Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

HISTORIA NDRÍGÓO XA̱BU̱

Jeobá niʼni tsajkurámúúʼ wéñuʼ itháan ki xóo rí nindxaʼwáminaʼ

Jeobá niʼni tsajkurámúúʼ wéñuʼ itháan ki xóo rí nindxaʼwáminaʼ

NDI̱YO̱O̱ má rí ndayóoʼ mani̱ndxu̱ʼ precursor, mú naraximinaʼ má xúʼko̱ á mu gajkhun rí manindxa̱ʼ precursor nindxu̱u̱ mitsaanʼ wéñuʼ. Naniguʼ ñajunʼ ndrígóʼ. Ni̱ndxu̱ʼ bi̱ ndaʼyoo xú káʼnii na̱jkha̱ ki̱ʼda̱ ganitsu náa Alemania asndu náa xuajen mitsinguánʼ wéñuʼ dí rígá náa África, xóo Dar rí nindxu̱u̱ Salaam, Elisabethville ga̱jma̱a̱ Asmara. Ni tándxaʼwamínáʼ á mu mbóʼ mbiʼi mani káxi̱ ñajuunʼ Jeobá náa xuajen rúʼko̱ rí kaʼyoo África.

Índo̱ nigíʼdu̱u̱ ninindxu̱ʼ precursor, ikhú ndi̱yo̱o̱ rí nimbaʼtoo asndu xóo mbá xkrugua náa niguma tsajkurámúúʼ wéñuuʼ rí asndu ikhúún tágúʼtúun (Efes. 3:20). Mú ndiéjunʼ nirígá rá. Magíʼdu̱u̱ matha xóo phú nixtáá.

Nixtáa nákha tsíguʼ 1939 náa Berlín (Alemania), nguáthá igu̱nʼ nda̱wa̱á rí nigi̱ʼdu̱u̱ rí maʼni A̱jma̱ Guerra Mundial. Índo̱ ni̱jkha̱ rajxoo xkujndu, nákha 1945, náa Berlín avión nisngutígú bomba ga̱jma̱a̱ tikhu nijngutiga̱ náa mijngii kuwáanʼxu. Mú ikhúún gajmínʼ bi̱ kúwi̱i̱n náa goʼwóʼ niʼngo̱o̱ nijkuánuxu náa nindoo nikáwáanʼxu. Mu makuwáanʼxu itháan májánʼ, ni̱jkuáxu gakuwáanʼ náa Erfurt, náa xuajen rúʼko̱ ikhí nigumaa ru̱dúʼ.

Gajmínʼ aniu̱ʼ ga̱jma̱a̱ giʼtioʼ náa Alemania (itháan mbayáa tsiguʼ 1950).

Ru̱dúʼ ndiyáʼ má xúʼko̱ rí gajkhun. Niguxnuu xúgíʼ rí nini filósofos ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo xóo eni mbaʼa religión, mú ndiʼyoo dí rígi̱ na̱nguá nindxu̱u̱ rí gajkhun. Nákha tsíguʼ 1948, a̱jmi̱i̱n xa̱bi̱i̱ Jeobá nigún náa guʼwúxu. Ru̱dúʼ niʼthún rí manújngún ga̱jma̱a̱ niʼniún mbaʼa graxe̱. Mbá hora nda̱wa̱á, ru̱dúʼ niʼthúnʼ ikhúún gajmuʼ giʼtioʼ: “¡Nixkamaa rí gajkhun rá!” Ikhú má nigíʼdi̱i̱ ni̱jkuáxu reunión náa Erfurt.

Nákha 1950, nitangáanʼxu̱ náa Berlín ga̱jma̱a̱ nigíʼdi̱i̱ ni̱jkuáxu reunión náa congregación Berlín-Kreuzberg. Índo̱ ni̱jkuá gakúwáanʼxu náa i̱mba̱ xuajen, ni̱jkuáxu náa congregación Berlín-Tempelhof. Tsíguʼ nda̱wa̱á ru̱dúʼ nijngúun iyááʼ. Mú ikhúún xóó, numuu dí rígá xóó dí narikoʼ.

