Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 3

Xú káʼnii gándoo gúñewa̱a̱n a̱jkiu̱lú rá.

Xú káʼnii gándoo gúñewa̱a̱n a̱jkiu̱lú rá.

“A̱jkia̱nʼ gíʼdoo wéñuʼ numuu, atie̱wa̱a̱n wéñuʼ” (PROV. 4:23).

AJMÚÚ 36 Guñewa̱a̱n a̱jkiu̱lú

RÍ MUʼNIGAJMAA *

1-3. a) Náa numuu rí Jeobá nindoo kaʼyoo wéñuʼ Salomón, ga̱jma̱a̱ xú káʼnii niʼni tsajkurámáánʼ xá. b) Ndiéjunʼ graxe̱ guriʼña̱a̱ náa artículo rígi̱ rá.

SALOMÓN kaʼnííʼ dxámá nindxu̱u̱ índo̱ ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ rey náa Israel. Índo̱ nigíʼdu̱u̱ niʼtáñajunʼ, Jeobá niʼthúu̱n náa mbá xnuʼndaa: ‹Atanda̱ʼa̱a̱ rí nandaʼ maxnáʼ›. Salomón niriʼña rí nindxu̱u̱ mbáa dxámá bi̱ tséjmañuu, ikha jngó nindo̱ʼo̱o̱ ‹mbá a̱jkiu̱u̱n rí maʼnimbo̱o̱› (1 Rey. 3:5-10). Ajngáa rígi̱ nisngájma rí ikhaa táʼnimbamínáʼ. Ikha jngó tséʼniulú tsiánguá rí Jeobá nindoo kaʼyoo wéñuʼ (2 Sam. 12:24). Ra̱ʼkhá tháán niniguʼ wéñuʼ rí nindo̱ʼo̱o̱ Salomón, ikha jngó nixnúu ‹mbá a̱jkiu̱u̱n rí majmañuu ga̱jma̱a̱ rí makro̱ʼo̱o̱› (1 Rey. 3:12).

2 Índo̱ nixtáa jmbu, Salomón niguma tsajkurámaaʼ wéñuʼ. Nigiʼdoo mbá ñajunʼ kiejunʼ rí maʼni “guʼwá náa mayéʼga mbiʼyuu Jeobá Dios ndrígóo Israel” (1 Rey. 8:20). Ni̱jkhánú nijmaʼniiʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ numuu ku̱ma̱ rí Dios nixnúu. Ga̱jma̱a̱ ikhaa niʼnirámáʼ ajtsú libros rí na̱ʼkha̱ náa Biblia, mbáa rí ikhaa nindxu̱u̱ Proverbios.

3 Náa libro rígi̱, najuiʼthá ga̱jma̱a̱ numuu a̱jkiu̱lú itháan rí mbá cien nuthu. Mbá xkri̱da, náa Proverbios 4:23 naʼthí: “A̱jkia̱nʼ gíʼdoo wéñuʼ numuu, atie̱wa̱a̱n wéñuʼ”. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n ajngáa “a̱jkia̱nʼ” náa versículo rígi̱ rá. ikhaa guʼyáá náa artículo rígi̱. Ma̱ngaa muriʼña̱a̱ a̱jma̱ graxe̱ rí gíʼdoo wéñuʼ numuu: Xú káʼnii egíʼ maʼni gachúu a̱jkiu̱lú Satanás rá. Ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ gándoo gúʼni mu muñewa̱a̱n rá. Rí makru̱ʼu̱lú xóo extiʼña̱a̱ graxe̱ rígi̱ mambáyulúʼ muguajún jmbu náa Dios.

NDIÉJUNʼ EYOO GÁʼTHÚN “A̱JKIA̱Nʼ” RÁ.

4, 5. a) Xú káʼnii embáyulú náa Salmo 51:6 mu makru̱ʼu̱lú ndiéjunʼ eyoo gáʼthi ajngáa “a̱jkia̱nʼ” rá. b) Xú káʼnii gándoo gúʼni mbríguii rí muñewa̱a̱n rí xóo ni̱ndxu̱lú awúu̱n ga̱jma̱a̱ rí muñeumíjna̱ mu xáʼniulu nandii rá.

