Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

“Juez ndrígóo xúgíʼ ku̱ba̱ʼ” naʼni má xúʼko̱ rí jmbu

“Juez ndrígóo xúgíʼ ku̱ba̱ʼ” naʼni má xúʼko̱ rí jmbu

“Jeobá nindxu̱u̱ xóo mbá Itsí, májánʼ nindxu̱u̱ rí naʼni, numuu rí xúgíʼ kambo̱o̱ nindxu̱u̱ jmbu” (DEUTERONOMIO 32:4).

AJMÚÚ 112 GA̱JMA̱A̱ 89

1. Xú káʼnii niʼthí Abrahán rí Jeobá nindxu̱u̱ jmbii rá. (Atayáá timbá xtiʼkhu.)

MBÁ miʼtsú, Abrahán niraxi: “Lá Juez ndrígóo xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ma xáʼni dí jmbu ráʼ.” (Gén. 18:25.) Abrahán niʼni graxe̱ rígi̱, raʼkháa mu tséʼnimbo̱o̱ kaʼyoo Jeobá. Niʼni mu masngájma rí naku̱mu̱u̱ rí Jeobá maʼni gámbáa xuajen Sodoma ga̱jma̱a̱ Gomorra xó má gíʼmaa. Ndiʼyoo gajkhun rí Jeobá xáʼni gámbáa “xa̱bu̱ jmbii ga̱jma̱a̱ bi̱ ra̱májánʼ”. Abrahán tándxa̱ʼwáminaʼ nditháan numuu rúʼko̱. Mba̱yu̱ʼ tsiguʼ nda̱wa̱á, Jeobá niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu: “Jeobá nindxu̱u̱ xóo mbá Itsí, májánʼ nindxu̱u̱ rí naʼni, numuu rí xúgíʼ kambo̱o̱ nindxu̱u̱ jmbu. Dios tséʼninduwaʼ, nda̱a̱ nditháan dí ra̱májánʼ náa ikhaa; ikhaa nindxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ naʼni rí jmbu” (Deut. 31:19; 32:4).

2. Náa numuu rí Jeobá xáʼni dí ra̱májánʼ rá.

2 Xú káʼnii ndiʼyoo gajkhun Abrahán rí Jeobá naʼni má xúʼko̱ rí jmbu rá. Numuu rí Jeobá nagíʼ xkri̱da májánʼ rí xóo káʼnii nindxu̱u̱ rí jmbu. Numuu rí xtángoo ndrígóo nindxu̱u̱ jmbu má xúʼko̱, ikhaa naʼnimbánuu jmbu xúgíʼ xkujndu. Náa Biblia naʼthí rí ‹nandoo kaʼyoo rí jmbu› (Sal. 33:5).

3. Aratáá mbá xkri̱da ga̱jma̱a̱ numuu dí ra̱májánʼ rí xtáa rarígá xúgi̱.

3 Naʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú índo̱ nduʼyáá rí Jeobá naʼni má xúʼko̱ rí jmbu. Mú náa numbaaʼ rí kuwáanʼ rígá wéñuʼ dí ra̱májánʼ (atayáá kúgumaʼá “Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n”). Mbá xkri̱da, kuwa xa̱bu̱ bi̱ nixruigi̱i̱n ga̱jma̱a̱ nigún guʼwá e̱jua̱nʼ numuu delitos rí túni. Nda̱wa̱á mba̱yu̱ʼ tsiguʼ tikhun nigájna̱án numuu rí ADN nisngájma rí raguáʼdáá aʼkhún. Dí ra̱májánʼ rígi̱ naʼni rí mbaʼin xa̱bu̱ makiʼníin ga̱jma̱a̱ makuwá gíná. Mú cristianos naguaʼnii i̱ʼwáʼ dí ra̱májánʼ rí naʼni magawúunʼ itháan. Xú káʼnii nindxu̱u̱ rá.