XÓO NINIʼÑÚU̱Nʼ RÍ NAMÍÑÚʼ

Tándoo gáni wéñuʼ náa ñajunʼ Jeobá numuu rí namíñúʼ wéñuʼ. Maski ajndu nagájnuʼ gátaráʼa, mú a̱jma̱ tsiguʼ rí nigájnuʼ táʼngo̱o̱ a̱jkiu̱nʼ gáthúu̱n nimbáa. Mú xúgíʼ rígi̱ nixtiʼkhuu índo̱ nixtáá gajmínʼ a̱ngiu̱lú bi̱ nisngajma rí támiñuun ga̱jma̱a̱ niguájun jmbu náa Jeobá. Tikhun nikuwa náa campos de concentración nazis o náa guʼwá e̱jua̱nʼ ndrígóo Alemania oriental. Eʼwíínʼ ninigínamíjná ga̱jma̱a̱ asndu gamíi maxtugui̱i̱n índo̱ ninújngún kudúún nguʼwáá i̱yi̱i̱ʼ ndrígúlú náa Alemania oriental. Xkri̱da ndrígu̱ún nimbáyuʼ wéñuʼ. Ikhú nindxa̱ʼwa̱mínáʼ, á mu ikhiin ninigínámíjná ga̱jma̱a̱ asndu nigíʼ makhañún numuu rí nini ñajuunʼ Jeobá ma̱ngaa rí mumbañún a̱ngiu̱lú, ikhúún i̱ndó ndayóoʼ manimínaʼ rí xámiñuʼ mathu̱u̱n xa̱bu̱.

Nigíʼdu̱u̱ ninimbátiga gamíi índo̱ niyambáá náa mbá campaña kiejunʼ rí xóo miʼtáraʼa nákha tsiguʼ 1955. Náa mbá carta rí ni̱ʼkha̱ náa Informador, * ndxájulú Nathan Knorr niʼthí dí rúʼko̱ nindxu̱u̱ campañas rí itháán mba̱a̱ rí niʼni xuajñu Dios. Ma̱ngaa niʼthí rí, á mu xúgíinʼ publicadores guyambáá, “maguaʼdáá mbá gu̱nʼ mitsaanʼ wéñuʼ rí muʼtáraʼa rí nákha ginii tárígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ”. Ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má nirígá. Nda̱wa̱á, nixnaxí vida ndrígóʼ náa Jeobá ga̱jma̱a̱ nákha 1956 nijngúnʼ iyááʼ gajmuʼ anu̱ʼ ma̱ngaa giʼtioʼ. Mú nda̱wa̱á ndiyóoʼ maraʼwíí imbo̱ʼ rí mani.

Mba̱yu̱ʼ tsiguʼ, ndi̱yo̱o̱ má rí mani̱ndxu̱ʼ precursor nindxu̱u̱ rí itháan májánʼ. Mú, nitha rí mani̱ndxu̱ʼ itháan nda̱wa̱á. Ginii niraʼwíí rí manigajmaa náa Berlín xóo magujua. Nda̱wa̱á rí mañejunʼ nguáthá tsiguʼ mu majmañuʼ mani itháan ñajunʼ rí ninigajmaa. Ikha jngó nákha 1961 nigruigú mbá ñajunʼ rí nixnaro̱ʼo̱ náa Hamburgo, xuajen rí itháan mba̱a̱ rí gíʼ náa rawuunʼ lamáa ndrígóo Alemania. Rí nañejunʼ xúgíʼ mbiʼi, rúʼko̱ niʼni rí maniʼñúunʼ rani̱ ñajuunʼ Jeobá. Ndiéjunʼ gáni rá.

