Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

CAPÍTULO 13

“Tsémbánún” ga̱jma̱a̱ “nigiʼdu̱u̱n”

“Tsémbánún” ga̱jma̱a̱ “nigiʼdu̱u̱n”

Nagún gúñún apóstoles ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ mu munimbaníí xkujndu ga̱jma̱a̱ numuu dí nuthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún

Dí na̱ʼkha̱ raʼthí náa Hechos 15:1-12

1-3. a) Ndiéjuunʼ xkujndu nirígá dí gamíi maʼni wájíinʼ a̱ngiu̱lú bi̱ nikúwá nákhá siglo timbá rá. b) Ndiéjuunʼ gándoo gajmañulú índo̱ gúʼyáá ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ rá.

 ASNDU nadxuu Pablo ga̱jma̱a̱ Bernabé numuu rí ndiʼkhú nitangiín náa Siria mbaaʼ dí kaʼyoo Antioquía índo̱ nigún timbá miʼtsú xóo misionero. Nikúwá gagi numuu dí Jeobá “nimbáʼtoo kamba̱a̱ mu xa̱bu̱ bi̱ rañájúnʼ judíos ma̱ndoo maguaʼdáá fe” (Hech. 14:26, 27). Ajngáa dí májánʼ rígi̱ nijuiʼtáraʼa náa kúwá mbaʼiin xa̱bu̱ bi̱ rañájúúnʼ judíos (Hech. 11:20-26).

2 Bi̱ kúwá náa Judea nidxawíín dí mbaʼiin xa̱bu̱ bi̱ rañájúúnʼ judíos nindrigú ajngáa dí májánʼ. Mú raʼkháa xúgíinʼ nikúwá gagi ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱. Tikhuun a̱ngiu̱lú judíos nindúún dí bi̱ rañájúúnʼ judíos bi̱ nindrigú ajngáa dí májánʼ murujthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún. Ma̱ngaa rígi̱ nasngájma dí bi̱ nunimbaníí Xtángoo ndrígóo Moisés nákha ginii ndayóoʼ muriʼkhu̱u̱ xóo endxaʼwamíjna̱. Ninindxu̱u̱ gakhi̱i̱ wéñuuʼ xkujndu rígi̱, numuu dí gamíi maʼni dí a̱ngiu̱lú muruiʼtamíjna̱. Lá maʼngu̱u̱n munimbaníí xkujndu rígi̱ xáʼ.

3 Dí mbuʼyáá dí na̱ʼkha̱ raʼthí náa libro ndrígóo Hechos mambáyulú mu mbuʼyáá xú káʼnii guʼnimbáníí mbá xkujndu índo̱ narígá.

“Á mu na̱nguá ethu xtóo xuyuuʼ tsáʼkánla [...], xándoo makáwáanʼla” (Hechos 15:1)

4. Ndiéjuunʼ nithi tikhuun judíos ga̱jma̱a̱ ndiéjuunʼ graxe̱ gándoo mu̱ʼni̱míjna̱ rá.

4 Lucas niʼthí: “Ikhú niguájtaa tikhuun xa̱bu̱ náa Judea ga̱jma̱a̱ nigíʼdi̱i̱ nisngúún a̱ngiu̱xu, nithúún: ‹Á mu na̱nguá ethu xtóo xuyuuʼ tsáʼkánla xó má naʼthí náa Xtángoo ndrígóo Moisés, xándoo makáwáanʼla›” (Hech. 15:1). Na̱nguá eʼyáá á mu ‹xa̱bu̱ bi̱ niguájtaa náa Judea› ninindxu̱ún fariseos nákhá xóó tsénindxu̱ún cristianos, mú naguʼwún nuni̱ xó má fariseos numuu rí nandún munimbáníí xtángoo xóo má eʼthí ikhí. Nakujmaa dí xa̱bu̱ bugi̱ mbaʼ nigún numuu dí na̱nguá nixuʼmiin apóstoles ni má bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Jerusalén (Hech. 15:23, 24). Lá táʼthúu̱n Dios Pedro nákha 13 tsiguʼ wapháá dí mangiin bi̱ rañájúnʼ judíos ma̱ndoo makuwá náa congregación ráʼ. Náá numuu dí kaʼníí kúwá judíos bi̱ nuthi dí ndayóoʼ muthu tsiakii xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún bi̱ rañájúnʼ judíos rá. (Hech. 10:24-29, 44-48.) a