DÍ RAʼKHÍ NARIGÁ NÁA CONGREGACIÓN

4. Ndiéjunʼ gáʼni rí maʼni guabaaʼ fe ndrígóo mbáa xa̱bi̱i̱ Dios rá.

4 Bi̱ ni̱ndxu̱lú xa̱bi̱i̱ Dios nduʼyáá rí ma̱ndoo muniulúʼ dí ra̱májánʼ bi̱ na̱nguá kuwa náa congregación. Mú fe ndrígúlú ma̱ndoo maʼni guabaaʼ á mu nigumáanʼlú mbá dí ra̱májánʼ ikháanʼ o imba̱a̱ náa congregación. Á mu nagíʼnulú rígi̱, ndiéjunʼ gúʼni rá. Lá muniʼñáʼ dí rígi̱ maʼni rí xúʼni̱ ñajunʼ Jeobá ráʼ.

5. Náa numuu xáʼñulu tsiánguá índo̱ gúʼyáá o numíniiʼ mbá dí ra̱májánʼ náa congregación rá.

5 Xúgiáanʼ kuaʼdáá aʼkhá ga̱jma̱a̱ nakiéʼkulu. Ikha jngó mbáa bi̱ na̱jkha̱ náa congregación mbáa maʼniulú dí ra̱májánʼ o ikháanʼ gúʼni̱i̱lu (1 Juan 1:8). Tsírígá wéñuʼ rígi̱. Mú índo̱ narígá, cristianos bi̱ ni̱ndxu̱ún jmbiin tsékaguabinʼ índo̱ narígá mbá dí ra̱májánʼ. Jeobá naxnúlú xtágabu rí mambáyulúʼ náa Biblia mu muguajún jmbu á mu mbáa ndxájulú naʼniulú dí ra̱májánʼ (Sal. 55:12-14).

6, 7. a) Ndiéjunʼ dí ra̱májánʼ ndiyóoʼ maʼngo̱o̱ mbáa ndxájulú náa congregación rá. b) Ndiéjunʼ nimbáyúu xá.

6 Guʼyáá xkri̱da ndrígóo Willi Diehl. Nákha tsiguʼ 1931, ikhaa nigíʼdu̱u̱ niñajunʼ náa Betel ndrígóo Berna (Suiza). Tsiguʼ 1946, ni̱jkha̱ rí maʼni migiñuʼ Escuela ndrígóo Galaad, náa Nueva York (Estados Unidos). Nda̱wa̱á rí niguámbóo, nigíʼdu̱u̱ niñajunʼ xóo superintendente ndrígóo circuito náa Suiza. Náa historia ndrígóo Diehl niʼthí rí gu̱nʼ mayo tsiguʼ 1949 niʼthún a̱ngiu̱lú ndrígóo sucursal náa Suiza rí manigúnʼ. A̱ngiu̱lú nitháán rí muriyaʼ kaʼyííʼ ñajunʼ rí nigiʼdoo. I̱ndó ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱ precursor. “Tséniñuʼ maxna̱ discursos”, niʼthí ndxájulú Diehl. Ga̱jma̱a̱ niʼthí xóó: “Mbaʼin nánguá niraxánʼxu, niniunxu xóo bi̱ expulsados”.

7 Xú káʼnii niʼni ndxájulú Diehl rá. Numuu rí ikhaa ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ nduyáá rí mudamijná na̱nguá nindxu̱u̱ mbá aʼkhá, ikhiin nitajkháan wéñuʼ ga̱jma̱a̱ nikumu̱ún kuyáá Jeobá. Maski ajndu tikhun a̱ngiu̱lú tsíkru̱ʼu̱u̱n májánʼ xóo eʼyoo Jeobá rí mudamijná xa̱bu̱, mú nda̱wa̱á nikru̱ʼu̱u̱n, ga̱jma̱a̱ Diehl nigruigúu ñajunʼ ndrígóo. Jeobá niʼni tsajkurámááʼ rí niwi̱ji̱ jmbu. * Mú ndiéjunʼ gúʼni ikháanʼ á mu nuguaʼnii dí ra̱májánʼ xó má ikhiin xá. Lá maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ muguaʼthi̱i̱n rí Jeobá maʼnimbánuu rí kuwaanʼ ruguaʼnii ráʼ. O muʼni rí nandulúʼ ga̱jma̱a̱ muʼnimbánii ikháanʼ ráʼ. (Prov. 11:2; atraxnuu Miqueas 7:7.) *