Naxnáa núma̱aʼ Jeobá numuu rí niʼni dí tikhun a̱ngiu̱lú bi̱ májaanʼ a̱jkiu̱ún muni mba̱yo̱o̱ rí ñajuunʼ Jeobá ndayóoʼ muʼni ginii. Mbaʼin bi̱ nambáxuʼ gajmínʼ ninindxu̱ún precursores nigi̱ʼ mbá májánʼ xkri̱da náa ikhúún. Ma̱ngaa, ndxájulú Erich Mundt, bi̱ nixtáa náa campo de concentración, nixnúʼ tsiakii mu maku̱mu̱ʼ ka̱yo̱o̱ Jeobá. Niʼthún rí a̱ngiu̱lú bi̱ nikumúnʼ kuyamijná i̱ndó ikhiin, nikánájkúnʼ índo̱ ninújngoo mbiʼi. Mú, bi̱ nikumu̱ún kuyáá Jeobá niguájun gújkhuʼ má xúʼko̱, ga̱jma̱a̱ ikhiin nini rí congregación mawiji̱ gújkhuʼ.

Índo̱ nigíʼdu̱u̱ ninindxu̱ʼ precursor (1963).

Ma̱ngaa, ndxájulú Martin Poetzinger, bi̱ ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ Cuerpo Gobernante, nixnúún má xúʼko̱ tsiakii a̱ngiu̱lú ga̱jma̱a̱ niʼthún: “Rí gíʼdoo itháan numuu rí guaʼdáá nindxu̱u̱ rí tsémiñulu”. Índo̱ nindxa̱ʼwa̱mínáʼ náa ajngáa rígi̱, ikhú niniʼñúunʼ ñajunʼ ndrígóʼ ga̱jma̱a̱ nigíʼdu̱u̱ ninindxu̱ʼ precursor nákha junio tsíguʼ 1963. Ninindxu̱u̱ mbá rí itháán májánʼ rí niraʼwíí mani. A̱jma̱ igu̱nʼ nda̱wa̱á, índo̱ inu xtáá raʼyáʼ i̱mba̱ ñajunʼ rí mani, nithu̱nʼ rí mayambáá xóo precursor especial. Ga̱jma̱a̱, a̱jma̱ tsiguʼ nda̱wa̱á, nigruigú invitación rí maxtáá náa clase 44 ndrígóo Galaad. Jeobá niʼni tsajkurámúúʼ itháan ki xóo rí nigúʼthúun.

NAJMAÑUʼ MBÁ RÍ GÍʼDOO NUMUU NÁA GALAAD

Tikhu rí nijmañuʼ dí nirkawoo asndu náa a̱jkiu̱nʼ, nindxu̱u̱ rí niʼthí ndxájulú Nathan Knorr ga̱jma̱a̱ Lyman Swingle, rí xáʼyooʼ makanájkulú náa nuxuʼmáánʼ mu̱ʼgua̱. Ikhiin nixnuxu tsiakii rí maʼngu̱xu̱ maski ajndu narígá gaʼkhu. Ndxájulú Knorr niʼtuxu: “Ndiéjunʼ rí itháan gáʼyóʼ maxmiéjuanʼla rá. Rí tsaga, exu̱nʼ o tsingíná ráʼ. O mbu̱ya̱a̱ dí rígá ga̱jma̱a̱ a̱ngiu̱lú dxe̱ʼ. Na̱nguá, rí gíʼmaa muni, gaxmiéjuanʼla ku̱ñu̱u̱n xa̱bu̱”. Mbóʼ mbiʼi, ndxájulú Swingle xtáa raʼthí náá numuu rí tikhun a̱ngiu̱lú tséjyúuʼ ekanajkhúnʼ índo̱ nagún guyambáá, ikhú nigíʼdu̱u̱ nimbiyaʼ. Ndiyóoʼ maniñuuʼ mbégu̱ʼ discurso ndrígóo mu maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n. Rúʼko̱ nirkawoo asndu náa a̱jkiu̱nʼ, ga̱jma̱a̱ ninimbánuminaʼ rí mani asndu xó má eʼngoʼ mu xáni nduwaaʼ Cristo gajmíi̱n a̱ngui̱i̱n (Mat. 25:40).

