Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 37

“Xáyáa xa̱ʼ”

“Xáyáa xa̱ʼ”

“Rí miʼcha̱ atadu tsígáʼ, ga̱jma̱a̱ asndu wakhííʼ xáyáa xa̱ʼ” (ECL. 11:6).

AJMÚÚ 68 Guʼdu tsígooʼ Reino

RÍ MUNIGAJMAA *

1, 2. Xú káʼnii embánii rí naʼthí náa Eclesiastés 11:6 ga̱jma̱a̱ numuu rí miʼtáraʼa ajngáa rí májánʼ rá.

NÁA tikhu xuajen mbaʼin xa̱bu̱ nuriʼña májánʼ índo̱ na̱jkua̱ gúʼtaraʼa, tikhun nuthi rí ikhaa má rúʼko̱ eñuún. Mú náa tikhu xuajen mbaʼin xa̱bu̱ tséniguunʼ mudxawíín rí muʼthúún ga̱jma̱a̱ numuu Dios o rí nasngáa náa Biblia. Tséʼniuu má ajndu xkáʼnii eriʼña̱a̱ xa̱bu̱ náa xtaa, Jeobá nandoo rí muʼtáraʼa má xúʼko̱ asndu índo̱ ikhaa gáʼthi rí ní xuʼtáraʼa.

2 Mbiʼi rí Jeobá gaʼthí, ikhú gártumuu rí muʼtáraʼalu ga̱jma̱a̱ “ikhú ma̱ʼkha̱ fin” (Mat. 24:14, 36). Nákha xóó tséjkha̱nú mbiʼi rúʼko̱, xú káʼnii gándoo gúʼni mu ‹xúʼyáaxulú› xó má naʼthí náa Eclesiastés 11:6 * rá. (Atraxnuu.) *

3. Ndiéjunʼ guʼyáá náa artículo rígi̱ rá.

3 Náa artículo rí ginii ndiʼyáá a̱jkhu̱ rí ndayóoʼ muʼni mu ‹mbuʼñíinʼ xa̱bu̱› (Mat. 4:19). Náa artículo rígi̱ mbuʼyáá ajtsú enii rí ma̱ndoo mambáyulúʼ muʼtáraʼa ma xúʼko̱, tséʼniuu má asndu ndiéjunʼ gúraʼníí. Majmañulúʼ, ndíjkha rí gíʼdoo numuu rí nimbá xáʼnijngáanʼ, rí muwaʼthi̱i̱n ga̱jma̱a̱, rí maguaʼdáá mbá fe gujkhuʼ.

GUʼNI RÍ NIMBÁ XÁʼNIJNGÁANʼ

4. Ndíjkha dí gíʼmaa makuwáanʼ xawii muʼni má xúʼko̱ ñajunʼ rí Jeobá nixnúlú rá.

4 Jesús niʼtáriyaʼ ndiéjunʼ garigá ga̱jma̱a̱ xú káʼnii gánindxu̱ún xa̱bu̱ índo̱ gaʼni iwáá mbiʼi. Ma̱ngaa niʼthí dí rúʼko̱ gáʼni jngi̱i̱n xa̱bi̱i̱ mu muniñaaʼ rutaraʼa. Ikha jngó niʼthúún rí makuwíin “xawii má xúʼko̱” (Mat. 24:42). Rí mbiʼi xúgi̱, rígá mbaʼa rí naʼnijngáanʼ xó má nirígá nákha nixtáa Noé rí niʼni dí xa̱bu̱ xudxawíín dí niʼthí (Mat. 24:37-39; 2 Ped. 2:5). Ikha jngó, nandulú rí nimbá xáʼnijngáanʼ muʼnimbánii ñajunʼ rí Jeobá nixnulu muʼni.

