Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Guʼni mba̱a̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ mbá a̱jkiu̱lú káxi̱

Guʼni mba̱a̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ mbá a̱jkiu̱lú káxi̱

“Numuu rí xuajen nixnáximinaʼ, guni tsajkurámaaʼ Jeobá” (JUECES 5:2).

AJMÚÚ 150 GA̱JMA̱A̱ 10

1, 2. a) Ndiéjunʼ niʼthí Elifaz ga̱jma̱a̱ Bildad ga̱jma̱a̱ numuu xóo eʼyoo Dios ñajunʼ rí nuʼni rá. b) Ndiéjunʼ niʼthí Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu rí nithi xá.

NÁKHA wajyúúʼ, ajtsíin xa̱bu̱ nigún gutamijná gajmiún mbáa xa̱bu̱ bi̱ ninindxu̱u̱ jmbii náa Dios bi̱ nigumbiʼyuu Job. Mbáa nigumbiʼyuu Elifaz. Ikhaa niʼniuu graxe̱ rígi̱ Job: “Lá ma̱ndoo mbáa xa̱biya̱ maʼni ñajunʼ Dios, mu rí asndu tsáa tsí najmañuu ma̱ndoo maʼni ñajunʼ ráʼ. Lá naxmiéjunʼ Bi̱ itháan gíʼdoo tsiakii rí ikháánʼ manindxa̱ʼ xa̱bu̱ jmbii, o lá na̱da̱ʼ numuu rí natani jmbu kamba̱a̱ʼ ráʼ.” (Job 22:1-3.) Elifaz ndiʼyoo gajkhun rí na̱nguá. Imba̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ niʼtámíjná ga̱jma̱a̱ Job nigumbiʼyuu Bildad. Ikhaa niʼthúu̱n Job rí Dios ma xáʼñúún xa̱bu̱ numbaaʼ xóo xa̱bu̱ jmbiin náa ikhaa (atraxnuu Job 25:4). *

2 Elifaz ga̱jma̱a̱ Bildad nigíʼ muni rí Job mandxa̱ʼóo edxu̱u̱ rí tsiakii rí naʼni mu maʼni ñajunʼ Jeobá tséjmaa. Nigíʼ muni maku̱mu̱u̱ rí Dios ndaʼyulú xóo ruxi o ñu̱u̱ (Job 4:19; 25:6). Nakujmaa asndu xóo ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ gua̱bi̱nʼ índo̱ nithi rígi̱ (Job 22:29). Mu ikháanʼlú majkiáanʼ wéñuʼ náa inuu Jeobá, bi̱ phú mba̱a̱ wéñuʼ. Índo̱ nuyexi inu mbá kúbá o asndu náa ventana ndrígóo mbá avión, nduʼyáá rí majkiáanʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ dí raguáʼdáá wéñuʼ numulúʼ. Mú lá xúʼko̱ má eʼyoo Jeobá xúgíʼ tsiakii rí nuʼnilú mu muʼni ñajunʼ xáʼ. Na̱nguá. Jeobá niʼthúu̱n Elifaz, Bildad ga̱jma̱a̱ Zofar rí xúgíʼ rí nuthi ragájkhun nindxu̱u̱. Nda̱wa̱á Dios niʼthí rí nadxuu eʼni Job, ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n ‹xa̱bi̱ʼ› (Job 42:7, 8). Ikha jngó nduʼyáá rí xúgiáanʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá ma̱ndoo muʼni ñajunʼ Dios.

NDIÉJUNʼ EXNÁ DIOS RÁ.

3. Ndiéjunʼ niraxi Elihú ga̱jma̱a̱ numuu tsiakii rí nuʼni mu muʼni ñajunʼ Jeobá, ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ nindoo gáʼthi xá.

