Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 22

AJMÚÚ 127 Xóo phú gíʼmaa mani̱ndxu̱ʼ

Xóo ma̱ndoo muni̱ mba̱a̱ Jeobá bi̱ nindxu̱ún novios

Xóo ma̱ndoo muni̱ mba̱a̱ Jeobá bi̱ nindxu̱ún novios

“Guni̱ tsiʼyáa a̱jkiu̱ún [...] rígi̱ gíʼdoo wéñuuʼ numuu” (1 PED. 3:4).

EDXU̱U̱

Ndiéjunʼ gándoo muni̱ bi̱ nindxu̱ún novios mu makuwá májánʼ ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ ma̱ndoo muni̱ a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa congregación mu mumbañún rá.

1, 2. Ndiéjunʼ ethi tikhuun ga̱jma̱a̱ numuu dí maraʼdaa mbáa novio rá.

 MITSAANʼ wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ kiejuunʼ índo̱ mbá nájmi̱i̱n bi̱ nandún kuyamijná nuniʼnumíjná, á mu ikháán xtaa rajngruiga̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ʼ mbáa, mbáa gajkhun rí xúgíʼ nandaʼ magajnúu májánʼ. Rúʼko̱ nindxu̱u̱ rí nandún mbaʼin bi̱ nindxu̱ún novios. Mbáa ndxájulú bi̱ na̱ʼkha̱ náa Etiopía bi̱ mbiʼyuu Tiina a naʼthí: “Ra̱ʼkhá tháán mitsaanʼ ninindxu̱u̱ índo̱ ikhúún gajmuʼ ajmbio̱o̱ ninindxu̱xuʼ novios. Nutamíjnáxu ajngáa rí gíʼdoo wéñuuʼ numuu, mú ma̱ngaa nunduʼwaxu. Ra̱ʼkhá tháán májánʼ dí nixkamaa mbáa bi̱ nandoo kaʼyoʼ wéñuuʼ xó má ikhúún eyoʼ ka̱yo̱o̱”.

2 Mbáa ndxájulú bi̱ na̱ʼkha̱ náa i̱mba̱ xuajin bi̱ mbiʼyuu Alessio naʼthí: “Ninindxu̱u̱ mitsaanʼ índo̱ niniʼníiʼ a̱ʼgiu̱ʼ, nákha nindxu̱xu̱ novios. Mú ma̱ngaa nirígá xkujndu”. Náa artículo rígi̱ muʼthá ga̱jma̱a̱ numuu tikhuu xkujndu rí ma̱ndoo marigá ga̱jma̱a̱ xú káʼnii Biblia ma̱ndoo mambáñun bi̱ nindxu̱ún novios mu makuwá májánʼ. Ma̱ngaa mbuʼyáa ndiéjunʼ ma̱ndoo mu̱ni̱ a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa congregación mu mumbañún.

NÁÁ NUMUU NANINDXU̱ÚN NOVIOS

3. Ndíjkha ginii nanindxu̱ún novios rá. (Proverbios 20:25.)

3 Rí majngruiga̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbáa nindxu̱u̱ mitsaanʼ wéñuuʼ, gíʼdoo numuu, numuu dí rúʼko̱ maʼga kañáán matanujúnʼ o matatsiʼgúnʼ. Mbiʼi rí nudamijná, novios nuxudamíjna̱ náa Jeobá rí maʼndún kuyamíjna̱ ga̱jma̱a̱ rí mbuyamajkumijná índo̱ gákúwíin. Nákha xóó tséni rígi̱ ginii ndayóoʼ mundxaʼwamíjná májánʼ (atraxnuu Proverbios 20:25). b Rí mani̱ndxu̱ún novios nayambáá mu muniʼnumíjná ga̱jma̱a̱ mu muraʼwíí májánʼ rí muni̱. Ma̱ndoo muraʼwíí mudamijná o muniñamíjna. Á mu nuraʼwíí muniñamíjna, raʼkháa rígi̱ eyoo gáʼthúu̱n rí tágájnú májánʼ rí nijngruigu̱u̱nʼ, rí phú gajkhun: Rígi̱ nimbáñun muraʼwíí májánʼ rí muni̱.