Numuu rí ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá, mbáa tákru̱ʼu̱lú májánʼ mbá xkujndu

8. Ndíjkha rí migamíi majngawáanʼ índo̱ nundxa̱ʼwa̱míjna̱ dí nirígá mbá dí ra̱májánʼ rá.

8 Á mu nakumulú rí taguma mbá dí májánʼ náa congregación, garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí ma̱ndoo majngawánʼ. Numuu rí ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá, mbáa tákru̱ʼu̱lú májánʼ mbá xkujndu. Ma̱ngaa mbáa tséʼyáá xúgíʼ dí nirígá. Á mu nikru̱ʼu̱lú o na̱nguá gíʼmaa muʼtákáñii Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱. Ma̱ngaa gíʼmaa makumulú kuʼyáá ikhaa ga̱jma̱a̱ muʼni má xúʼko̱ rí jmbu. Mú xúʼko̱ xákiʼnáanʼlu ‹kuʼyáá Jeobá› (atraxnuu Proverbios 19:3). *

9. Ndiéjunʼ gúʼyáá náa artículo rígi̱ ga̱jma̱a̱ náa i̱mba̱ rá.

9 Guʼyáá ajtsú xkri̱da dí ra̱májánʼ dí nirígá nákha wajyúúʼ náa xuajñu Jeobá. Náa artículo rígi̱, mbuʼyáá xkridoo José, aʼdá xíñi egoo Abrahán. Mbuʼyáa rí nigíʼnuu jma̱a̱ numuu rí nini a̱ngui̱i̱n. Ga̱jma̱a̱ náa i̱mba̱ artículo mbuʼyáá rí Jeobá niʼnimbánuu ga̱jma̱a̱ rey Acab, ga̱jma̱a̱ rí apóstol Pedro niʼni índo̱ nixtáa náa Antioquía ndrígóo Siria. Índo̱ gúʼyáá xkri̱da rígi̱, gundxaʼwamíjna̱ xú káʼnii gándoo gúʼyáá rígi̱ xó ma eʼyoo Jeobá ga̱jma̱a̱ xú káʼnii mambaxúlúʼ gajmiúlú ikhaa. Rí muʼnigajmaa rígi̱ mambáyulúʼ xí niñulú rí ra̱májánʼ.

JOSÉ NIGUMA GÍNÁA

10, 11. a) Ndiéjunʼ dí ra̱májánʼ niʼngo̱o̱ José rá. b) Ndiéjunʼ rí niʼni José índo̱ nixtáa guʼwá e̱jua̱nʼ rá.

10 José ninindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ jmbii náa Jeobá bi̱ niʼngo̱o̱ mbaʼa dí ra̱májánʼ. Mu rí itháan rí nigawúunʼ ninindxu̱u̱ rí nini a̱ngui̱i̱n. Índo̱ nigiʼdoo 17 tsiguʼ, a̱ngui̱i̱n nini̱i̱ secuestrar ga̱jma̱a̱ nigujua̱a̱ xóo esclavo náa xa̱bu̱ bi̱ nigún ku̱ya̱a̱ náa Egipto (Gén. 37:23-28; 42:21). Náa xuajen rúʼko̱, José nixruiga̱a̱ numuu rí nithi rí nitsijmaa mbáa a̱ʼgu̱. Túnimbaníí xkujndu ga̱jma̱a̱ nixuda̱ʼ náa guʼwá e̱jua̱nʼ (Gén. 39:17-20). Mbá 13 tsiguʼ, José nixtáa xóo esclavo. Xú káʼnii gambáyulú xkridoo José á mu a̱ngiu̱lú nuñulú mbá rí ra̱májánʼ rá.