5, 6. a) Náá numuu dí tikhuun judíos táʼndún gúniña̱a̱nʼ xtángoo dí nuthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún rá. b) Lá dí muthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún nindxu̱u̱ mbáa dí Dios nimbánuu ga̱jma̱a̱ Abrahán ráʼ. (Atayáá nota.)

5 Rígá mbaʼa numuu. Numuu dí mínaaʼ má Jeobá nikuʼma dí murujthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún mu xúʼko̱ makujmaa dí nambájxu̱u̱n gajmiún. Rúʼko̱ dí niʼthúu̱n maʼni Abrahán gajmíi̱n bi̱ kúwá náa goʼwóo nákha xóó nda̱a̱ Xtángoo (Lev. 12:2, 3). b Ma̱ngaa asndu xa̱bu̱ bi̱ naguwaáʼ ndayóoʼ muthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún mu xúʼko̱ marigá tikhuu dí ma̱ndoo muni̱, xóo dí muphiʼtsu náa pascua (Éxo. 12:43, 44, 48, 49). Bi̱ judíos nduyáá dí mbáa xa̱bu̱ bi̱ tsétu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhúun nindxu̱u̱ tsagaa ga̱jma̱a̱ xándoo maʼni ñajuunʼ Dios (Isa. 52:1).

6 A̱ngiu̱lú bi̱ nindxu̱ún judíos ndayóoʼ maguáʼdáá fe ga̱jma̱a̱ mani̱ndxu̱ún xa̱bu̱ guabiinʼ mu mundrígú kiʼsngáa nuxi̱ʼ rígi̱. Xtángoo dí nirígá nákha ginii nixtiʼkuri̱ya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ nuxi̱ʼ dí nimbánuu. Ikhaa jngóo dí xúgi̱ á mu nindxa̱a̱ʼ judíos rúʼko̱ nánguá eyoo gáʼthúu̱n dí nindxa̱a̱ʼ mbáa xa̱bi̱i̱ Dios. Cristianos bi̱ nindxu̱ún judíos ndayóoʼ rí mani̱ndxu̱ún xa̱bu̱ guabiinʼ mu ma̱ndoo muthi rí nunimbu̱ún kuyáá Jesús ga̱jma̱a̱ mbuyamajkuíí Dios mbóó jnduʼ gajmiún cristianos bi̱ na̱nguá nindxu̱ún judíos (Jer. 31:31-33; Luc. 22:20).

7. Ndiéjuunʼ dí tákru̱ʼu̱u̱n ‹xa̱bu̱ bi̱ niguájtaa náa Judea› rá.

7 Raʼkháa numuu dí nixtiʼkhu̱u̱ kiʼtáñajunʼ ndrígóo Dios. Rí nuxi̱ʼ nimbánúún gajmiún Dios nindxu̱u̱ ikha̱á má dí na̱ʼkha̱ náa Xtángoo ndrígóo Moisés (Mat. 22:36-40). Ikhaa jngóo tsiguʼ nda̱wa̱á, Pablo niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí nuthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún índo̱ niʼthí: “Bi̱ nindxu̱u̱ judío ñajuunʼ asndu náa a̱jkiu̱u̱n, rí nitii nithu asndu náa a̱jkiu̱u̱n, rígi̱ naʼni espíritu santo raʼkháa xtángoo” (Rom. 2:29; Deu. 10:16). ‹Xa̱bu̱ bi̱ niguájtaa náa Judea› tséʼngu̱u̱n gákruʼu̱u̱n ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, ikhiin nakumu̱ún dí Dios xándoo mariʼkhu̱u̱ Xtángoo ga̱jma̱a̱ numuu dí nuthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún. Lá munimbu̱ún dí gájuiʼthún xáʼ.

