Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 45

Gusngajmá má xúʼko̱ ngajua rí tsétumuu

Gusngajmá má xúʼko̱ ngajua rí tsétumuu

“Gusngajmá ngajua rí nditháan tsétumuu ga̱jma̱a̱ gagawíinʼ a̱jkia̱la kuyamíjna̱” (ZAC. 7:9).

AJMÚÚ 107 Dios naʼsngúlúʼ rí maʼndulú kuʼyamijná

RÍ MUʼNIGAJMAA *

1, 2. Ndíjkha jngóo gíʼdoo numuu musngajmúún ngajua rí nditháan tsétumuu eʼwíinʼ rá.

GUAʼDÁÁ mbaʼa wéñuʼ numuu rí musngajmúún ngajua rí tsétumuu eʼwíinʼ. Tikhu rí ikhaa nuxkamaa náa proverbios: “Ngajua rí nditháan tsétumuu ga̱jma̱a̱ rí gajkhun gárigá má xúʼko̱ náa ikháán [...]; Ikhú Dios ga̱jma̱a̱ xa̱biya̱ magruiguíín ma̱ngaa mi̱dxu̱ʼnú majmaʼníínʼ xóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ najmañuu”; “xa̱bu̱ bi̱ gíʼdoo ngajua rí nditháan tsétumuu ikhaa má gámbáyúu”, ma̱ngaa “bi̱ ndayáʼ má xúʼko̱ rí májánʼ ga̱jma̱a̱ ngajua rí nditháan tsétumuu maxkamaa rí maxtáa” (Prov. 3:3, 4; 11:17, nota; 21:21).

2 Náa mbá ajtsú texto rígi̱ naʼthí náá numuu rí gíʼmaa musngajmá ngajua rí tsétumuu. Timbá, Dios ndaʼyoo rí guaʼdáá numulúʼ. Raga̱jma̱, numuu rí mambáyulúʼ má ikháánʼ. Mbá xkri̱da, nambáyulúʼ muxkamii bi̱ gajkhun ma̱ndoo mambaxú gajmiúlú mbayuuʼ. Rí maʼni ajtsú, á mu ikháanʼ nusngajmá ngajua rí tsétumuu, mbaʼa xóo gáguma tsajkurámáánʼlú nda̱wa̱á, mbá dí ikhaa nindxu̱u̱ rí makuwáanʼ kámuu mbiʼi. Guaʼdáá mbaʼa numuu rí muʼnimbulúʼ kiʼtáñajunʼ ndrígóo Jeobá numuu rí ikhaa naʼthúlúʼ: “Gusngajmá ngajua rí nditháan tsétumuu ga̱jma̱a̱ gagawíinʼ a̱jkia̱la kuyamíjna̱” (Zac. 7:9).

3. Ndiéjunʼ graxe̱ gúriʼña̱a̱ xúgi̱ rá.

3 Náa artículo, muriʼña̱a̱ mbá a̱jkhu̱ graxe̱ rígi̱: Tsíin gáʼyoo musngajmúún ngajua rí tsétumuu rá. Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ libro ndrígóo Rut rí xóo kaʼnii gíʼmaa musngajmá ngajua rí tsétumuu rá. Xú kaʼnii gándoo musngajmá ngajua rígi̱ rí mbiʼi xúgi̱ rá. Xú gámbáyúlú á mu nusgajmá ngajua rígi̱ rá.

TSÍIN GÁʼYOO MUSNGAJMÚÚN NGAJUA RÍ TSÉTUMUU RÁ.