4 Náa Proverbios 4:23, najmaa ajngáa “a̱jkia̱nʼ” mu maʼthí ga̱jma̱a̱ numuu “dí rígá awúu̱n” (atraxnuu Salmo 51:6). * A̱jkiu̱lú nandoo gáʼthi rí nundxa̱ʼwáá edxu̱lúʼ, rí nakumulú, rí nandulú muʼni ga̱jma̱a̱ rí nagua̱ʼa̱ muʼni. Raʼkháa rí xóo kujmáanʼ mbájniin, nandoo gáʼthi rí xóo phú ni̱ndxu̱lú awúu̱n.

5 Rí muñewa̱a̱n rí xóo ni̱ndxu̱lú rí awúu̱n nindxu̱u̱ xóo rí muñeumíjna̱ mu xáʼniulu nandii. Mbá xkri̱da, á mu nandulú rí xáʼniulú nandii, gíʼmaa muphiʼtsu májánʼ ga̱jma̱a̱ rí xúniʼñáʼ ruʼni ejercicio. Xúʼko̱ ma kayuʼ, á mu nandulú mambaxúlúʼ májánʼ gajmiúlú Dios, gíʼmaa muguaʼdáá itháan fe ga̱jma̱a̱ muʼnimbánii rí kuwáanʼ rajmañulú ga̱jma̱a̱ muʼthúún eʼwíínʼ (Rom. 10:8-10; Sant. 2:26). Ma̱ngaa, náa inulú ma̱ndoo makujmaa rí tseʼniulú nandii, mú naʼniulú nandii. Ikhaa kayuʼ, ñajunʼ rí nuʼni náa Jeobá ma̱ndoo masngájma rí fe ndrígúlú nakuʼmaa gújkhuʼ, mú rí awúu̱n xtaa ra̱ja̱a̱ rí xkawiʼ (1 Cor. 10:12; Sant. 1:14, 15). Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí Satanás nandoo rí mundxaʼwamíjna̱ xóo ikhaa. Xú káʼnii eʼni mu makáguabaaʼ a̱jkiu̱lú, ga̱jma̱a̱ xú káʼnii gándoo guñeumíjna̱ rá.

XÚ KÁʼNII EGÍʼ MAʼNI SATANÁS MU MAʼNI GACHÚU A̱JKIU̱LÚ RÁ.

6. Ndiéjunʼ eyoo makhánúu Satanás, ga̱jma̱a̱ xú káʼnii egíʼ maʼni xáʼ.

6 Satanás i̱ndó nandxa̱ʼwáminaʼ ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa, ga̱jma̱a̱ tséʼnimbo̱o̱ xtángoo ndrígóo Jeobá ga̱jma̱a̱ nandoo mundxaʼwáá edxu̱lúʼ xóo rí naniguʼ ikhaa. Numuu rí na̱nguá xóo maʼnikháñulú, ikha jngó ndayáá i̱ʼwáʼ xóo rí maʼni. Mbá xkri̱da, Satanás najmiuu xa̱bu̱ bi̱ ikháá má niʼnii gachíin (1 Juan 5:19). Ikhaa nandoo rí makuwáanʼ gajmiúlú ikhiin “bi̱ nuni dí raʼkhí” o bi̱ muni gachíí xóo endxaʼwáá edxu̱lúʼ ga̱jma̱a̱ xóo rí eʼni (1 Cor. 15:33; nota). Tsáʼkhá rúʼko̱ niʼni maxpatríguii rey Salomón, bi̱ ninigúnʼ gajmíi̱n mbaʼin gu̱ʼu̱ bi̱ túyamajkuíí Dios. Ikhiin niʼni rí “mañúú mañúú” marajñuʼ “a̱jkiu̱u̱n” náa Jeobá (1 Rey. 11:3).

Xú káʼnii gándoo guñewa̱a̱n a̱jkiu̱lú índo̱ Satanás nagíʼ maʼni gachúu edxu̱lúʼ rá. (Atayáá kutriga̱ 7). *

7. a) Ndiéjunʼ ejmuu Satanás mu magiwa̱nʼ ku̱ma̱ ndrígóo náa edxu̱lúʼ rá. b) Ndíjkha jngó rí gíʼmaa muñeumíjna̱ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱ rá.

7 Satanás najmuu películas ga̱jma̱a̱ rí nagájnuu náa televisión mu magíwanʼ ku̱ma̱ ndrígóo náa edxu̱lúʼ. Ikhaa ndaʼyoo rí historias raʼkháa i̱ndó naʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú; nariʼkhuu xóo endxaʼwáá edxu̱lúʼ, xóo ekumulú ga̱jma̱a̱ rí nuʼni. Jesús nijmuu xkri̱da mu maʼsngáa ga̱jma̱a̱ numuu samaritano ga̱jma̱a̱ náa dxámá bi̱ nitanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n (Mat. 13:34; Luc. 10:29-37; 15:11-32). Mangiin, xa̱bu̱ bi̱ nundxaʼwamíjná xóo Satanás ma̱ndoo majmúún historias mu muni gacháanʼ. Ikha jngó gíʼmaa muñeumíjna̱ wéñuʼ. Gajkhun má dí rígá películas ga̱jma̱a̱ programas rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ rí maʼsngúlú rí xáʼni gáʼchú edxu̱lúʼ. Ikha jngó gíʼmaa muríyaʼ mbáa awáán májánʼ mu mbuʼyáá. Índo̱ guraʼwíí rí mbuʼyáá, guraximíjna̱: “Lá xtáa raʼsngóoʼ programa o película rígi̱ manigu̱ʼ ma̱ni̱ dí xkawiiʼ ráʼ.” (Gál. 5:19-21; Efes. 2:1-3.) Á mu nduʼyáá rí nundxa̱ʼwa̱míjna̱ xóo Satanás, guʼni tsíngumíjná náa ikhaa asndu xóo rí muñeumíjna̱ náa mbá nandii rí nindxu̱u̱ mbiiʼ wéñuʼ.

8. Xú káʼnii gándoo xa̱bu̱ guanii gumbáñuun e̱jñún mu muñewa̱a̱n a̱jkiu̱ún xá.

8 Ikháanʼ xa̱bu̱ guanii, ndayóoʼ muñewu̱u̱n májánʼ e̱jña̱la numuu rí Satanás nagíʼ maʼni gachúu a̱jkiu̱ún. Ikháán nuni tsiakimíjna̱ rí e̱jña̱la xáʼniun nandii. Mbá xkri̱da, nuni kaʼwi̱i̱ májánʼ guʼwála ga̱jma̱a̱ nuxidíí xúgíʼ rí gamíi maʼniún ga̱jma̱a̱ nandii. Xúʼko̱ má kayuʼ, gíʼmaa muñewu̱u̱n e̱jña̱la náa películas, programas ndrígóo televisión, videojuegos ga̱jma̱a̱ náa Internet rí ma̱ndoo maʼni gachíin ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ ndrígóo Satanás. Jeobá nixnála ñajunʼ rígi̱ rí muñewu̱u̱n e̱jña̱la mu ikhiin ma̱ndoo mambaxúún májánʼ gajmiún Dios (Prov. 1:8; Efes. 6:1, 4). Ikha jngó, xámiñalaʼ rí muthu̱u̱n xtángoo rí na̱ʼkha̱ náa Biblia e̱jña̱la. Guthu̱u̱n e̱jña̱la rí ma̱ndoo o rí xándoo mbuyáá, ga̱jma̱a̱ gumbáñun mu muraʼwi̱i̱ májánʼ rí muni̱ (Mat. 5:37). Índo̱ ikhiin gágun ranuu, gusngúún muraʼwi̱i̱ dí nindxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ xó má eʼthí náa xtángoo ndrígóo Dios (Heb. 5:14). Ga̱jma̱a̱ garmáʼáan a̱jkia̱la rí e̱jña̱la majmañún wéñuʼ ga̱jma̱a̱ rí ikháanʼ gúthu̱u̱n, mú itháan rí ikháanʼ gúnila (Deut. 6:6, 7; Rom. 2:21).