5. Xó má na̱ʼkha̱ raʼthí náa Hechos 1:6-8 asndu náá gajuiʼtaráʼa rá.

5 Rí muʼtáraʼa numuu Reino gíʼdoo wéñuʼ numuu muni mbiʼi xúgíʼ. Jesús niʼtáriyaʼ dí majuiʼtáraʼa náa mbaʼa xuajen ga̱jma̱a̱ asndu nda̱wa̱á rí ikhaa gakháñuu (Juan 14:12). Tikhun xa̱bi̱i̱ nitangiín ndiñíinʼ e̱gi̱ʼ. Mú nda̱wa̱á rí ni̱ga̱bi̱i̱, niʼni rí tikhun xa̱bi̱i̱ murugui̱i̱n mbaʼin wéñuʼ e̱gi̱ʼ. Mbiʼi rúʼko̱ ikhaa niʼthúún rí mbuñíinʼ xa̱bu̱ gíʼdoo itháan numuu ki xóo i̱ʼwáʼ ñajunʼ rí muni (Juan 21:15-17). Nákha inu maʼga̱a̱ mekhuíí niʼthúún xa̱bi̱i̱ rí mutaraʼa náa xúgíʼ xuajen (atraxnuu Hechos 1:6-8). * Tsiguʼ nda̱wa̱á Jesús niʼni rí apóstol Juan mbaʼyoo mbá visión náa nisngájmuu ndiéjunʼ gárígá índo̱ gáʼni “mbiʼi ndrígóo Señor”. * Juan ndiʼyoo rí ángeles nuxna ikha mu miʼtáraʼa “ajngáa májánʼ rí ndajyúuʼ kámuu [...] náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ xuajen mba̱ʼu̱, xuajen ma̱jkha̱ʼ ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ ajngáa” (Apoc. 1:10; 14:6). Nikujmaa kaʼwu rí Jeobá nandoo muʼtáraʼa asndu índo̱ ga̱ʼgánúʼ mbiʼi.

6. Ndiéjunʼ gándoo muʼni mu nimbá xánijngáanʼ muʼtáraʼa má xúʼko̱ rá.

6 Mbá rí ma̱ndoo mambáyulúʼ mu nimbá xánijngáanʼ muʼtáraʼa má xúʼko̱ nindxu̱u̱ rí mundxa̱ʼwáá edxu̱lúʼ xóo eʼni Jeobá mu mambáyulú. Mbá xkri̱da, ikhaa naʼni rí maguaʼdáá wéñuʼ ganitsu: Xóo i̱yi̱i̱ʼ rí mixtiʼkhu enii, i̱yi̱i̱ʼ dí rígá náa Internet, rí ma̱ndoo muʼdxawíín ma̱ngaa video ga̱jma̱a̱ rí nagájnuu mámbá igu̱nʼ náa JW Broadcasting. Náa ináa ndrígóo Internet ndrígúlú rígá itháan dí 1,000 ajngáa (Mat. 24:45-47). Xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa numbaaʼ na̱nguá kúwá mbá kambáxu̱u̱n numuu rí numbayíí mixtiʼkhu político, nagún mixtiʼkhu religión ga̱jma̱a̱ tikhun xa̱bu̱ guaʼdáá itháan mbújkha̱a̱ mú eʼwíinʼ mingínii. Mú bi̱ itháan rí ocho millones xa̱bi̱i̱ Jeobá kúwá mbá kambáxu̱u̱n náa xúgíʼ numbaaʼ. Mbá xkri̱da nákha viernes 19 ñajunʼ gu̱nʼ abril tsiguʼ 2019, mbá 20,919,041 nigimbíin muniriyaaʼ mbiʼi rí Jesús nikháñuu. Ra̱ʼkhá tháán nadxulú muʼtáraʼa má xúʼko̱ índo̱ nduʼyáá rí nimbá tséʼnijngáanʼ muñambáá má xúʼko̱ magimbíin mbaʼin xa̱bu̱.

Jesús tániñuuʼ rí nimbá maʼnijnga̱a̱ rí maʼtáraʼa ajngáa rí gajkhun. (Atayáá kutriga̱ 7).