4. Xú káʼnii gándoo guʼyaridáá ngajua ndrígóo Jeobá dí tsétumuu rá. (Marcos 10:29, 30.)

4 Xóo má ndiʼyáá náa artículo rí ninújngoo, Jeobá i̱ndó nasngájmúún ngajua rí tsétumuu xa̱bi̱i̱ bi̱ nambájxúu májánʼ gajmíi̱n ga̱jma̱a̱ bi̱ nandún kuyáá ma̱ngaa bi̱ nuni̱ ñajuunʼ (Dan. 9:4). Mangáánʼ nandulúʼ muʼni rí naʼthí náa Efesios 5:1: “Guyaridáá Dios, numuu rí ikhaa nandoo kaʼyála xóo e̱ji̱i̱n”. Ikha jngóo nandulúʼ mambaxú májánʼ gajmiúlú a̱ngiu̱lú bi̱ nuni̱ ñajuunʼ Dios asndu kámuu (atraxnuu Marcos 10:29, 30). *

5, 6. Xú kaʼnii nindxu̱u̱ ngajua rí nusngajma xa̱bu̱ rá.

5 Á mu ikháanʼ nakru̱ʼu̱lú májánʼ ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n ngajua rí tsétumuu, xáʼniulu mingíjyúuʼ musngajmúún eʼwíinʼ. Mu makru̱ʼu̱lú xú kaʼnii mixtiʼkhu nindxu̱u̱ ngajua rí tsétumuu ga̱jma̱a̱ ngajua rí nusngajmamijná xa̱bu̱.

 6 Mbá xkri̱da índo̱ apóstol Pablo niguʼwi̱i̱ gajmíi̱n xa̱bu̱, iyaʼ nijkha kagui̱i̱n asndu náa lamáa ndrígóo Malta. Xa̱bu̱ bi̱ kúwíin ikhí nisngajma ngajua, maski ajndu tséniʼniúnʼ mú xúgíinʼ nindriguíin májánʼ (Hech. 22:7). Ngajua rí ikhiin nisngajmúún, nindxu̱u̱ rí nusngajma xúgíinʼ xa̱bu̱ mú raʼkháa rúʼko̱ nindxu̱u̱ ngajua rí nditháan tsétumuu.

7, 8. a) Ndiéjunʼ exkajxi̱i̱ mbáa mu masngájma ngajua rí tsétumuu rá. b) Náá numuu rí mbuʼyáá tikhu dí na̱ʼkha̱ raʼthí náa libro ndrígóo Rut rá.

7 Náa  kutriga̱ 6 niʼthá ga̱jma̱a̱ numuu ngajua rí nusngajma xúgíinʼ xa̱bu̱, mú ngajua rí nditháan tsétumuu nindxu̱u̱ mbá rí nagájnuu asndu náa a̱jkiu̱u̱n xa̱bu̱ mu masngájma. Náá numuu rí nisngajma ngajua rí tsétumuu xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ nikúwíin nákha ginii rá. Na̱nguá nini̱ numuu rí katsudiin, ikhiin nini̱ numuu rí nigájnuu asndu náa a̱jkiu̱ún. Guʼyáá xkri̱da ndrígóo David. Ikhaa asndu náa a̱jkiu̱u̱n nigájnuu rí masngájmuu ngajua rí tsétumuu Jonatán maski ajndu anu̱u̱ ndiyáaʼ rí maxíyáa. Mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ nda̱wa̱á índo̱ nikháñuu Jonatán, David nisngájmuu má xúʼko̱ ngajua rígi̱ Mefibóset, a̱ʼdióo Jonatán (1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7).

8 Mbaʼa rí gándoo gájmañulú ga̱jma̱a̱ numuu ngajua rí tsétumuu náa libro ndrígóo Rut. Ndiéjunʼ gándoo gájmañulúʼ ga̱jma̱a̱ numuu ngajua rí nisngajma xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱ raʼthí náa libro rígi̱ rá. Xú kaʼnii gándoo gusngajmá rígi̱ náa a̱ngiu̱lú rá. *

NDIÉJUNʼ EʼSNGÚLÚʼ LIBRO NDRÍGÓO RUT GA̱JMA̱A̱ NUMUU NGAJUA RÍ TSÉTUMUU RÁ.

