Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

APÉNDICE

Rí matraxi̱i̱ bandera, rí matani votar ga̱jma̱a̱ ñajunʼ náa xuajen

Rí matraxi̱i̱ bandera, rí matani votar ga̱jma̱a̱ ñajunʼ náa xuajen

Dí matraxi̱i̱ bandera. Bi̱ nutaráʼaxu numuu Jeobá nakumuxu dí á mu nuraxi̱i̱ o nuxruigu edxu̱xuʼ náa inuu bandera, índo̱ kuwa runi ajmúú himno, nindxu̱u̱ mbá dí naʼni mba̱a̱ xuajen ga̱jma̱a̱ náa xa̱bu̱ ede̱ ndrígu̱ún, numuu dí nakumu̱ún dí ikhiin niʼni káwíin raʼkháa Dios (Isaías 43:11; 1 Corintios 10:14; 1 Juan 5:21). Mbáa xa̱bu̱ bi̱ nigruigú gamajkhu xúʼko̱ kaʼnii ninindxu̱u̱ rey ndrígóo Babilonia bi̱ nigumbiʼyuu Nabucodonosor. Numuu dí nindoo masngájma náa xa̱bi̱i̱ dí nindxu̱u̱ xa̱bu̱ mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ dí nindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ religioso, niʼnii mbáa xándú ga̱jma̱a̱ niʼthí dí xúgínʼ xa̱bu̱ musmbátigu̱u̱n náa inuu xándú buʼko̱ índo̱ kuwa runi mbá himno. Mú ajtsíin jiáma hebreos —Sadrac, Mesac ga̱jma̱a̱ Abednego— na̱nguá nindúún gúyamajkuíí xándú buʼko̱, maski ajndu migamíi makhañún (Daniel, capítulo 3).

Xú káʼnii erígá rí mbiʼi xúgi̱ rá. Náa libro El nacionalismo: una religión, ndrígóo historiador Carlton Hayes naʼthí xú “káʼnii eyamajkuíí xuajen xa̱bu̱ rí mbiʼi xúgi̱” ga̱jma̱a̱ naʼthí: “Bandera ndrígóo xuajen ikhaa phú eyamajkuíí. [...] Xa̱bu̱ naguáju̱n níjni mu manújngoo; bi̱ poetas nuni ajmúú ga̱jma̱a̱ numuu; bi̱ e̱ji̱n nuni ajmúú himnos náa inuu”. Ma̱ngaa, naʼthí dí nacionalismo gíʼdoo “mbiʼi dí mitsáʼkháan” —xóo dí 4 ñajunʼ gu̱nʼ julio, Mbiʼi ndrígóo Independencia dí narígá náa Estados Unidos—, xó má mbiʼi ndrígu̱ún “santos ga̱jma̱a̱ héroes” ma̱ngaa “templos ndrígu̱ún”, o náa nuxna gamajkhu. Xúʼko̱ má náa Diario Oficial de la Federación ndrígóo México, naʼthí dí “Escudo, Bandera ga̱jma̱a̱ Himno Nacional nindxu̱u̱ Símbolos ndrígóo Xuajen” ga̱jma̱a̱ naʼthí dí gíʼmaa muxnáá “gamajkhu símbolos ndrígóo xuajen”. Ga̱jma̱a̱ nákha tsiguʼ má rí ni̱jkha̱ ranújngoo, mbá libro niʼthí “rí bandera nindxu̱u̱ mitsáʼkháan xó má cruz” (The Encyclopedia Americana).

Tsiguʼ nda̱wa̱á, libro má rúʼko̱ niʼthí rí himno nacional najmaa mu muthi “ajngáa dí eku̱mún ga̱jma̱a̱ numuu xuajñún, náa nutháán Dios dí maxnún ikha bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ mambáyúu xuajñún”. Bi̱ nutaráʼaxu numuu Jeobá na̱nguá ejngawáanʼxu índo̱ nutha rí matraxi̱i̱ bandera o matani himno nindxu̱u̱ xó má mbá religión. Náa libro Genio y figura del norteamericano, profesor D. W. Brogan niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbaʼa juicios dí nirígá ga̱jma̱a̱ numún e̱jín escuela bi̱ ni̱ndxu̱ún Testigos bi̱ na̱nguá nindúún gúraxi̱i̱ bandera ndrígóo Estados Unidos ga̱jma̱a̱ na̱nguá nindúún gúni juramento náa bandera, índo̱ ikhaa niʼthí xígi̱: “Suprema Corte ni̱jkha̱nú niʼthí rí juramento dí nuni mámbá mbiʼi na̱ʼkha̱ náa religión”.

Maski ajndu ikháanʼ na̱nguá eʼni numuu dí ni̱ndxu̱lú Testigos, numuu dí tsémbanii ga̱jma̱a̱ dí eʼthí Biblia, mú nduʼyáá dí ma̱ndoo muni eʼwíínʼ xa̱bu̱ á mu nandún. Xúʼko̱ má nduʼyáá dí banderas nindxu̱u̱ mbá dí najmaa ga̱jma̱a̱ numuu xuajen ma̱ngaa nuʼni dí ethi “Xa̱bu̱ Ñajunʼ” numuu rí Dios niʼni makuwá mu muni ñajunʼ (Romanos 13:1-4). Ma̱ngaa nuʼnimbaníí xtágabu náa naʼthí dí gíʼmaa muʼtájkáan ‹ga̱jma̱a̱ numún reyes ga̱jma̱a̱ xúgínʼ bi̱ guáʼdáá ñajunʼ mba̱ʼo̱›. Mú, nuʼni numuu dí nandulúʼ muniñulú ‹makuwáanʼ tsímáá ga̱jma̱a̱ rí muniñulú mbuʼyamajkuíí Dios› (1 Timoteo 2:2).