4. Ndíjkha gíʼdoo numuu makru̱ʼu̱lú ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rí majngruiga̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ʼ mbáa rá.

4 Ndíjkha gíʼdoo numuu makru̱ʼu̱lú ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rí ginii nanindxu̱ún novios rá. Numuu rí á mu bi̱ kaʼníí mbáwíí nakro̱ʼo̱o̱ májánʼ, nditháan xagájnuu ga̱jma̱a̱ mbáa á mu na̱nguá xtáa xawii manigúnʼ o manújunʼ. Mú raʼkháa i̱ndó bi̱ ndajkuíín ndayóoʼ makru̱ʼu̱u̱n rígi̱, xúgiáánʼ ndayóoʼ makru̱ʼu̱lú. Mbá xkri̱da, tikhuun nundxaʼwamíjná rí á mu nindxu̱ún novios tsiakii ndayóoʼ mudamijná, mú rúʼko̱ gamíi maʼni rí majmáa a̱jkiu̱ún bi̱ ndajkuíín. Melissa, ndxájulú bi̱ kaʼníí mbáwíí bi̱ na̱ʼkha̱ náa Estados Unidos naʼthí: Tikhuun a̱ngiu̱lú nutsudiin bi̱ nindxu̱ún novios, ikha jngóo kaʼníí kúwíin jnduʼ maski ajndu na̱nguá kúwíin májánʼ. Ga̱jma̱a̱ tikhuun tsíñún má magajnún gajmiún nimbáa mu xúʼko̱ ndáwa̱a̱ tsáa gátsudiin.

GUʼGÍʼ MUNIʼNUMIJNÁLÁ MÁJÁNʼ

5, 6. Ndíjkha gíʼmaa muniʼnumíjná bi̱ nindxu̱ún novios rá. (1 Pedro 3:4.)

5 Ndiéjunʼ gámbáyáaʼ matraʼwíí májánʼ á mu mbi̱ya̱a̱ o na̱nguá bi̱ jngrui̱ga̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ʼ rá. Rí matatsiʼniiʼ májánʼ. Mbáa rígá rí nitayáá náa ikhaa, ikha jngóo nijngrui̱ga̱a̱ʼ ga̱jmaaʼ. Mú xúgi̱ ma̱ndoo matatsiʼniiʼ itháan májánʼ xóo nindxu̱u̱ (atraxnuu 1 Pedro 3:4). Nandoo gáʼthúu̱n rí ma̱ta̱ya̱a̱ xú káʼnii embájxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Dios, xú káʼnii nindxu̱u̱, ma̱ngaa xóo endxa̱ʼwáminaʼ. Mañu mañúú mi̱dxu̱ʼnú ma̱ta̱ya̱a̱ xóo exti̱ʼña̱a̱ grajxe̱ rígi̱: “Lá mani̱ndxu̱u̱ mbáa bi̱ mambájxúʼ májánʼ gajmuʼ índo̱ gúʼdamijná ráʼ.” (Prov. 31:​26, 27, 30; Efes. 5:33; 1 Tim. 5:8.) Lá majmáanʼxu muxnamijná ngajua ga̱jma̱a̱ rí ndayúxuʼ ráʼ. Lá maʼngo̱o̱ maxtáá gajmuʼ xáʼ. (Rom. 3:23.) c Ma̱ngaa garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ: Rí itháan gíʼdoo numuu, na̱nguá nindxu̱u̱ dí mbríguáanʼla, nindxu̱u̱ dí majmáán maraxtaa ga̱jma̱a̱ʼ maski má mixtiʼkuii xóo ikháán.