9. Náá numuu rí Noemí niʼthí rí Jeobá nánguá eyoo gáʼyoo rá.

9 Náa libro ndrígóo Rut naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu historia ndrígóo Noemí, guʼgiúunʼ bi̱ mbiʼyuu Rut ga̱jma̱a̱ mbáa xa̱bu̱ bi̱ mbiʼyuu Boaz, ikhaa nandoo kaʼyoo Dios ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ mbáa bi̱ kaʼyoo ajmbio̱o̱ Noemí. Nijkanú mbá tsiguʼ rí niʼni ewiʼ náa Israel, ikha jngóo Noemí ga̱jma̱a̱ ajmbio̱o̱ mangiin e̱ji̱i̱n nigájnún nigúún náa Moab. Ikhí ajmbio̱o̱ nikháñu̱u̱. A̱jmi̱i̱n e̱ji̱i̱n nidiin gu̱ʼu̱ mu nda̱wa̱á mangiin nikháñúún (Rut 1:3-5; 2:1). Rí nigíʼnuu Noemí niʼni rí maxtáa gíná wéñuuʼ ga̱jma̱a̱ rí majmáa a̱jkiu̱u̱n. Ikha jngó ni̱jkha̱nú niʼthí rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá: ‹Jeobá nánguá eyoo kaʼyoʼ, [...] bi̱ gíʼdoo Xúgíʼ tsiakii niʼni rí maxtáá gíná wéñuʼ› (Rut 1:13, nota, 20, 21).

10. Xú kaʼnii niriʼña̱a̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ ajngáa rí niʼthí Noemí rá.

10 Xú kaʼnii niriʼña̱a̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ ajngáa rí niʼthí Noemí rá. Ikhaa tániñuuʼ índo̱ ndiʼyoo dí xtáa ramínu̱u̱ʼ nisngájma rí naku̱mu̱u̱ kaʼyoo. Jeobá nakro̱ʼo̱o̱ rí ‹mbáa xa̱bu̱ bi̱ najmañuu á mu nutsudaa wéñuʼ ikhaa maʼga̱nú maʼni mbá dí ra̱májánʼ› (Ecl. 7:7). Maski ajndu xúʼko̱, Noemí ndiyóoʼ mbaʼyoo rí Jeobá xtáa. Ndiéjunʼ niʼni Dios mu mambáyúu xá. (1 Sam. 2:8.) Niʼni dí Rut maxkajxi̱i̱ masngájmuu ngajua rí tsétumuu. Nisngájmuu má xúʼko̱ ndxa̱giu̱u̱ rí májánʼ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nimbáyúu mu maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ rí mambaxúu má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ Dios. Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ xkridoo Rut rá.

11. Náá numuu rí numbaʼñún a̱ngiu̱lú bi̱ nákáwabiinʼ rá.

11 Ngajua rí tsétumuu naxkajxa̱ánʼ mumbaʼñún bi̱ nikáwabiiʼ. Xó má Rut nixtáa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ Noemí, ikhaa má kayúʼ rí mbiʼi xúgi̱, kúwá mbaʼin a̱ngiu̱lú bi̱ nusngajma rí májánʼ wéñuʼ a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ numbañún a̱ngiu̱lú bi̱ nakáwabiinʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwá ngíná. Nandún kuñún ga̱jma̱a̱ nuni asndu xó má eʼngo̱o̱ mu mumbañún (Prov. 12:25, nota; 24:10). A̱ngiu̱lú bugi̱ nunimbu̱u̱n consejo rí nixná Pablo: “Guni̱i̱la a̱jkiu̱ún bi̱ kúwá ngíná, gumbáñún bi̱ guabiinʼ ga̱jma̱a̱ gaʼngo̱o̱ a̱jkia̱la kuñu̱u̱n xúgíinʼ” (1 Tes. 5:14).

Mbá rí xóo mumbañún a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá gíná nindxu̱u̱ rí mudxaʼwíín dí gúthi. (Atayáá kutriga̱ 12).

