Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Lá natayáá má rá’.

Lá natayáá má rá’.

Xú káʼnii impuesto eninumáá xa̱bu̱ nákha nixtáa Jesús rá.

ASNDU nákha má wájyúuʼ, israelitas naguʼwún nuxna mbújkha̱a̱ mu muñambáá náa mbiʼyamajkuíí Dios. Mú nákha nixtáa Jesús, judíos ndiyóoʼ muni numáá wéñuʼ impuesto ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ niʼniún itháan mingíjyúuʼ makuwíin.

Xúgínʼ judíos bi̱ niʼni wanii má ndiyóoʼ muni numáá mbá tikuapa siclo (a̱jma̱ dracma) náa guʼwá xtíin rí nda̱wa̱á nigumbiʼyuu guʼwá náa nduyamajkuíí Dios. Nákha siglo timbá, mbújkha̱a̱ rúʼko̱ nijmún mu majuiʼtsi dí ndayóoʼ ga̱jma̱a̱ tsigijñaʼ rí nijmaa náa guʼwá rí nduyamajkuíí Dios dí niʼni májáanʼ Herodes. Tikhun judíos nirajxi̱i̱ Pedro ndiéjunʼ eʼthí Jesús ga̱jma̱a̱ numuu rí majuiʼni numáá impuesto, Cristo niʼthí dí na̱nguá nindxu̱u̱ raʼkhí. Ikhaa niʼthúu̱n Pedro xóo gaʼni mu maxkamaa mbújkha̱a̱ maxná (Mat. 17:24-27).

Nákha ikhú, xuajñuu Dios ma̱ngaa ndiyóoʼ maʼni numuu diezmo, xóo muʼthá, mbá 10% rí najmaa náa nudu o rí nudaaʼ (Lev. 27:30-32; Núm. 18:26-28). Bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa guʼwá ndxajkun nithúún má xúʼko̱ rí gíʼmaa muxna ngújma dí niwiʼtáa guwáʼ dí mbá xúgíʼ náa xúgíʼ enii rí najmaa náa nudu, asndu “menta, eneldo ga̱jma̱a̱ comino”. Jesús na̱nguá niʼthí numuu impuesto rúʼko̱, dí phú niʼthí nindxu̱u̱ rí bi̱ escribas ga̱jma̱a̱ fariseos nini a̱jma̱ inún (Mat. 23:23).

Ma̱ngaa, xa̱bu̱ romanos nikúwá rutañajúnʼ bi̱ judío, ikha jngó ndiyóoʼ muxna mbújkha̱a̱ ikhí ma̱ngaa, mbá xkri̱da, bi̱ guáʼdáá mbañúúnʼ ndiyóoʼ muni numáá impuesto (nuthi rí impuesto rígi̱ nuxna mbá 20 o asndu 25% dí najmaa náa mbañúúnʼ) dí ma̱ndoo muni numáá ga̱jma̱a̱ mbújkha̱a̱ o dí nijmaa náa mbañúúnʼ. Ma̱ngaa mámbá judío ndiyóoʼ maʼni numuu impuesto. Bi̱ fariseo nirajxi̱i̱ Jesús á mu májánʼ nindxu̱u̱ rí majuiʼni numáá impuesto rígi̱, ga̱jma̱a̱ ikhaa niriʼñúún xú kaʼnii phú gíʼmaa miʼni índo̱ niʼthí rígi̱: “Guxna̱a̱ César rí kaʼyoo César, mú Dios rí kaʼyoo Dios” (Mat. 22:15-22).

Dí nixtango̱jo̱o̱ náa xuajen ga̱jma̱a̱ dí nagájnuu mu maxtangojo̱o̱ imbá ríʼkhá ma̱ngaa ndiyóoʼ muni numáá impuesto. Náa naxtuma impuesto rígi̱ rígá náa mijngii lamáa, náa puente, náa crucero ma̱ngaa náa índo̱ mataʼa̱a̱ʼ xuajen ga̱jma̱a̱ náa xuáá.

Ra̱ʼkhá tháán gakhii ndiyáá xa̱bu̱ xuajen numuu rí ndiyóoʼ muni numáá mbaʼa wéñuʼ impuesto dí nini xa̱bu̱ ñajunʼ romanos. Mbáa xa̱bu̱ romano bi̱ mbiʼyuu Tácito bi̱ naʼni gájmaa dí nirígá nákha wajyúuʼ niʼthí dí índo̱ nigida̱ʼ niʼtáñajunʼ xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ mbiʼyuu Tiberio, índo̱ Jesús xtáa náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, “xuajen dí nirígá náa Siria ga̱jma̱a̱ Judea, niʼni néʼngu̱u̱n ga̱jma̱a̱ numuu dí nixtumiin wéñuʼ, ikha jngó nithi má xúʼko̱ dí magajtaa dí naxtumiin impuesto”.

Rí xóo niguma índo̱ nirumiin impuesto bi̱ Judío niʼni dí makuwá itháan mingíjyúuʼ. Nirígá wéñuʼ ñajunʼ rí matruma impuesto, mu natu̱ʼu̱u̱n nuñajunʼ bi̱ nuxna itháan mbújkha̱a̱. Ikhí nurawíi dí mumbayumíjná i̱ndó ikhiin. Ma̱ngaa, nutún eʼwíínʼ xa̱bu̱ mu magún gúruma mbújkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ numún nda̱wa̱á ikhiin mangiin nurawíi mu mumbáyumijná i̱ndó ikhiin. Xó má eʼyáá dí Zaqueo ma̱ngaa nindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ xúʼko̱, bi̱ gíʼdiin bi̱ nañajún gajmíi̱n bi̱ nuruma impuesto (Luc. 19:1, 2). Ikha jngó xa̱bu̱ xuajen nikiʼníin wéñuʼ ga̱jma̱a̱ nditháan taʼndun gúñún bi̱ nuruma mbújkha̱a̱.