11 Nákha José nixtáa guʼwá e̱jua̱nʼ, ma̱ngaa jefe ndrígu̱ún coperos ndrígio̱o̱ rey ni̱jkha̱ kiʼyáa guʼwá e̱jua̱nʼ. Mbá mbruʼun copero nigundaa, ga̱jma̱a̱ José niʼtájuíi numuu rí Jeobá nimbáyúu. José niʼthúu̱n copero rí magajnáa ga̱jma̱a̱ mata̱nga̱a̱ mañajunʼ náa faraón. Mú ma̱ngaa niʼthúu̱n copero rí nigíʼnuu. Ma̱ndoo majmañulúʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ rí niʼthí José, mú ma̱ngaa ma̱ndoo majmañulúʼ ga̱jma̱a̱ rí táʼthi (Gén. 40:5-13).

12, 13. a) Ndiéjunʼ niʼni José rá. b) Ndiéjunʼ rí táʼthi José rá.

12 (Atraxnuu Génesis 40:14, 15). * Ndiʼyáá rí José niʼthí rí nigumaa ‹secuestrar›. Ajngáa rí najmuu Biblia gi̱i̱ ma̱ngaa nandoo gáʼthúu̱n “niguma kuʼwáʼ”. Mú, José nini̱i̱ mbá dí ra̱májánʼ. Ikhaa ma̱ngaa niʼthí kaʼwu rí takudaminaʼ nimbá delito ga̱jma̱a̱ numuu rí nixrui̱ga̱a̱. Ikha jngó nindo̱ʼo̱o̱ copero rí maʼthúu̱n faraón ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa mu magajnáa náa guʼwá e̱jua̱nʼ.

13 Lá ma̱ndoo muʼthá rí José táʼni nimbá mu mariʼkhu̱u̱ rí nini̱i̱ xáʼ. Na̱nguá. Ikhaa ndiʼyoo rí nigíʼnuu mbaʼa ra̱májánʼ. Ikha jngó niʼthúu̱n copero xúgíʼ rí nigíʼnuu mu mambáyúu. Mú náa Biblia tséʼthi rí José niʼthún eʼwíínʼ xa̱bu̱ rí a̱ngui̱i̱n nini kuʼwáʼ. Asndu má táʼthúu̱n faraón. Índo̱ a̱ngui̱i̱n niguwáʼ náa Egipto ga̱jma̱a̱ José niʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún, faraón nigruiguíin ga̱jma̱a̱ májánʼ. Asndu niʼthún rí maguanún náa xuajen ga̱jma̱a̱ makuwa náa ‹ku̱ba̱ʼ májánʼ ndrígóo Egipto› (Gén. 45:16-20).

Rí muʼthá dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ numún eʼwíínʼ maʼni itháan mba̱a̱ xkujndu (Atayáá kutriga̱ 14).

14. Á mu naguaʼnii mbá dí ra̱májánʼ náa congregación, ndiéjunʼ gambáyulú mu xúʼthá numún eʼwíínʼ rá.