3 Mbáa dxámá tsí mbiʼyuu Elihú xtáa raʼdxuun rí naʼtámíjná Job gajmíi̱n ajtsíin xa̱bu̱. Índo̱ guámbu̱u̱n nitamijná, Elihú niraxu̱u̱ Job numuu Jeobá: “Á mu gajkhun natani rí jmbu, ndiéjunʼ eraxnáá o ndiéjunʼ gruigú ikhaa jma̱a̱ numaʼ xá.” (Job 35:7.) Lá nindoo gáʼthi rí xúgíʼ tsiakii rí nuʼni numuu ñajunʼ Dios ragíʼdoo numuu ráʼ. Na̱nguá. Jeobá taxprígúu Elihú xóo niʼni gajmíi̱n bi̱ ajtsíin. Rí nindoo gáʼthi rí Jeobá tséʼyoʼ rí mbuʼyamajkuíí. Ikhaa tséyóoʼ nimbáa náa ikháanʼ. Nimbá rí gúʼni maʼni magiʼdoo itháan o maʼni gújkuííʼ. Xúgíʼ rí nuʼni o xóo kaʼniáanʼlú Dios nixnúlú, ga̱jma̱a̱ ikhaa ndaʼyoo xú káʼnii ejmulú.

4. Xú káʼnii eku̱mu̱u̱ Jeobá índo̱ nuʼniu̱u̱n rí májánʼ eʼwíínʼ rá.

4 Índo̱ nusngajmá rí nandulúʼ kuʼñúún xa̱bi̱i̱ Jeobá, ikhaa ndaʼyoo. Dios ndaʼyoo xúgíʼ rí májánʼ rí nuʼni numún ikhiin, nindxu̱u̱ asndu xóo nuʼni numuu ikhaa. Proverbios 19:17 naʼthí: “Bi̱ nambáyúu xa̱bu̱ gínáa naxnátiʼñuu Jeobá, ga̱jma̱a̱ Ikhaa maʼni numa̱a̱ rí naʼni”. Mámbá miʼtsú rí numbayíí mbáa, Jeobá ndaʼyoo. Maski ajndu ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ Niʼni xúgíʼ, mu ndaʼyoo xóo gíʼmaa índo̱ nuʼniu̱u̱n mbá dí májánʼ eʼwíínʼ ga̱jma̱a̱ naʼni tsajkurámáánʼ wéñuʼ. A̱ʼdióo Dios niʼsngáa rí xúʼko̱ káʼnii nindxu̱u̱ (atraxnuu Lucas 14:13, 14).

5. Xú káʼnii graxe̱ guriʼña̱a̱ rá.

5 Nákha wajyúúʼ, Jeobá niʼthúu̱n gaʼyee Isaías mu mani̱ndxu̱u̱ bi̱ maʼthí ga̱jma̱a̱ numuu ma̱ngaa mu maʼni ñajunʼ kiejunʼ (Is. 6:8-10). Isaías nindoo maʼni ñajunʼ ga̱jma̱a̱ niʼthí: “¡Gi̱jyooʼ xtáá ikhúúnʼ! Ataxúʼmún ikhúúnʼ”. Rí mbiʼi xúgi̱, Jeobá ma̱ngaa naniñúnʼ rí xa̱bi̱i̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún jmbiin mumbayíí ikhaa. Mbaʼin rí ikhiin nusngajma rí ni̱ndxu̱ún xó má Isaías. Nandún muni mbaʼa ñajunʼ Jeobá asndu náa má, ga̱jma̱a̱ asndu xú káʼnii gaʼkhu guraʼníí. Mbáa ikháanʼ nundxa̱ʼwa̱míjna̱ xúgi̱ káʼnii: “Naxna̱a̱ núma̱aʼ Jeobá rí naniñuʼ mani ñajunʼ. Mú, lá ndayóoʼ rí ikhúúnʼ mani ñajunʼ ráʼ. Lá raʼkháa Jeobá gáʼyoo xóo gagumambánuu ráʼ.” Guriʼña̱a̱ graxe̱ rígi̱ índo̱ gúʼyáá xkri̱da ndrígóo Débora ga̱jma̱a̱ Barac xa̱bi̱i̱ Jeobá bi̱ ninindxu̱ún jmbiin.

