Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

KÍXNUU 4

Munimbánii rí kaʼñún

Munimbánii rí kaʼñún

NDIÉJUN’ EYOO GÁʼTHÚU̱N RÁ.

Xa̱bu̱ bi̱ nunimbaníí rí kaʼñún nduyamajkhún, nuni ñajunʼ rí najuixnún ga̱jma̱a̱ naguámbu̱u̱n guapháá.

Asndu nákha majkhinʼ e̱ji̱n ma̱ndoo majmañún munimbaníí rí kaʼñún muni. Náa libro Parenting Without Borders (Xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱ji̱n nda̱a̱ náa martumún) naʼthí: “Índo̱ mbáa ada̱ gíʼdoo gu̱wa̱ʼ nítsu igiu̱nʼ ma̱ndoo mayambáá ga̱jma̱a̱ tikhuu ñajunʼ ga̱jma̱a̱ índo̱ gagiʼdoo gu̱wa̱ʼ imigiñuʼ igiu̱nʼ maniguuʼ maʼni. Náa mbaʼa xuajen mbaʼin xa̱bu̱ nugíʼdi̱i̱ nusngúún e̱jñún rí muni índo̱ naguáʼdáá witsu ga̱jma̱a̱ juwan tsigúnʼ. E̱ji̱n bi̱ guáʼdáá tsiguʼ rígi̱ ma̱ndoo muni májánʼ ñajunʼ dí rígá guʼwáá”.

NDÍJKHA GÍʼDOO NUMUU RÁ.

Mbaʼin jiáma ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ tséʼngu̱u̱n guraʼníí xkujndu índo̱ nakuwa ndajkuíin. Nguáná rígi̱ narígá índo̱ tájuiʼsngúún majmúún májánʼ mbújkha̱a̱, tájuiʼsngúún muni ñajunʼ dí rígá guʼwún o muni rí kaʼñún.

Ikha jngó, nindxu̱u̱ itháan májánʼ mataniratáá a̱ʼdiáaʼ mu maʼnimbánuu ñajunʼ rí gagiʼdoo índo̱ gákhíi. Náa libro How to Raise an Adult (Xkáʼnii gátaniratáá a̱ʼdiáaʼ índo̱ gákhíi) naʼthí: “Mbáa ikháán xáʼndaʼ maraxna̱a̱ a̱ʼdiáaʼ rí ndayóoʼ á mu gíʼdoo itháan rí 18 tsiguuʼ ga̱jma̱a̱ mbaʼyóoʼ maraʼnuu gaʼkhu dí rígá náa numbaaʼ”.

XÚ KÁʼNII GÚSNGÚÚN MUNIMBÁNII RÍ KAʼÑÚÚN XÁ.

Araxnáá tikhuu ñajunʼ maʼni

IKHA RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA: “Náa xúgíʼ ñajunʼ rí gakhi̱i̱ na̱jkha̱nú narígá rí májánʼ” (Proverbios 14:23).

E̱ji̱n majkhinʼ nanigu̱u̱nʼ muñajunʼ gajmiún anu̱ún. Ikha jngó, araxnún muni tikhuu ñajunʼ rí ikhiin ma̱ndoo muni, numuu rí ikhiin nanigu̱u̱nʼ muni.

Tikhun xa̱bu̱ nakumu̱ún rí e̱jñún guáʼdáá wéñuʼ tareas náa escuela xúgíʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ tsíñún muxnún itháan ñajunʼ.

Mú e̱ji̱n bi̱ nuñajunʼ náa guʼwún ni̱ndxu̱ún bi̱ nunigajmaa itháan, numuu rí najmañún muni rí kaʼñún ga̱jma̱a̱ nunimbaníí. Ma̱ngaa náa libro Parenting Without Borders naʼthí: “Á mu tséʼthún rí muni índo̱ e̱ji̱n nandún, makumún dí ragíʼdoo numuu mumbañún eʼwíínʼ [...]. Ma̱ngaa maguʼwún rí eʼwíínʼ muni xúgíʼ rí nandún”.

Xó má esngájma ajngáa rígi̱, rí muyambáá náa ñajunʼ dí rígá guʼwáá naʼsngúún e̱ji̱n muxna raʼkháa rí mundrigú ga̱jma̱a̱ xundxa̱ʼwa̱míjna̱ i̱ndó ga̱jma̱a̱ numuu ikhiin. Ma̱ngaa nambáñun mbuyáá rí guáʼdáá numún náa mbá guʼwíin ga̱jma̱a̱ dí rígá ñajunʼ rí gíʼmaa munimbánii.

Atambáñun e̱jña̱ʼ mu muraʼníí rí nini

IKHA RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA: “Atadxawíín xtágabu ga̱jma̱a̱ atriʼña májánʼ índo̱ nuxpriguáʼ, mu xúʼko̱ manindxa̱ʼ mbáa xa̱bu̱ bi̱ ndaʼyoo nda̱wa̱á” (Proverbios 19:20).

Índo̱ a̱ʼdiáaʼ gáʼni mbá dí raʼkhí, xátarkaʼumaʼa rí niʼni. E̱ji̱n ma̱ndoo muraʼníí rí nini. Mbá xkri̱da, xóo índo̱ guxpíʼtá mbá dí raʼkháa ndrígu̱ún, ma̱ndoo munda̱ʼa̱ rí muni mba̱a̱ a̱jkiu̱ún kuñún o muni numa̱a̱ rí nini.

Á mu e̱jña̱ʼ nduyáá rí nikiéʼkhun majmañún rígi̱:

  • Muthi rí gajkhun.

  • Rí xúni̱ tsu̱di̱ín eʼwíínʼ.

  • Rí xúni̱ gaʼduunʼ á mu kayáa muni.

  • Munda̱ʼa̱ rí muni mba̱a̱ a̱jkiu̱ún kuñún índo̱ gáʼyóʼ.