Ikhúún, Claude ga̱jma̱a̱ Heinrich, nákha nini̱ndxu̱xu̱ʼ misioneros náa Lubumbashi (República ndrígóo Congo, 1967).

Índo̱ nituxu náa xuajen gúʼguáxu, ajtsíin betelitas niraxuxu náa xuajen gúʼguáxu mu muyambáá. Rí nithi eʼwíínʼ náa gagún ikhiin nithúún rí májánʼ nindxu̱u̱ ikhí, mú índo̱ nitha rí ikhúún maʼgá náa República ndrígóo Congo. Ikhú, nini wíí mbégu̱ʼ, ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nithi: “Congo. Jeobá má gáñe̱wa̱nʼ”. Numuu rí mbiʼi rúʼko̱, náa xuajen rúʼko̱ rígá wéñuʼ guerra. Mú ikhúún nindxa̱ʼwa̱mínáʼ má xúʼko̱ náa rí nijmañuʼ. Nda̱wa̱á rí nirámúʼ náa Galaad, gu̱nʼ septiembre tsiguʼ 1967, ikhúún gajmínʼ a̱jmi̱i̱n a̱ngiu̱lú bi̱ nagún guyambáá ikhí ma̱ngaa, ikhiin ni̱ndxu̱ún Heinrich Dehnbostel ga̱jma̱a̱ Claude Lindsay ni̱jkuáxu náa capital ndrígóo xuajen rúʼko̱ rí nindxu̱u̱ Kinsasa.

MBÁ XUAJEN NÁA MANDOO MAKUWA MISIONEROS

Índo̱ nijkuánuxu náa Kinsasa, ajtsú igu̱nʼ ninigajmaaxu francés. Nda̱wa̱á, nikuáxu̱ náa Lubumbashi (nákha ginii Elisabethville), mijngii náa ndawaa ndrígóo Zambia. Nikúwáanʼxu náa mbá guʼwá rí kuwa misioneros dí rígá náa xuajen rúʼko̱.

Náa mbaʼa xuajen ndrígóo Lubumbashi xóó tsejuiʼtáraʼa nditháan kayuuʼ, ikha jngó nidxuxu wéñuʼ rí ikháanʼxu nindxuxu giniáanʼ kayuuʼ rí mutaruʼun xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí. Táʼni má mbayuuʼ, rí nixkamixuʼ mbaʼin wéñuʼ bi̱ nusngúúnxu ga̱jma̱a̱ Biblia rí asndu tséʼngo̱o̱ mbiʼi muʼguá gúñuxu. Ma̱ngaa nitarúʼúnxu Xa̱bu̱ Ñajunʼ ga̱jma̱a̱ policía. Mbaʼin nanigu̱u̱nʼ mudxawíín Ajngá rawunʼ Dios. Xa̱bu̱ bi̱ kúwá ikhí nuthi ajngáa suajili, ikha jngó ikhúún gajmuʼ Claude Lindsay ndiyóoʼ majmañuxu ajngáa rígi̱. Nda̱wa̱á nixuʼmáanʼxu muʼguá náa mbá congregación rí nuthi ajngáa suajili.

