Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 35

Jeobá nangajo̱o̱ kaʼñún xa̱bi̱i̱ bi̱ guabiinʼ

Jeobá nangajo̱o̱ kaʼñún xa̱bi̱i̱ bi̱ guabiinʼ

“Jeobá [...] ndaʼyoo xa̱bu̱ guabaaʼ” (SAL. 138:6).

AJMÚÚ 48 Guʼni ñajuunʼ Jeobá tsejtsíí mbiʼi

RÍ MUʼNIGAJMAA *

1. Arathá xú káʼnii eʼñún Jeobá xa̱bu̱ guabiinʼ.

JEOBÁ nandoo kaʼñúún xa̱bu̱ guabiinʼ. Ikhaa i̱ndó nambájxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ gajkhun guabaaʼ. Mú bi̱ “naʼnimbamínaʼ káaʼ mitsínguánʼ eʼyoo” (Sal. 138:6). Gajkhun rí xúgiáanʼ nandulú muʼni rí naniguuʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ rí ikhaa maʼndoo kaʼyulú, ikha jngó rígá mbá májánʼ numuu rí mbaʼyóoʼ majmañulu manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ.

2. Dí gúʼyáá náa artículo rígi̱ rá.

2 Náa artículo rígi̱ mbuʼyáá xú káʼnii gáxti̱ʼña̱a̱ ajtsú graxe̱ rígi̱. 1) Dí eyoo gáʼthúu̱n rí ma̱nindxa̱a̱ʼ xa̱bu̱ guabaaʼ rá. 2) Náá numuu rí ndayóoʼ manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ rá. Ga̱jma̱a̱ rí maʼni 3) Dí gándoo marikhoo rí xánindxu̱lú xa̱bu̱ guabaaʼ rá. Xó má mbuʼyáá, rí manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ naʼni maxtáa gagi Jeobá ga̱jma̱a̱ nambáyulú má ikháánʼ (Prov. 27:11; Is. 48:17).

DÍ EYOO GÁʼTHÚU̱N RÍ MA̱NINDXA̱A̱ʼ XA̱BU̱ GUABAAʼ RÁ.

3. Dí eyoo gáʼthúu̱n rí ma̱nindxa̱a̱ʼ xa̱bu̱ guabaaʼ rá.

3 Rí ma̱nindxa̱a̱ʼ xa̱bu̱ guabaaʼ nindxu̱u̱ mixtiʼkhu kayuuʼ ki xóo rí matanimbamínaʼ ga̱jma̱a̱ rí majñekaaʼ. Náa Biblia naʼthí rí bi̱ guabaaʼ ndaʼyoo rí Jeobá itháan mba̱a̱ ki xóo ikhaa ga̱jma̱a̱ rí eʼwíínʼ itháan najmiin ki xóo ikhaa (Filip. 2:3, 4).

4, 5. Ndíjkha rí nuʼthá dí manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ ragíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ mbájníí rá.

4 Mbaʼin xa̱bu̱ nuníí makujmaa rí ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ guabiinʼ. Nuniu̱u̱n rí májánʼ eʼwíínʼ ga̱jma̱a̱ nduyamajkuíí xóo kaʼniún. Mú, mbáa náa a̱jkiu̱ún nunimbaʼumíjna̱. Mú maʼga̱nú mbiʼi rí makujmaa xóo phú ni̱ndxu̱ún (Luc. 6:45).

5 Kúwi̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ tsémiñún muthi ga̱jma̱a̱ nuthi mbájmbu, mú raʼkháa rúʼko̱ eyoo gáʼthúu̱n rí nunimbaʼumíjna̱ (Juan 1:46, 47). Mú bi̱ ni̱ndxu̱ún xúʼko̱ kaʼnii gíʼmaa muñeumíjna̱ mu xúyáá rí najmiin má nuni xúgíʼ. Tséʼniuu má xú káʼnii xa̱bu̱ nindxulú, xúgiáanʼ gíʼmáánʼ manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ.