12. Ndiéjunʼ rí ma̱ndoo muʼni mu mumbaʼñún a̱ngiu̱lú bi̱ nikáwabiinʼ rá.

12 Mbá rí xóo mumbaʼñún a̱ngiu̱lú bi̱ nikáwabiinʼ nindxu̱u̱ rí muʼdxawíín rí gútulú ga̱jma̱a̱ muʼthúún rí nandulúʼ kuʼñúún. Jeobá ndaʼyoo xúgíʼ rí nuʼni̱ mu mumbaʼñún mugiu̱u̱ (Sal. 41:1). Proverbios 19:17 naʼthí: “Bi̱ gámbáyúu xa̱bu̱ gínáa asndu xóo xtáa raxnátiʼñuu Jeobá, ga̱jma̱a̱ ikhaa gáʼni numa̱a̱ rí gáʼni”.

Rut na̱jkha̱ ma xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ dxagiu̱u̱ bi̱ mbiʼyuu Noemí, mu Orpá natanga̱a̱ náa Moab. Rut naʼthúu̱n Noemí: “Náa gídxúʼ, ikhí má gáʼgá mangúún”. (Atayáá kutriga̱ 13).

13. Ndiéjunʼ niraʼwíí maʼni Orpá, ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ niraʼwíí maʼni Rut mu masngájma ngajua rí tsétumuu rá. (Atayáá xtiʼkhu rí na̱ʼkhá náa timbá ináa.)

13 Mu ma̱ndoo mikruʼulú májánʼ ndiéjunʼ nindxu̱u̱ ngajua rí tsétumuu, guʼyáá ndiéjunʼ nigíʼnuu Noemí nda̱wa̱á rí nikháñuu ajmbio̱o̱ ga̱jma̱a̱ a̱jmi̱i̱n e̱ji̱i̱n. Índo̱ Noemí niʼdxuun rí “Jeobá nirmáʼáan a̱jkiu̱u̱n eʼni xuajñuu ga̱jma̱a̱ nixnúu ganitsu”, ikhú niraʼwíí rí mata̱nga̱a̱ (Rut 1:6). A̱jmi̱i̱n gujkui̱i̱nʼ nigíʼdu̱u̱ niguáán gajmiún. Mú índo̱ kúwá ragún kamba̱a̱, Noemí niʼthún ajtsú nuthu rí matangi̱ín Moab. Ndiéjunʼ nirígá rá. Náa Biblia naʼthí: “Orpá nixnúu beso dxagiu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱a̱, mú Rut na̱nguá nindoo gániñuuʼ” (Rut 1:7-14). Orpá niraʼwíí maʼnimbo̱o̱ rí niʼthí Noemí ga̱jma̱a̱ nitanga̱a̱ Moab. Mú Rut na̱nguá niraʼwíí maʼni rúʼko̱. Ikhaa ma̱ndoo mata̱nga̱a̱ náa goʼwóo, mú ga̱jma̱a̱ numuu ngajua, ikhaa niraʼwíí dí maguanúu ga̱jma̱a̱ ndxa̱giu̱u̱ mu xúʼko̱ mambáyúu (Rut 1:16, 17). Niraʼwíí rí maxtáa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ ikhaa, raʼkháa ga̱jma̱a̱ numuu dí rúʼko̱ gíʼmaa maʼni, ninindxu̱u̱ numuu rí nigiʼdoo ngajua rí nditháan tsétumuu. Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ rígi̱ rá.

14. a) Ndiéjunʼ dí niraʼwíi muni mbaʼiin a̱ngiu̱lú rá. b) Xó má naʼthí Hebreos 13:16, ndiéjunʼ rí nanigu̱u̱ʼ Dios rá.