“Tsémbánún” ga̱jma̱a̱ “nigiʼdu̱u̱n” (Hechos 15:2)

8. Náá numuu dí ndiyóoʼ magún náa kúwá apóstoles ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ mu munimbaníí xkujndu xá.

8 Lucas niʼthí dí “Pablo ga̱jma̱a̱ Bernabé tsémbánún gajmiún” xa̱bu̱ bi̱ niguájtaa náa Judea. Nda̱wa̱á dí nigiʼdu̱u̱n, a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa nagimbúun “niri̱ya̱ʼ awan rí Pablo ga̱jma̱a̱ Bernabé ma̱ngaa eʼwíinʼ matsimún gúñún apóstoles ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Jerusalén, mu muthúún ga̱jma̱a̱ numuu xkujndu rígi̱” (Hech. 15:2). c Mbá nájma̱ grupo rígi̱ “tsémbánún” ga̱jma̱a̱ ‹nagiʼdu̱u̱n› numuu dí tikhuun nuthi dí gajkhun nindxu̱u̱, mú eʼwíinʼ na̱nguá. Mu marigá dí tsímáá ga̱jma̱a̱ xúruiʼtamíjna̱ bi̱ kúwá náa congregación, niraʼwi̱i̱ dí magún gúñún “apóstoles ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Jerusalén”, bi̱ nindxu̱ún Cuerpo Gobernante mu xúʼko̱ munimbaníí xkujndu rígi̱. Ndiéjuunʼ ejmañulú xóo nini̱ a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxuu bi̱ kúwá náa Antioquía rá.

Nikúwá tikhuun bi̱ nithi: “Ndayóoʼ rí muthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún ga̱jma̱a̱ rí muʼthúún rí munimbaníí Xtángoo ndrígóo Moisés”

9, 10. Ndiéjuunʼ eʼsngúlú xóo nini̱ a̱ngiu̱lú bi̱ nikúwá náa Antioquía ma̱ngaa xóo niʼni Pablo ga̱jma̱a̱ Bernabé rá.

9 Timbá dí najmañulú, nindxu̱u̱ dí mbaʼyóoʼ makumulú kuʼyáá xuajñuu Dios. Náá numuu rá. Mbá xkri̱da, a̱ngiu̱lú bi̱ nikúwá náa Antioquía ndiyáá dí Cuerpo Gobernante bi̱ magún gúñún xúgíinʼ nindxu̱ún judíos ga̱jma̱a̱ dí a̱ngiu̱lú bugi̱ munimbaníí xkujndu xó má naʼthí náa ajngá rawuunʼ Dios. Náá numuu dí nikumu̱ún xúʼko̱ xá. Numuu dí Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ naxná ikhúún ga̱jma̱a̱ espíritu santo ma̱ngaa dí Jesús nindxu̱u̱ bi̱ kayá edxu̱u̱ náa guʼwá nagimbáanʼ (Mat. 28:18, 20; Efe. 1:22, 23). Índo̱ gárígá xkujndu gakhi̱i̱ gu̱ʼni̱ xó má nini̱ a̱ngiu̱lú bi̱ nikúwá náa Antioquía, gákumulú kuʼyáá xuajñuu Dios, itháán Cuerpo Gobernante bi̱ nindxu̱ún a̱ngiu̱lú bi̱ kaxtaʼwíin.

