Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

CAPÍTULO 5

“Gíʼmaa munimbuxu ku̱ya̱a̱ Dios xóo xa̱bu̱ ñajunʼ ki xóo xa̱bu̱ numbaaʼ”

“Gíʼmaa munimbuxu ku̱ya̱a̱ Dios xóo xa̱bu̱ ñajunʼ ki xóo xa̱bu̱ numbaaʼ”

Gu̱ʼni̱ xó má nini̱ apóstoles

Dí na̱ʼkha̱ raʼthí náa Hechos 5:12–6:7

1-3. a) Náá numuu nigún kudiin náa inún xa̱bu̱ ñajunʼ apóstoles xá. b) Ndíjkha gíʼdoo numuu mbuʼyáá xóo nini̱ apóstoles rá.

 APÓSTOLES guájun náa inún xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa Sanedrín, ikhiin ra̱ʼkhá tháán kiʼníin kuñún. José Caifás nindxu̱u̱ ndxajkun bi̱ phú kayá edxu̱u̱ náa xa̱bu̱ ede̱ bugi̱, ikhaa ra̱ʼkhá tháán kiʼnáa dí asndu tséʼthi mbiʼyuu Jesús índo̱ naʼthúún rígi̱: “Lá tútañájuanla dí ní xúsngáa ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu xa̱bu̱ bugi̱ ráʼ. Mú náa xúgíʼ Jerusalén ni̱tala ga̱jma̱a̱ numuu kiʼsngáa ndrígóo. Nandala dí muguaʼdáá aʼkhúxu̱ dí nikháñuu xa̱bu̱ bugi̱” (Hech. 5:28). Dí phú nindoo gáʼthúún nindxu̱u̱: “Á mu tséniʼñááʼ rutaraʼa, mbu̱ya̱a̱la dí gúgíʼníín”.

2 Ndiéjunʼ gúni̱ apóstoles rá. Lá musngajma rí tsémiñún ga̱jma̱a̱ mutaraʼa má xúʼko̱ xáʼ. Xóo muʼthá: Muni̱ rí nandoo Dios o muni̱ rí nandún xa̱bu̱ dxe̱ʼ. Numuu dí Jesús nikuʼmiin mutaraʼa ga̱jma̱a̱ mínaaʼ má Jeobá nixnúún ñajunʼ rígi̱ (Mat. 28:18-20). Ikha jngóo Pedro táʼni a̱jma̱ a̱jkiu̱u̱n, niʼthí mbájmbu ga̱jma̱a̱ numún a̱ngui̱i̱n dí nandún muni̱.

3 Gíʼdoo wéñuuʼ numuu mbuʼyáá xóo nini̱ apóstoles, numuu dí mangáánʼ ndayóoʼ muʼtáraʼa maski ajndu majuixkulú (Mat. 10:22). Ndiéjunʼ gúʼni̱ á mu xa̱bu̱ bi̱ tsíñún gúyulú tséniñulú muʼtáraʼa rá. Mbá rí ma̱ndoo mambáyulú mu muguajún jmbu, nindxu̱u̱ dí mbuʼyáá xú káʼnii nini̱ apóstoles índo̱ nigún náa Sanedrín a ga̱jma̱a̱ xú káʼnii nisngajma dí támiñún.

“Mbáa ángel ndrígóo Jeobá nimbáʼtoo xkrugoo guʼwá e̱jua̱nʼ” (Hechos 5:12-21a)

4, 5. Náá numuu dí saduceos ga̱jma̱a̱ Caifás “nikiʼníin wéñuuʼ” kuñún apóstoles rá.

