Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Nandún mbuyáá rí marigá nda̱wa̱á

Nandún mbuyáá rí marigá nda̱wa̱á

Lá nitraximínáʼ mbá miʼtsú xú káʼnii gáraxtaa nda̱wa̱á gajmiáanʼ bi̱ kuwa náa guʼwáaʼ ráʼ. Lá naku̱ma̱ʼ rí maguaʼdáá wéñuʼ mbújkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ maʼndún kuyala, o marigá rí mbaʼyála ga̱jma̱a̱ makuwáanʼ ndajkuáanʼ ráʼ. Lá makuwáanʼ mba̱yu̱ʼ tsiguʼ o makhañála nacha̱ dxe̱ʼ. Asndu nákha mba̱yu̱ʼ tsiguʼ xa̱bu̱ nuni ikháá má graxe̱ xóo rígi̱.

Rí mbiʼi xúgi̱, xa̱bu̱ bi̱ najmañún nunigajmaa xú káʼnii garigá náa numbaaʼ. Maski ajndu mbaʼa rí nitariyaʼ nimbánuu, mú i̱ʼwáʼ tambánuu. Mbá xkri̱da, nákha tsiguʼ 1912, Guglielmo Marconi, bi̱ niʼni kuma mbá rí xóo rí mutamijná náa radio, niʼtáriyaʼ rígi̱: “Índo̱ gárígá rí xóo ma̱ndoo mutamijná náa radio ní xarigá guerra”. Ga̱jma̱a̱ mbáa bi̱ kayá edxu̱u̱ náa compañía discográfica Decca Record tagruigúun Beatles nákha tsiguʼ 1962 numuu rí nikumu̱u̱ rí grupo bi̱ nudi̱i̱ guitarra ní xákuwa.

Ma̱ngaa kuwa xa̱bu̱ bi̱ nagún gúñún xa̱bu̱ bi̱ nuni xawan mu mbuyáá xú káʼnii gakuwa nda̱wa̱á. Tikhun xa̱bu̱ nagún gúñún bi̱ nunigajmaa numún a̱ʼgua̱a̱n; asndu, horóscopos na̱ʼkha̱ náa mbaʼa revistas ga̱jma̱a̱ periódicos. Eʼwíínʼ nagún gúñún xa̱bu̱ xawan mu muthún xú káʼnii gakuwa nda̱wa̱á, náa cartas ndrígóo tarot, náa números o náa riyoʼ ñawúunʼ.

Nákha wajyúúʼ, mu mbuyáá ndiéjunʼ garigá nda̱wa̱á, tikhun xa̱bu̱ nagún gúñún oráculos, xóo muʼthá náa ndxajkun bi̱ nuthúún ajngáa rí na̱ʼkha̱ náa dios ndrígu̱ún. Asndu xóo rúʼko̱ rí niʼni Creso, rey ndrígóo Lidia. Nákha xóó tsexnaminaʼ ga̱jma̱a̱ Ciro ndrígóo Persia, nikunguanʼ tsigijñaʼ rí itháan gíʼdoo numuu náa oráculo ndrígóo Delfos (Grecia) mu mbaʼyoo ndiéjunʼ garigá náa maxmínaʼ. Oráculo niʼthúu̱n rí á mu naxmínaʼ ga̱jma̱a̱ Ciro, maʼni gámbáa mbá xuajen mba̱a̱. Ikhaa nikumu̱u̱ rí maʼngo̱o̱, ikha jngó Creso nixmínaʼ ga̱jma̱a̱ Ciro, mú xuajen mba̱a̱ rí kaʼyoo ikhaa niguma gámbáa.

Rí niʼtáriyaʼ oráculo ninindxu̱u̱ ndíí, mambanúu, tséʼniuu má tsáa gáʼngo̱o̱. Ajngáa rúʼko̱ niʼni magiʼdoo gamiéjunʼ Creso, ikhaa niguma gámbáa. Lá nakuwa itháan májánʼ rí mbiʼi xúgi̱ bi̱ najmún i̱ʼwáʼ náa rí nutariyaʼ rí marigá nda̱wa̱á ráʼ.