7. Xú káʼnii embáyuluʼ xkridoo Jesús mu nimbá xánijngáanʼ rá.

7 Imbo̱ʼ rí ma̱ndoo muʼni mu nimbá xánijngáanʼ muʼtáraʼa má xúʼko̱ nindxu̱u̱ rí mbuʼyaridáá Jesús. Ikhaa tániñuuʼ rí nimbá maʼnijnga̱a̱ maʼtáraʼa dí gajkhun (Juan 18:37). Na̱nguá nixpátriguíi náa tsáʼkhá índo̱ Gixa̱a̱ nixnáxu̱u̱ “xúgíʼ reino dí rígá náa numbaaʼ ga̱jma̱a̱ gloria ndrígóo”, ni má índo̱ xa̱bu̱ nigíiʼ mugíiʼ rey (Mat. 4:8,9; Juan 6:15). Na̱nguá ndiyáʼ magiʼdoo wéñuʼ mbújkha̱a̱ ni má na̱nguá nimiñuu índo̱ xa̱bu̱ nikiʼníin kuyáá (Luc. 9:58; Juan 8:59). Maski ajndu nuraʼníí tsáʼkhá, xúniʼñáʼ rí nimbá maʼnijngáanʼ á mu nuʼni rí niʼthí apóstol Pablo, rí mbuʼyaridáá Jesús mu xáʼni néʼngulú ga̱jma̱a̱ xákaguabáanʼlú (Heb 12:3).

GUGUAʼTHI̱I̱N MÁ XÚʼKO̱

8. a) Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rí maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú rá. b) Ndíjkha rí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí mbiʼi xúgi̱ rá.

8 Rí maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú nindxu̱u̱ rí majmáán muguaʼthi̱i̱n asndu maxtiʼkhuu mbá rí nandulú. Tséʼniuu á mu nandulúʼ mambáa dí raʼkhí o mambanúu rí nandulú wéñuʼ ndaʼyóoʼ muguaʼthi̱i̱n. Gaʼyee Habacuc ra̱ʼkhá tháán nindoo mambáa xúgíʼ dí raʼkhí dí nirígá náa Judá (Hab. 1:2). Xa̱bi̱i̱ Jesús “nindxa̱ʼwa̱míjna̱ rí nacha̱ má gákujmaa Reino ndrígóo Dios” mu maʼni káwíin náa xa̱bu̱ ñajunʼ Roma (Luc. 19:11). Ikháanʼlu ra̱ʼkhá tháán nandulú dí Reino ndrígóo Dios maʼni gámbáa má nacha̱ xúgíʼ dí raʼkhí mu maʼni mbá Ku̱ba̱ʼ mitsaanʼ (2 Ped. 3:13). Mú ndayóoʼ maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ muguaʼthi̱i̱n mbiʼi rí Jeobá má nigíʼ. Guʼyáá tikhu rí xú káʼnii naʼsngúlú Jeobá muwaʼthi̱i̱n.

9. Xkáʼnii xkri̱da eʼsngúlúʼ dí Jeobá naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n rá.

9 Jeobá nindxu̱u̱ mbá xkri̱da májánʼ bi̱ naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n. Niniñuuʼ mbayuuʼ mbiʼi rí Noé maʼni arca ga̱jma̱a̱ rí maʼtáraʼa (2 Ped. 2:5; 1 Ped. 3:20). Jeobá niʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n índo̱ Abrahán niraxu̱u̱ mbaʼa nuthu rí niraʼwíí maʼni gámbáa Sodoma ga̱jma̱a̱ Gomorra (Gén. 18:20-33). Mbayuuʼ tsiguʼ Jeobá niʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún Israelitas (Neh. 9:30, 31). Rí mbiʼi xúgi̱ naniñuuʼ mbayuuʼ mbiʼi mu xa̱bu̱ “maguánu mata̱nga̱a̱ a̱jkiu̱ún” (2 Ped. 3:9; Juan 6:44; 1 Tim. 2:3, 4). Xkri̱da ndrígóo Jeobá nambáyulúʼ maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú mu muʼtáraʼa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ muʼsngáa. Ma̱ngaa naʼsngúlúʼ maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ mbá xkri̱da dí na̱ʼkha̱ náa Ajngá rawuunʼ. Guʼyáá ndiéjunʼ nindxu̱u̱.

Xó má eʼni mbáa bi̱ naʼdu, ndayóoʼ muwaʼthi̱i̱n mu mbuʼyáá tsiakii rí nuʼni. (Atayáá kutriga̱ 10 ga̱jma̱a̱ 11).