4 Xó má ndiʼyáá nákha ginii, índo̱ Sanedrín niʼthún Pedro ga̱jma̱a̱ Juan dí muniña̱a̱ʼ rutaraʼa, ikhiin nithi: “Xándoo muniʼñááʼ ru̱ta̱ rí ndi̱ya̱a̱xu ga̱jma̱a̱ dí nidxáwinxu” (Hech. 4:20). Mú, ndiéjunʼ nirígá nda̱wa̱á rá. Nda̱wa̱á dí nigún náa inún xa̱bu̱ ñajunʼ, Pedro ga̱jma̱a̱ Juan ma̱ngaa má eʼwíinʼ apóstoles nitaraʼa má xúʼko̱ náa templo, mú, itháan náa “corredor ndrígóo Salomón”. Gi̱i̱, judío naguʼwún nagimbíi̱n mu mutamijná, corredor rígi̱, rígá náa níjñún templo, xígií náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ náa kógo i̱ndó rijma̱a̱. Apóstoles nuni̱ mbaʼa milagro xóo dí nuni̱ thanún bi̱ nandoo káñún, nuxkawíin xa̱bu̱ wéñiiʼ. Nikúwíin tikhun dí niʼni a̱jkiu̱ún numuu dí ndájkhoo Pedro ninújngoo náa ikhiin. Mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ niguma thanún nindrigú dí gajkhun dí na̱ʼkha̱ náa ajngá rawuunʼ Dios. Rígi̱ niʼni dí “ni̱jkha̱ raʼni mbaʼin bi̱ ninimbu̱ún kuyáá Tátá, mbaʼin wéñuuʼ xa̱bekha ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱” (Hech. 5:12-15).

5 Caifás ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ xa̱bu̱ bi̱ nindxu̱ún náa religión ndrígún saduceos “nikiʼníin wéñuuʼ”, ikha jngóo nixuʼma dí muxudi̱i̱nʼ náa guʼwá e̱jua̱nʼ apóstoles (Hech. 5:17, 18). Náá numuu dí tsénigu̱u̱nʼ kayuuʼ dí nutaraʼa xá. Timbá, numuu dí apóstoles kúwá ruthi dí Jesús nigabi̱i̱ náa majñúnʼ wajinʼ, mú, ikhiin ethi dí xa̱bu̱ xágabi̱ín. Ragajma, saduceos nimíñúún dí romanos muni gíníi á mú xa̱bu̱ nduyáá Jesús xóo mbáa xa̱bu̱ ñajunʼ numuu dí apóstoles kúwíin ruthi rí i̱ndó ma̱ndoo makáwíin á mu nusngajma fe náa Jesús (Juan 11:48). Ikha jngóo nindúún dí apóstoles xútaraʼa itháan.

6. a) Tsíín nuni̱ dí eʼwíinʼ xáʼndúún gúñún xa̱bi̱i̱ Jeobá rá. b) Ndíjkha dí ragíʼmaa maʼniulú tsiánguá rá.

6 Ikháá má kayuuʼ xúgi̱, bi̱ nuyégún edxu̱u̱ náa i̱ʼwáʼ religión nindxu̱ún bi̱ nuni̱ dí eʼwíinʼ xáʼndúún gúñún xa̱bi̱i̱ Jeobá, asndu nguáná nuthúún xa̱bu̱ ñajunʼ o nuthi náa tele, náa radio o náa internet dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ numulú mu xúniñulú mutaraʼa. Ragíʼmaa maʼniulú tsiánguá índo̱ tsíñún gúyulú. Numuu dí ajngáa dí na̱jkua̱ kuyulú nasngájma dí ikhiin tséʼsngáa dí gajkhun. Índo̱ xa̱bu̱ nundrigú munigajma̱a̱, naguma káwíin náa kisngáa nduwaʼ dí ikhiin nijmañún nákhá ginii (Juan 8:32).

7, 8. a) Xú káʼni nimbáñún apóstoles ajngáa dí niʼthí ángel rá. b) Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ dí májánʼ murajximíjna̱lú rá.