Apóstol Pablo na̱nguá ndiʼyoo rí gíʼdoo itháan numuu ki xóo eʼwíínʼ. (Atayáá kutriga̱ 6). *

6. Xó má eʼthí náa 1 Corintios 15:10, dí eʼsngúlúʼ xkridoo apóstol Pablo rá.

6 Guʼyáá xkridoo apóstol Pablo. Jeobá nijmiuu mu magruiga̱ congregación náa mbaʼa xuajen. Mbáa asndu nimbáa táʼni wéñuʼ rí xóo ikhaa niʼni náa najuiʼtáraʼa. Maski má xúʼko̱, Pablo na̱nguá ndiʼyoo rí ikhaa itháan najmaa ki xóo eʼwíínʼ, ikhaa ninindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ guabaaʼ índo̱ niʼthí: “Ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ bi̱ itháan chíʼgíʼ náa apóstol, ga̱jma̱a̱ rakáʼyoʼ magumbiʼyuuʼ apóstol, numuu rí nixkúún bi̱ kuwa náa congregación ndrígóo Dios” (1 Cor. 15:9). Nda̱wa̱á nisngájma kaʼwu rí ikhaa ninindxu̱u̱ bi̱ nimbájxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ Jeobá, i̱ndó numuu rí májánʼ wéñuʼ a̱jkiu̱u̱n Dios raʼkháa numuu rí ikhaa ninindxu̱u̱ kiejunʼ, ni má raʼkháa numuu rí mbaʼa dí niʼngo̱o̱ niʼni (atraxnuu 1 Corintios 15:10). * Gajkhun rí ikhaa nisngájma májánʼ rí ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ guabaaʼ índo̱ niʼnirámáʼ inún bi̱ corintios, maski ajndu ndiʼyoo rí tikhun dí ikhiin nitanumáá (2 Cor. 10:10).

Karl Klein ninindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ guabaaʼ, ninindxu̱u̱ Cuerpo Gobernante. (Atayáá kutriga̱ 7).

7. Xú káʼnii nisngájma rí ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ guabaaʼ mbáa ndxájulú bi̱ najmaʼniiʼ wéñuʼ rí mbiʼi xúgi̱ rá.

7 Mbaʼin a̱ngiu̱lú nixnúún tsiakii rí niraxnuu historia ndrígóo ndxájulú Karl Klein, bi̱ ninindxu̱u̱ Cuerpo Gobernante. Ikhí naʼthí rí ndxájulú Klein ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ guabaaʼ ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo rí niʼniuu gakhi̱i̱ ga̱jma̱a̱ náa rí tájmaa gáʼni náa mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ rí nixtáa. Guʼyáá tikhuu xkri̱da. Nákha tsiguʼ 1920, nigájnuu timbá miʼtsú gáʼtaraʼa mámbá guʼwá, ga̱jma̱a̱ niʼniuu gakhi̱i̱, ikha jngó niniñuuʼ raʼtáraʼa a̱jma̱ tsiguʼ. Ga̱jma̱a̱ índo̱ xtáa má rañajuunʼ náa Betel, nikiʼnáa kaʼyoo mbáa ndxájulú numuu rí nixnúu tikhuu xtágabu. Ma̱ngaa niʼniguabaminaʼ ga̱jma̱a̱ nixmiéjuunʼ nguáthá mba̱yu̱u̱ʼ mú tájyúuʼ má niʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n. Mú ma̱ngaa nixtáa gagi raʼni mbaʼa ñajuunʼ mitsaanʼ rí nikhánáa. Gajkhun má rí ndxájulú bugi̱ ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ guabaaʼ numuu rí ni̱jkha̱nú niʼthí pa̱jnu̱ rí tájmaa gáʼni. Mbaʼin a̱ngiu̱lú narmáʼáan a̱jkiu̱ún kuyáá ndxájulú Klein ga̱jma̱a̱ náa historia ndrígóo tarka’wumú’úun nditháan rí niʼni. *

NÁÁ NUMUU RÍ NDAYÓOʼ MANINDXU̱LÚʼ XA̱BU̱ GUABAAʼ RÁ.

8. Xú káʼnii embáyulú rí naʼthí náa 1 Pedro 5:6 rí manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ naniguuʼ Jeobá rá.