10. Ndiéjunʼ esngúlú xkri̱da ndrígóo bi̱ naʼdu tsígáʼ xóo eʼthí náa Santiago 5:7, 8 rá.

10 (Atraxnuu Santiago 5:7, 8). * Xkri̱da ndrígóo mbáa bi̱ naʼdu naʼsngúlúʼ rí gíʼmaa muwaʼthi̱i̱n. Gajkhun má rí tikhu tsígáʼ tséjyúu eja̱a̱ mu rígá dí ndajyúuʼ mbayuuʼ mu maxnáa xndúu. Náa Israel nákha wájyúuʼ nda̱ja̱a̱ ga̱jma̱a̱ naxná xndúu mbá majun igu̱nʼ. Xa̱bu̱ bi̱ naʼdu tsígáʼ índo̱ nagi̱ʼdu̱u̱ naxnáa ruʼwa nagu̱u̱ dí niʼdu índo̱ natuxi̱i̱ ruʼwa (Mar. 4:28). Á mu ni̱ndxu̱lú mbáa bi̱ najmañuu, mbuʼyaridáá bi̱ naʼdu rí naʼngo̱o̱ nagi̱ʼthu̱u̱n. Mú mbáa maʼni mingíjyúuʼ rígi̱.

11. Xkáʼnii gambáyulú dí naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú náa nuʼtáraʼa rá.

11 Numuu rí ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá nguáná nandulú rí nacha̱ magajnúu rí nuʼni. Mú á mu nandulú rí nuʼdu maxná xndúu ndayóoʼ muʼndii, muʼdu, muxnáá xtiʼyúuʼ ga̱jma̱a̱ muxtijyááʼ. Xúʼko̱ má ma̱ngaa rí muʼsngúún xa̱bu̱ ndayóoʼ mbayuuʼ mbiʼi mu mumbáñuun maʼndún kuñúún xúgínʼ. Ma̱ngaa ndayóoʼ maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú mu xájmulú índo̱ narígá mbá xkujndu. Índo̱ narígá rí májánʼ, ndayóoʼ maʼngulú muguaʼthi̱i̱n mu xuʼtháán bi̱ nuʼsngáá rí ndayóoʼ mbaja̱a̱ nacha̱ fe ndrígóo. Asndu xa̱bi̱i̱ Jesús mangiin ndiyóoʼ mbayuuʼ mbiʼi mu makru̱ʼu̱u̱n májánʼ dí niʼsngúún (Juan 14:9). Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí ikháanʼlu ma̱ndoo muʼdu ga̱jma̱a̱ muxtijyááʼ mú Dios gaʼni rí mbaja̱a̱ (1 Cor. 3:6).

12. Xú káʼnii esngajmálú rí naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú índo̱ nuʼtáruʼúún bi̱ kuʼñúún rá.

12 Mbáa maʼni gakhii rí maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú índo̱ nuʼtaruʼúún bi̱ kuʼñúún. Mú ikha rí na̱ʼkha̱ raʼthí náa Eclesiastés 3:1, 7 ma̱ndoo mambáyulúʼ ikhí naʼthí dí rígá “mbiʼi dí xárata ga̱jma̱a̱ mbiʼi dí marata̱”. Rí xóo ikháanʼ eʼni ga̱jma̱a̱ rí xóo ni̱ndxu̱lú maʼni rí ikhiin manigu̱u̱nʼ majmañún. Gakuwáánʼ má xúʼko̱ xawii mu mbuʼyáá náa gándoo muʼtáruʼun (1 Ped.3:1, 2). Gaʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú índo̱ nuʼtáruʼun ga̱jma̱a̱ nuʼsngúún xúgínʼ xa̱bu̱ asndu bi̱ kuʼñúún.

13, 14. Xkáʼnii tikhu xkri̱da rí ma̱ndoo mbuʼyaridáá bi̱ niʼngu̱u̱n niguaʼti̱i̱n rá.

13 Ma̱ndoo majmañulúʼ náa xkri̱da ndrígu̱ún xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ nikúwá nákha wajyúúʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá rí mbiʼi xúgi̱ rí maʼngo̱o̱ muwaʼthi̱i̱n. Habacuc ra̱ʼkhá tháán nindoo rí nacha̱ mambáa dí raʼkhí mú ikhaa niʼthí: “Magújun má xúʼko̱ náa xtáá rayejngoo” (Hab. 2:1). Apóstol Pablo ma̱ngaa nindoo mambóo nacha̱ dí maʼtáraʼa, mú ikhaa niʼngo̱o̱ nigi̱ʼthu̱u̱n ga̱jma̱a̱ “niʼtáráʼa káxi̱ ajngáa rí májánʼ” (Hech. 20:24).