7 Índo̱ apóstoles kúwá ruguáʼthi̱i̱n náa guʼwá e̱jua̱nʼ mu majuiʼthá ndiéjunʼ gúgíʼníín, mbáa niraximíjna̱ á mu makhañún náa ñawúúnʼ xa̱bu̱ sia̱nʼ (Mat. 24:9). Mbruʼun má rúʼko̱ nirígá mbá rí nditháan táguaʼthi̱i̱n: “Mbáa ángel ndrígóo Jeobá nimbáʼtoo xkrugoo guʼwá e̱jua̱nʼ” (Hech. 5:19). b Ángel niʼthún mbájmbu ndiéjunʼ gúni̱: ‹Aʼgua̱la náa guʼwá rí nduyamajkuíí Dios ga̱jma̱a̱ ikhí gútarúʼúún xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajen› (Hech. 5:20). Ajngáa dí niʼthún ángel nimbáñún mbuyáá dí ikhiin kúwíin runi̱ xó má kaʼyoo ga̱jma̱a̱ nimbáñún mu muguajún gújkhúʼ má xúʼko̱ tséʼniún asndu ndiéjunʼ má gárígá. Ikhú “nitu̱ʼu̱u̱n náa guʼwá rí nduyamajkuíí Dios ga̱jma̱a̱ nigíʼdi̱i̱ nisngáa” (Hech. 5:21).

8 Májánʼ gáʼni dí murajximíjnalú rígi̱: “Lá magúʼdoo fe ga̱jma̱a̱ maʼtáraʼa má xúʼko̱ á mu ikhúún naxtáá xúʼko̱ má káyuuʼ ráʼ.” Mbá rí ma̱ndoo mambáyulú mu xákaguabáanʼ nindxu̱u̱ dí marmáʼáan a̱jkiu̱lú dí ángeles numbayúlúʼ ma̱ngaa nuyégún edxu̱u̱ náa najuiʼtáraʼa “kájxi̱ ga̱jma̱a̱ numuu Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Dios” (Hech. 28:23; Apoc. 14:6, 7).

“Gíʼmaa munimbuxu ku̱ya̱a̱ Dios xóo xa̱bu̱ ñajunʼ ki xóo xa̱bu̱ numbaaʼ” (Hechos 5:21b-33)

“Nigún kudiin náa xa̱bu̱ ede̱.” (Hechos 5:27)

9-11. a) Ndiéjunʼ nithi apóstoles índo̱ xa̱bu̱ ñajunʼ nithúún dí muniña̱a̱ʼ rutaraʼa rá. b) Ndiéjunʼ xkri̱da niniña̱a̱nʼ apóstoles dí ma̱ndoo mbuʼyaridáá rá.

9 Caifás ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ kúwá náa Sanedrín kúwíin má xawii muni gíníi apóstoles. Numuu rí tséyáá dí nirígá náa guʼwá e̱jua̱nʼ, ikha jngóo nixuʼmiin bi̱ nuñewa̱a̱n mu maguwáʼ kudiin náa ikhiin. Niguanún tsiánguá índo̱ ndiyáá rí ndáwi̱i̱n, maski ajndu ‹kúgoo jxa̱ʼ guʼwá e̱jua̱nʼ, ga̱jma̱a̱ bi̱ nuñewa̱a̱n guájun riejuíín› (Hech. 5:23). Tájyúuʼ má bi̱ nañewu̱u̱n guʼwá rí nduyamajkuíí Dios ndiʼyoo dí ikhí má kúwíin mbujuáaʼ rutaraʼa ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jesús. Ikha jngóo ikhaa gajmíi̱n eʼwíinʼ bi̱ numbayíí niguwáánʼ kudiin apóstoles náa inún Sanedrín.

10 Xó má niʼthá náa nagi̱ʼdu̱u̱ capítulo rígi̱, xa̱bu̱ ñajunʼ ra̱ʼkhá tháán ekiʼníin, ikha jngóo nithúún apóstoles dí muniña̱a̱ʼ rutaraʼa, mú, ndiéjunʼ nithi apóstoles rá. Pedro nitanga̱a̱ niʼthí mbu̱júu̱ʼ: “Gíʼmaa munimbuxu ku̱ya̱a̱ Dios xóo xa̱bu̱ ñajunʼ ki xóo xa̱bu̱ numbaaʼ” (Hech. 5:29). Apóstoles nigíʼ mbá májánʼ xkri̱da dí ikháanʼ ma̱ndoo mbuʼyaridáá. Gajkhun má dí nuʼnimbulúʼ kuʼñúún “xa̱bu̱ ñajunʼ” mú xándoo muʼnimbulú kuʼñúún á mu tsíñún mu̱ʼni̱ dí nandoo Dios o índo̱ nuxtumáánʼ mu̱ʼni̱ dí tsénigu̱u̱ʼ Dios (Rom. 13:1). Ndiéjunʼ gúʼni̱ á mu xa̱bu̱ ñajunʼ nutulúʼ dí muniʼñááʼ ruʼtáraʼa rá. Ikháanʼ xándoo muʼnimbulú, numuu dí Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ naʼthúlú dí muʼtáraʼa. Mú, mbuʼyáʼ xóo muʼtáraʼa ngu̱ʼwa̱á mu xúʼko̱ muʼtáraʼa kájxi̱ ga̱jma̱a̱ numuu Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Dios.