14 Á mu nakumulú rí niniulu mbá dí ra̱májánʼ náa congregación, ragíʼmaa muʼthúún rígi̱ eʼwíínʼ. Mú á mu mbáa ndxájulú nakudaminaʼ mbá aʼkhá mba̱a̱, gíʼmaa muʼthúún bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ (Lev. 5:1). Mú rígá mbaʼa nuthu rí taguma mbá aʼkhá mba̱a̱. Ikha jngó, ma̱ndoo muʼnimbánii xkujndu gajmiúlú a̱ngiu̱lú rí asndu xúʼthún eʼwíínʼ xkujndu ndrígúlú. Mbáa asndu xáʼyóoʼ muʼthúún bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ (atraxnuu Mateo 5:23, 24 ga̱jma̱a̱ 18:15). Gaguajún jmbu ga̱jma̱a̱ gúʼni xó má ikha ndrígóo Biblia náa xkujndu rígi̱. Mbáa mbuʼyáá rí tákru̱ʼu̱lú májánʼ ga̱jma̱a̱ tagumáanʼ mbá dí ra̱májánʼ. Á mu naguaʼnii rígi̱, majphú majan gaʼni xí túʼthá dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbáa ndxájulú. Tséʼniuu má á mu gajkhun rí nuʼthá na̱nguá, índo̱ nuʼthá mbá dí ra̱májánʼ numuu mbáa xa̱bu̱ xambánuu xkujndu rígi̱. Rí muguajún jmbu náa Jeobá ga̱jma̱a̱ náa a̱ngiu̱lú maʼni rí xúʼni̱ rígi̱. Bi̱ niʼnirámáʼ salmo niʼthí rí xa̱bu̱ “bi̱ tséʼni dí ra̱májánʼ” na̱nguá ejmuu rawunʼ mu maʼthí rí minduwaʼ ga̱jma̱a̱ numuu eʼwíínʼ (Sal. 15:2, 3; Sant. 3:5).

RÍ MAMBÁXULÚ GAJMIÚLÚ JEOBÁ ITHÁAN GÍʼDOO NUMUU

15. Xú káʼnii nimbáyúu José rí nimbáxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Jeobá rá.

15 Ma̱ndoo majmañulú i̱mba̱ rí májánʼ náa xkridoo José. Náa mbá 13 tsiguʼ rí niguma gínáa, ikhaa nisngájma rí ndiʼyoo xúgíʼ xó má Jeobá eʼyoo (Gén. 45:5-8). Ikhaa taʼtanumuu Jeobá ga̱jma̱a̱ rí nigíʼnuu. Mú, José támbumuu rí nigíʼnuu, mu tániñuʼ dí rígi̱ maʼni rí maxtáa gíná. Ga̱jma̱a̱ rí itháan gíʼdoo numuu, tániñuʼ rí nuni eʼwíínʼ maʼni matsíngunʼ náa Jeobá. Numuu rí niwi̱ji̱ jmbu, José nindoo ndiʼyoo rí Jeobá niʼni májánʼ xúgíʼ tsingíná rí nigíʼnuu ga̱jma̱a̱ xú káʼnii niʼni tsajkurámááʼ ikhaa ma̱ngaa gajmíi̱n bi̱ kaʼñún.

José tániñuʼ rí nuni eʼwíínʼ maʼni matsíngunʼ náa Jeobá

16. Ndiéjunʼ gúʼni á mu nuniulú mbá dí ra̱májánʼ náa congregación xá.

16 Xó má José, ikháanʼ mangáanʼ gíʼmaa muñewa̱a̱n rí nambáxulúʼ gajmiúlú Jeobá. Xúniʼñáʼ rí nuni a̱ngiu̱lú maʼni mutsíngunʼ náa Dios bi̱ nandulúʼ kuʼyáá (Rom. 8:38, 39). Á mu nuniulú mbá dí ra̱májánʼ náa congregación, guʼyaridáá José ga̱jma̱a̱ guʼgua̱ kanuu itháan náa Jeobá. Guʼnimi̱jna̱ mbuʼyáá xó má eʼyoo Dios xúgíʼ rí nugíʼniilú. Guʼni xúgíʼ rí nandoo mu muʼnimbánii xkujndu xó má ikha rí naxná Biblia. Ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á, guniʼñáanʼ xkujndu náa ñawúunʼ Jeobá. Nduʼyáá gajkhun rí ikhaa maʼni májáánʼ xkujndu índo̱ gaʼyoo rí májánʼ maʼni.