DIOS NIMBÁÑÚN MU XÁMIÑÚN

6. Náa numuu nakujmaa rí ejército ndrígóo Jabín maʼngo̱o̱ maxmínaʼ gajmíi̱n israelitas rá.

6 Barac ninindxu̱u̱ bi̱ niʼtáñajúúnʼ soldados israelitas, ga̱jma̱a̱ Débora nindxu̱u̱ mbáa gaʼyee. Mbá 20 tsiguʼ, mbáa rey cananeo bi̱ nigumbiʼyuu Jabín niʼni gíníi israelitas. Ejército ndrígóo Jabín phú xkawiinʼ ikha jngó israelitas bi̱ kuwa náa rawunʼ xuajen tsegájnun náa guʼwún. Ejército ndrígóo Jabín niguáʼdaa 900 carros rí nuni ga̱jma̱a̱ guerra rí gíʼdoo hoz. Mú israelitas na̱nguá guáʼdáá ajua̱nʼ májánʼ mu muxmijná ní muñeumíjna̱ (Juec. 4:1-3, 13; 5:6-8). *

7, 8. a) Xú káʼnii timbá ikha rí Jeobá nixnúu Barac rá. b) Xú káʼnii israelitas nini gámbíin ejército ndrígóo Jabín rá. (Atayáá timbá xtiʼkhu.)

7 Ejército ndrígóo Jabín itháan mba̱a̱, ikha jngó israelitas nikujmaa rí xáʼngu̱u̱n guxmijná gajmiún. Mú ga̱jma̱a̱ numuu gaʼyee Débora, Jeobá nixnúu Barac ikha rígi̱: “Ayuʼ náa kúbá Tabor, ga̱jma̱a̱ ayuʼ xtiin diez mil xa̱bekha bi̱ e̱ji̱i̱n Neftalí ga̱jma̱a̱ e̱ji̱i̱n Zabulón. Ga̱jma̱a̱ mani rí ma̱ʼkha̱ náa inaʼ, náa na̱ma̱ʼ ndrígóo Cisón, Sísara jefe bi̱ naʼtáñajunʼ ejército ndrígóo Jabín, ga̱jma̱a̱ carros rí nuni guerra ma̱ngaa xa̱bi̱i̱, ga̱jma̱a̱ maxnaxi̱ín náa ñawáanʼ” (Juec. 4:4-7).

8 Niwánri̱ga̱ rí ndayóoʼ xa̱bu̱ bi̱ muyambáá. Ikha jngó 10,000 xa̱bekha nigimbu̱ún náa kúbá Tabor. Ikhú, Barac gajmíi̱n 10,000 xa̱bekha nigún guxmijná náa Taanac (atraxnuu Jueces 4:14-16). * Lá Jeobá nimbáñun israelitas ráʼ. Xúʼko̱. Nda̱a̱ tsu̱ma̱ nixnúu mbá ruʼwa gakhi̱i̱, ga̱jma̱a̱ náa nixmijná nijnííʼ ngaʼcha̱ʼ. Rígi̱ nimbañúún israelitas. Barac nixkúún ejército ndrígóo Sísara asndu náa Haróset, dí nirígá náa mbá 24 kilómetros. Náa kamba̱a̱ carro ndrígóo Sísara nixpátuáʼáan náa nga̱ʼcha̱ʼ. Ikha jngó Sísara nigajta̱a̱ ga̱jma̱a̱ nigáyúu asndu Zaananim. Ikhí nirkaʼwuminaʼ náa goʼwóo a̱ʼgu̱ tsí mbiʼyuu Jael. Numuu rí néʼngo̱o̱ wéñuʼ tájyúuʼ nigu. Nákha xtáa raʼgu, Jael ndiyá tsiakii ga̱jma̱a̱ nixíyáa (Juec. 4:17-21). Jeobá nimbáñun israelitas mu muni gámbíi̱n xa̱bu̱ sia̱nʼ. *

A̱JMA̱ KU̱MA̱ RÍ MIXTIʼKHU WÉÑUʼ

9. Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ rí naʼthí náa Jueces 5:20, 21 numuu rí nixmijná gajmiún Sísara xá.