11 Xa̱bu̱ ñajunʼ “nikiʼníin wéñuuʼ rí asndu nindúún muradíin” (Hech. 5:33). Apóstoles nikumu̱ún dí nánguá kaʼnii makáwíin, mú Jeobá nimbáñún ga̱jma̱a̱ imbo̱o̱ dí táguaʼthi̱i̱n.

“Ikháanʼla xáʼngala gúni gámbáa” (Hechos 5:34-42)

12, 13. a) Ndiéjunʼ niʼthún Gamaliel xa̱bu̱ ñajunʼ gajmíi̱n rá. b) Ndiéjunʼ niraʼwi̱i̱ muni̱ ikhiin xá. c) Xú káʼnii embáyuu xuajñuu Jeobá rá. d) Ndiéjunʼ ma̱ndoo maʼni káñii a̱jkiu̱lú índo̱ Jeobá naniñuuʼ rí xa̱bi̱i̱ mumíniiʼ “ga̱jma̱a̱ numuu rí nu̱ni̱ rí májánʼ” xá.

12 “Gamaliel, c bi̱ naʼsngáa Xtángoo ga̱jma̱a̱ nduyamajkuíí xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajen” niʼtáñajúúnʼ dí murawíin mbáxngaa apóstoles, numuu dí nduyamajkuíí wéñuuʼ ikha jngóo ninimbu̱ún dí niʼtáñajúúnʼ (Hech. 5:34). Gamaliel nagíʼdu̱u̱ naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu dí narígá índo̱ xa̱bu̱ bi̱ nuyégún edxu̱u̱ nakháñún, ikhú bi̱ nagún kidxúúnʼ nandáti̱gi̱i̱n. Ikha jngóo ndayóoʼ maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱ún mu muguáʼthi̱i̱n mbuyáá ndiéjunʼ gárígá, numuu dí bi̱ niʼsngúún apóstoles káaʼ niʼni mbá xmáná dí nikháñúu. Ikha jngóo niʼthún rígi̱: “Xúrugui̱i̱n xa̱bu̱ bugi̱ ga̱jma̱a̱ guniʼñúnʼla. Á mu ñajunʼ rígi̱ na̱ʼkha̱ náa mbáa xa̱bu̱, mambáa. Á mu na̱ʼkha̱ náa Dios, ikháanʼla xáʼngala gúni̱ gámbáa. Ga̱jma̱a̱ asndu makujmaa dí ikháanʼla kuwáanʼ ruxmíjná gajmiála Dios” (Hech. 5:38, 39). Ikhú xa̱bu̱ ñajunʼ ninimbu̱ún kuyáá Gamaliel. Maski ajndu xúʼko̱, nixnúún apóstoles ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á “nitañajúúnʼ dí muniña̱a̱ʼ ruthi ga̱jma̱a̱ numuu mbiʼyuu Jesús” (Hech. 5:40).