10 I̱mba̱ dí naʼsngúlú nindxu̱u̱ dí gíʼmaa manindxu̱lú xa̱bu̱ wabaaʼ ga̱jma̱a̱ dí maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú, rígi̱ mambáyulú wéñuuʼ. Gundxaʼwámíjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu Pablo ma̱ngaa Bernabé, maski ajndu ikhiin nixtaʼwíin ga̱jma̱a̱ espíritu santo mu magún gútaruʼún bi̱ rañájúúnʼ judíos, mú tájmún ñajunʼ dí nikhánún mu munimbaníí xkujndu rígi̱, ikhiin niniñami̱jna̱ dí eʼwíinʼ mumbañún (Hech. 13:2, 3). Itháan nda̱wa̱á Pablo niʼthí rí nitsimuu náa Jerusalén numuu dí rígá mbá ‹niwasngájmáá›. Rígi̱ naʼni mbuʼyáá dí Dios nindxu̱u̱ bi̱ nixnúu ikha maʼni rígi̱ (Gál. 2:2). Xúʼko̱ má eni̱ a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ dí mbiʼi xúgi̱, índo̱ narígá mbá xkujndu dí ndayóoʼ munimbaníí, ikhiin nusngajma dí nindxu̱ún xa̱bu̱ guabiinʼ ga̱jma̱a̱ naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱ún. Tséni̱ xó má nandún ikhiin, nduyáʼ ikha ndrígóo Jeobá náa Biblia ma̱ngaa ikha dí naxná ñumbáá bi̱ jmbii (Filip. 2:2, 3).

11, 12. Náá numuu dí ndayóoʼ muguaʼthi̱i̱n ikha ndrígóo Jeobá rá.

11 Nguáná ndayóoʼ muguaʼthi̱i̱n asndu índo̱ Jeobá gáxná ikha mu mambanúu mbá rí tsékru̱ʼu̱lú. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú dí maski ajndu Cornelio nigruigú má espíritu santo nákha tsiguʼ 36 tsiguʼ nda̱wa̱á. Mú a̱ngiu̱lú ndiyóoʼ maguáʼthi̱i̱n xóo mbá 13 tsiguʼ asndu índo̱ niʼni tsiguʼ 49 mu Dios maʼthí á mu mbaʼyóoʼ muthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún o na̱nguá. Náá numuu dí ndijyúuʼ wéñuuʼ rá. Mbáa numuu dí Dios nindoo dí bi̱ judíos maguánú muriʼkhu̱u̱ xóo endxaʼwamíjna̱. Gíʼdoo numuu rígi̱, numuu dí mina̱a̱ʼ má Jeobá nikuʼmaa maʼni rígi̱ Abrahán dí naʼni má 1,900 tsiguʼ dí naguwáʼ runimbaníí xtángoo rígi̱ (Juan 16:12).

12 ¡Ra̱ʼkhá tháán mitsaanʼ nindxu̱u̱ dí Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí naʼsngúlú ga̱jma̱a̱ naxnúlú ikha! Xúgíʼ dí naʼni nindxu̱u̱ mu mambáyúlú má ikháánʼ (Isa. 48:17, 18; 64:8). Xúʼni mbaʼumíjna̱, xúʼthá dí i̱ndó nandulú ikháánʼ, guʼnimbulúʼ ikha dí nariʼkhu̱u̱ xuajñuu Jeobá (Ecl. 7:8). Á mu nduʼyáá dí rígá náa ndayóoʼ muriʼkumijnáa, gunda̱ʼa̱a̱ Jeobá dí mambáyúlú makru̱ʼu̱lú dí naʼthí náa Hechos capítulo 15, ikha dí na̱ʼkha̱ ikhí mambáyúlú muriʼkumijnáa. d

13. Xú káʼnii gándoo gúsngajmá dí naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú náa nuʼtáraʼa xó má e̱ʼni̱ Jeobá rá.