9. Ndiéjunʼ ku̱ma̱ ejmuu Satanás ga̱jma̱a̱ náa numuu rí migamíi wéñuʼ rá.

9 Satanás ma̱ngaa nagíʼ maʼni gachúu a̱jkiu̱lú índo̱ naʼni rí muʼnimbulúʼ náa ku̱ma̱ ndrígu̱ún xa̱bu̱ numbaaʼ raʼkháa náa ku̱ma̱ ndrígóo Dios (Col. 2:8). Mbá xkri̱da, naʼni mbuʼyáá rí itháan gíʼdoo numuu rí maguaʼdáá wéñuʼ. Ndíjkha jngó gamíi ku̱ma̱ rígi̱ rá. Numuu, rí xa̱bu̱ nundxa̱ʼwa̱míjna̱ rí itháan májánʼ nindxu̱u̱ rí muda̱ʼ itháan mbújkha̱a̱, rí asndu na̱nguá exmiéjunʼ á mu naʼniún nandii, o muñewu̱u̱n bi̱ kuwa náa guʼwún ga̱jma̱a̱ rí mambaxúún gajmiún Dios (1 Tim. 6:10). Ra̱ʼkhá tháán exnáa núma̱aʼ rí Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí naʼsngúlúʼ rí xúʼyáaʼ wéñuʼ mbújkha̱a̱ (Ecl. 7:12; Luc. 12:15).

XÚ KÁʼNII GUÑEWA̱A̱N A̱JKIU̱LÚ RÁ.

Xó má bi̱ nuyejngoo ga̱jma̱a̱ bi̱ nuñewa̱a̱n xkrugua bi̱ nikuwa nákha wajyúúʼ, gíʼmaa muyejngomijná má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ guʼgíʼ muraʼwíí rí muʼni mú muʼnigaʼduunʼ ku̱ma̱ dí ra̱májánʼ mú xáto̱ʼo̱o̱ náa a̱jkiu̱lú. (Atayáá kutriga̱ 10 ga̱jma̱a̱ 11). *

10, 11. a) Mu muñeumíjna̱, ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni rá. b) Ndiéjunʼ eni bi̱ nuyejngoo nákha wajyúúʼ, ga̱jma̱a̱ xú káʼnii ku̱ma̱ ndrígúlú ma̱ndoo maʼni xóo mbáa bi̱ nayejngoo rá.

10 Mu muñewa̱a̱n a̱jkiu̱lú, gíʼmaa mbuʼyáá ndiéjunʼ rí nindxu̱u̱ gamíi ga̱jma̱a̱ mbuʼyáá nacha̱ ndiéjunʼ guʼni. Ajngáa rí na̱ʼkha̱ náa Proverbios 4:23 naʼni marmáʼáan a̱jkiu̱lú xa̱bu̱ bi̱ nuyejngoo bi̱ nikuwa nákha nixtáa rey Salomón. Ikhiin nuyejngoo náa xtátsí ndrígóo xuajen, á mu nduyáá gamíi, ikhú nundxa̱ʼwa̱. Xkri̱da rígi̱ nambáyulúʼ makru̱ʼu̱lú ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni mu Satanás xáʼni gachúu edxu̱lúʼ.

11 Nákha wajyúúʼ, xa̱bu̱ bi̱ nuyejngoo nuñajunʼ mbóó gajmiún bi̱ nuñewa̱a̱n xkrugua ndrígóo xuajen (2 Sam. 18:24-26). Nduyáá á mu xkrugua kúgoo índo̱ ga̱ʼkha̱ mbáa xa̱bu̱ sia̱nʼ (Neh. 7:1-3). Ku̱ma̱ ndrígúlú rí nijuiʼsngáá ga̱jma̱a̱ Biblia * ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱ xóo mbáa bi̱ nayejngoo. Xú káʼnii rá. Mandxa̱ʼwá índo̱ Satanás gágíiʼ maʼni gachúu a̱jkiu̱lú, xóo muʼthá, índo̱ gágíʼ mariʼkhuu xóo endxaʼwáá edxu̱lúʼ, rí nakumulú, rí nandulú muʼni o rí nagua̱ʼa̱ muʼni. Índo̱ ku̱ma̱ ndrígúlú gáʼthulúʼ, gíʼmaa muʼdxawíín, xóo muʼthá, muruguáá xkrugua mu xáto̱ʼo̱o̱ Satanás.

12, 13. Ndiéjunʼ tsáʼkhá gáʼni rí maxpátriguáanʼ, mu ndiéjunʼ gándoo muʼni rá.