9 Náa capítulo 5 ndrígóo Jueces naʼthí itháan ga̱jma̱a̱ numuu rí nigumaraʼmáʼ náa capítulo 4. Jueces 5:20, 21 naʼthí: “Asndu mekhuíí nixmijná a̱ʼgua̱a̱n, xúʼko̱, asndu náa kambu̱ún nixmijná gajmiún Sísara. Iyaʼ mata ndrígóo Cisón niʼni gámbíin xa̱bu̱”. Lá rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n rí ángeles nimbañúún israelitas índo̱ nixmijná, o rí nixnúu mbá ruʼwa ndrígóo meteoritos ráʼ. Náa Biblia tséʼthi. Ma̱ndoo muʼthá rí Jeobá tsí niʼni káwíin xa̱bu̱ xuajen índo̱ nixnúu wéñuʼ ruʼwa ga̱jma̱a̱ mbiʼi rí kaʼyoo. Xúʼko̱ niʼni rí 900 carros tándoo magún nacha̱. Ajtsú nuthu náa Jueces 4:14, 15 nasngájma rí niʼngu̱u̱n numuu rí Jeobá nimbáñun. Nimbáa bi̱ 10,000 xa̱bu̱ ma̱ndoo maʼthí rí ga̱jma̱a̱ numún ikhiin niʼngu̱u̱n.

10, 11. Ndiéjunʼ ninindxu̱u̱ Meroz, ga̱jma̱a̱ náa numuu rí nijuiʼthá wéñiʼ xá.

10 Guʼyáá mbá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu náa historia rígi̱. Nda̱wa̱á rí israelitas niʼngu̱u̱n, Débora ga̱jma̱a̱ Barac nini mbá ajmúú náa Jeobá. Náa naʼthí: “Gutha wéñiʼ Meroz, niʼthí ángel ndrígóo Jeobá, gutha wéñuʼ má xúʼko̱ xa̱bi̱i̱, numuu rí tumbayíí Jeobá, xó má xa̱bu̱ bi̱ támiñuun” (Juec. 5:23).

11 Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ Meroz rá. Tséʼyáá májánʼ. Dí ra̱májánʼ nijuiʼtháán nisngájma rí Meroz niguámbáa mbá kayuʼ. Mbáa Meroz ninindxu̱u̱ mbá xuajen bi̱ táʼndoo mambáyúu Barac náa guerra. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí 10,000 xa̱bekha nixnaximi̱jna̱ mu muxmijná gajmiún cananeos. Ikha jngó mbáa xa̱bu̱ xuajen Meroz nidxawíín rí nda̱ñúnʼ xa̱bu̱ magún náa guerra. Meroz ma̱ngaa mbáa ninindxu̱u̱ xuajen náa ninújngoo Sísara nákha xtáa ragáyúu inuu Barac. Mbáa xa̱bu̱ Meroz ma̱ndoo murtuwiin Sísara, mú túni. Lá natatsaʼwáminaʼ xú káʼnii xa̱bu̱ bugi̱ kuwa ruyáá xú káʼnii gáyúu xa̱bu̱ bugi̱ mu maʼnikriaminaʼ ráʼ. Xa̱bu̱ bugi̱ túni nimbá mu mambanúu rí nandoo Jeobá. Á mu nini, Jeobá maʼni tsajkurámiinʼ. Mú túni nimbá. Nakujmaa rí xa̱bu̱ xuajen Meroz túni xóo Jael, bi̱ támiñuu (Juec. 5:24-27).

12. a) Xú káʼnii a̱jma̱ ku̱ma̱ mixtiʼkhu naʼthí Jueces 5:9, 10 rá. b) Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ historia rígi̱ rá.