13 Á mu mbáa bi̱ nuʼsngáá naʼniuu gakhi̱i̱ maniñuuʼ raʼni dí náa Biblia naʼthí dí nindxu̱u̱ ra̱májánʼ. Ndayóoʼ maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú mu mumbáyíí, guguaʼthi̱i̱n dí espíritu santo mambáyúu maʼga̱nú náa a̱jkiu̱u̱n dí najmañuu (1 Cor. 3:6, 7). Gunda̱ʼa̱a̱ Jeobá dí mambáyúlú ga̱jma̱a̱ dí maxnúlú ikha mu mbuʼyáá ndiéjuunʼ gándoo mu̱ʼni̱ (1 Juan 5:14).

Nidxún wéñuuʼ índo̱ nithúún dí nirígá (Hechos 15:3-5)

14, 15. a) Xú káʼnii nisngajma a̱ngiu̱lú Antioquía dí nindúún kuyáá ma̱ngaa ndiyamajkuíí Pablo ga̱jma̱a̱ Bernabé xó má bi̱ nigún gajmiún rá. b) Xú kaʼnii nixná tsiakii Pablo ga̱jma̱a̱ a̱ngui̱i̱n a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa Fenicia ga̱jma̱a̱ Samaria rá.

14 Lucas niʼthí xóó: “A̱ngiu̱xu bi̱ nagimbíi̱n ikhí, nigún mbá chíʼmbaʼ gajmiún náa kamba̱a̱. Nda̱wa̱á rí ninújngún náa Fenicia ga̱jma̱a̱ náa Samaria. A̱ngiu̱xu nidxún wéñuuʼ índo̱ nithún rí xa̱bu̱ bi̱ na̱nguá ni̱ndxu̱ún Judíos nigíʼdi̱i̱ ndiyamajkuíí Dios” (Hech. 15:3). Índo̱ a̱ngiu̱lú nigún mbá chíʼmbaʼ gajmiún Pablo ga̱jma̱a̱ Bernabé nisngajmá dí nindúún kuñún ga̱jma̱a̱ ndiyamajkhún, ma̱ngaa nindúún dí Dios maʼni tsajkurámíinʼ. Mbu̱júu̱ a̱ngiu̱lú bi̱ Antioquía niniña̱a̱nʼ mbá májánʼ xkri̱da. Májánʼ gáʼni dí murajximíjna̱, lá ndayamajkhún a̱ngui̱nʼ bi̱ na̱ni̱ mbóó gajmíʼ ñajuunʼ Dios, mú itháan bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ “bi̱ nuñajunʼ gakhi̱i̱ mu muthi ajngóo Dios ga̱jma̱a̱ musngáa” ráʼ. (1 Tim. 5:17.)

15 Índo̱ kúwá ragún náa Fenicia ga̱jma̱a̱ Samaria, Pablo ga̱jma̱a̱ Bernabé ma̱ngaa bi̱ nagún gajmiún nixnúún tsiaki̱i̱ bi̱ kúwá náa xuajin rúʼko̱, numuu dí nithúún xúgíʼ dí nirígá ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ rañájúúnʼ judíos. Ikhí ma̱ngaa kúwá a̱ngiu̱lú judíos bi̱ nigájnún náa xuajñún nákha nikháñúu Esteban. Xúʼko̱ má erígá dí mbiʼi xúgi̱, índo̱ nuʼdxawíín xóo Jeobá e̱ʼni̱ tsajkurámuuʼ ñajunʼ dí naguma, naxnúlú wéñuuʼ tsiaki̱i̱ itháan índo̱ nuraʼníí mbá ga̱ʼkhu̱ dí gakhi̱i̱. Náá edxawíín rígi̱ rá. Náa reunión, asamblea, índo̱ nuraxnuu experiencia o historia ndrígu̱ún a̱ngiu̱lú dí na̱ʼkha̱ náa i̱yu̱lúʼ.

16. Ndiéjuunʼ esngájma dí ninindxu̱u̱ gakhi̱i̱ xkujndu dí muthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún xá.

