Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 40

“Atie̱wa̱a̱n rí nixnangawaʼ”

“Atie̱wa̱a̱n rí nixnangawaʼ”

“Timoteo, atie̱wa̱a̱n rí nixnangawaʼ” (1 TIM. 6:20).

AJMÚÚ 29 Guʼyamajkuíí rí mbiʼyulú

RÍ MUʼNIGAJMAA *

1, 2. Xó má eʼthí náa 1 Timoteo 6:20, ndiéjunʼ nijuiʼtháán maʼni Timoteo rá.

NGUÁNÁ nuniʼñáʼ rí eʼwíinʼ xa̱bu̱ muñewa̱a̱n rí gíʼdoo numuu. Mbá xkri̱da, índo̱ nuniʼñáʼ mbújkulú náa mbá banco, nuguaʼthi̱i̱n rí marigá ikhí ga̱jma̱a̱ maxtiewa̱a̱n rí xándáti̱ga̱ ni má rí xúni̱ kuʼwáʼ. Ikha jngó nakruʼulú rí eyoo gáʼthúu̱n dí muxnáá mañewu̱u̱n imba̱a̱ xa̱bu̱ rí nduʼyáá gíʼdoo numuu.

2 (Atraxnuu 1 Timoteo 6:20). * Apóstol Pablo niʼthúu̱n Timoteo rí xámbumuu dí nigruigú rí gíʼdoo wéñuʼ numuu: Rí nijmañuu ndiéjunʼ gáʼni Dios ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ numbaaʼ. Jeobá ma̱ngaa nixnúu Timoteo ñajunʼ rí maʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ rí ‹maʼni káxi̱ ñajunʼ rí nikhánaaʼ› (2 Tim. 4: 2, 5). Pablo niʼthúu̱n Timoteo rí mañewu̱u̱n dí nikhánuu. Jeobá nixnúlú mangáanʼ rí gíʼdoo numuu. Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rá. Náa numuu rí ndayóoʼ muñewa̱a̱n rí gíʼdoo numuu dí Jeobá nixnúlú rá.

NIKHÁNULÚ MBÁ RÍ GÍʼDOO WÉÑUʼ NUMUU

3, 4. Ndiéjunʼ rí naʼni makujmaa dí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí na̱ʼkha̱ náa Biblia rá.

3 Jeobá nixnúlú mbá ku̱ma̱ rí gíʼdoo wéñuʼ numuu dí na̱ʼkha̱ náa Biblia rí nindxu̱u̱ Ajngá rawuunʼ. Ikhí naʼsngúlú xú káʼnii gíʼmaa mambáxulu gajmiúlú Jeobá ga̱jma̱a̱ naʼthúlú rí naʼni makuwaanʼ gagi. Índo̱ nundrigú rí nindxu̱u̱ gajkhun ga̱jma̱a̱ nakuwáánʼ xó má eʼthí ikhí naʼni rí muʼni gaʼduunʼ kiʼsngáa dí ragájkhun ga̱jma̱a̱ aʼkhá rí nuni xa̱bu̱ náa numbaaʼ (1 Cor. 6:9-11).

4 I̱mba̱ dí nakujmaa rí Ajngá rawuunʼ Dios gíʼdoo wéñuʼ numuu nindxu̱u̱ rí Jeobá i̱ndó nasngajmúún rígi̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ guabiinʼ ‹bi̱ nandún makuwá› (Hech. 13:48). Xa̱bu̱ bugi̱ nundrígú rí yumbáá bi̱ jmbii ga̱jma̱a̱ nandxa̱ʼwáminaʼ májánʼ musngulú rí na̱ʼkha̱ náa Biblia (Mat. 11:25; 24:45). Ra̱ʼkhá tháán gíʼdoo numuu rí na̱ʼkha̱ raʼthí ikhí mú xándoo mukruʼulúʼ ndajkuáánʼ (Prov. 3:13, 15).