12 Guʼyáá mbá xkri̱da rí xú káʼnii gaʼndoo guñeumíjna̱ náa ku̱ma̱ ndrígóo Satanás. Jeobá naʼsngúlú dí náa ikháanʼ ragíʼmaa muʼthá ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá rí náa nubúunʼ xa̱bu̱ o mbá rí xkawiiʼ wéñuʼ (Efes. 5:3). Mú, ndiéjunʼ gúʼni á mu bi̱ nuñajunʼ gajmiúlú o bi̱ nuʼnigajmaa gajmiúlú náa escuela nugi̱ʼdi̱i̱ nuthi ga̱jma̱a̱ mbá rí xkawiiʼ wéñuʼ rá. Nduʼyáá rí gíʼmaa muʼni gaʼduunʼ “dí xkawiʼ ga̱jma̱a̱ rí nagua̱ʼa̱ muʼni” (Tito 2:12). Mbáa ku̱ma̱ ndrígúlú magíʼdu̱u̱ mandxa̱ʼwá (Rom. 2:15). Ndiéjunʼ gúʼni rá. Lá muʼdxawíín rí gáʼthulúʼ bi̱ nayejngoo, xóo muʼthá muruguáá xkrugua ráʼ. Mbáa maʼndulú muʼdxawíín rí nutamijná o mbuʼyáá xtiʼkhu rí kuwa ruyáá. Mú rí phú gíʼmaa muʼni, muriʼkhuíí rí nuʼtámíjná o mu̱ʼgua̱ i̱mba̱ níʼkhá.

13 Ndayóoʼ tsiakii mu maʼngulú muʼni gaʼduunʼ dí xkawiiʼ rí nutsudáán muʼni bi̱ nambáxulúʼ gajmiúlú o mundxaʼwáá edxu̱lúʼ dí ra̱májánʼ. Nduʼyáá májánʼ rí Jeobá ndaʼyoo xúgíʼ tsiakii rí nuʼni ga̱jma̱a̱ rí ikhaa má gaxnúlúʼ tsiakii ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ mu muʼni gaʼduunʼ (2 Crón. 16:9; Is. 40:29; Sant. 1:5). Ndiéjunʼ gándoo muʼni mu muñewa̱a̱n a̱jkiu̱lú rá.

GUYEJNGOO MÁ XÚʼKO̱

14, 15. a) Ndiéjunʼ rí guniʼñáʼ mato̱ʼo̱o̱ náa a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ xú káʼnii guʼni rá. b) Xú káʼnii gambáyulú Proverbios 4:20-22 á mu nuʼnigajmaa májánʼ Biblia rá. (Atayáá ma̱ngaa náa kúgumaʼá “Xú káʼnii gándoo gundxaʼwamíjna̱ rá.”)

14 Mu muñewa̱a̱n a̱jkiu̱lú, raʼkháa i̱ndó muruguáá mu xáto̱ʼo̱o̱ dí ra̱májánʼ, ma̱ngaa gíʼmaa mumbáʼtaa mu mato̱ʼo̱o̱ rí májánʼ. Gundxaʼwamíjna̱ mbu̱júu̱ ga̱jma̱a̱ numuu xuajen rí kúguamáʼa̱ ga̱jma̱a̱ xtátsí. Bi̱ nañewu̱u̱n xuajen narugoo xkrugua mu xáto̱ʼo̱o̱ xa̱bu̱ sia̱nʼ. Mú nguáná nambáʼtoo mu mato̱ʼo̱o̱ ganitsu o i̱ʼwáʼ rí ndayóoʼ. Á mu tseni xúʼko̱, xa̱bu̱ bi̱ kuwa ikhí makhañún ga̱jma̱a̱ ewiʼ. Ikháá má kayuʼ, gíʼmaa mumbáʼtaa a̱jkiu̱lú mu mato̱ʼo̱o̱ kiʼsngáa ndrígóo Jeobá.

15 Náa Biblia na̱ʼkha̱ ku̱ma̱ ndrígóo Dios. Ikha jngó, índo̱ guraxnuu, guniʼñáʼ maxná ikhulú rí xóo mundxaʼwamíjna̱, rí nakumulú ga̱jma̱a̱ rí nuʼni. Mu mambáyulúʼ rí muraxnuu náa Biblia, gíʼmaa muʼni a̱jma̱ enii rígi̱. Timbá, gíʼmaa muʼtájkáan. Mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ naʼthí: “Nákha xóó tséguxnuu Biblia, na̱ndo̱ʼo̱o̱ Jeobá rí mambáyuʼ mba̱yo̱o̱ ‹rí mitsaan wéñuʼ› rí na̱ʼkha̱ náa Ajngá rawunʼ” (Sal. 119:18). Rí maʼni a̱jma̱ enii nindxu̱u̱ rí mundxaʼwamíjna̱ rí nuraxnuu. Índo̱ nuʼni xúgíʼ rígi̱, Ajngá rawunʼ Dios najngúun asndu náa awúu̱n a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ na̱jkuáʼnu nandulúʼ kuʼyáá wéñuʼ xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá (atraxnuu Proverbios 4:20-22; * Sal. 119:97).