13 Nguáná Jeobá najmiuu xa̱bu̱ bi̱ najmaʼniúúnʼ xó má ni̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ Gamaliel mu xúʼko̱ mambáñún xa̱bi̱i̱ (Prov. 21:1). Ma̱ngaa najmuu espíritu santo mu xúʼko̱ maxkajxi̱i̱n xa̱bu̱ ñajunʼ, xóo bi̱ nundri̱ga̱ xtángoo ga̱jma̱a̱ bi̱ nunimbaníí xkujndu mu xúʼko̱ muni̱ xó má nandoo ikhaa (Neh. 2:4-8). Nguáná naniñuuʼ rí mumíniiʼ xa̱bi̱i̱ “ga̱jma̱a̱ numuu rí nu̱ni̱ rí májánʼ” (1 Ped. 3:14). Tséʼniuu asndu ndiéjunʼ má gárígá, mú ma̱ndoo maʼni káñii a̱jkiu̱lú dí marigá a̱jma̱ enii rígi̱: Timbá, Jeobá mambáyulú mu maʼngulú. Raga̱jma̱, xániñuuʼ dí xa̱bu̱ sia̱nʼ muni̱ gambáanʼ ni má xáʼngu̱u̱n gútsijiti̱i̱n ñajunʼ dí nikhánulú mu̱ʼni̱ (Is. 54:17; 1 Cor. 10:13).

14, 15. a) Ndiéjunʼ nini̱ apóstoles índo̱ nixnúún ga̱jma̱a̱ náá numuu rá. b) Arathá mbá xkri̱da dí nasngájma dí ma̱ndoo makuwáánʼ gagi índo̱ numíníiʼ.

14 Lá nikáguabiinʼ ga̱jma̱a̱ niniñaaʼ mutaraʼa apóstoles nda̱wa̱á rí nixnúún xáʼ. Na̱nguá. “Ikhiin asndu gagi nigájni̱i̱n náa kúwá xa̱bu̱ ede̱” (Hech. 5:41). Nigájni̱i̱n gagi janʼ. Náá numuu rá. Raʼkháa ga̱jma̱a̱ numuu dí nixnúún, nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí nimíniiʼ numuu dí niguájun jmbu náa Jeobá ga̱jma̱a̱ nini̱ xó má niʼni Jesús (Mat. 5:11, 12).

15 Xó má nini̱ a̱ngiu̱lú bi̱ nikúwá nákhá timbá siglo, ikháanʼ mangáanʼ nadxulú índo̱ nuni̱ gínáanʼ ga̱jma̱a̱ numuu dí nuʼtáraʼa ajngáa rí májánʼ (1 Ped. 4:12-14). Raʼkháa ga̱jma̱a̱ numuu dí nanigulúʼ muthulú rí muradiáánʼ, dí majuixkulú o dí muxudáánʼ náa guʼwá e̱jua̱nʼ, nadxulú numuu dí naʼngulú nuguajún jmbu. Guʼyáá xkri̱doo Henryk Dornik, bi̱ niguma gínáa mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ nini̱ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ nandún mutañajunʼ i̱ndó ikhiin. Nákhá agosto tsiguʼ 1944, xa̱bu̱ ñajunʼ nixuʼmaa maʼga̱ ikhaa ga̱jma̱a̱ ndxájuu náa campo ndrígóo concentración. Xa̱bu̱ ñajunʼ niʼthí rígi̱: “Xáʼngaaʼ gátani̱ dí muni̱ xóo dí nandaaʼ ikháán, asndu nadxún índo̱ numíniiʼ”. Mú ndxájulú Dornik naʼthí: “Maski ajndu raʼkháa ikháanʼ nanduxuʼ mumíniiʼ, mú nadxuxu índo̱ ndu̱ya̱a̱ dí á mu nuguajún jmbu náa Jeobá nusngajmá dí nandulú kuʼyáá” (Sant. 1:2-4).

Xó má nini̱ apóstoles, ikháanʼ nuʼtáraʼa “náa mámbá guʼwá”