6 Ndiéjunʼ gíʼmaa ma̱ta̱ya̱a̱ índo̱ kuwáánʼ runiʼnumijnála rá. Ginii kayuuʼ gíʼmaa mutamijná dí gíʼdoo wéñuuʼ numuu. Mbá xkri̱da, ndiéjunʼ meta kuáʼdáá ga̱jma̱a̱ xú káʼnii xtáa mámbáa, xóo ga̱jma̱a̱ numuu nandii, mbújkha̱a̱ o rí niguáʼníí nákha ginii. Tséyóoʼ má mutamijnálá rígi̱ nákha ndiʼkhún eniʼnumijná (atayáá ma̱ngaa Juan 16:12). Á mu naku̱ma̱a̱ʼ rí xóó xáʼyóoʼ mutamijná ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, aratháán. Mú gíʼma marmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ dí mbaʼyóoʼ má maratha̱a̱n mu xúʼko̱ ikhaa maraʼwíi májánʼ rí maʼni. Ikha jngóo mbaʼyóoʼ rí mbóo mbiʼi mutamíjnálá ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱.

7. Ndiéjunʼ ma̱ndoo mu̱ni̱ novios mu muniʼnumíjná itháán májánʼ rá. (Atayáá kúgumaʼá “ Novios bi̱ kúwá tsínguáʼ” atayáá ma̱ngaa xtiʼkhuu.)

7 Ndiéjunʼ gámbáyáaʼ mu matatsiʼniiʼ májánʼ xá. Rí maratamíjná ga̱jma̱a̱ mbájmbu, matani̱i̱ grajxe̱ ga̱jma̱a̱ matadxawíín rí naʼthí (Prov. 20:5; Sant. 1:19). Mbáa ma̱ndoo mupiʼtsula mbóó, muʼguala pasiáa náa kúwá mbaʼin xa̱bu̱ o magajnálaʼ gútaraʼa. Ma̱ngaa ma̱ndoo muniʼnumijná májánʼ índo̱ kuwáánʼ gajmiála bi̱ nambájxa gajmiála o bi̱ kuñún. Ga̱jma̱a̱ ma̱ndoo matraʼwíí rí matani̱ mu ma̱ta̱ya̱a̱ xú káʼnii eʼni náa kúwá mbaʼin xa̱bu̱. Rúʼko̱ nindxu̱u̱ rí ni̱ʼni̱ Albert bi̱ xtáa náa i̱mba̱ xuajin, índo̱ nixtáa rajngruigo̱o̱ ga̱jma̱a̱ Alicia: “Niraʼwíixu rí mu̱ʼni̱ mbaʼa mbóó jnduʼ mu ma̱ndoo muniʼnumijnáxu, xóo muʼni májáánʼ ganitsu o muʼni ñajuunʼ dí rígá guʼwá. Rígi̱ niʼni mbuyáá xóo kaʼniánxu”.

Mbá rí ma̱ndoo mambáñun bi̱ nindxu̱ún novios mu muniʼnumíjná májánʼ, nindxu̱u̱ rí muni̱ mbóó mbá ñajunʼ náa ma̱ndoo mutamijná. (Atayáá kutriga̱ 7 ga̱jma̱a̱ 8).


8. Ndiéjunʼ eyambáá índo̱ novios nuniga̱jma̱a̱ mbóó rá.

8 I̱mba̱ rí ma̱ndoo mambáyáaʼ mu matatsiʼniiʼ májánʼ mbáa, nindxu̱u̱ rí matanigajma̱a̱ mbóó ga̱jma̱a̱’ ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia. Á mu mbá nájmáanʼ nuraʼwíí rí mudamijná, mbaʼyóoʼ rí muríyaʼ mbiʼi mu munigajma̱a̱ mbá guʼwáanʼ, mu xúʼko̱ ma̱ndoo makuwáanʼ májánʼ (Ecl. 4:12). Ikha jngóo májánʼ gánindxu̱u̱ rí munigajmaa mbóó asndu nákha xúgi̱. Gajkhun má rí bi̱ nindxu̱ún novios xóó na̱nguá nindxu̱ún mbá familia, ga̱jma̱a̱ dxámá xóó na̱nguá kayá edxu̱u̱ náa dxáʼgú. Mú, á mu nuniga̱jma̱a̱ mbóó, ma̱ndoo mbu̱ya̱a̱la xú káʼnii i̱mba̱ embájxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Dios. Max ga̱jma̱a̱ Laysa, xa̱bu̱ gajmii bi̱ kúwá náa Estados Unidos nuthi rí nimbáñun wéñuuʼ rí munigajma̱a̱ mbóó. Max naʼthí: “Nákha niguáʼdi̱i̱ nijngruigu̱xu̱, ninigajma̱a̱xu̱ i̱yi̱i̱ʼ dí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu bi̱ nindxu̱ún novios, bi̱ nidamijná ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá má mbá guʼwíin, rígi̱ nimbáyuxu muʼtamíjná rí itháán gíʼdoo numuu”.