8 Rí itháan gíʼdoo numuu nindxu̱u̱ rí ndayóoʼ manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ numuu dí rúʼko̱ naniguuʼ Jeobá, apóstol Pedro nisngájma kaʼwu (atraxnuu 1 Pedro 5:6). * Nambánii ga̱jma̱a̱ rí naʼthí náa libro “Ven, sé mi seguidor” náa naʼthí: “Rí matanimbamínaʼ nindxu̱u̱ xóo mbá thana rí mbiiʼ wéñuʼ. Rígi̱ naʼni rí asndu mbáa xa̱bu̱ bi̱ najmañuu wéñuʼ xágiʼdoo nditháan numuu náa Dios. Jeobá najmiuu xa̱bu̱ guabaaʼ, maski má xa̱bu̱ nakujmaa dí ragíʼdoo numuu”. Ga̱jma̱a̱ naʼthí xóó: “Á mu nindxulú xa̱bu̱ guabaaʼ Jeobá maʼni numáaʼlu ga̱jma̱a̱ gagi”. * Nduʼyáá gajkhun rí nda̱a̱ i̱mba̱ rí itháán májánʼ ki xóo muʼni gági̱i̱ a̱jkiu̱u̱n Jeobá (Prov. 23:15).

9. Náá numuu rí xa̱bu̱ nandún makuwá gajmiún xa̱bu̱ guabiinʼ rá.

9 Ma̱ngaa rí manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ raʼkháa i̱ndó muʼni rí naniguuʼ Jeobá, ma̱ngaa muʼni rí makuwáanʼ májánʼ. Rúʼko̱ ma̱ngaa naʼni rí maxúmiin xa̱bu̱ náa ikháanʼlu. Mu ma̱ndoo mbuʼyáá ndíjkha dí narígá rígi̱, gundxaʼwamíjna̱ xú káʼnii xa̱bu̱ eyulú rí makuwáanʼ gajmiúlú (Mat. 7:12). Lá ragájkhun rí tsíyulú mambaxúlúʼ gajmiúlú bi̱ i̱ndó nandún rí maguma xóo eñún ikhiin ga̱jma̱a̱ nditháan tséniñamijna̱ rí marathu̱u̱n xáʼ. Mú nadxulú índo̱ kuwáanʼ gajmiúlú a̱ngiu̱lú bi̱ nakumu̱ún xóo eku̱mu̱lú ikháanʼ, bi̱ nandún kuyulú, bi̱ nagáwiinʼ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ guabiinʼ (1 Ped. 3:8). Gajkhun má, á mu xúʼko̱ eku̱mu̱lú, xúʼko̱ má eku̱mu̱ún a̱ngiu̱lú ma̱ngaa, á mu ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ guabaaʼ, a̱ngiu̱lú maʼndún makuwá ga̱jma̱á ni̱ndxu̱lú.

10. Náá numuu rí nambáyulú rí manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ índo̱ nuraʼníí xkujndu rá.

10 Rí manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ nambáyulú muraʼníí xkujndu rí mingíjyúuʼ. Mú nguáná nduʼyáá narígá dí raʼkhí. Asndu rey Salomón ndiʼyoo ma̱ngaa, ikhaa niʼthí: “Ndi̱ñu̱u̱n ñumbáá kudrámiúnʼ wáyú, mú príncipes nagún rajkúún xóo ñumbáá” (Ecl. 10:7). Nguáná tséjmaʼnuuʼ xa̱bu̱ bi̱ rígá rí najmañún nuni, ga̱jma̱a̱ nguáná itháan najmaʼnuuʼ bi̱ nda̱a̱ rí ejmañún muni. Mú Salomón nikro̱ʼo̱o̱ májánʼ rí itháan májánʼ maʼni xóo phú nindxu̱u̱ raʼkháa rí mbuʼyáá náa raʼkhí dí narígá (Ecl. 6:9). Á mu ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ guabaaʼ, xáʼniulu mingíjyúuʼ mbuʼyáá xó má kaʼnii kri̱ga̱ raʼkháa rí xóo nandulú ikháanʼ.

DÍ GÁNDOO MARIKHOO RÍ XÁNINDXU̱LÚ XA̱BU̱ GUABAAʼ RÁ.