16 Nda̱wa̱á dí nigájnún náa Antioquía nigún mbá 550 kilómetros mu maguánú náa Jerusalén. Lucas niʼnirámáʼ xóo nindriguíin índo̱ niguánú náa Jerusalén, “bi̱ nagimbíi̱n ikhí, apóstoles ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nindriguíin májánʼ, ikhiin nigíʼdi̱i̱ nithúún xúgíʼ rí Dios niʼni ga̱jma̱a̱ ñawúúnʼ ikhiin” (Hech. 15:4). Nda̱wa̱á dí nidxawíín dí nithúún, “tikhuun bi̱ nagún kidxu̱únʼ fariseos bi̱ nda̱wa̱á niguánú ninindxu̱ún xa̱bi̱i̱ Jesús niguájxu̱ ga̱jma̱a̱ nithi: Ndayóoʼ rí muthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún ga̱jma̱a̱ rí muʼthúún rí munimbaníí Xtángoo ndrígóo Moisés” (Hech. 15:5). Rígi̱ nindxu̱u̱ mbá xkujndu gakhi̱i̱ dí ndayóoʼ mambanúu.

Nigimbíin “apóstoles ma̱ngaa bi̱ kuya̱ edxu̱u̱” (Hechos 15:6-12)

17. Tsíin mangiin nikúwá índo̱ ninimbaníí xkujndu ga̱jma̱a̱ náá numuu dí ndiyóoʼ makuwá xá.

17 Xó má eʼthí náa Proverbios 13:10, “bi̱ na̱nda̱ʼa̱ consejo nagiʼdoo ku̱ma̱”. A̱ngiu̱lú ninimbaníí ajngáa rígi̱ índo̱ “nigimbíin mu munimbáníí xkujndu” ga̱jma̱a̱ numuu dí muthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún (Hech. 15:6). “Apóstoles ma̱ngaa bi̱ kuya̱ edxu̱u̱” niraʼwi̱i̱ rí mambáñún xúgíinʼ bi̱ kúwá náa congregación xó má eni̱ Cuerpo Gobernante dí mbiʼi xúgi̱. Náá numuu dí “bi̱ kuya̱ edxu̱u̱” niñejunʼ mbóó gajmiún apóstoles rá. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú dí Santiago nikháñúu ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nixuda̱a̱ʼ guʼwá ejua̱a̱nʼ Pedro, mbáa xúʼko̱ má gáʼyóoʼ muraʼníí apóstoles ma̱ngaa. Ikha jngóo nikúwá eʼwíinʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ mu xúʼko̱ magumaratiin ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ xáwi̱ji̱ ñajunʼ dí Jesús niniñuuʼ maguma.

18, 19. Ndiéjuunʼ niʼthún Pedro ga̱jma̱a̱ ndiéjuunʼ niguánú nikru̱ʼu̱u̱n bi̱ nidxawíín rá.

18 Lucas niʼthí xóó: “Nda̱wa̱á rí nitamijná wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, ikhú Pedro nitu̱jxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ niʼthí: A̱ngui̱nʼ, ikháanʼla má ndu̱ya̱a̱ rí nákha ginii Dios niraʼwún ikhúúnʼ náa xúgiáanʼ ikháanʼla, mu xa̱bu̱ bi̱ raʼkhíin judíos mudxawíín rí gátha ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa rí májánʼ mu xúʼko̱ munimbu̱ún. Ga̱jma̱a̱ Dios bi̱ naʼninuuʼ a̱jkiu̱ún xa̱bu̱, nisngájma rí nagruiguíin índo̱ nixnúún espíritu santo, xó má niʼni ga̱jma̱á numulúʼ. Ikhaa niʼni ga̱jma̱a̱ numún ikhiin xó má rí niʼni ga̱jma̱a̱ numulúʼ ikháanʼlu, niʼni kaʼwi̱i̱ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ numuu fe” (Hech. 15:7-9). Xó má eʼthí náa mbá diccionario, dí ajngáa “nitamijná” xó má eʼtájuíi náa griego dí na̱ʼkha̱ náa versículo 7, ma̱ngaa nandoo gáʼthúu̱n dí “ndiyáʼ mbuyáá itháan” dí gajkhun. Nakujmaa dí a̱ngiu̱lú mixtiʼkhu xóo ethi mambíin, mú niʼngu̱u̱n ninimbaníí xkujndu rígi̱.