I̱ʼWÁʼ RÍ NDAYÓOʼ MBU̱YA̱A̱LA

9. Ndiéjunʼ gíʼmaa mbuyáá novios mu muraʼwíi tsíin gúthún rí kúwá runiʼnumijná rá.

9 Tsáá gútanla rá. Mbá nájmáanʼ kaʼyala muraʼwíi. Á mu ndiʼkhún nigíʼdi̱i̱ nini̱ndxa̱la novios, mbáa ikháanʼ muraʼwíi dí muthún káaʼ tikhuiin (Prov. 17:27). Rígi̱ gáʼnii rí xúrajxa̱la wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ xátsudáánʼla. Mú, a mu tsétha̱a̱nla nimbáa, mbáa rígi̱ gamíi maʼni rí mu̱ni̱ tsíngumi̱jna̱ numuu rí namíñala dí eʼwíinʼ mbuyáá. Ikha jngóo mbáa májánʼ gánindxu̱u̱ rí muthúún tikhuun bi̱ ma̱ndoo mumbayala, bi̱ muxnala májánʼ ikha, mbá xkri̱da, bi̱ kuñúún, bi̱ nambájxala májánʼ gajmiála o bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ (Prov. 15:22).

10. Ndiéjunʼ gámbáñún novios mu makuwá kaʼwu náa iduu Jeobá rá. (Proverbios 22:3.)

10 Ndiéjunʼ gámbáyala mu xúni̱ rí tsénigu̱u̱ʼ Jeobá rá. Na̱nguá má nindxu̱u̱ ra̱májánʼ rí awan xóo kuwáanʼ runiʼnumíjnala maʼndala kuyamijná itháan, mú tsíyala mu̱ni̱ mbá rí tsénigu̱u̱ʼ Jeobá (1 Cor. 6:18). Ikha jngóo mbáa májánʼ gáʼni̱ rí xákuwáanʼ ndajkuáánʼ, xútamíjná rí tsaga o rí mu̱wa̱a̱n mba̱ji̱nʼ iyaʼ najnga̱a̱ (Efes. 5:3). Numuu rí xúgíʼ rígi̱ gamíi maʼni rí muxuʼdamijná aʼkhá o maʼni rí xákuwáanʼ kaʼwu náa iduu Jeobá. Ikha jngóo gaguʼwanla mutamíjna ga̱jma̱a̱ numuu rí mambáyala mu xuxuʼdamijná aʼkhá náa iduu Jeobá (atraxnuu Proverbios 22:3). d Gu̱ya̱a̱ rí niʼni Dawit ga̱jma̱a̱ Almaz, bi̱ naguwáʼ náa Etiopía: “Nakuwáánʼxu gajmiúxu bi̱ nambájxuxu ma̱ngaa náa kúwá mbaʼin xa̱bu̱. Nimbá míʼtsú tákuwáánʼxu ndajkuáánʼ, rígi̱ nimbáyuxu mu xúʼni̱ mbá aʼkhá mbi̱i̱ʼ”.