5. Ndiéjunʼ imbo̱o̱ rí nixnúlú Jeobá rá.

5 Jeobá nixnúlú mbá ñajunʼ rí gíʼdoo wéñuʼ numuu muʼni, rí muʼsngúún eʼwíinʼ dí gajkhun ga̱jma̱a̱ dí nandoo maʼni nda̱wa̱á (Mat. 24:14). Ajngáa rí na̱jkua̱ kuʼyúlú náa xa̱bu̱ tsimbruiguíi ga̱jma̱a̱ nimbá numuu rí nambáñun xa̱bu̱ mumbaxún gajmiún Jeobá ga̱jma̱a̱ ma̱ndoo makuwá kámuu mbiʼi (1 Tim. 4:16). Náa ñajunʼ rí nuʼtáraʼa tséʼniuu á mu mba̱a̱ o chíʼgíʼ, mú kuwáánʼ ruʼnimbaníí ñajunʼ dí gíʼdoo numuu magumaa mbiʼi xúgi̱ (1 Tim. 2:3, 4). ¡Ra̱ʼkhá tháán gíʼdoo numuu rí ikháanʼlu numbáyii Dios! (1 Cor. 3:9).

GUʼNI MÁ XÚʼKO̱ ÑAJUNʼ RÍ NIKHÁNULÚ

Timoteo niraʼwíí mawiji̱ má xúʼko̱ jmbu maski ajndu eʼwíinʼ niniñanʼ rí gajkhun. (Atayáá kutriga̱ 6).

6. Ndiéjunʼ nigíʼniin tikhun bi̱ túñewumíjna rá.

6 Tikhun bi̱ nikuwa nákhá nixtáa Timoteo túyamajkuíí ñajunʼ rí nijuixnún rí muñajunʼ mbóó gajmiún Dios. Numuu rí Demas nindoo kaʼyoo wéñuʼ dí rígá náa numbaaʼ rígi̱ ikha jngó niniñuuʼ rambáyúu Pablo (2 Tim. 4:10). Figelo ga̱jma̱a̱ Hermógenes niniñanʼ náa nitaraʼa numuu rí nimiñun munigíniin xóo nigíʼnuu Pablo (2 Tim 1:15). Himeneo, Alejandro ga̱jma̱a̱ Fileto ninindxu̱ún apóstata ga̱jma̱a̱ niniñanʼ rí gajkhun (1 Tim. 1:19, 20; 2 Tim. 2:16-18). Nákha ginii xúgínʼ ikhiin nindúún kuyáá Jeobá, mú nda̱wa̱á niniñanʼ rundxa̱ʼwa̱míjna̱ rí gíʼdoo wéñuʼ numuu dí nikhánún.

7. Xkáʼnii tsáʼkhá rí najmuu Gixa̱a̱ mu maʼni nduwáánlu rá.

7 Xú kaʼnii eʼni Gixa̱a̱ mu muniʼñáʼ rí gíʼdoo numuu rí Jeobá nixnulu rá. Mbuʼyáá tikhu tsáʼkhá rí najmuu Gixa̱a̱. Ikhaa najmuu náa nuʼni gagimijná ga̱jma̱a̱, náa nandoo muʼtamíjná gajmiúlú eʼwíinʼ, rí nundxaʼwami̱jna̱ ga̱jma̱a̱ rí xóo nuʼni, ikhaa gíʼthu̱u̱n rí muʼni dí raʼkhí mu muniʼñáaʼ rí gajkhun. Ma̱ngaa nandoo maʼnimíñúlú índo̱ xa̱bu̱ nutsudánʼ o nuni gínáanlú mu ní xuʼtáraʼa. Ma̱ngaa naʼni rí ikháanʼlu muʼdxawíín “ajngáa mindu̱wa̱ʼ rí nuthi” bi̱ apóstata mu muniʼñánʼ dí gajkhun (1 Tim. 6:20, 21).