16. Xú káʼnii nisngajma apóstoles dí nindúún mutaraʼa mbá kájxi̱ ga̱jma̱a̱ xú káʼnii eʼtáraʼa dí mbiʼi xúgi̱ rá.

16 Apóstoles tákáguabiinʼ, ikhiin “xúgíʼ mbiʼi túniña̱a̱ʼ rusngáa ga̱jma̱a̱ nitaraʼa má xúʼko̱ ajngáa rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu Cristo Jesús” (Hech. 5:42). d Nitaraʼa mbá kájxi̱, nini̱ xó má niʼsngúún Jesús, ikhiin nigún kuñu̱u̱n ajngáa náa guʼwún xúgíinʼ xa̱bu̱ (Mat. 10:7, 11-14). Mbáa xúʼko̱ nijnííʼ náa xúgíʼ Jerusalén ga̱jma̱a̱ kisngáa rígi̱. Dí mbiʼi xúgi̱, ikháánʼlú bi̱ ni̱ndxu̱lú testigos de Jeobá najmaʼniáanʼ numuu dí nu̱ʼni̱ xó má nini̱ ikhiin. Índo̱ na̱jkua̱lú mámbá guʼwá, nusngajmá kaʼwu dí nandulú muʼtáraʼa kájxi̱ ga̱jma̱a̱ numbáñún xa̱bu̱ mu mudxawíín ajngáa rí májánʼ. Lá naʼni tsajkurámuuʼ Jeobá ñajunʼ rígi̱ ráʼ. Xúʼko̱. Náa iwáá mbiʼi rígi̱, mbaʼin wéñuuʼ xa̱bu̱ nidxawíín ajngáa rí májánʼ, tikhun nidxawíín timbá miʼtsú índo̱ mbáa ndxájulú ni̱jkha̱ gáʼñúún náa guʼwún.

Najuixtaʼwíin xa̱bu̱ mu muni̱ ñajunʼ “rí ndayóoʼ” (Hechos 6:1-6)

17-19. a) Ndiéjunʼ xkujndu nirígá rá. b) Xú káʼnii ninimbánii xkujndu rígi̱ apóstoles rá.

17 Mú rí xúgi̱, congregación nuxi̱ʼ rígi̱ xtáa raraʼnuu imbo̱o̱ xkujndu dí itháan gakhi̱i̱. Rígi̱ nindxu̱u̱ dí tákúwá mbá kambájxu̱u̱n náa congregación. Náá numuu rá. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú dí mbaʼin bi̱ ndiʼkhún nijngún iyááʼ nindxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ naguwáʼ i̱mba̱ níʼkhá, bi̱ niguanún náa Jerusalén mu xúʼko̱ maʼni gújkhúʼ fe ndrígu̱ún. Xa̱bi̱i̱ Jesús bi̱ kúwá náa xuajen rúʼko̱, nixna mbújkha̱a̱ dí guáʼdáá mu xúʼko̱ makánún ganitsu ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ dí gáʼñúún bi̱ niguanún (Hech. 2:44-46; 4:34-37). Rígi̱ niʼni dí marigá mbá xkujndu rí ndayóoʼ munimbánii mbá nacha̱. Numuu dí gu̱ʼú xuáʼa̱ bi̱ nuthi ajngáa hebreo nakánún ‹ganitsu dí niruiʼta̱a̱›, mú tséxnún ganitsu xó má kaʼyoo gu̱ʼú xuáʼa̱ bi̱ nuthi ajngáa griego (Hech. 6:1). Nisngajma dí nuraʼwíin tsíin bi̱ muxnún ganitsu, rígi̱ nindxu̱u̱ rí itháan mbi̱i̱ʼ numuu rí índo̱ tsíñún gúñún eʼwíinʼ naʼni dí xákúwá mbá kambájxu̱u̱n.

18 Numuu dí na̱jkha̱ raʼni itháán mbaʼin, apóstoles ra̱ʼkhá tháán guáʼdáá ñajuunʼ náa congregación nuxi̱ʼ rígi̱, ikha jngóo nithúún bi̱ nuyégún edxu̱u̱: “Raʼkhí gáʼni dí ikháanʼ muniʼñáaʼxu ajngá rawuunʼ Dios mu murui̱ʼta̱a̱xu ganitsu” (Hech. 6:2). Ikha jngóo nithúún a̱ngiu̱ún, mu ma̱ndoo maguma ñajunʼ rígi̱ ndayóoʼ dí majuixtaʼwíin mbá juwiin xa̱bekha bi̱ “guáʼdáá espíritu santo ga̱jma̱a̱ bi̱ najmañún” (Hech. 6:3). Numuu dí raʼkháa i̱ndó ndayóoʼ murui̱ʼta̱a̱ ganitsu, ma̱ngaa ndayóoʼ muñewa̱a̱n mbújkha̱a̱, mutsi rí ndayóoʼ ga̱jma̱a̱ muxnajxi̱i̱ májánʼ cuenta. Xúgíinʼ bi̱ nijuixtaʼwíin guáʼdáá mbiʼñún griego, rígi̱ mambáñún wéñuuʼ gu̱ʼú xuáʼa̱ bi̱ nigawúúnʼ mu xáʼniún gakhi̱i̱ mutamijná gajmiún. Ikhú apóstoles nitajkháan ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ nixtaʼwíin, nda̱wa̱á nixnúún ñajunʼ rí ‹ndayóoʼ maguma nacha̱›. e

