̱. Mú tséʼkha̱ xúgíʼ xtángoo ga̱jma̱a̱ xúgíʼ ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia rí narígá o nuraʼníí mámbá gajtsi. Índo̱ nuʼthá ga̱jma̱a̱ numuu conciencia ndrígúlú, tséʼkha̱ mbá lista náa naʼthúlúʼ ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni. Rí phú na̱ʼkha̱ raʼthí xú káʼnii guʼnimbánii kiʼsngáa rí na̱ʼkha̱ náa Ajngá rawunʼ Dios, mu xúʼko̱ xáʼniulu mingíjyúuʼ muʼsngáá ga̱jma̱a̱ muʼni dí mañajunʼ májánʼ conciencia ndrígúlú. Xámbumulú dí Xtángoo rí nijuixnáá Moisés ninindxu̱u̱ mixtiʼkhu, ki xóo ‹xtángoo rí niniñuʼ Cristo› náa naʼthí rí gíʼmaa majmaʼ conciencia ga̱jma̱a̱ matatsiʼñáánʼ dí ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia mambáyaʼ (Gálatas 6:2). Jeobá naniñulú muʼni dí nandulúʼ. Mú náa Biblia naʼni makumaʼlu rí gíʼmaa muñewa̱a̱n rí xúʼni̱ ‹dí ra̱májánʼ›, ma̱ngaa á mu nuraʼwíí muʼni rí májánʼ nusngajmáálú Jeobá rí nandulúʼ kuʼyáá (1 Pedro 2:16).

21 Índo̱ ikháánʼ nitagíʼdi̱i̱ ratatsiʼniiʼ Jeobá, nitagíʼdi̱i̱ nitrajtun kamba̱a̱ rí maʼga̱ kañán maraxtaa kámuu. Mu mi̱dxu̱ʼ má xúʼko̱ ikhí, ndayóoʼ maratajkháan mu ma̱ta̱ya̱a̱ májánʼ xú káʼnii gatanimbánii ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia, ga̱jma̱a̱ ikhú mataʼgíʼ matani rí nijmañaaʼ. Á mu najmaaʼ, ikhú majmañaaʼ matraʼwíí “rí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ” (Hebreos 5:14). Nda̱wa̱á rí nirasngáá májánʼ conciencia ndrígáʼ ga̱jma̱a̱ ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia ra̱ʼkhá tháán gámbáyaʼ. Xóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ na̱jkha̱ kañán náa kamba̱a̱ rí ndaʼya, xúʼko̱ má conciencia ndrígáʼ mambáyaʼ matani rí nanigu̱u̱ʼ Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí. Ga̱jma̱a̱ mambáyaʼ rí Dios ma̱ndoo kaʼyaʼ má xúʼko̱.

^ párr. 5 Náa Escrituras Hebreas tséjmuu mbá ajngáa dí maʼthí ga̱jma̱a̱ numuu “conciencia” mú náa xkri̱da xóo rígi̱ naʼni makru̱ʼu̱lú rí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu conciencia. Maski ajndu mbaʼa nuthu a̱jkiu̱lúʼ najmaa mu miʼtá dí xú xa̱bu̱ ni̱ndxu̱lú mu nakujmaa májánʼ rí gi̱jyooʼ ga̱jma̱a̱ náa versículos naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu conciencia. Náa Escrituras griegas cristianas rígá mbóó ajngáa mu miʼtá ga̱jma̱a̱ numuu “conciencia”, ajngáa rígi̱ nakujmaa mbá skíñúʼ gu̱wa̱ʼ nuthu.

^ párr. 8 Náa Biblia naʼsngáa dí raʼkháa i̱ndó ndayóoʼ maraʼdáá conciencia májánʼ. Mbá xkri̱da, Pablo niʼthí: “Conciencia ndrígóʼ tséʼni gawúunʼ. Mú raʼkháa rígi̱ eyoo gáʼthi rí ni̱ndxu̱ʼ mbáa bi̱ naʼni rí jmbu, bi̱ ndaʼyoo xóo phú ni̱ndxu̱ʼ nindxu̱u̱ Jeobá” (1 Corintios 4:4). Ikha jngó rí itháan gíʼdoo numuu rí mundxaʼwamíjna̱ xóo eyoo Dios raʼkháa xóo eyulú ikháanʼ. Tikhun xa̱bu̱ nuxkhún cristianos, xóo niʼni Pablo nákha wajyúúʼ, mú na̱nguá eʼni gawúunʼ a̱jkiu̱ún, numuu rí ikhiin nundxa̱ʼwa̱míjna̱ rí kuwa runi rí nandoo Dios. Ikha jngó rí phú itháan gíʼdoo numuu nindxu̱u̱ rí muguaʼdáá mbá conciencia kaʼwu náa inuu Dios (Hechos 23:1; 2 Timoteo 1:3).

^ párr. 10 Mbaʼin médico nuthi rí bi̱ najngi̱i̱n xúgíʼ mbiʼi xándoo gúwáan chíʼgíʼ iyaʼ najnga̱a̱, numuu rí tséʼngu̱u̱n gutsi̱ji̱i̱ raʼwa̱a̱n ikha jngó itháan májánʼ rí xáwáan kañúnʼ.