8. Ndiéjunʼ ejmañaaʼ rí xóo nigíʼnuu ndxájulú Daniel rá.

8 Á mu na̱nguá eñawamíjná, migamíi maʼni rí mañu mañu muniʼñááʼ rí gajkhun. Guʼyáá rí xóo nigíʼnuu Daniel, * bi̱ ra̱ʼkhá tháán ninigu̱u̱ʼ maʼtsíin videojuego, ikhaa naʼthí: “Nigíʼdu̱u̱ nitsíin videojuego índo̱ nigúʼdoʼ gu̱wa̱ʼ tsiguʼ. Nigíʼdu̱u̱ nitsíin rí nikujmaa dí na̱nguá má raʼkhí, mú mañu mañu nigíʼdu̱u̱ nitsíin náa nuxmijná xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ náa naguwáʼ xa̱bu̱ wéñiʼ”. Nda̱wa̱á, ni̱jkhánú ndi̱yo̱o̱ rí naʼtsíin mbá 15 hora mámbá mbiʼi. Daniel naʼthí xóó: “Ma̱ngaa ndi̱yo̱o̱ rí xóo nitsíin ga̱jma̱a̱ rí nguáthá mbayuʼ etsíin niʼni rí matsingumina náa Jeobá. Mú a̱jkiu̱nʼ niʼni gujkhuʼ numuu niku̱mu̱ʼ rí ikha dí na̱ʼkha̱ náa Biblia na̱nguá e̱ʼkha̱ náa inuʼ ikhúúnʼ”. Á mu na̱nguá eʼñawamijná rí xóo nuʼni gagimijná xájyúuʼ gáʼni rí xúʼyáá rí gíʼdoo numuu muʼni ñajuunʼ Dios. Á mu xúʼko̱ eʼni, migamíi mandáti̱ga̱a̱ rí gíʼdoo numuu rí nixnúlú Jeobá.

XÚNIʼÑÁʼ NDITHÁAN DÍ GAJKHUN

9. Xó má eʼthí náa 1 Timoteo 1:18, 19, tsáa niʼni mbríguii Pablo ga̱jma̱a̱ Timoteo rá.

9 (Atraxnuu 1 Timoteo 1:18, 19). * Pablo niʼni mbríguii Timoteo xóo mbáa soldado ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n rí “ataxmínaʼ má xúʼko̱ mu maʼngaaʼ”. Rí maxmínaʼ nindxu̱u̱ xóo mbá xkri̱da. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rí mbáa cristiano maxmínaʼ rá. Xú káʼnii xa̱bu̱ gíʼmaa manindxu̱lúʼ mu manindxu̱lúʼ xóo soldado ndrígóo Cristo rá. Guʼyáá witsu ikha dí naʼsngúlú náa xkri̱da dí nijmuu Pablo mu xúniʼñáʼ nditháan dí gajkhun.

10. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rí maʼndulú kuʼyáá Dios, ga̱jma̱a̱ ndíjkha rí gíʼdoo numuu rá.

10 Gaʼndulúʼ kuʼyáá itháan Dios. Mbáa soldado bi̱ nindxu̱u̱ jmbii. Maxmínaʼ gakhii wéñuʼ mu mañewu̱u̱n mbáa bi̱ nandoo kaʼyoo o mbá rí nangajo̱o̱ wéñuʼ. Pablo niʼthúu̱n Timoteo rí gíʼmaa maʼndoo kaʼyoo Dios, xó muʼthá, rí mani̱ndxu̱u̱ jmbii náa ikhaa (1 Tim 4:7). Índo̱ ikháanʼ nandulú kuʼyáá itháan Dios, ríʼkhíin gaʼni rí nditháan xúniʼñáʼ rí gajkhun (1 Tim. 4:8-10;6:6).

Nda̱wa̱á rí niguámbulú niñajunʼ, mbáa ndayóoʼ muʼni mbá tsiakii mu̱ʼgua̱ reunión. Mú á mu na̱jkua̱, ¡maguma tsajkurámáanʼlu wéñuʼ! (Atayáá kutriga̱ 11).

11. Náá numuu rí ndayóoʼ majmañulúʼ muʼni rí gíʼmaa rá.

11 Mbaʼyoo muʼni rataminaʼ mu muʼni rí gíʼmaa. Mbáa soldado naʼni rataminaʼ wéñuʼ mu maxtáa xawii maxmínaʼ. Timoteo ninindxu̱u̱ májánʼ soldado ndrígóo Cristo numuu rí niʼnimbánuu ikha rí Dios nixnúu Pablo rí maʼni gaʼndún rí nagua̱ʼa̱ maʼni, rí mani̱ndxu̱u̱ májáanʼ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ rí maríyaʼ mbiʼi maxtáa gajmíi̱n a̱ngui̱i̱n cristianos (2 Tim. 2:22). Mú ndiyóoʼ majmañuu maʼni dí kaʼyoo. Mangáanʼ ndayóoʼ majmañulúʼ muʼni dí gíʼmaa mu muʼni gaʼduunʼ rí nagua̱ʼa̱ muʼni (Rom. 7:21-25). Ma̱ngaa ndayóoʼ majmañulúʼ muʼni dí gíʼmaa mu muriʼkhui̱i̱ rí xóo ni̱ndxu̱lú nákha ginii mu muʼni xóo Dios nandoo (Efes. 4:22, 24). Ma̱ngaa ndayóoʼ muʼni mbá tsiakii mu̱ʼgua̱ reunión maski ajndu niʼni néʼngulúʼ mbiʼi rúʼko̱ (Heb. 10:24, 25).