19 Lá rígi̱ nandoo gáʼthí dí juwiin a̱ngiu̱lú bi̱ nixtaʼwíin mu murui̱ʼta̱a̱ ganitsu, ni xáʼyóoʼ mutaraʼa numuu dí guáʼdáá wéñuuʼ ñajunʼ ráʼ. Na̱nguá. Numuu dí a̱ngiu̱lú bugi̱ nitaraʼa má xúʼko̱. Mbá xkri̱da, náa Hechos 21:8 na̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Felipe bi̱ nuxná mbiʼíí “bi̱ naʼtáraʼa”. Ma̱ngaa, xó má mbuʼyáá nda̱wa̱á, Esteban masngájma dí tsémiñuu ga̱jma̱a̱ dí gíʼdoo tsiakii maʼtáraʼa (Hech. 6:8-10). Rígi̱ nasngájma dí xúgíinʼ bi̱ nijuixtaʼwíin nitaraʼa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ numuu Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Dios.

20. Xú káʼnii najuixtaʼwíin bi̱ muyégún edxu̱u̱ náa guʼwá nagimbáanʼ dí mbiʼi xúgi̱ rá.

20 Dí mbiʼi xúgi̱, xó má nini̱ apóstoles ikháá má kayuuʼ xtáa raʼni xuajñuu Jeobá mu maraʼwíin a̱ngiu̱lú mu muni̱ ñajunʼ náa congregación. Bi̱ najuixtaʼwíin mu mani̱ndxu̱ún ancianos o siervos ministeriales, gíʼmaa rí makuwá xó má nandoo Dios ga̱jma̱a̱ musngajma cualidad rí na̱ʼkha̱ náa espíritu santo ndrígóo Dios. Cuerpo Gobernante nindxu̱ún bi̱ nuxna ikha, xa̱bekha bi̱ nunimbánii ikha ndrígóo Biblia nakhánún tikhu ñajunʼ rígi̱ (1 Tim. 3:1-9, 12, 13). f Numuu rí Biblia nigumaraʼmáʼ jma̱a̱ numuu espíritu santo, xúgíinʼ a̱ngiu̱lú, najuixtaʼwíin ga̱jma̱a̱ espíritu santo. Ikhiin guáʼdáá mbaʼa ñajunʼ dí muni̱. Mbá xkri̱da, a̱ngiu̱lú bi̱ nuyégún edxu̱u̱ nuri̱ya̱ʼ awan mu xúʼko̱ ikhiin mumbañún a̱ngiu̱lú bi̱ guanii, bi̱ nda̱ñúnʼ mixtambáñún o muñambáá náa naguma guʼwá rí nagimbáanʼ, náa marigá asamblea ga̱jma̱a̱ mumbañún Comité bi̱ nuyambáá náa Hospital (Sant. 1:27). Xúʼko̱ má a̱ngiu̱lú bi̱ nindxúu̱n siervos ministeriales nuni̱ mbaʼa ñajunʼ náa congregación mu bi̱ nuyégún edxu̱u̱ musngáa ga̱jma̱a̱ muxnún tsiakii a̱ngiu̱lú. Xúgíinʼ a̱ngiu̱lú bi̱ guáʼdáá mbá ñajunʼ náa guʼwá nagimbáanʼ ga̱jma̱a̱ náa xuajñuu Jeobá, gíʼmaa muni̱ awa̱án mu xúʼko̱ ma̱ndoo mutaraʼa ajngáa rí májánʼ (1 Cor. 9:16).