16. Xú káʼnii embáyulú índo̱ nduʼyáá canal JW Broadcasting rá. Araxná mbá xkri̱da.

16 Imbo̱o̱ rí xóo muniʼñáʼ rí ku̱ma̱ ndrígóo Dios maxná ikhulú nindxu̱u̱ rí mbuʼyáá xúgíʼ dí rígá náa canal JW Broadcasting®. Mbáa ndxájulú ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ naʼthí: “Programas rí nagájnuu mámbá gu̱nʼ nindxu̱u̱ rí xóo niriʼña̱a̱ Jeobá. Naxnúxu tsiakii índo̱ kuwáanʼxu gíná o ndajkuáanʼ. Ga̱jma̱a̱ nuríguxu ajmúú xúgíʼ mbiʼi náa guʼwúxu: Índo̱ kúwáanʼxu runi májánʼ ganitsu, ga̱jma̱a̱ índo̱ nuni kaʼwi̱i̱ guʼwúxu o nawánxu té”. Programas rígi̱ nambáyulúʼ mu muñewa̱a̱n a̱jkiu̱lúʼ. Naʼsngúlú mundxaʼwamíjna̱ xóo endxa̱ʼo̱o̱ edxu̱u̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ muʼni gaʼduunʼ ku̱ma̱ ndrígóo Satanás.

17, 18. a) Xó ma eʼthí 1 Reyes 8:61, ndiéjunʼ erígá índo̱ nuʼnimbánii kiʼsngáa ndrígóo Jeobá rá. b) Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ xkri̱da ndrígóo Rey Ezequías rá. c) Rí niʼtájkáan David náa Jeobá xóo má eʼthí náa Salmo 139:23, 24, ndiéjunʼ gándoo gúnda̱ʼa̱ índo̱ nuʼtájkáan rá.

17 Mámbá índo̱ nduʼyáá rí nambáyulúʼ índo̱ nuʼni rí jmbu, fe ndrígúlú naʼni itháan gújkhuʼ (Sant. 1:2, 3). Nakuwáanʼ májánʼ índo̱ nuʼni rí Jeobá maʼdxuu kaʼyulúʼ asndu naʼthí rí ni̱ndxu̱lú e̱ji̱nʼ, ga̱jma̱a̱ rí nandulú muʼni naʼnii itháan mba̱a̱ (Prov. 27:11). Mámbá tsáʼkhá rí nuraʼníí nindxu̱u̱ mbá rí xóo nusngájma rí a̱jkiu̱lú nindxu̱u̱ káxi̱ (Sal. 119:113). Nandulú kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ náa xtángoo ndrígóo ma̱ngaa nandulú muʼni rí nandoo ikhaa (atraxnuu 1 Reyes 8:61). *

18 Xúgiáanʼ nakiéʼkulu numuu rí ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá. Índo̱ gárígá rúʼko̱, garmáʼáan a̱jkiu̱lú kuʼyáá xkri̱da ndrígóo rey Ezequías. Ikhaa nikiéʼkúun mu nitanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nigíiʼ niʼni má xúʼko̱ ñajunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ “mbá a̱jkiu̱nʼ káxi̱” (Is. 38:3-6; 2 Crón. 29:1, 2; 32:25, 26). Ikha jngó guʼni gaʼduunʼ ku̱ma̱ ndrígóo Satanás mu xáʼni gachúu edxu̱lúʼ. Gunda̱ʼa̱a̱ Jeobá rí mambáyulúʼ muguaʼdáá ‹mbá a̱jkiu̱lúʼ rí naʼnimbo̱o̱› (1 Rey. 3:9; atraxnuu Salmo 139:23, 24). * Maʼngulú muguajún jmbu náa Jeobá á mu nuñewa̱a̱n a̱jkiu̱lú.