GAKUMULÚ KUʼYÁÁ “JUEZ NDRÍGÓO XÚGÍʼ KU̱BA̱ʼ”

17. Xú káʼnii gusngajmá rí nakumulú kuʼyáá “Juez ndrígóo xúgíʼ ku̱ba̱ʼ” rá.

17 Nákha xóo kuwáanʼ náa numbaaʼ xkawiʼ rígi̱, muguaʼnii dí ra̱májánʼ. Marigá nguáná rí makujmaa rí niniulú mbá dí ra̱májánʼ ikháanʼ o imba̱a̱ ndxájulú náa congregación. Xúniʼñáʼ dí rúʼko̱ maʼni makáguabáanʼ (Sal. 119:165). Mú guguajún jmbu má xúʼko̱ náa Jeobá, gunda̱ʼa̱a̱ rí mambáyulúʼ ga̱jma̱a̱ gakumulú kuʼyáá ikhaa. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá, mbáa ikha jngó tákru̱ʼu̱lú rí nirígá ga̱jma̱a̱ tséʼyáá xúgíʼ. Guʼyaridáá José ga̱jma̱a̱ xúʼthá dí ra̱májánʼ numuu dí rúʼko̱ i̱ndó maʼni itháan xkujndu. Ga̱jma̱a̱ xúʼnimbánii xkujndu xó má nandulúʼ ikháanʼ, aguajún má xúʼko̱ jmbu ga̱jma̱a̱ guguaʼthi̱i̱n rí Jeobá maʼnimbánuu xkujndu. Á mu nuʼni, Jeobá ma̱ndoo kaʼyulú ga̱jma̱a̱ maʼni tsajkurámáánʼ, xó má nigíʼnuu José. Ma̱ndoo mbuʼyáá gajkhun rí “Juez ndrígóo xúgíʼ ku̱ba̱ʼ” maʼni má xúʼko̱ rí jmbu “numuu rí xúgíʼ kambo̱o̱ nindxu̱u̱ jmbu” (Gén. 18:25; Deut. 32:4).

18. Ndiéjunʼ gúʼyáá náa i̱mba̱ artículo rá.

18 Náa i̱mba̱ artículo mbuʼyáá a̱jma̱ xkri̱da dí ra̱májánʼ nirígá nákha wajyúúʼ náa xuajñu Jeobá. Ga̱jma̱a̱ xkri̱da rígi̱ mbuʼyáá xú káʼnii rí manindxa̱ʼ xa̱bu̱ guabaaʼ ga̱jma̱a̱ matani mba̱a̱ a̱jkia̱nʼ ma̱ndoo mambáyulúʼ mbuʼyáá dí májánʼ xó má eʼyoo Jeobá.

^ párr. 7 Atayáá historia ndrígóo Willi Diehl, mbiʼyuu “Jehová es mi Dios, en quien de veras confiaré”. Nikujmaa náa La Atalaya 1 ñajunʼ gu̱nʼ noviembre tsiguʼ 1991.

^ párr. 7 Miqueas 7:7: “Mú ikhúúnʼ mayejngoo ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá. Gajkhun rí magúʼthu̱u̱n náa Dios bi̱ maʼni kríñunʼ. Dios ndrígóʼ maʼdxawunʼ”.

^ párr. 8 Proverbios 19:3: “Rí skágunʼ nindxu̱u̱ xa̱bu̱ naʼni gachúu kambo̱o̱, ikha jngó a̱jkiu̱u̱n nakiʼnáa kaʼyoo Jeobá”.

^ párr. 12 Génesis 40:14, 15: “Garmáʼáan a̱jkia̱nʼ xta̱yo̱ʼ índo̱ gáraxtaa májánʼ, ga̱jma̱a̱ mbá péñu, gaʼni mba̱a̱ a̱jkia̱nʼ xta̱yo̱ʼ ma̱ngaa aratháán Faraón ga̱jma̱a̱ numuʼ, ga̱jma̱a̱ gíʼmaa matríñunʼ náa guʼwá rígi̱. Numuu rí niguma kuʼwúnʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígu̱ún hebreos; ga̱jma̱a̱, gi̱jyooʼ ma̱ngaa nda̱a̱ rí nini mu maxuduunʼ náa guʼwá e̱jua̱nʼ”.