14 Índo̱ guaʼdáá ngajua rí nditháan tsétumuu nuʼni̱ asndu ndiéjunʼ má. Xó má bi̱ nikúwá nákha ginii xúʼko̱ má xa̱bi̱i̱ Jeobá bi̱ kúwá rí mbiʼi xúgi̱ nusngajmún ngajua rí tsétumuu a̱ngiu̱ún, maski má tséniʼniúnʼ. Mbá xkri̱da, índo̱ narígá mbá gamiéjunʼ mbá nacha̱ nurajxi̱ xú kaʼnii gándoo gumbañúún. O á mu nduyáá rí mbáa ndxájulú bi̱ xtáa náa guʼwá nagimbáanʼ nánguá gíʼdoo mbújkha̱a̱, nduyáʼ mbuʼyáá xú kaʼnii gándoo gúmbayíí. Ikhiin nduyaridáá xkri̱da ndrígu̱ún cristianos bi̱ nikúwá náa Macedonia nákha siglo timbá, “bi̱ nixna itháan ki xóo rí guaʼdáá” (2 Cor. 8:3). Ikhaá má xóo cristianos buʼko̱, nuxna itháan ki xóo rí guáʼdáá ga̱jma̱a̱ nuni̱ mbá tsiakii mumbañún a̱ngiu̱lú bi̱ ndañúunʼ. Jeobá nanigu̱u̱ʼ índo̱ ndaʼyoo rí xa̱bi̱i̱ nusngajma ngajua rí tsétumuu (atraxnuu Hebreos 13:16). *

XÚ GÁNDOO GUSNGAJMÁ NGAJUA RÍ TSÉTUMUU MBIʼI XÚGI̱ RÁ.

15, 16. Xú kaʼnii nisngájma Rut dí tákanajkooʼ ráʼ.

15 Guʼyáá tikhu rí ma̱ndoo majmañulúʼ ga̱jma̱a̱ numuu Rut ma̱ngaa Noemí.

16 Xákanajkulú. Índo̱ Rut niʼthúu̱n Noemí rí maʼga̱a̱ ga̱jma̱a̱ náa Judá, ikhaa táʼndoo. Mú Rut tániñuuʼ raʼthúu̱n má xúʼko̱. Ndiéjunʼ nirígá ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱ rá. ‹Índo̱ Noemí ndiʼyoo dí Rut nandoo wéñuʼ maʼga ga̱jma̱a̱, ikhú niniñuuʼ raʼthúu̱n› (Rut 1:15-18).

17. Ndiéjunʼ gámbáyulú mu xákanajkulú mbá nacha̱ rá.

17 Xóo ma̱ndoo muʼni: Ndayóoʼ maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú mu ma̱ndoo mumbáyíí mbáa bi̱ xtáa ngíná, mú ragíʼmaa makánajkúlú. Mbá xkri̱da á mu mbáa ndxájulú tsíyoo dí mumbáyíí maski ajndu ndayóoʼ. * Ngajua dí kuaʼdáá dí tsétumuu maxkajxáánʼlú muʼni asndu xó má eʼngo̱o̱ mu mumbáyíí (Gál. 6:2). Guʼyáá dí mbóo mbiʼi ndxájulú búʼko̱ magruigú rí mumbáyíí ga̱jma̱a̱ muʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n.

18. Ndiéjunʼ dí ni’ni gawúunʼ wéñuuʼ Rut rá.

18 Xakiʼnáánʼlú. Índo̱ Noemí ga̱jma̱a̱ Rut nitangi̱i̱n náa Belén, Noemí nixkamiin bi̱ kúwíin mijngii náa ikhaa xtáa ga̱jma̱a̱ niʼthún: “Gúʼdoo xúgíʼ índo̱ ni̱jkhá, mu rí xúgi̱ Jeobá niʼni rí matangu̱ún i̱ndó ikhúún” (Rut 1:21). Lá naʼngo̱o̱ nundxaʼwamíjna̱ xú káʼnii niku̱mu̱u̱ Rut índo̱ niʼdxuun rí xígi̱ kaʼnii niʼthí dxagiu̱u̱ xáʼ. Ikhaa niʼni asndu xó má eʼngo̱o̱ mu mambáyúu Noemí: Nimbiyaʼ ga̱jma̱a̱, niʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n, niʼkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ asndu náa Belén. Maski ajndu xúʼko̱ Noemí niʼthí: “Jeobá niʼni rí matangu̱ún i̱ndó ikhúún”. Noemí nisngájma rí táʼyamajkhuu dí nimbáyúu Rut, maski ajndu ikhaa xtáa ikhí. Mbáa rúʼko̱ niʼni gawúunʼ wéñuuʼ Rut. Mú ikhaa tániñuuʼ Noemí.

19. Ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni mu makuwáánʼ má xúʼko̱ gajmiúlú mbáa ndxájulú bi̱ nakáguabaaʼ rá.

19 Xóo ma̱ndoo muʼni: Mbáa ndxájulú bi̱ nikáguabaaʼ ma̱ndoo maʼthúlú mbá rí maʼni gawúnlú wéñuuʼ maski ajndu nuʼni mbá tsiakii mu mumbáyíílú, mú xákiʼnáanʼlú ga̱jma̱a̱ numuu rí gáʼthí. Gakuwáánʼlú má xúʼko̱ ga̱jma̱á nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ gunda̱ʼa̱a̱ Jeobá rí mambáyulúʼ muxkamaa xóo ma̱ndoo mumbáyíí mu maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n (Prov. 17:17).

Xú káʼnii gándoo guyaridáá xkri̱da ndrígóo Boaz bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ rá. (Atayáá kutriga̱ 20 ga̱jma̱a̱ 21).

20. Ndiéjunʼ nixnúu tsiakii Rut mu xákaguabaaʼ rá.

20 Guxnúún tsiakii bi̱ nda̱ñúunʼ. Rut nisngájmuu ngajua rí nditháan tsémbaaʼ Noemí, mú rí xúgi̱ Rut ndayóoʼ rí mixnáá tsiakii. Ikha jngóo Jeobá niʼni dí Boaz maxnúu tsiakii ga̱jma̱a̱ ajngáa rígi̱: “Jeobá gáʼni numaaʼ ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rí nitani̱. Ga̱jma̱a̱ gaʼga̱nú maʼni numaaʼ májánʼ wéñuuʼ Jeobá Dios ndrígóo Israel, numuu rí ni̱dxa̱ʼ náa agoo xpíjpiúu Jeobá mu matambáyuminaʼ”. Ga̱jma̱a̱ ajngáa mitsaanʼ rígi̱ nimbáyúu wéñuuʼ Rut, ikha jngóo niʼthí: “Nitani̱ maʼnii a̱jkiu̱nʼ, ga̱jma̱a̱ ajngáa dí nirathúnʼ nitani̱ dí xaxmiéjunʼ” (Rut 2:12, 13). Ajngáa dí niʼthí Boaz nixnúu wéñuuʼ tsiakii Rut mu xákaguabaaʼ.

21. Xó má eʼthí náa Isaías 32:1, 2, ndiéjunʼ gúni̱ a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ á mu guáʼdáá ngajua rá.

21 Xóo ma̱ndoo muʼni: Bi̱ nusngajma ngajua rí tsémbaaʼ náa eʼwíinʼ, ikhiin mangiin ndañúnʼ dí mundrigú tsiakii. Boaz niʼthúu̱n dí ra̱ʼkhá tháán májánʼ niʼni Rut dí nimbáyúu Noemí. Ikháá má kayuuʼ rí mbiʼi xúgi̱, a̱ngiu̱lú bi̱ nuyégún edxu̱u̱ nuthún a̱ngiu̱lú dí ra̱ʼkhá tháán májánʼ eni̱ dí numbañún eʼwíinʼ a̱ngiu̱lú, ajngáa rúʼko̱ naxnún tsiakii mu xákaguabiinʼ (atraxnuu Isaías 32:1, 2). *

NDIÉJUNʼ EMBÁYÚLÚ RÍ MUSNGAJMÁ NGAJUA RÍ TSÉTUMUU RÁ.