12. Xú káʼnii gándoo majmulú májánʼ Biblia rá.

12 Mbáa soldado ndayóoʼ majmuu aju̱u̱n índo̱ naʼnirataminaʼ xúgíʼ mbiʼi xóo maxmínaʼ. Xúʼko̱ má kayuʼ, ikháanʼ ma̱ngaa ndayóoʼ majmañulúʼ majmulú Ajngá rawuunʼ Dios (2 Tim. 2:15). Ma̱ndoo majmañulúʼ tikhu índo̱ na̱jkua̱ reunión. Mú á mu nandulú muʼthúún xa̱bu̱ rí phú gajkhun nindxu̱u̱ rí na̱ʼkha̱ náa Biblia, ikháanʼ ndayóoʼ muriʼyáʼ mbiʼi muʼnigajmaa ndajkuáán. Ndayóoʼ majmañu majmulú májánʼ Ajngá rawuunʼ Dios mu maʼni gujkhuʼ fe ndrígúlú. Mu maʼni xúʼko̱ ndayóoʼ mundxaʼwáá edxu̱lúʼ dí na̱ʼkha̱ raʼthí náa Biblia ma̱ngaa rí mbuʼyáaʼ majmañulúʼ itháan náa i̱yi̱i̱ʼ ndrígúlú ga̱jma̱a̱ rí muʼgíiʼ muʼni xó má naʼthí Ajngá rawuunʼ Dios (1 Tim. 4:13-15). Xúʼko̱ gáʼni rí majmañulúʼ majmulú Ajngá rawuunʼ Dios mu muʼsngúún eʼwíinʼ xa̱bu̱. Mu maʼni xúʼko̱, raʼkháa i̱ndó ndayóoʼ rí muraxnuu mbá texto, ikháanʼ nandulú rí mumbañún xa̱bu̱ makru̱ʼu̱u̱n versículo rí nuraxnuu ga̱jma̱a̱ rí xú káʼnii embañun ikhiin. Á mu ikháanʼ nuriʼyáʼ awan rí xúgíʼ mbiʼi muʼnigajmaa, rúʼko̱ gáʼni rí ma̱ndoo majmulú májánʼ Ajngá rawuunʼ Dios mu muʼsngúún eʼwíinʼ (2 Tim. 3:16, 17).

13. Xó má eʼthí Hebreos 5:14, ndíjkha gíʼmaa mbuʼyáá dí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ muʼni rá.

13 Gajmañaaʼ ma̱ta̱ya̱a̱ dí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ. Mbáa soldado gíʼmaa maʼnirataminaʼ wapháá ndiéjunʼ dí migamíi magíʼnuu mu mbaʼyoo xóo gáʼni. Ikháanʼ ma̱ngaa gíʼmaa mbuʼyáá ndiéjunʼ rí migamíi maʼni gacháanlú mu xúʼko̱ muʼni gaʼduunʼ (Prov. 22:3; atraxnuu Hebreos 5:14). * Mbá xkri̱da, gíʼmaa muraʼwíí májánʼ ndiéjunʼ gúʼni o ndiéjunʼ guʼyáá índo̱ nuʼni gagimijná. Nguáná náa tele o náa película na̱ʼkha̱ náa naguwáʼ xa̱bu̱ nuni aʼkhá. Gíʼmaa muʼni gaʼduunʼ mbuʼyáá xúgíʼ dí maʼni mandáti̱ga̱a̱ mañu mañu rí maʼndulú kuʼyáá Jeobá. Nduʼyáá má rí Jeobá naguiyuuʼ kaʼyoo náa nuni aʼkhá xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ nuni rúʼko̱ nuni gawúmijná má ikhiin ga̱jma̱a̱ nuni gawúúnʼ eʼwíinʼ (Efes. 5:5, 6).