14 Guʼyáá xkri̱da ndrígu̱ún xa̱bu̱ gajmii bi̱ nigún náa Escuela ndrígóo Galaad nda̱wa̱á nixugui̱i̱n magún náa nda̱wi̱i̱n mbaʼin xa̱bi̱i̱ Jeobá ma̱ngaa náa rígá mbaʼa religión náa na̱nguá ekumu̱ún kuyáá Jesús ga̱jma̱a̱ mbaʼin na̱nguá enigu̱u̱nʼ munigajmaa Biblia. Mú eʼwíinʼ a̱ngiu̱ún bi̱ nikúwá mbóó gajmiún náa escuela mbaʼa dí májánʼ nuthi ikhiin rí xú káʼnii nacha̱ ejngúún iyááʼ bi̱ nunigajmaa gajmiún. Maski ajndu mañu wéñuʼ eja̱a̱ náa xuajen dí nikúwá ikhiin nitaraʼa má xúʼko̱. Nda̱wa̱á rí nijngoo migiñuʼ tsiguʼ rí nitaraʼa náa xuajen rí nikumu̱ún rí nimbáa xariʼkuminaʼ, ra̱ʼkhá tháán nidxún rí mbáa bi̱ nusngáá nijngún iyááʼ. Xkri̱da rígi̱ nambriguíi ga̱jma̱a̱ xóo bi̱ nikúwá nákhá wajyúúʼ rí na̱nguá niskhúún ni má rí na̱nguá ndi̱ya̱a̱ xu̱únʼ ikha jngó Jeobá niʼni tsajkurámuuʼ ñajunʼ rí nini numuu rí niʼngu̱u̱n niguaʼti̱i̱n. “Guyaridún bi̱ guáʼdáá fe ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱ún mu makhánun rí Dios nikudaminaʼ maxnún” (Heb. 6:10-12).

GUʼNI GUJKHUʼ FE NDRÍGÚLÚ

15. Ndiéjunʼ rí naʼni gujkhuʼ fe ndrígúlú mu xuniʼñáʼ ruʼtáraʼa rá.

15 Numuu rí nduʼyáá rí nindxu̱u̱ gajkhun ajngáa rí nuʼtáraʼalu, nandulú muʼthúún mbaʼin xa̱bu̱ xó má eʼngo̱o̱. Nduʼyáá rí gajkhun mambanúu rí Dios nikudaminaʼ maʼni nda̱wa̱á (Sal. 119:42; Isa. 40:8). Nduʼyáá rí kiʼtáriyaʼ náa Biblia nambánuu rí mbiʼi xúgi̱. Ma̱ngaa nduʼyáá xú káʼnii eriʼkumijná xa̱bu̱ bi̱ nunimbánii ikha ndrígóo Biblia. Xúgíʼ rúʼko̱ naʼni mbuʼyáá rí ndayóoʼ mudxawíín xúgínʼ xa̱bu̱ ajngáa rí májánʼ numuu Reino.

16. Xóo eʼthí Salmo 46:1-3, xkáʼnii eʼni rí makumulúʼ kuʼyáá itháan Jeobá ga̱jma̱a̱ Jesús rí muʼtáraʼa má xúʼko̱ rá.

16 Nakumulú kuʼyáá Jeobá náa na̱ʼkha̱ xúgíʼ ajngáa rí na̱jkuá kuʼyúlú, ma̱ngaa náa Jesús bi̱ ni̱ndxu̱u̱ rey náa Reino ndrígóo (Juan 14:1). Tséʼniuu má asndu xkáʼnii xkujndu gúraʼníí nduʼyáá rí Jeobá maxtáa má xúʼko̱ ga̱jma̱á ni̱ndxu̱lú mu mambáyulú ga̱jma̱a̱ maxnúlúʼ tsiakii (atraxnuu Salmo 46:1-3). * Ma̱ngaa nduʼyáá gajkhun rí Jesús asndu mekhuíí xtáa raxná ikha náa na̱jkuá guʼtáraʼa numuu rí najmuu tsiakii ga̱jma̱a̱ ñajunʼ rí Jeobá nixnúu (Mat. 28:18-20).