Nikúwáanʼxu májánʼ wéñuʼ mú ma̱ngaa niraʼnííxu gaʼkhu. Mbaʼa nuthu niʼngu̱xu xtujtaa rí nuni soldados, bi̱ najngi̱i̱n ma̱ngaa policías ga̱jma̱a̱ numuxu. Mbá miʼtsú, mbá nguéjmi̱i̱n policías kuda ajua̱nʼ nitu̱ʼu̱u̱n índo̱ kuaʼdááxu reunión náa guʼwá rí kuwa misioneros ga̱jma̱a̱ nigún kudáánʼxu náa guʼwá ñajunʼ. Ikhí nixnuxu mutrigáaʼnxu mbayííʼ asndu las diez dí mbruʼun ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á niniñuxu mu̱ʼguáaʼxu.

Nákha tsiguʼ 1969, nithu̱nʼ rí mani̱ndxu̱ʼ Circuito. Ga̱jma̱a̱ índo̱ ni̱jkhá rajnguʼúnʼ ndi̱yo̱o̱ xú káʼnii nindxu̱u̱ xkua̱ dí rígá náa África, ma̱ngaa ndiyóoʼ maʼgá mitsinguánʼ ga̱jma̱a̱ rajkúʼ náa kamba̱a̱ dí rígá wéñuʼ xngaʼchaʼ. Náa mbá xuajen, mbáa lúmbáa gajmíi̱n e̱ji̱i̱n naʼgu náa agoo xiawuʼ. Nditháan xámbumu̱ʼ rí mámbá miʼcha̱ nuxkajñún ga̱jma̱a̱ rí nundxa̱ʼwa̱. Ma̱ngaa narmáʼáan a̱jkiu̱nʼ índo̱ ikhúún gajmínʼ a̱ngiu̱lú nutrigáanʼxu náa gíʼ aguʼ mu mutamijnáxu ga̱jma̱a̱ numuu Biblia.

Mbá rí itháan niʼni mingíjyúuʼ nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ numbayíí partido Kitawala. * Tikhun xa̱bu̱ bugi̱ nitu̱ʼu̱u̱n náa congregación ninindxu̱ún a̱ngiu̱lú ga̱jma̱a̱ nikhánún ñajunʼ. Mbaʼin bugi̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún xóo ‹itsí rí tsékujmaa› táʼngu̱u̱n guni nduwiinʼ a̱ngiu̱lú bi̱ guájun jmbu (Jud. 12). Nda̱wa̱á, Jeobá niʼni kaʼwii congregación ga̱jma̱a̱ niʼni rí mba̱jo̱o̱ wéñuʼ ñajunʼ.

Nákha tsíguʼ 1971, nithu̱nʼ rí maʼgá náa sucursal ndrígóo Kinsasa. Ikhí, nigúʼdoo mbaʼa ñajunʼ, xóo náa naʼkanú ga̱jma̱a̱ náa nagájnuu cartas, náa nunda̱ʼa̱ i̱yi̱i̱ʼ, náa nagixnuu mbújkha̱a̱ rí nuxuʼmá congregación ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí kaʼyoo Departamento náa ndaʼyoo xóo miʼtáraʼa. Náa Betel, nijmañuʼ maríyáʼ awan xóo maxtiejunʼ náa mbá xuajen mba̱a̱ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ wéñuʼ xóo matambáyuminaʼ. Nguáná, correo ndajyúuʼ mba̱yu̱ʼ igu̱nʼ mu maʼga̱nú náa congregación. Ginii na̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ avión nda̱wa̱á ga̱jma̱a̱ barco, náa ndajyúuʼ mba̱yu̱ʼ xmáná mu maʼga̱nú. Mú a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa Congo nisngóʼ xóo maraʼnuu xúgíʼ rígi̱.