Dí gándoo marikhoo rí xánindxu̱lú xa̱bu̱ guabaaʼ náa xígi̱ rá. (Atayáá kutriga̱ 11 ga̱jma̱a̱ 12). *

11. Xú káʼnii gíʼmaa muʼni índo̱ nundrígú xtágabu rá.

11 Tsejtsi mbiʼi nasmbujmuu inulú mbaʼa náa rí ma̱ndoo musngajmá á mu ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ guabaaʼ. Guʼyáá tikhuu. Índo̱ nuxnulú xtágabu. Gíʼmáanʼ marmáʼáan a̱jkiu̱lú rí á mu mbáa ndiyóoʼ mariyaʼ mbiʼi mu maxprígulú, mbáa numuu rí mba̱a̱ rí nikiéʼkulu. Mbáa ikhú, ikháanʼ xáʼndulú guʼdxawíín xtágabu rí gáxnulú. Ikhú rí ikháanʼ mbaʼyóoʼ rí manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ. Mbáa asndu muʼthá numáá bi̱ gáxnulú xtágabu. Mú á mu ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ guabaaʼ muʼgíʼ muriʼkumijnáaʼlu.

12. Xó má naʼthí náa Proverbios 27:5, 6, ndíjkha rí gíʼmáanʼ muxna̱a̱ núma̱aʼ índo̱ nakhánulú xtágabu rá. Arathá mbá xkri̱da.

12 Xa̱bu̱ bi̱ guabaaʼ naxnáa núma̱aʼ índo̱ nakhánáa xtágabu. Mbá xkri̱da: Gundxaʼwamíjna̱ rí kuwáanʼ náa Guʼwá Nagimbáanʼ ruʼtámíjná gajmiú a̱ngiu̱lú. Ikhú mbáa ndxájulú nandxaʼwáriñáanʼ mu̱ʼgua̱ kaníí ga̱jma̱a̱ naʼthúlú ngu̱ʼwáá rí kama xtóo yaja náa iñulú. Gajkhun má rí mati̱yu̱lú. Mú muxnáa núma̱aʼ rí niʼthúlú. Mbáa asndu maʼndulú rí mbáa maʼthúlú nákha wapháá. Ikháá má kayuuʼ gíʼmáanʼ muʼni índo̱ mbáa ndxájulú naʼnitsiakiminaʼ mu maxnúlú xtágabu índo̱ gáʼyulú. Xúʼyáá rí nindxu̱u̱ xóo bi̱ sia̱nʼ gajmiúlú o xóo mbáa bi̱ tsíyoo gáʼyulú, guʼyáá rí nindxu̱u̱ bi̱ nambájxulúʼ gajmiúlú ga̱jma̱a̱ bi̱ nandoo kaʼyulú (atraxnuu Proverbios 27:5, 6; * Gál. 4:16).

Náá numuu rí ndayóoʼ manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ índo̱ nundrigú mbá ñajunʼ eʼwíínʼ rá. (Atayáá kutriga̱ 13 ga̱jma̱a̱ 14). *

13. Xú káʼnii gusngajmá dí nindxulú xa̱bu̱ guabaaʼ índo̱ eʼwíínʼ a̱ngiu̱lú nundrigú mbá ñajunʼ rá.

13 Índo̱ eʼwíínʼ a̱ngiu̱lú nundrigú mbá ñajuunʼ. Mbáa bi̱ kayá edxu̱u̱ bi̱ mbiʼyuu Jason naʼthí: “Índo̱ nda̱yo̱o̱ rí eʼwíínʼ nakhánun ñajunʼ, nguáná naraximínáʼ ndíjkha rí tséxnuʼ ikhúún xá.” Lá nikumulú xígi̱ mbá miʼtsú ráʼ. Ikhí má nindxu̱u̱ rí muʼni xó má eʼngo̱o̱ mu muʼni itháan ñajuunʼ Jeobá (1 Tim. 3:1). Mú tsúma̱á gúʼni ga̱jma̱a̱ rí nundxa̱ʼwa̱míjna̱, numuu rí migamíi muʼni mbaʼumíjna̱ náa a̱jkiu̱lú. Mbá xkri̱da, mbáa ndxájulú ma̱ndoo maku̱mu̱u̱ rí i̱ndó ikhaa majmaa maʼni mbá ñajunʼ. O mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ ma̱ndoo maku̱mu̱u̱ rí ajmbio̱o̱ najmañuu itháan maʼni ñajunʼ ki xóo imba̱a̱ ndxájulú. Á mu dí gajkhun nindxulú xa̱bu̱ guabaaʼ, xundxa̱ʼwa̱míjna̱ nditháan xúʼko̱ kaʼnii.