12 Náa Jueces 5:9, 10 nduʼyáá rí nini 10,000 xa̱bekha bi̱ nigún náa guerra bi̱ ninindxu̱ún mixtiʼkun ki xóo bi̱ táguun. Débora ga̱jma̱a̱ Barac ndiyamajkhún “bi̱ nutañajunʼ náa Israel, bi̱ nixnaximi̱jna̱ muyambáá náa xuajen”. Ikhiin tánindxu̱ún xóo bi̱ trámiinʼ “xtángidiʼ mañi̱ʼ”, bi̱ nikumu̱ún rí guáʼdáá wéñuʼ numún mu magún náa guerra. Náa Biblia naʼthí rí ikhiin nitri̱gi̱i̱n náa “xtíin mitsaan” ga̱jma̱a̱ nagún “náa kamba̱a̱”. Xóo muʼthá, phú májánʼ nikúwi̱i̱n. Mú bi̱ nixnaximi̱jna̱ muxmijná gajmiún Barac náa kúbá Tabor náa rígá itsí ga̱jma̱a̱ náa rígá na̱ma̱ʼ ndrígóo Cisón. Bi̱ nindúún makuwá májánʼ nijuaʼthúún rígi̱: “¡Gu̱ya̱a̱!”. Rígi̱ nandoo gáthu̱u̱n rí ndiyóoʼ mundxaʼwamíjna̱ májánʼ rí ikhiin nindáti̱gu̱u̱n rí ma̱ndoo muñajunʼ náa Jeobá. Rí mbiʼi xúgi̱, ikháanʼ mangáanʼ gíʼmaa mundxaʼwamíjna̱ májánʼ xú káʼnii guʼyáá ñajunʼ ndrígóo Jeobá.

13. Ndíjkha rí xuajen ndrígóo Rubén, Dan ga̱jma̱a̱ Aser ninindxu̱u̱ mixtiʼkhu ki xóo xuajen ndrígóo Zabulón ga̱jma̱a̱ Neftalí rá.

13 Bi̱ 10,000 xa̱bu̱ bi̱ nixnaximi̱jna̱ magún náa guerra ndiyáá rí Jeobá nindxu̱u̱ Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ itháán Mba̱a̱. Nindoo nithúún eʼwíínʼ ‹rí májánʼ eʼni Jeobá› (Juec. 5:11). Mú xuajen ndrígóo Rubén, Dan ga̱jma̱a̱ Aser nixmiéjunʼ itháan muñewu̱u̱n mugiuún, barco ga̱jma̱a̱ náa naguáʼnu barco ki xóo muni ñajunʼ Jeobá (Juec. 5:15-17). Mú xó má ndiʼyáá, raʼkháa xúgíʼ xuajen ma̱jkha̱ʼ nini xó má ikhiin. Xuajen ndrígóo Zabulón ga̱jma̱a̱ Neftalí támiñuun makhañún mu mumbayíí Débora ga̱jma̱a̱ Barac (Juec. 5:18). Naʼsngúlú mbá rí gíʼdoo numuu rí xú káʼnii nini israelitas índo̱ ndiyóoʼ xa̱bu̱ mu muni rí nandoo Jeobá.

“GUNI TSAJKURÁMAAʼ JEOBÁ”

14. Xú káʼnii esngajmá rí nuyambáá rí Jeobá kaʼyoo maʼtáñajunʼ rá.

14 Rí mbiʼi xúgi̱, tséʼyoʼ muʼguá guerra mu mumbayíí Jeobá xóo Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígúlú. Nuyambáá índo̱ nuʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ gagi. Rí mbiʼi xúgi̱ ndayóoʼ muxnaximi̱jna̱ itháan muʼni ñajunʼ Jeobá. Mbaʼin wéñuʼ a̱ngiu̱lú nuxnaximi̱jna̱ muni ñajunʼ káxi̱ Jeobá. Mbá xkri̱da, mbaʼin ñajúnʼ precursores, betelitas o bi̱ nuyambáá maguma Guʼwá náa nagimbáanʼ. Ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ nuxnaximi̱jna̱ muyambáá índo̱ narígá asambleas. Tikhun bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nuñajunʼ wéñuʼ náa Comités de Enlace con los Hospitales ga̱jma̱a̱ nuni májánʼ asambleas. Nduʼyáá gajkhun rí Jeobá ndaʼyoo rí gíʼdoo numuu rí muxnaxími̱jna̱ muyambáá náa gáʼyóóʼ mu muʼni ñajunʼ. Ikhaa xámbumu tsiakii rí gúʼni (Heb. 6:10).