Dí muʼni votar ga̱jma̱a̱ numuu política. Bi̱ gajkhun nindxu̱u̱ cristiano ndaʼyamajkuu dí eʼwíínʼ xa̱bu̱ nuni votar. Na̱nguá ejkha̱ campaña mu magumaa votar ga̱jma̱a̱ naʼnimbánuu dí nuthi xa̱bu̱ bi̱ nitri̱gi̱i̱n mu mutañajunʼ. Mú, na̱nguá ekudaminaʼ ikhaa náa política (Mateo 22:21; 1 Pedro 3:16). Mú, á mu náa xuajñanʼ ndayóoʼ matani votar tsiakii o na̱nguá eñún gúñún xa̱bu̱ bi̱ tsegun náa nuni votar rá. Á mu naniñaʼ conciencia ndrígáʼ, ma̱ndoo mi̱dxu̱ʼ náa nuni votar. Xúʼko̱ gátani xóo niʼni Sadrac, Mesac ga̱jma̱a̱ Abednego, bi̱ nigún náa xkua̱ dí mbiʼyuu Dura maski ajndu nda̱a̱ dí nini. Guʼyáá majun ikhaa dí mambáyúu mbáa cristiano mu xánujngurámuuʼ dí kaʼyoo maʼni:

  1. Ikháanʼ dí xa̱bi̱i̱ Jesús ni̱ndxu̱lú na̱nguá ñajunlú náa “numba” (Juan 15:19).

  2. Ikháanʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú cristianos nuʼthá ga̱jma̱a̱ numuu Cristo ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numuu Reino ndrígóo (Juan 18:36; 2 Corintios 5:20).

  3. Xúgiáanʼ kuwáanʼ mbá kambáxulú náa congregación numuu rí mbóó creencia kuaʼdáá ga̱jma̱a̱ numuu dí nandulúʼ kuʼyamijná (1 Corintios 1:10; Colosenses 3:14).

  4. Bi̱ naʼni votar ga̱jma̱a̱ numuu mbáa xa̱bu̱ asndu ma̱ngaa magiʼdoo aʼkhúun rí gáʼni xa̱bu̱ buʼko̱ (atayáá ikha dí na̱ʼkha̱ náa 1 Samuel 8:5, 10-18 ga̱jma̱a̱ 1 Timoteo 5:22).

  5. Índo̱ israelitas ninda̱ʼa̱a̱ mbáa Xa̱bu̱ Ñajunʼ, Jeobá ndiʼyoo dí na̱nguá eñún dí ikhaa maʼtáñajúúnʼ (1 Samuel 8:7).

  6. Ikháanʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú cristianos nandulúʼ muʼthúún ga̱jma̱a̱ numuu Reino ndrígóo Dios xa̱bu̱ bi̱ nuniʼnuʼ ga̱jma̱a̱ numuu política (Mateo 24:14; 28:19, 20; Hebreos 10:35).

Ñajunʼ náa xuajen. Rígá xuajen náa dí nutún dí muni ñajunʼ ga̱jma̱a̱ numuu xuajen nguáthá mbiʼi xa̱bu̱ bi̱ na̱nguá eñún gúyambáá náa ejército. Ndiéjunʼ gúʼni á mu nugíʼnii xúʼko̱ rá. Guʼtákáñii Jeobá ga̱jma̱a̱ guʼyááʼ muniʼnuʼ xú káʼnii nindxu̱u̱ ñajunʼ rí gúthulú muʼni, mbáa ma̱ndoo munda̱ʼa̱a̱ mambáyulúʼ mbáa cristiano bi̱ nandxa̱ʼwáminaʼ májánʼ. Xúʼko̱ ma̱ndoo muraʼwíí májánʼ dí muʼni (Proverbios 2:1-5; Filipenses 4:5).

Ajngá rawunʼ Dios naʼthúlúʼ dí gíʼmaa muʼnimbulúʼ dí gúthi “Xa̱bu̱ Ñajunʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nuyegun edxu̱u̱ xóo Xa̱bu̱ Ñajunʼ” ma̱ngaa dí gakuwáanʼ xawii mu muʼni rí májánʼ ga̱jma̱a̱ gundxaʼwamíjna̱ dí muʼni (Tito 3:1, 2). Ga̱jma̱a̱ dí guámbulúʼ ndiʼyáá, gíʼmaa muraxi̱mi̱jna̱ ndiéjunʼ gárígá á mu niraʼwíí muni mbá ñajunʼ náa xuajen: “Lá maʼniuʼ mani dí ragíʼmaa muni cristianos o lá maʼni dí makuʼdáminaʼ náa religión dí ragájkhun ráʼ.” (Miqueas 4:3, 5; 2 Corintios 6:16, 17.) “Lá maʼniuʼ mingíjyúuʼ manimbánuu rí kaʼyoo maʼni mbáa cristiano ráʼ.” (Mateo 28:19, 20; Efesios 6:4; Hebreos 10:24, 25.) “O á mu tséni, lá magúʼdoo itháan mbiʼi mu mani ñajuunʼ Jeobá o asndu maʼgánú mani káxi̱ ñajuunʼ ikhaa xáʼ.” (Hebreos 6:11, 12.)

Á mu mbáa cristiano naniñuuʼ conciencia ndrígóo maraʼwíí maʼnimbánuu mbá ñajunʼ náa xuajen mu xáʼga̱ guʼwá e̱jua̱nʼ, a̱ngui̱i̱n bi̱ mbóó fe gajmíi̱n gíʼmaa mbuyamajkuíí dí niraʼwíí maʼni (Romanos 14:10). Xúʼko̱ má índo̱ naraʼwíí dí xáʼnimbánuu (1 Corintios 10:29; 2 Corintios 1:24).