11. Ndiéjunʼ gíʼmaa mbuyáá novios índo̱ gúsngájmamíjná rí nandún kuyamijná rá.

11 Xú káʼnii gándoo gusngajmá rí nandala kuyamíjna̱ rá. Mbáa índo̱ mbayuuʼ má kuwáánʼlá maʼndalá musngajmá rí nandala kuyamíjna̱ (Cant. 1:2; 2:6). Mú gamíi rí nagua̱ʼa̱ maʼni xuyala maʼni rí muxudamíjna̱ aʼkhá. Ma̱ngaa rígi̱ maʼni rí muniʼñááʼ raʼndala kuyamíjna̱ (Prov. 6:27). Ikha jngóo nákha ndiʼkún egíʼdi̱i̱ mani̱ndxa̱la novios, gíʼmaa mutamíjná ndiéjunʼ ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia gíʼmaa munimbánii (1 Tes. 4:​3-7). e Atrajxi̱mínáʼ: “Ndiéjunʼ e̱ndxa̱ʼwa̱míjna̱ xa̱bu̱ náa kuwánʼxu ga̱jma̱a̱ numuu rí nuʼni rá. Lá rígi̱ naʼni rí magua̱ʼa̱ mu̱ni̱xu̱ʼ mbá aʼkhá mbiiʼ ráʼ.”

12. Ndiéjunʼ gíʼmaa mbuyáá novios á mu naguaʼdaa xkujndu ga̱jma̱a̱ mixtiʼkhu xóo endxaʼwamíjna̱ xá.

12 Ndiéjunʼ gúni̱ índo̱ narígá xkujndu ga̱jma̱a̱ rí tsémbruíguíi xóo endxaʼwamíjna̱ rá. Á mu mixtiʼkhu xóo endxaʼwamíjna̱ raʼkháa rúʼko̱ eyoo gáʼthúu̱n rí muniʼñamijnálá numuu rí xúgíinʼ xa̱bu̱ gajmii guáʼdáá xkujndu. Mú bi̱ nidamijná makuwá májánʼ ndayóoʼ rí mbá nájmi̱i̱n muñajunʼ mbá kambájxu̱u̱n. Ikha jngóo xóo enimbáníí xkujndu nákha xúgi̱ nasngájma xú káʼnii gákuwáanʼ índo̱ gudamíjnálá. Gurajximijnalú: Lá nuʼthámíjnáxú ga̱jma̱a̱ gamajkhu ráʼ. Lá nu̱ʼtha̱ náa najgawa̱a̱n ga̱jma̱a̱ nunimíjna̱ muriʼkhu̱u̱ xóo xa̱bu̱ ni̱ndxu̱xu̱ʼ ráʼ. Lá nunimba̱a̱ a̱jkiu̱xu̱ kuyamíjna̱ ráʼ. (Efes. 4:​31, 32). Á mu xúgi̱ rí nindxa̱la novios nagi̱ʼdala má xúʼko̱, xáku̱ma̱la rí índo̱ gúdamíjná makuwáánʼ májánʼ, á mu nataya rí bi̱ jngrui̱ga̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ʼ rakáʼnii mbi̱ya̱a̱, rí itháán májánʼ mu̱nila mbá nájmáánʼ, nindxu̱u̱ rí muniʼñámíjná. f

13. Ndiéjunʼ gíʼmaa mbuyáá novios mu muraʼwíí nguáthá mba̱yu̱u̱ʼ ganindxu̱ún novios xá.

13 Nguáthá mba̱yu̱u̱ʼ gíʼmaa mani̱ndxa̱la novios rá. Á mu nuraʼwíí mbá nacha̱ rí muni̱ mbáa xagájnuu májánʼ (Prov. 21:5). Ikha jngóo ma̱ndoo mbajyúuʼ mbayuuʼ asndu náa matatsiʼniiʼ májánʼ bi̱ nandaaʼ mbi̱ya̱a̱. Mú xátatsiʼñánʼ mbaaʼ manújngoo mbiʼi, numuu rí náa Biblia naʼthí “rí naraʼthi̱i̱n rí tséʼkha̱nú nacha̱, maʼni rí a̱jkia̱a̱nʼ maʼniuu nandii” (Prov. 13:12). Ma̱ngaa á mu ndajyálá mba̱yu̱u̱ʼ mbáa maʼniala gakhi̱i̱ munimi̱jna̱ ga̱jma̱a̱ rí nagua̱ʼa̱ xuyala (1 Cor. 7:9). Xátatsaʼwamínáʼ i̱ndó ga̱jma̱a̱ numuu nguáthá má mba̱yu̱u̱ʼ ngruigala, atrajxi̱mínáʼ: “Ndiéjunʼ xóó eyóoʼ mba̱yo̱o̱ náa ikhaa mu maraʼwíí rí ma̱ni̱ rá.”