19 Pedro niʼni marmáʼáan a̱jkiu̱ún índo̱ niʼthún dí ikhaa nixtáa mbiʼi dí nixtaʼwíin bi̱ túthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún ga̱jma̱a̱ espíritu santo, xóo Cornelio gajmíi̱n bi̱ kúwá náa goʼwóo nákha tsiguʼ 36. Á mu Jeobá nánguá eʼyoo dí mixtiʼkuii nindxu̱u̱ mbáa judío ga̱jma̱a̱ bi̱ raʼkháa judío, ikhiin mangiin gíʼmaa mbuyáá xúʼko̱ kaʼnii. Ma̱ngaa niʼthí dí naʼni kaʼwi̱i̱ a̱jkiu̱ún xa̱bu̱ nindxu̱u̱ dí maguáʼdáá fe náa Cristo, raʼkháa dí munimbaníí Xtángoo ndrígóo Moisés (Gál. 2:16).

20. Xú káʼnii nigíʼ tsáʼkhá náa Dios bi̱ tsíñún gúniña̱a̱nʼ xtángoo dí muthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún rá.

20 Pedro nijmuu ajngá rawuunʼ Dios ma̱ngaa nixnúu ikha espíritu santo mu maʼthí ajngáa rígi̱: “Ikha jngóo, náá numuu rí nuʼgíʼ tsáʼkhá náa Dios rá. Dí nuxieʼdún muda̱ rí miki̱wu̱n xa̱bi̱i̱ Jesús, mbá rí wajin xiʼñúlú ga̱jma̱a̱ ikháanʼ táʼngulú gúʼda. Ikháanʼla guaʼdáá fe dí naguma káwáanʼla numuu rí Tátá Jesús nindoo kaʼyulú, xó má ikhiin” (Hech. 15:10, 11). Bi̱ tsíñún gúniña̱a̱nʼ xtángoo dí muthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún kúwá rugíʼ “tsáʼkhá náa Dios” índo̱ ikhiin nutsudiin bi̱ rañájúúnʼ judíos munimbaníí xtángoo dí muthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún, dí asndu ikhiin má tséʼngu̱u̱n gúnimbaníí xúgíʼ xó má naʼthí náa xtángoo rí asndu ikhaa rúʼko̱ numuu dí kaʼñún makhañún (Gál. 3:10). Jeobá nisngájma dí nigáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún ga̱jma̱a̱ numuu Cristo, ikhaa jngóo ikhiin xáʼyóoʼ má majngruigu̱u̱n ruthi dí ndayóoʼ mambanúu tsiaki̱i̱ dí naʼthí náa Xtángoo ndrígóo Moisés.

21. Ndiéjuunʼ niʼthí Bernabé ga̱jma̱a̱ Pablo rá.

21 Ajngáa dí niʼthún Pedro niʼni dí “xúgíinʼ niguanún wíí”. Ikhú Bernabé ga̱jma̱a̱ Pablo “nithúún xúgíʼ milagros dí itháan mba̱ʼu̱ dí nini̱ náa mbaʼa xuajen rí Dios nijmuu ñawúúnʼ ikhiin mu muni̱” (Hech. 15:12). Índo̱ niguámbu̱u̱n nithi rígi̱, ikhú apóstoles ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nigíʼdi̱i̱ nitamijná ga̱jma̱a̱ numuu xkujndu, ma̱ngaa niraʼwi̱i̱ mbá dí muni̱ xó má dí nanigu̱u̱ʼ Dios.