22, 23. Ndiéjunʼ dí niriʼkhu̱u̱ dí nindxa̱ʼwáminaʼ Noemí ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ nirígá rá. (Salmo 136:23, 26.)

22 Boaz nixnúu xúgíʼ ganitsu rí ndayóoʼ Rut ga̱jma̱a̱ Noemí (Rut 2:14-18). Ndiéjunʼ niʼni Noemí índo̱ ndiʼyoo dí Boaz ra̱ʼkhá tháán májáanʼ a̱jkiu̱u̱n rá. Ikhaa niʼthí: ‹Jeobá bi̱ nasngájmún ngajua rí tsétumuu, bi̱ mbiʼñún ga̱jma̱a̱ bi̱ nikháñún gáʼni tsajkuramáánʼ› (Rut 2:20a). ¡Rí xúgi̱ Noemí nandxa̱ʼwáminaʼ mixtiʼkhu kayuuʼ! Numuu rí nákha ginii niʼthí rígi̱: “Jeobá nánguá eyoo gáʼyoʼ”. Mú rí xúgi̱ ikhaa naʼthí ga̱jma̱a̱ gagi: “Jeobá [...] nisngájmuʼ ngajua rí tsétumuu”. Ndiéjunʼ nimbáyúu mu mariʼkhu̱u̱ xóo endxa̱ʼwáminaʼ xá.

23 Rí xúgi̱ Noemí ndiʼyoo xú káʼnii Jeobá nimbáyúu. Jeobá nijmiuu Rut mu xúʼko̱ mambáyúu ga̱jma̱a̱ maxnúu rí ndayóoʼ índo̱ ikhaa xtáa raʼkha̱a̱ náa Judá (Rut 1:16). Ma̱ngaa Noemí ndiʼyoo xú káʼnii Jeobá nimbáyúu índo̱ Boaz mbáa bi̱ ma̱ndoo ‹maʼtsiríñíinʼ›, * niʼniún rí májánʼ wéñuuʼ (Rut 2:19, 20b). Mbáa ikhaa niʼthí: “Rí xúgi̱ nakro̱ʼo̱ʼ rá. Jeobá nditháan má tániñuʼ. Nixtáa má xúʼko̱ ga̱jma̱á nindxu̱ʼ” (atraxnuu Salmo 136:23, * 26). * Gajkhun dí Noemí nixnáa wéñuuʼ núma̱aʼ Rut ga̱jma̱a̱ Boaz, numuu rí tákánajkhún ga̱jma̱a̱ dí nimbayíí má xúʼko̱. Mbá nájtsíin ikhiin nikúwíin gagi, numuu dí Noemí nixtáa gagi mbúju̱úʼ ga̱jma̱a̱ nikhánaa tsiakii.

24. Náá numuu rí nandulúʼ musngajmá ngajua rí tsétumuu náa a̱ngiu̱lú rá.

24 Ndiéjunʼ nijmañulúʼ ga̱jma̱a̱ numuu ngajua rí tsétumuu náa libro ndrígóo Rut rá. Ngajua rígi̱ naxkajxa̱ánʼ mumbaʼñún a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá gíná ga̱jma̱a̱ rí xákanajkulú rí mu̱ʼni̱. A̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ gíʼmaa muxnún tsiakii a̱ngiu̱lú bi̱ nusngajmún ngajua rí tsétumuu eʼwíinʼ. Raʼkhá tháán nadxulú índo̱ nduʼñún a̱ngiu̱lú nuda̱a̱ tsiakii ga̱jma̱a̱ natangi̱ín nuni̱ ñajuunʼ Jeobá mbu̱júu̱ʼ (Hech. 20:35). Xámbulú rí musngajmá ngajua rí tsétumuu nindxu̱u̱ mu mbuʼyaridáá ga̱jma̱a̱ muʼni ñajuunʼ Jeobá bi̱ gíʼdoo “wéñuuʼ ngajua rí tsétumuu” (Éx. 34:6; Sal. 33:22).