Nákha xóó tsíraʼwíí rí muʼni, gundxaʼwamíjna̱ xú káʼnii gakuwa bi̱ nandulúʼ kuʼñúún. (Atayáá kutriga̱ 15).

15. Xú gúʼyáá á mu nánguá enigulúʼ muʼni ñajunʼ Jeobá rá.

15 Xúgiáanʼ gíʼmaa mbuʼyáá á mu nandulúʼ muʼni ñajunʼ Jeobá káxi̱. Guraximíjna̱: “Lá naniʼñúʼ rí eʼwíínʼ muni xúgíʼ ñajunʼ rá. Lá naxmiéjunʼ itháan magúʼdoo mbújkha̱a̱ ki xó mani ñajunʼ Jeobá ráʼ. O xó má niʼni Barac, Débora, Jael gajmíi̱n 10,000 xa̱bekha, lá nasngajmá rí gúʼdoo fe ga̱jma̱a̱ rí tsímíñúʼ índo̱ na̱xna̱ xúgíʼ rí gúʼdoo mu mani ñajunʼ Jeobá ráʼ. Lá nandxa̱ʼwáminaʼ maʼgá i̱mba̱ xuajen mú xúʼko̱ maxtáá itháan májánʼ ráʼ. Á mu xúʼko̱, lá na̱ndo̱ʼo̱o̱ Jeobá mambáyuʼ mba̱yo̱o̱ xú káʼnii gakuwa bi̱ kuwa náa goʼwóoʼ ga̱jma̱a̱ a̱ngui̱i̱nʼ náa congregación ráʼ.” *

16. Ndiéjunʼ gándoo gúxnáá Jeobá rá.

16 Jeobá naxnúlú mbá ñajunʼ kiejunʼ rí mumbáyii Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo. Nákha nixtáa Adán ga̱jma̱a̱ Eva, Gixa̱a̱ nindoo rí xa̱bu̱ numbaaʼ xúni̱ rí nandoo Jeobá. Mú índo̱ numbayíí Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Jeobá, nusngajmáá Satanás rí nuʼni rí nandoo Dios. Fe ga̱jma̱a̱ índo̱ naguajún jmbu naxkaxáanʼ muʼni ñajunʼ Jeobá, ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ naʼni maxtáa gagi (Prov. 23:15, 16). Jeobá ma̱ndoo majmuu rí nuʼni ga̱jma̱a̱ rí nuʼnimbulúʼ mu mariʼña̱a̱ rí naʼthí Satanás (Prov. 27:11). Índo̱ nuʼnimbulúʼ kuʼyáá Jeobá, nuxná mbá rí phú gíʼdoo numuu rí naʼni maxtáa gagi.

17. Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ Jueces 5:31 ga̱jma̱a̱ numuu dí marigá nda̱wa̱á rá.

17 Inuu má, náa Ku̱ba̱ʼ makuwá i̱ndó xa̱bu̱ tsí numbayíí Xa̱bu̱ ñajunʼ ndrígóo Jeobá. Phú nandulúʼ rí ma̱ʼga̱nú mbiʼi rúʼko̱. Nakumulú xó má Débora ga̱jma̱a̱ Barac, bi̱ nini ajmúú: “Xúʼko̱ gakhañun xúgínʼ bi̱ tsíñún kuyaaʼ, oh Jeobá, ga̱jma̱a̱ gánindxu̱ún bi̱ nandún kuyaaʼ xó má a̱jkha̱ʼ índo̱ naʼni mijkha wéñuʼ” (Juec. 5:31). Ajngáa rígi̱ nambánuu índo̱ Jeobá gáʼni gámbáa numbaaʼ xkawiiʼ ndrígóo Satanás. Índo̱ gági̱ʼdu̱u̱ Armagedón, Jeobá xándu̱ʼu̱lú rí muʼni gámbíin xa̱bu̱ sia̱nʼ. Ikháanʼ xúʼni̱ nimbá ga̱jma̱a̱ mbuʼyáá xú káʼnii ‹gáʼni káwáanʼ Jeobá› (2 Crón. 20:17). Mú, rí xúgi̱ ma̱ndoo mumbayíí Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Jeobá ga̱jma̱a̱ gagi ma̱ngaa rí xámiñulu.