14. Ndiéjunʼ nimbáyúu Daniel mu maraʼwíí maʼni rí májánʼ rá.

14 Daniel bi̱ niʼthá náa kutriga̱ 8 ni̱jkha̱nú ndiʼyoo dí ra̱májánʼ nindxu̱u̱ gitsíin náa nuxmijná xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ náa naguwáʼ xa̱bu̱ wéñiʼ. Ikhú nigíʼdu̱u̱ ndiyáʼ náa Biblioteca di rígá xúgíʼ i̱yi̱i̱ʼ ndrígúlú rí mambáyúu maniñuʼ dí ra̱májánʼ. Xúʼko̱ niniñuuʼ raʼtsíin videojuego dí ra̱májánʼ. Niniñuuʼ raʼtsíinʼ náa Internet ga̱jma̱a̱ niniñúúnʼ bi̱ naʼtsíin gajmíi̱n ikhí. Ikhaa naʼthí: “Xúgi̱ na̱nguá etsíin videojuego, naríyaʼ itháan mbiʼi maʼgá i̱mba̱ ríʼkhá o mu maxtáa gajmíi̱n bi̱ kúwá náa congregación”. Rí xúgi̱ Daniel nindxu̱u̱ precursor ga̱jma̱a̱ bi̱ kayá edxu̱u̱.

15. Náá numuu rí migamíi nindxu̱u̱ ajngáa dí ragájkhun rá.

15 Xó má niʼni Timoteo ndayóoʼ mbuʼyáá rí migamíi nindxu̱u̱ rí mbuʼyáá rí nuthi apóstata (1 Tim. 4:1, 7; 2 Tim. 2:16). Mbá xkri̱da mbáa ikhiin muthi rí mindu̱wa̱ʼ ga̱jma̱a̱ numún a̱ngiu̱lú o muni rí ikháanʼ mbuʼyáá dí ragájkhun nindxu̱u̱ dí na̱ʼkha̱ náa xuajñuu Jeobá. Ajngáa xóo rúʼko̱ maʼni rí makaguábaaʼ fe ndrígúlú. Gíʼmaa muʼnigaʼduunʼ mbuʼyáá o muraxnuu náa na̱ʼkha̱ ajngá rí mindu̱wa̱ʼ rúʼko̱. Náá numuu rá. Numuu rí xúgíʼ dí nuthi ni̱ndxu̱ún bi̱ ‹nunigaʼduunʼ rí gajkhun› ikhiin nandún ‹mugiʼduunʼ ga̱jma̱a̱ muthi dí raʼkhí numún eʼwíinʼ› (1 Tim. 6:4, 5). Nandún rí munimbulú náa rí mindu̱wa̱ʼ ga̱jma̱a̱ rí mundxaʼwamíjná dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ numún a̱ngiu̱lú.

16. Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí xuniʼñáánʼ maʼnijngáanʼlu rá.

16 Xúniʼñáʼ rí nimbá maʼnijngáanʼ. Xóo “mbáa soldado ndrígóo Cristo Jesús”, Timoteo tániñamináʼ rí maʼnijnga̱a̱ dí rígá náa numbaaʼ ikhaa nigíminaʼ rí maʼtáraʼa itháan (2 Tim. 2:3, 4). Xó má Timoteo mangáanʼ ragíʼmaa muniʼñáaʼ maʼnijngáanʼ dí rígá náa numbaaʼ rígi̱. Numuu rí á mu ‹nanigulúʼ maguaʼdáá wéñuʼ› maʼni rí ní xáʼndulú kuʼyáá Jeobá, rí xáʼndulú kuʼyáá Ajngá rawuunʼ ga̱jma̱a̱ rí xáʼndulú gúʼthún eʼwíinʼ rí na̱ʼkha̱ ikhí (Mat. 13:22). Xúʼyáʼ maguaʼdáá wéñuʼ, gajmulú mbiʼi ga̱jma̱a̱ tsiakii ndrígúlú mu mbuʼyáaʼ “má xúʼko̱ ginii Reino” (Mat. 6:22-25, 33).

17, 18. Ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni mu muñewa̱a̱n rí nambáxulúʼ gajmiúlú Jeobá rá.