AJMÚÚ 54 “Rígi̱ nindxu̱u̱ kamba̱a̱”

^ párr. 5 Satanás nagíʼ tsáʼkhá mu marájñulú náa Jeobá. Lá muʼniñámíjná maʼni nduwánʼ o muguajún jmbu dxe̱ʼ. Rígi̱ tsíyoo gáʼthi nguáthá mba̱a̱ nindxu̱u̱ tsáʼkhá, nandoo gáʼthi xú káʼnii guñewa̱a̱n a̱jkiu̱lú. Ndiéjunʼ eyulú gúʼthá gi̱i̱ índo̱ nuʼthá ga̱jma̱a̱ numuu a̱jkiu̱lú rá. Xú káʼnii eʼni Satanás mu maʼni gacháanʼ rá. Ga̱jma̱a̱ xú káʼnii gándoo guñewa̱a̱n rá. Náa artículo rígi̱ mariʼña̱a̱ ajtsú graxe̱ rí itháan gíʼdoo numuu.

^ párr. 4 Salmo 51:6: “¡Atayáá! Nanigua̱ʼ wéñuʼ rí gajkhun dí rígá awúu̱n; arasngáá a̱jkiu̱nʼ ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ rí gajkhun”.

^ párr. 11 KU̱MA̱ RÍ GÍʼDOO NUMUU: Náa Biblia naxná mbiʼyuu ‹ku̱ma̱› rí Dios naxnúlú mu mbuʼyáá rí nundxa̱ʼwa̱míjna̱, rí nakumulú ga̱jma̱a̱ rí nuʼni, ga̱jma̱a̱ ikháanʼ má gúʼyáá á mu rí nuʼni nindxu̱u̱ májánʼ o ra̱májánʼ (Rom. 2:15; 9:1). Ku̱ma̱ rí najuiʼsngáá ga̱jma̱a̱ Biblia nindxu̱u̱ ikha ndrígóo Jeobá, dí rígá náa Ajngáa rawunʼ, mu mbuʼyáá ndiéjunʼ endxaʼwamíjna̱, dí nuʼni o rí nuʼthá nindxu̱u̱ májánʼ o ra̱májánʼ.

^ párr. 15 Proverbios 4:20-22: “A̱ʼdióʼ, atadxawíín ajngóoʼ. Atadxawíín rí natha̱nʼ. Xátatsiʼñáʼ ratayáá. Atiéxi̱i̱ náa awúu̱n a̱jkia̱nʼ. Bi̱ naʼngu̱u̱n nuxkamaa nindxu̱u̱ vida náa ikhiin ga̱jma̱a̱ nakuwa májánʼ”.

^ párr. 17 1 Reyes 8:61: “Ga̱jma̱a̱ a̱jkia̱la ikháanʼ gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ káxi̱ náa Jeobá bi̱ nindxu̱u̱ Dios ndrígúlú, gangruigala náa xtangoo ndrígóo ga̱jma̱a̱ gunimbánii xtangoo ndrígóo”.

^ párr. 18 Salmo 139:23, 24: “Atayáaʼ náa ikhúúnʼ, oh Dios, ga̱jma̱a̱ atayáá xú káʼnii nindxu̱u̱ a̱jkiu̱nʼ. Atayáaʼ náa ikhúúnʼ ga̱jma̱a̱ atayáá xú káʼnii endxa̱ʼwáminaʼ ma̱ngaa rí naʼni maxmiéjunʼ, ga̱jma̱a̱ atayáá á mu rígá náa ikhúúnʼ mbá dí ra̱májánʼ. Ga̱jma̱a̱ araxnúʼ ikha náa kamba̱a̱ rí maxtáá kámuu mbiʼi”.

^ párr. 60 NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHU: Mbáa ndxájulú bi̱ nijngúun má iyááʼ xtáa raʼyoo náa televisión mbá xtiʼkhu xkawiʼ ga̱jma̱a̱ ndayóoʼ maraʼwíí ndiéjunʼ gáʼni.

^ párr. 62 NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHU: Índo̱ ndaʼyoo gamíi, bi̱ nayejngoo nandxaʼwá nacha̱. Bi̱ nuñewa̱a̱n xkrugua ndrígóo xuajen nuruguáá mbá nacha̱.