22-24. a) Xú káʼnii eyaridáá Cuerpo Gobernante xóo nini̱ a̱ngiu̱lú bi̱ nigimbúun nákha siglo timbá rá. b) Xú káʼnii esngajma bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ dí nduyamajkuíí awan dí rígá náa xuajñuu Dios rá.

22 Xúʼko̱ má dí mbiʼi xúgi̱ ma̱ngaa, Cuerpo Gobernante najmún Ajngá rawuunʼ Dios mu mbuyáʼ ikha, ma̱ngaa nunda̱ʼa̱ dí mambáñún espíritu santo (Sal. 119:105; Mat. 7:7-11). Nákha xóó tségimbíin Cuerpo Gobernante wapháá ejuixnún mbá i̱yi̱i̱ʼ náa na̱ʼkha̱ dí mbaʼyóoʼ mutamijná, ikhiin ndayóo munigajma̱a̱, mutajkáan mu xúʼko̱ xáʼniún mingíjyúuʼ muraʼwi̱i̱ dí muni̱ (Pro. 15:28). Índo̱ nagimbíi̱n a̱ngiu̱lú bugi̱ nutamijná mbájmbu ga̱jma̱a̱ gamajkhu, mú najmún Biblia mu muri̱ya̱ʼ mbá awan.

23 Májánʼ gáʼni dí a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ mbuyaridáá xkridún. Mú, ndiéjuunʼ gúni̱ á mu tséʼngu̱u̱n gúnimbaníí mbá dí gíʼdoo wéñuuʼ numuu xá. Ma̱ndoo muniraʼmáʼ náa sucursal dí rígá náa país ndrígu̱ún o ma̱ndoo muthún eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú mumbañún, xóo superintendentes de circuito. Xúʼko̱ má gáʼni̱ sucursal á mu ndayóoʼ mumbayíí, ma̱ndoo maʼnirámáʼ náa inún Cuerpo Gobernante.

24 Jeobá naʼni tsajkurámíinʼ xa̱bu̱ guabiinʼ, bi̱ naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ bi̱ ninimbaníí awan xó má ikhaa nigíʼ. Xó má dí mbuʼyáá náa imbo̱o̱ capítulo, Jeobá naʼni tsajkurámíinʼ dí makuwá tsímáá, dí mambaxúún gajmiún ikhaa ga̱jma̱a̱ dí makuwá mbá jnduʼ a̱ngiu̱lú.

b Dí murujthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhún na̱nguá nindxu̱u̱ dí nimbánuu Dios ga̱jma̱a̱ Abrahán. Dí nimbánúún nigi̱ʼdu̱u̱ nákha tsiguʼ 1943 tsiguʼ ginii, índo̱ Abrahán ninújngoo náa mañu Éufrates mu maʼga náa Canaán ga̱jma̱a̱ nákha ikhú gíʼdoo 75 tsiguuʼ. Mú índo̱ Dios nimbánuu ga̱jma̱a̱ Abrahán dí marujthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhúun ninindxu̱u̱ nákha tsiguʼ 1919 tsiguʼ ginii índo̱ Abrahán gíʼdoo 99 tsiguuʼ (Gén. 12:1-8; 17:1, 9-14; Gál. 3:17).

c Nakujmaa dí Tito bi̱ nindxu̱u̱ mbáa griego ma̱ngaa nixuʼmaa maʼga ga̱jma̱a̱ Pablo, bi̱ nda̱wa̱á ni̱jkha̱nú nimbájxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱, ma̱ngaa nimbáyúu (Gál. 2:1; Tito 1:4). Ikhaa nindxu̱u̱ mbá májánʼ xkri̱da, numuu dí nigruigú espíritu santo, maski ajndu rañájuunʼ judío ni má túthu xtóo xuyuuʼ tsáʼkhúun (Gál. 2:3).