17 Guʼni ratamíjná muñeumíjna̱ nacha̱. Mbáa soldado gíʼmaa mbaʼyoo ndiéjunʼ gíʼmaa maʼni mu mañeuminaʼ. Mu muñewa̱a̱n rí nixnúlú Jeobá, gíʼmaa muʼni gaʼduunʼ mbá nacha̱ dí raʼkhí. Ndiéjunʼ gambáyulú muʼni xúʼko̱ rá. Gíʼmaa mbuʼyáá wapháá ndiéjunʼ gúʼni índo̱ nduʼyáá o nuraʼníí mbá dí raʼkhí.

18 Guʼgíʼ mbá xkri̱da, índo̱ mbáa xa̱bu̱ nandoo maʼdu̱u̱ mbá ixi̱ mba̱a̱, ginii ndaʼyoo mbaʼyoo náá gándoo magayúu mbá nacha̱. Náá numuu rá. Numuu rí índo̱ gáʼga̱a̱ ixi̱ mbaʼyoo náá gágáyúu mbá nacha̱. Xúʼko̱ má kayuuʼ gíʼmaa muʼni ratamíjná mangáanʼ mu muʼni tsíngumi̱jna̱ índo̱ najmulú Internet, nduʼyáá tele, nduʼyáá película náa nagájnún xa̱bu̱ nuni aʼkhá, náa nuxmijná o náa nagájnún apóstata. Guʼni ratamíjná wapháá ndiéjunʼ gúʼni, mu xáʼni gachúu rí mambáxulu gajmiúlú Dios ga̱jma̱a̱ rí makuwáanʼ mikaʼwáanʼ náa inuu Jeobá (Sal. 101:3; 1 Tim. 4:12).

19. Xóo gaguma tsajkurámáanʼlu á mu nuñewa̱a̱n rí gíʼdoo numuu rí Jeobá nixnúlú rá.

19 Bi̱ ni̱ndxu̱lú cristianos ndayóoʼ muñewa̱a̱n rí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí Jeobá nixnúlú, ikhaa nindxu̱u̱ kiʼsngáa dí gajkhun rí na̱ʼkha̱ náa Biblia ga̱jma̱a̱ dí nuʼsngúún eʼwíinʼ. Índo̱ nuʼni xúʼko̱, ma̱ndoo maguaʼdáá mbá ku̱ma̱ kaʼwu, vida ndrígúlú magiʼdoo numuu ga̱jma̱a̱ makuwáanʼ gagi numuu rí numbañún eʼwíinʼ muniʼniiʼ Jeobá. Ga̱jma̱a̱ tsiakii ndrígóo má ikhaa gambáyulú muñewa̱a̱n rí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí nixnúlú (1 Tim. 6:12, 19).

AJMÚÚ 127 Xóo phú gíʼmaa mani̱ndxu̱ʼ

^ párr. 5 Jeobá nixnúlú mbá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu ikhaa nindxu̱u̱ rí muʼninúʼ dí gajkhun ga̱jma̱a̱ rí muʼsngúún eʼwíínʼ. Náa artículo rígi̱ mambáyulú mbuʼyáaʼ rí gíʼdoo numuu mu nditháan xúniʼñáʼ.

^ párr. 2 1 Timoteo 6:20: “Timoteo, atie̱wa̱a̱n rí nixnangawaʼ, atanitsínguminaʼ náa ajngáa rí tséjmaa rí naguiyuuʼ kaʼyoo rí kaʼwu, ga̱jma̱a̱ ajngáa minduwaʼ rí nuthi rí nindxu̱u̱ ku̱ma̱.”

^ párr. 8 Nixtiʼkhu̱u̱ mbiʼñún tikhun.

^ párr. 9 1 Timoteo 1:18, 19: “Timoteo, a̱ʼdióoʼ, natañájuanʼ xó má dí nitariyaʼ ga̱jma̱a̱ numaʼ, ataxmínaʼ má xúʼko̱ mu maʼngaaʼ, araʼdáá má xúʼko̱ fe ga̱jma̱a̱ mbá májánʼ conciencia, rí tikhun nini níjni, xúʼko̱ ninimbáti̱ga̱ fe.”

^ párr. 13 Hebreos 5:14: “Mú ganitsu gujkhuʼ naʼphu xa̱bu̱ wanii, bi̱ najmañún mundxaʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún mu muraʼwíí rí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ.”