17. Arathá mbá xkri̱da ndíjkha rí gíʼdoo numuu muʼtáraʼa má xúʼko̱.

17 Numuu rí kuaʼdáá fe nduʼyáá gajkhun rí Jeobá má gaʼni tsajkurámuuʼ tsiakii rí nuʼni (Ecl. 11:6). Mbá xkri̱da xúgíʼ mbiʼi mbaʼin nanújngun náa rígá carrito náa kajti i̱yi̱i̱ʼ ndrígúlú. Lá nayambáá ráʼ. ¡Nayambáá wéñuʼ! Náa i̱yi̱i̱ʼ ndrígúlú Ñajunʼ rí nuʼtáraʼa numuu Reino gu̱nʼ noviembre tsiguʼ 2014 niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbáa ndxáʼgú bi̱ niʼnigajmaa escuela rí mitsidanʼ nindoo maʼnirámáʼ ga̱jma̱a̱ numún xa̱bi̱i̱ Jeobá mú na̱nguá nixkamaa mbá Guʼwá náa nagimbáanʼ, mú nixkamaa mbá mesa náa trámáʼ i̱yi̱i̱ʼ ndrígúlú. Xúʼko̱ nixkamaa i̱yi̱i̱ʼ rí mambáyúu maʼnirámáʼ. Nda̱wa̱á ni̱jkha̱nú nijngúun iyááʼ rí xúgi̱ nindxu̱u̱ precursora regular. Índo̱ nduʼyáá rí narígá xúʼko̱, naxkaxáanʼ muʼtáraʼa má xúʼko̱ numuu rí nduʼyáá dí kúwá xóó xa̱bu̱ bi̱ nandún mudxawíín ajngáa rí gajkhun.

XÚNIʼÑÁʼ RUʼTÁRAʼA

18. Xú káʼnii eʼyáá rí ñajunʼ rí muʼtáraʼa muniʼñááʼ índo̱ Jeobá nandoo rá.

18 Nduʼyáá gajkhun rí maʼga̱nú mbóo mbiʼi rí nánguá muʼtáraʼa. Gundxaʼwamíjna̱ xóo nirígá nákha nixtáa Noé, Jeobá nisngájma rí nindxu̱u̱ bi̱ nagiéwan májánʼ mbiʼi numuu rí 120 tsiguʼ wapháá Jeobá nigíiʼ má mbiʼi rí maxnúu ruʼwa mbiʼ. Mbayuuʼ tsiguʼ nda̱wa̱á niʼthúu̱n Noé rí maʼni arca. Índo̱ ndíyóóʼ mbá 40 o 50 tsiguʼ rí maxnúu ruʼwa mbiʼ, Noé niñajunʼ gakhii wéñuʼ. Maski ajndu xa̱bu̱ taʼndun gudxawíín, ikhaa niʼtáráʼa má xúʼko̱ asndu índo̱ Jeobá niʼthúu̱n rí ni̱jkha̱nú hora rí makudiinʼ xujkhú náa arca, índo̱ ni̱jkha̱nú mbiʼi rí Jeobá nigíiʼ ‹niruguáa xkrugua› (Gén. 6:3; 7:1, 2, 16).

19. Á mu na̱nguá eʼyáaxulúʼ, ndiéjunʼ gándoo muraʼti̱i̱n rá.

19 Ni xájyúuʼ má Jeobá rí maʼthúlú muniʼñááʼ ruʼtáraʼa, rí maʼni gámbáa numbaaʼ ndrígóo Gixa̱a̱ ga̱jma̱a̱ maʼnii mbá numbaaʼ nuxi̱ʼ náa makuwá i̱ndó xa̱bu̱ bi̱ nunimbu̱ún kuyáá ikhaa. Nákha xóó tséjkha̱nú mbiʼi rúʼko̱, guʼyaridáá má xúʼko̱ Noé, Habacuc ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ bi̱ na̱nguá ndi̱ya̱a̱ xu̱únʼ. Ikha jngó guʼyáá rí gíʼdoo numuu dí nimbáa xáʼni jngáanʼ, gaʼngulúʼ muwaʼthi̱i̱n, gakumulúʼ kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ guʼyáá rí gajkhun mambanúu rí nikudaminaʼ maʼni.