18. Xú káʼnii gándoo gambáñun eʼwíínʼ á mu nuxnaxímíjná muʼni ñajunʼ Jeobá rá.

18 Nda̱wa̱á rí nirígá guerra, Débora ga̱jma̱a̱ Barac nigíʼdi̱i̱ nini ajmúú náa Jeobá, raʼkháa náa xa̱bu̱ numbaaʼ. Ikhiin nini ajmúú rígi̱: “Numuu rí xuajen nixnáximinaʼ, guni tsajkurámaaʼ Jeobá” (Juec. 5:1, 2). Ikháanʼ mangáanʼ ma̱ndoo muxnaxími̱jna̱ muʼni ñajunʼ Jeobá xó má ikhaa nandoo. Á mu nuʼni, eʼwíínʼ ma̱ngaa maʼndún muni ñajunʼ Jeobá.

^ párr. 1 Job 25:4: “Mú, xú káʼnii gándoo xa̱biya̱ tsí nakháñuu mani̱ndxu̱u̱ jmbi náa inu Dios, o xú káʼnii mbáa bi̱ nixtáa náa a̱ʼgu̱ mani̱ndxu̱u̱ kaʼwii rá.”

^ párr. 6 Hoz nindxu̱u̱ mbá chídí mbaaʼ, xíníʼ ga̱jma̱a̱ nguáná mixngaa. Mbáa hoces nagiʼma náa llanta ndrígóo carro. Xúʼko̱ hoces najuáʼwíi náa llanta ga̱jma̱a̱ nanindxu̱u̱ mbá carro dí naʼni gámbóo xúgíʼ.

^ párr. 8 Jueces 4:14-16: “Rí xúgi̱ Débora niʼthúu̱n Barac: “Atuxa̱ʼ, numuu rí mbiʼi rígi̱ Jeobá maxnáa Sísara náa ñawáanʼ. Lá raʼkháa Jeobá na̱jkha̱ náa inaʼ ikháánʼ ráʼ.” Ga̱jma̱a̱ Barac ni̱ʼkha̱ ragajtaa náa kúbá Tabor gajmíi̱n diez mil xa̱bekha. Ga̱jma̱a̱ Jeobá niʼni jngawa̱a̱n Sísara ga̱jma̱a̱ xúgíʼ carros ndrígóo guerra ma̱ngaa xúgínʼ nikháñun ga̱jma̱a̱ espada náa inuu Barac. Ikhú rí Sísara nigajta̱a̱ náa carro ndrígóo ga̱jma̱a̱ nigíʼdu̱u̱ nigáyúu. Ga̱jma̱a̱ Barac ni̱jkha̱ ragáyúu ki̱dxu̱ʼ carros ndrígóo guerra ga̱jma̱a̱ xúgínʼ nigáñun asndu náa Haróset de las naciones, ikha jngó xúgínʼ xa̱bi̱i̱ Sísara nikháñun ga̱jma̱a̱ espada. Nimbáa takríyaaʼ”.

^ párr. 8 Ma̱ndoo matraxnuu itháan rígi̱ náa Bi̱ Nayejngoo 1 ñajunʼ gu̱nʼ agosto, 2015, ináa 12 asndu 15.

^ párr. 15 Atayáá artículo “Ansiedad por la economía”, náa La Atalaya 1 ñajunʼ gu̱nʼ julio, 2015.