Niʼniuʼ tsiánguá índo̱ ndi̱yo̱o̱ xóo nuni asambleas mba̱ʼu̱ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ káaʼ chíʼgíiʼ mbújkha̱a̱. Nuni plataformas ga̱jma̱a̱ kubúúnʼ rékí, najmún iná o rajxa mu muruguáá níjniúu ga̱jma̱a̱ ikhaa má rígi̱ najmún mu muni xóo xílí o skáñá. Najmún iduʼ mba̱ʼu̱ mu muni guʼwá ga̱jma̱a̱ ida najmún mu muruguáá ga̱jma̱a̱ ikhaa má rúʼko̱ najmún mu muni mesa. Numuu rí na̱nguá guáʼdáá clavos, ikha jngó najmún xíʼtóo ixi̱. Phú niguanúʼ tsiánguá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí najmiin nuni a̱ngiu̱lú bugi̱. Nijkhánú nindoʼ ka̱ñu̱u̱n wéñuʼ. Ra̱ʼkhá tháán ndiʼñíinʼ índo̱ nikhánuʼ i̱mba̱ nuxi̱ʼ ñajunʼ mani.

XÓO NIÑAJUNʼ NÁA KENIA

Nákha tsiguʼ 1974, nixuʼmún maʼgá náa sucursal ndrígóo Nairobi (Kenia). Ikhí rígá wéñuʼ ñajunʼ, numuu dí sucursal rúʼko̱ gajkuáa ñawúunʼ mbaʼyoo xóo ejuiʼtáraʼa náa mbá gu̱wa̱ʼ xuajen mba̱ʼu̱ dí rígá mijngii, tikhu rí ikhaa nindxu̱u̱ náa na̱nguá eniñanʼ maguma ñajunʼ ndrígúlú. Nángi eʼni nixuʼmún maʼgá náa xuajen rúʼko̱, itháan náa Etiopía. Ikhí a̱ngiu̱lú najuixkúún ga̱jma̱a̱ ndayóoʼ maʼngu̱u̱n náa mbaʼa tsáʼkhá. Mbaʼin niguma ginii wéñuʼ ga̱jma̱a̱ nigún kudiin guʼwá e̱jua̱nʼ; asndu tikhun niradíin. Mú, niguájun má xúʼko̱ jmbu numuu rí nimbáxu̱u̱n májánʼ gajmiún Jeobá ma̱ngaa nindúún kuyamijná kanikhiin.

Nákha tsiguʼ 1980, nixtáá gagi wéñuʼ: Numuu rí ndi̱ya̱a̱ Gail Matheson, ikhaa na̱ʼkha̱ náa Canadá. Nikúwáanʼxu mbóó náa clase ndrígóo Galaad ga̱jma̱a̱ nitamíjnáxu má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ carta. Ikhaa ninindxu̱u̱ misionera náa Bolivia. Nda̱wa̱á rí gu̱wa̱ʼ ijma̱ tsiguʼ, nixkamamijnáaʼxu̱ náa Nueva York, nda̱wa̱á nidamijnáxu náa Kenia. Naxnáá númaa wéñuʼ Gail numuu rí ikhaa nindxaʼwáminaʼ má xúʼko̱ maʼni ñajuunʼ Dios, nixtáa gagi má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ rí gíʼdoo. Ikhaa kaʼníí xtáá má xúʼko̱ ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ asndu xúgi̱.

Nákha tsiguʼ 1986, nigíʼdu̱u̱ ninindxu̱ʼ viajante maski ajndu nidxuʼ Comité ndrígóo Sucursal. Ga̱jma̱a̱ najkuáxu náa congregación dí rígá náa xuajen rí kaʼyoo sucursal ndrígóo Kenia.

Na̱xna̱ mbá discurso náa asamblea dí nirígá náa Asmara (1992).