AJMÚÚ 75 “¡Gi̱jyooʼ xtáá, maʼgá ikhúún’!”

^ párr. 5 Artículo rí ginii ndiʼyáá rí xú káʼnii bi̱ nunigajmaa Biblia gajmiúlú muni xó má niʼthí Jesús rí mbuñíinʼ xa̱bu̱. Náa artículo rígi̱ mbuʼyáá ajtsú enii rí mambáñún xúgínʼ bi̱ nutaráʼa tséʼniuu má á mu mbayuuʼ o ndiʼkhún nigi̱ʼdi̱i̱, mu manigu̱u̱nʼ mutaraʼa itháan asndu índo̱ Jeobá gaʼthí rí muniʼñááʼ ruʼtáraʼa.

^ párr. 2 Eclesiastés 11:6: “Rí miʼcha̱ atadu tsígáʼ, ga̱jma̱a̱ asndu wakhííʼ xáyáa xa̱ʼ; numuu rí tsítayáá náa mínaʼ gakráʼáan, gi̱jyooʼ o ñuʼún, o mbáa nájma̱ má mani̱ndxu̱u̱ májánʼ.”

^ párr. 2 KUMA RÍ GÍʼDOO NUMUU: Náa artículo rígi̱ ajngáa dí “xáyáa xa̱ʼ” nandoo gáʼthúu̱n rí ndayóo muʼni xó má eʼngoʼ rí mutaraʼa ajngáa rí májánʼ asndu índo̱ Jeobá gaʼthí rí muniʼñááʼ ruʼtáraʼa.

^ párr. 5 Hechos 1:6-8: “Ikhú, índo̱ nigimbíin, niraxi̱i̱: “Tátá, lá matani májáanʼ reino ndrígóo Israel xúgi̱ ráʼ.” Ikhaa niʼthún: “Rakáʼyala ikháanʼ mbu̱ya̱a̱ nguánáa o náa mbi̱ʼi̱i̱ gáʼni, Anu̱ʼ má niʼtáñajunʼ nguáná gárigá; Mundrigula tsiakii índo̱ gakhanalá xi̱ʼ kaʼwu, ikhú manindxa̱lá xa̱bi̱i̱ʼ náa Jerusalén xúʼko̱ má náa xúgíʼ Judea, ma̱ngaa náa Samaria asndu náa wámbari̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ.”

^ párr. 5 “Mbiʼi ndrígóo Señor” nigi̱ʼdu̱u̱ índo̱ Jesús ninindxu̱u̱ Rey nákha tsiguʼ 1914 asndu índo̱ gájngoo Raʼtá ñajunʼ rí mbá Míí Tsiguʼ.

^ párr. 10 Santiago 5:7, 8: “Gaʼngala guguaʼthi̱i̱n a̱ngui̱nʼ, asndu índo̱ gáʼkha̱a̱ Señor. Bi̱ naʼdu xtáa ragíʼthu̱u̱n xndú rí mitsaan rí najma̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ, naʼngo̱o̱ nagiʼthu̱u̱n asndu índo̱ naxnúu wapháá ruʼwa ga̱jma̱a̱ ruʼwa rí naxnúu nda̱wa̱á. Mangáanʼ gaʼngala guguaʼthi̱i̱n; guni jmbu má xúʼko̱ a̱jkia̱la, numuu rí inuu ma̱ʼkha̱a̱ Señor.”

^ párr. 16 Salmo 46:1-3: “Dios nindxu̱u̱ bi̱ naʼni káwáanʼ ga̱jma̱a̱ naxnúlú tsiakii, ikhaa mambáyulúʼ nacha̱ índo̱ kuaʼdáálu gamiéjunʼ. Ikha jngó xámiñulu, maski ajndu ku̱ba̱ʼ maʼga̱nú mambáa, ga̱jma̱a̱ mbaʼa kúbá magaduaʼan náa tikuapho lamáa; maski ajndu iyaʼ nawáán wéñuʼ ga̱jma̱a̱ naʼni xngóʼóo índo̱ nambuxu̱u̱, maski ajndu tsiakii ndrígóo naʼni rí maʼba̱a̱n kúbá.”