14. Dí ejmañulú rí niʼni Moisés índo̱ eʼwíínʼ nindrígú ñajunʼ rá.

14 Guʼyáá xú kaʼnii niʼni Moisés índo̱ eʼwíínʼ nindrigú ñajunʼ ga̱jma̱a̱ dí gándoo gajmañulú. Ñajunʼ rí nigiʼdoo rí mbayá edxu̱u̱ náa xuajen Israel nigiʼdoo wéñuʼ numuu. Mú, xú káʼnii niʼni índo̱ Jeobá nixnúún xi̱ʼ kaʼwu eʼwíínʼ israelitas mu mumbáyii ga̱jma̱a̱ ñajunʼ rí nigiʼdoo xá. Ikhaa na̱nguá nixígúu (Núm. 11:24-29). Ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ guabaaʼ, niniñuʼ rí eʼwíínʼ mumbáyii munimbánii xkujndu náa xuajen (Éx. 18:13-24). Índo̱ nikúwá mbaʼin jueces, itháan nacha̱ embánuu mbaʼa xkujndu ga̱jma̱a̱ israelitas nánguá ndiyóoʼ magua̱ʼthíi̱n wéñuʼ. Moisés nixmiéjuunʼ itháán kaʼñúnʼ xa̱bu̱ xuajen ki xóo ñajunʼ rí nigiʼdoo. ¡Niniñuʼ mbá májánʼ xkri̱da náa ikháanʼlu! Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí á mu nandulú maguaʼdáá numulú náa Jeobá, gíʼdoo itháan numuu rí manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ raʼkháa dí majmañulúʼ wéñuʼ. Xó má eʼthí náa Salmo 138:6, “Jeobá itháan mba̱a̱, ikhaa ndaʼyoo xa̱bu̱ guabaaʼ”.

15. Ndiéjunʼ nixtiʼkhuu náa mbaʼin a̱ngiu̱lú rá.

15 Índo̱ naxtiʼkhuu xóo kuwáanʼ. Xíjkhoo má eʼni rí mbaʼin a̱ngiu̱lú bi̱ nikúwá ruñajunʼ mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ nixtiʼkhuu asignación ndrígu̱ún. Mbá xkri̱da, nákha tsiguʼ 2014 mbaʼin distrito ga̱jma̱a̱ guʼñu̱ún nithúún rí maxtiʼkhuu ñajunʼ rí kúwá runi. Ga̱jma̱a̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún circuito muniñaaʼ asignación ndrígu̱ún á mu ni̱jkha̱nú má 70 tsiguúnʼ. Ma̱ngaa a̱ngiu̱lú bi̱ guaʼdáá 80 o itháán tsiguúnʼ bi̱ nindxu̱ún Bi̱ nuriyaʼ awan náa eʼwíínʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ muniñaaʼ ñajunʼ rí kúwá runi. Ma̱ngaa tsiguʼ rí ninújngoo mbaʼin bi̱ kúwá náa Betel nijuiʼthún rí mani̱ndxu̱ún precursores. Eʼwíínʼ ndíyóóʼ muniñaaʼ ñajunʼ káxi̱ numuu rí naʼniún nandii, ndayóoʼ muñewu̱u̱n bi̱ kúwá náa guʼwún o ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ numuu.

16. Xú káʼnii nisngajma rí ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ guabiinʼ tikhuun a̱ngiu̱lú rá.

16 Mbaʼin a̱ngiu̱lú bugi̱ niʼniún gákhii índo̱ nixtiʼkhuu asignación ndrígu̱ún. Mbaʼin nikúwá ngíná numuu rí ndi̱yo̱o̱ muniñaaʼ ñajunʼ rí niguʼwún kuyáá ga̱jma̱a̱ náa nikúwá mba̱yu̱u̱ʼ ruñajunʼ. Mú nda̱wa̱á niguʼwún. Náá numuu rá. Numuu rí nandún kuyáá Jeobá. Ndiyáá májánʼ rí nixnaxímíjná muni ñajuunʼ Jeobá, raʼkháa ga̱jma̱a̱ numuu mbá asignación o xóo nagu mbiʼñún (Col. 3:23). Nadxúún wéñuʼ rí kúwá runi má xúʼko̱ ñajuunʼ Jeobá asndu xkáʼnii má asignación náa kúwá ruñajunʼ. A̱ngiu̱lú bugi̱ ‹nutháán Dios xúgíʼ rí naʼni maxmiéjunʼ› numuu rí nduyáá rí ikhaa naxmiéjuunʼ kaʼñúún (1 Ped. 5:6, 7).