DÍ MA̱NDOO MUNI̱ EʼWÍINʼ MU MUMBAÑÚN NOVIOS

14. Xú káʼnii gándoo gumbaʼñún bi̱ nindxu̱ún novios rá. (Atayáá ma̱ngaa xtiʼkhuu.)

14 Xú káʼnii gándoo gumbaʼñúún a̱jmi̱i̱n bi̱ kúwá runiʼnumíjná rá. Mbáa ma̱ndoo muʼthúún muphiʼtsu gajmiúlú mbóó, muʼthúún maguwáʼ náa nuʼnigajmaa mbá guʼwáanʼ o magajnulúʼ gajmiúlú (Rom. 12:13). Xúʼko̱ ikhiin ma̱ndoo muniʼnumíjná itháán májánʼ ga̱jma̱a̱ ma̱ndoo muʼthúún muʼgua gajmiúlú náa ma̱ndoo mutamíjná mu xákúwá ndajkuíin (Gál. 6:10). Alicia, bi̱ niʼthá náa kutriga̱ 7, naʼthí: “Albert ga̱jma̱a̱ ikhúún ra̱ʼkhá tháán nuxníí núma̱aʼ a̱ngiu̱lú índo̱ nutaxu maʼgua náa guʼwún asndu náá má mbiʼi mu makúwanxú mbóó, mu mutamíjnáʼxu̱”. Á mu bi̱ nindxu̱ún novios nutulúʼ rí makuwáanʼ gajmiúlú rá. Guʼyáá rí nindxu̱u̱ xóo ma̱ndoo mumbáñún, mú gíʼma mbuʼyáá nguáná ndayóo makuwíin i̱ndó ikhiin mu mutamijná, mú ma̱ngaa ragíʼmaa muniʼñúún ndajkuíin (Filip. 2:4).

Á mu nuniʼnuunʼ bi̱ nindxu̱ún novios, guʼyáá xóo mumbáñún. (Atayáá kutriga̱ 14 ga̱jma̱a̱ 15).


15. Ndiéjunʼ imbo̱o̱ʼ ma̱ndoo muʼni mu mumbáñún novios rá. (Proverbios 12:18.)

15 I̱mba̱ rí ma̱ndoo muʼni mu mumbáñún, nindxu̱u̱ rí muñewa̱a̱n rí nuʼthá. Mbáa nguáná ragíʼmaa muʼthá mbáa muʼthá (atraxnuu Proverbios 12:18). g Mbá xkri̱da, mbáa nandulúʼ muʼthúún eʼwíinʼ rí nindxu̱ún novios, mú ikhiin káʼñúnʼ muthi. Ikha jngóo ragíʼmaa majngruigulú ruʼthá numún (Prov. 20:19; Rom. 14:10; 1 Tes. 4:11). Ma̱ngaa ragíʼmaa mu̱ʼniu̱u̱ grajxe̱ rí matsudi̱i̱n mudamijná. Mbáa ndxájulú bi̱ mbiʼyuu Elise ga̱jma̱a̱ ajmbio̱o̱ narmáʼáan a̱jkiu̱ún: “Natiyuxu índo̱ nurajxuʼxu xú káʼnii ganindxu̱u̱ boda ndríguxu, mú asndu ikháánʼ xóó tseʼtamíjná ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱”.