Narmáʼáan a̱jkiu̱nʼ xú káʼnii niniratáá náa marigá asamblea náa Asmara (Eritrea) nákha tsíguʼ 1992, nákhi xóó nuniña̱a̱ʼ miʼtáraʼa. Ikhú i̱ndó nixkamaaxu mbá guʼwá náa naxtagixi̱i̱ rí najuiʼdu, náa marigá asamblea, ga̱jma̱a̱ phú mixkawiʼ wéñuʼ nindxu̱u̱ rí asndu itháan mitsaanʼ rexa̱a̱ ki xóo awúu̱n. Mú mbiʼi rí marigá asamblea phú niʼniuʼ tsiánguá índo̱ ndi̱yo̱o̱ xú kaʼnii a̱ngiu̱lú nini májaanʼ ga̱jma̱a̱ niniin mbá guʼwá mitsaanʼ náa maguma mba̱a̱ Jeobá. Mbaʼin a̱ngiu̱lú nigún kudúún xtíin nagui̱i̱ mu muruguáá náa tsékujmaa májánʼ. Xúʼko̱ niʼni rí nindoo niguáʼdááxu mbá asamblea mitsaanʼ wéñuʼ, náa nikuwa mbá 1,279 xa̱bu̱.

Índo̱ najkuáxu náa congregación, mámbá xmáná naxtiʼkhuu náa naguanuxu. Rígá mbiʼi rí naguanuxu náa mbá guʼwá rí mitsaanʼ wéñuʼ náa rawuunʼ lamáa ma̱ngaa rígá mbiʼi rí naguanuxu náa mbá guʼwá chíʼgíiʼ, ga̱jma̱a̱ baño rígá náa itháan rí 100 metros rí mitsinguánʼ. Mú, tséʼniuu má náa nikuwáanʼ ruyambááxu, rí itháan mitsaanʼ rí xóo nikúwáanʼxu nindxu̱u̱ índo̱ ninújnguxu mbiʼi rutaraʼa gajmiúxu̱ precursor ga̱jma̱a̱ publicadores. Índo̱ nituxu rí muʼguá i̱mba̱ níʼkhá guyambáá, ndiyóoʼ mutangáwúnxu bi̱ nimbaxú gajmiúxu̱ ga̱jma̱a̱ rí nagawúxu wéñuʼ rí muniʼñúnʼxu numuu rí mbuʼñiʼxu wéñuʼ.

NIGUMA TSAKURAMAANXÚ NÁA ETIOPÍA

Nákha tsiguʼ 1987 ga̱jma̱a̱ 1992, náa mbaʼa xuajen dí rígá náa ñawúunʼ sucursal ndrígóo Kenia Xa̱bu̱ Ñajunʼ niniñaaʼ miʼtáraʼa. Ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ nindoo nimbaʼtoo i̱ʼwáʼ oficinas náa xuajen rúʼko̱. Tsiguʼ 1993, nituxu rí muʼguá náa oficina dí rígá náa Adís Abeba (Etiopía). Náa país rígi̱, mba̱yu̱ʼ tsiguʼ niguma nguʼwáá ñajunʼ rí majuiʼtáraʼa, mú xúgi̱ nandoo naguma pa̱jnu̱.

Náa mbá xuajen chíʼgíʼ ndrígóo Etiopía nákha ni̱nindxu̱ʼ superintendente ndrígóo distrito (1996).

Jeobá niʼni tsajkurámuuʼ rí nijuiʼtaraʼa náa Etiopía. Mbaʼin a̱ngiu̱lú ninindxu̱ún precursores. Asndu tsiguʼ 2012, mámbá tsiguʼ, itháan rí 20% a̱ngiu̱lú bi̱ nidxuun publicadores ninindxu̱ún precursores regulares. Ma̱ngaa, escuelas dí narígá nagúguambáá wéñuʼ mú miʼsngúún a̱ngiu̱lú, ga̱jma̱a̱ niguma itháan rí ciento veinte Guʼwá náa nagimbáanʼ. Tsiguʼ 2004, bi̱ kúwá náa Betel nigún náa i̱mba̱ guʼwá nuxi̱ʼ rí niguma. Ma̱ngaa, ikhí rígá mbá guʼwá náa narígá Asambleas ga̱jma̱a̱ rígi̱ nambáñun wéñuʼ xúgínʼ a̱ngiu̱lú.