“Ajngá rawuunʼ Dios nijuiʼtáraʼa itháan” (Hechos 6:7)

21, 22. Xú káʼnii eʼyáá dí Jeobá xtáa raʼni tsajkurámuuʼ congregación rí ndiʼkhú nigi̱ʼi̱ rá.

21 Cristianos bi̱ nikúwíin nákha timbá siglo niʼngu̱u̱n niraʼníí dí nijuixkúún eni̱ xa̱bu̱ sia̱nʼ ga̱jma̱a̱ xkujndu dí ní xákúwá mbá kambájxu̱u̱n náa congregación numuu dí Jeobá nimbáñún. Nikujmaa kaʼwu dí Jeobá xtáa raʼni tsajkurámuuʼ congregación rí ndiʼkhú nigi̱ʼi̱, numuu dí náa Hechos 6:7 naʼthí: “Ajngá rawuunʼ Dios nijuiʼtáraʼa itháan, ga̱jma̱a̱ xa̱bi̱i̱ Jesús ni̱jkha̱ raʼni itháan mbaʼin náa Jerusalén. Ga̱jma̱a̱ mbaʼin ndxajkun nigi̱ʼdi̱i̱ niguáʼdáá fe”. Rígi̱ nindxu̱u̱ káaʼ mbóó náa nasngájma xú káʼnii ni̱jkha̱ ra̱ja̱a̱ xuajñuu Dios, mú náa i̱yi̱i̱ʼ ndrígóo Hechos na̱ʼkha̱ raʼthí xóó itháan (Hech. 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31). Xú káʼnii ku̱ma̱a̱ ikháán ráʼ. Lá naxnáa tsiakii índo̱ natadxawíín dí na̱jkha̱ ra̱ja̱a̱, dí nuʼtáraʼa náa xúgíʼ numbaaʼ ráʼ.

22 Raʼkháa i̱ndó rúʼko̱ nini̱ bi̱ nuyégún edxu̱u̱ náa i̱ʼwáʼ religión nákha siglo timbá, ndiʼkhú muguaʼdiin muni̱ gíníi itháan xa̱bi̱i̱ Dios. Xó má gúʼyáá náa imbo̱o̱ capítulo Esteban mani̱ndxu̱u̱ bi̱ maguma gínáa ginii.

b Náa i̱yi̱i̱ʼ ndrígóo Hechos na̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numún ángeles itháan dí 20 nuthu, mú rígi̱ nindxu̱u̱ timbá miʼtsu dí najmuu mbájmbu ajngáa ángel, maski ajndu náa Hechos 1:10 nijuiʼthá dí “nikujmiin a̱jmi̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ kugíʼ xtíin miʼxá” bi̱ nindxu̱ún a̱jmi̱i̱n ángeles.

d Atayáá náa kúgumaʼá “ Najuiʼtáraʼa náa ‹mámbá guʼwá›”.

e Ñajunʼ rígi̱ gíʼdoo wéñuuʼ numuu, ‹ndayóoʼ maguma nacha̱›. Ikha jngóo, mbáa a̱ngiu̱lú bi̱ nijuixtaʼwíin ninimbánii xó má kaʼyoo muni̱ ancianos. Mú, náa Kiʼnirámáʼ tséʼthi náá phú mbiʼi nigi̱ʼdu̱u̱ nijuixtaʼwíin bi̱ nindxu̱ún ancianos o superintendentes náa congregación.

f Nákha timbá siglo, nikúwíin xa̱bekha bi̱ nigumaratiin mu ma̱ndoo mundrigi̱i̱n ancianos (Hech. 14:23; 1 Tim. 5:22; Tito 1:5). Mbiʼi xúgi̱, Cuerpo Gobernante nundri̱gi̱i̱n superintendente ndrígóo circuito, ikhiin nuraʼwíin bi̱ mani̱ndxu̱ún anciano ga̱jma̱a̱ siervos ministeriales.