17. Náá numuu rí nuxnáa núma̱aʼ rí Ajngá rawunʼ Dios naʼthúlú rí manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ rá.

17 Nuxnáalú wéñuʼ núma̱a̱ Ajngá rawunʼ Dios dí naʼthúlú rí manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ. Numuu dí rúʼko̱ nambáyulú má ikháanʼ ga̱jma̱a̱ nambáñun eʼwíínʼ. Númaa má cualidad rí mitsaanʼ rígi̱ nambáyulú muraʼníí xkujndu rí gakhi̱i̱ náa mbiʼi rí kuwáanʼlu ga̱jma̱a̱ naʼni rí muʼgua kanuu itháan mijngii náa Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí. Nadxulú wéñuʼ rí nduʼyáá dí Jeobá maski má ‹xtáa náa tsídánʼ ga̱jma̱a̱ náa rí mikaʼwu›, nandoo kaʼñún ga̱jma̱a̱ nangajo̱o̱ kaʼñún xa̱bi̱i̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ guabiinʼ (Is. 57:15).

AJMÚÚ 45 “Dí nandxa̱ʼwa̱mínáʼ náa a̱jkiu̱nʼ”

^ párr. 5 Rí ma̱nindxa̱a̱ʼ xa̱bu̱ guabaaʼ nindxu̱u̱ mbá cualidad rí itháan gíʼdoo numuu rí gíʼmaa muguaʼdáá bi̱ ni̱ndxu̱lú xa̱bi̱i̱ Dios. Mú, dí eyoo gáʼthúu̱n rí ma̱nindxa̱a̱ʼ xa̱bu̱ guabaaʼ rá. Náá numuu rí ndayóoʼ manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ rá. Dí gándoo marikhoo rí xánindxu̱lú xa̱bu̱ guabaaʼ rá. Náa artículo rígi̱ mbuʼyáá xóo gáxti̱ʼña̱a̱ graxe̱ rígi̱ rí phú gíʼdoo numuu.

^ párr. 6 1 Corintios 15:10: Numuu rí májánʼ wéñuʼ a̱jkiu̱u̱n Dios ikhúúnʼ má ni̱ndxu̱ʼ. Ga̱jma̱a̱ rí májánʼ wéñuʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ numuʼ táʼni ndíí, numuu rí niñajunʼ itháan ki xóo xúgínʼ ikhiin, mú raʼkháa ikhúúnʼ, nindxu̱u̱ rí májánʼ wéñuʼ a̱jkiu̱u̱n Dios dí rígá náa ikhúúnʼ.

^ párr. 7 Atayáá rí naʼthí náa “Jehová me ha tratado recompensadoramente”, rí nigájnuu náa La Atalaya 1 ñajunʼ gu̱nʼ marzo tsiguʼ 1985.

^ párr. 8 1 Pedro 5:6: Guni guabamijnála náa ñawúunʼ Dios, mu ikhaa makuxáanʼ índo̱ gáʼga̱nú mbiʼi;

^ párr. 12 Proverbios 27:5, 6: Itháan májánʼ rí muxpriguáʼ pa̱jnu̱ ki xóo muni nduwáanʼ rí nandún kuyaaʼ. Itháan májánʼ rí maʼnigawáanʼ ga̱jma̱a̱ rí maxpríguáaʼ bi̱ nambájxa̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ʼ ki xóo rí maxnáaʼ beso mbáa bi̱ sia̱nʼ ga̱jma̱a̱ʼ.

^ párr. 56 NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHU: Apóstol Pablo xtáa náa goʼwóo mbáa cristiano gajmíi̱n eʼwíínʼ a̱ngiu̱lú. Nasngájma rí tséʼnimbamínáʼ, naxtáa gajmii xúgíinʼ, asndu gajmii e̱ji̱n.

^ párr. 60 NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHU: Mbáa ndxájulú nikhi̱i̱ nagruigú rí mbáa bi̱ tikhu dxáma̱á maxnúu xtágabu rí na̱ʼkha̱ náa Biblia.

^ párr. 62 NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHU: Mbáa ndxájulú nikhi̱i̱ na̱nguá xígu̱u̱ rí mbáa dxámá gíʼdoo mbá ñajunʼ náa congregación.