Mba̱yu̱ʼ tsiguʼ, Nimbáxuxu májánʼ gajmiúxu̱ a̱ngiu̱lú bi̱ kuwa náa Etiopía. Rí xóo ni̱ndxu̱ún niʼni rí maʼnduxu ku̱ñu̱u̱n ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱xuʼ. Phú gíná nindxu̱u̱, xíjkhóó má rí nixuʼmáʼxu muʼguá náa sucursal dí rígá náa Europa numuu rí naʼniuxu nandii. Ikhí nuñe̱wu̱nxu májánʼ, mú nduʼñíinʼxu wéñuʼ a̱ngiu̱lú bi̱ kúwi̱i̱n náa Etiopía.

JEOBÁ NIʼNI RÍ MBAJA̱A̱

Ndiyaxu xú káʼnii Jeobá niʼni rí maga̱ja̱a̱ ñajunʼ ndrígóo Reino (1 Cor. 3:6, 9). Mbá xkri̱da, índo̱ nitarúʼún timbá miʼtsu xa̱bu̱ ruandeses bi̱ nurawíi mina náa Congo, nda̱wa̱a̱ nimbáa publicador náa xuajen Ruanda, mú dí xúgi̱ kuwa itháan rí 30,000 a̱ngiu̱lú. Tsiguʼ 1967, náa República ndrígóo Congo kuwa mbá 6,000 publicadores, rí xúgi̱ kuwa mbá 230,000, ga̱jma̱a̱ nákha tsiguʼ 2018 nikuwa náa Conmemoración itháan rí mbá 1,000,000 xa̱bu̱. Náa xúgi̱ xuajen mba̱ʼu̱ rí gajkuáa ñawúunʼ sucursal dí rígá náa Kenia, ni̱jkha̱nú niʼni mbá 100,000 publicadores.

Naʼni itháan rí cincuenta tsiguʼ, Jeobá nijmiuu mbaʼin a̱ngiu̱lú mú mumbayúʼ mani kájxi̱ ñajunʼ ikhaa. Maski ajndu nani tsiakimínáʼ má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ rí namíñúʼ, mú nijmañuʼ maku̱mu̱ʼ kayóo kájxi̱ Jeobá. Rí nixtáá náa África nimbáyuʼ rí maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱nʼ ma̱ngaa rí maxtáa tsímáá ga̱jma̱a̱ rí gúʼdoo. Niʼniuxu tsiánguá rí a̱ngiu̱lú bugi̱ ra̱ʼkhá tháán májánʼ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ nakumu̱ún kuyáá kájxi̱ Jeobá. Naxna̱a̱ núma̱a̱ Jeobá numuu rí nixnuʼ mbaʼa wéñuʼ rí májánʼ. Jeobá niʼni tsajkurámúúʼ wéñuʼ rí asndu xóo nditháan táguʼthúu̱n (Sal. 37:4).

^ párr. 11 Nda̱wa̱á, nigumbiʼyuu Ñajunʼ rí nuʼtáraʼa numuu Reino. Rí xúgi̱ nixtiʼkuriya̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa Reunión Xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos.

^ párr. 23 Ajngáa Kitawala na̱ʼkha̱ náa ajngáa suajili rí nandoo gáʼthúu̱n “mbayá ikha o maʼtáñajunʼ”. Xúgíʼ rí nuni nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ numuu política: Numuu rí nandún mutañajunʼ náa belga. Xa̱bu̱ bi̱ numbayíí partido rígi̱, nduyáá xóo nuni ga̱jma̱a̱ nuxnaraʼa i̱yi̱i̱ʼ ndrígu̱ún xa̱bi̱i̱ Jeobá. Ma̱ngaa, niriʼkhu̱u̱ kiʼsngáa rí na̱ʼkha̱ náa Biblia mu majmúún ku̱ma̱ rúʼko̱ mu mumbayíí política ndrígu̱ún, costumbres ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí ra̱májánʼ rí nuni.