16. Ndiéjunʼ gíʼmaa mu̱ʼni̱ á mu nudxawíín rí novios niniñami̱jna̱ rá.

16 Á mu bi̱ nindxu̱ún novios nuniñami̱jna̱ rá. Xuʼnimíjna mbuʼyáá náá numuu rí niniñami̱jna̱ ga̱jma̱a̱ xúʼthá rí mbáa dí ikhiin gíʼdoo aʼkhúun (1 Ped. 4:15). Mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ bi̱ mbiʼyuu Lea naʼthí: “Nidxawuun rí tikhuun nuthi ga̱jma̱a̱ numuu rí niniʼñámíjnáʼxu, ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ niʼni gawúnʼ wéñuuʼ”. Xó má ndiʼyáá, á mu a̱jmi̱i̱n bi̱ najngrui̱gu̱u̱n nuraʼwi̱i̱ muniñamíjna, raʼkháa rúʼko̱ eyoo gáʼthúu̱n rí na̱nguá nikúwi̱i̱n májánʼ. Rí phú nandoo gáʼthúu̱n nindxu̱u̱: Rí nimbáñún mu muraʼwíí májánʼ rí muni̱. Mú mbáa gajkhun rí niraʼwíí muni̱ naʼni majmáa a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ mbáa maʼni rí maku̱mu̱ún dí kúwá ndajkuíin. Ikha jngóo gakuwáánʼ xawii mu mumbáñún (Prov. 17:17).

17. Ndiéjunʼ gáʼyóoʼ muni̱ má xúʼko̱ bi̱ nindxu̱ún novios rá.

17 Xó má ndiʼyáá, índo̱ a̱jmi̱i̱n kúwá runiʼnumijná nindxu̱u̱ mitsaanʼ, mú ma̱ngaa ma̱ndoo maguaʼdáá xkujndu. Jessica narmáʼáan a̱jkiu̱u̱n, naʼthí: “Rí mani̱ndxu̱xuʼ novios ndiyóoʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ tsiakii, mú nigiʼdoo wéñuuʼ numuu rí ni̱ni̱xu̱”. Á mu xtaʼdaa novio o novia atani̱ mbá tsiakii mu matatsiʼnííʼ májánʼ. Mu xúʼko̱ ma̱ndoo makuwáanʼla májánʼ ga̱jma̱a̱ ma̱ndoo muraʼwíí mbá májánʼ rí muni̱.

AJMÚÚ 49 Guʼni rí maxtáa gagi Jeobá

a Nixtiʼkhu̱u̱ mbiʼñún tikhuun.

b Proverbios 20:25: “Nindxu̱u̱ mbá tsáʼkhá dí marata mbá na̱cha̱á: ‹¡Naxná ajngóʼ náa Dios!› ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á tatsaʼwáminaʼ dí nitaxúdaminaʼ matani̱”.

d Proverbios 22:3: “Bi̱ nandxa̱ʼwáminaʼ májánʼ ndaʼyoo gamíi ga̱jma̱a̱ narkaʼwuminaʼ, mú bi̱ tsindxaʼwamíjna̱ májánʼ nagún má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ numíniiʼ”.

e Dí matatsijmáa tsáʼkhúun mbáa nindxu̱u̱ ikháá má xóo dí mataxuʼdáminaʼ aʼkhá ga̱jma̱a̱ʼ imba̱a̱, a̱ʼkhu̱ dí a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxuu mbaʼyóoʼ mugíiʼ mbáa comité judicial mu maʼnimbánuu numún. Á mu mbáa dxámá natsíjmuu cháʼdúu dxáʼgú o nutamijná ga̱jma̱a̱ numuu rí xóo mubúúnʼ, tséʼniuu á mu náa mensaje o náa teléfono, ndayóoʼ dí a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ mbuyáá xóo phú nirígá mu mbuyáá a mu mugíiʼ mbáa comité judicial mu maʼnimbánuu numún.

f Mataxkamaa rí naʼthí xóó itháán náa níʼkhóo “Preguntas de los lectores” dí ni̱ʼkha̱ náa La Atalaya 15 ñajunʼ gu̱nʼ agosto tsiguʼ 1999.

g Proverbios 12:18: “Bi̱ tsindxaʼwóo edxu̱u̱ rí maʼthí, naʼnigaúnlú xóo índo̱ narujtáanʼ chídí rí a̱jma̱ inuu, mú, rí nuthi xa̱bu̱ bi̱ nundxaʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún nindxu̱u̱ xóo rí naʼni thana”.