AJMÚÚ 130 Guʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱lú kuʼyamijná

^ párr. 5 Jeobá nandoo dí musngajmúún a̱ngiu̱lú ngajua rí tsétumuu. Mú makru̱ʼu̱lú ndiéjunʼ nindxu̱u̱ ngajua rí tsétumuu, guʼyáá xú kaʼnii nisngajma xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ nikúwá nákha ginii. Náa artículo rígi̱ mbuʼyáá ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ xkridoo Rut, Noemí ga̱jma̱a̱ Boaz.

^ párr. 4 Marcos 10:29, 30: “Jesús niʼthún: “Nata̱la gajkhun rí asndu tsáa bi̱ niniñuuʼ goʼwóo, a̱ngui̱i̱n, anu̱u̱, ru̱dúu̱, e̱ji̱i̱n o mbayuuʼ ga̱jma̱a̱ numuʼ ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa rí májánʼ, rí mbiʼi xúgi̱ magruigúu mbá ciento nuthu itháan, goʼwóo, a̱ngui̱i̱n, anu̱u̱, ru̱dúu̱, e̱ji̱i̱n o mbayuuʼ, maski ajndu maguma gínáa, ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á, maxtáa kámuu mbiʼi”.

^ párr. 8 Mu mambáyáaʼ itháan artículo rígi̱, nuta̱a̱nʼxu̱ rí matraxnuu capítulo 1 ga̱jma̱a̱ 2 libro ndrígóo Rut.

^ párr. 14 Hebreos 13:16: “Ma̱ngaa xámbumala mu̱ni̱ dí májánʼ, ga̱jma̱a̱ rí muxnu̱u̱ dí kuaʼdáála eʼwíinʼ numuu dí tsigijñaʼ xóo rígi̱ nanigu̱u̱ʼ wéñuuʼ Dios”.

^ párr. 17 Numuu dí kuwáánʼ ruʼthá ga̱jma̱a̱ numuu Noemí, raʼkháa i̱ndó gu̱ʼu̱ ma̱ndoo nambáñún xkri̱da rígi̱, ma̱ngaa ma̱ndoo nambáñún a̱ngiu̱lú xa̱bekha.

^ párr. 21 Isaías 32:1, 2: “¡Gu̱ya̱a̱! mbáa rey maʼtáñajunʼ májánʼ; ga̱jma̱a̱ xa̱bi̱i̱ mutañajunʼ ga̱jma̱a̱ jmbu. Ga̱jma̱a̱ mámbáa gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ xóo náa nurkaʼumijná índo̱ naxnúu giñánʼ gakhi̱i̱ ga̱jma̱a̱ xóo náa nutawu̱nʼ índo̱ naxnúu wéñuʼ ruʼwa, xóo iyaʼ rí na̱jkha̱ náa ku̱ba̱ʼ mixooʼ, xóo ndájkoo xpátsí náa ku̱ba̱ʼ mijkha”.

^ párr. 23 Ma̱ndoo mataxkamaa itháan dí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Boaz xóo mbáa bi̱ naʼtsiríñíinʼ náa artículo “Ejemplos de fe: ‘Una mujer excelente’”, náa i̱yi̱i̱ʼ Bi̱ Nayejngoo 1 ñajunʼ gu̱nʼ octubre tsiguʼ 2012.

^ párr. 23 Salmo 136:23: “Ikhaa nirmáʼáan a̱jkiu̱u̱n kaʼyulú índo̱ nikuwáanʼ gíná, numuu rí ngajua dí gíʼdoo nditháan tsétumuu”.

^ párr. 23 Salmo 136:26: “Guxna̱a̱ núma̱aʼ Dios bi̱ xtáa mekhuíí numuu rí ngajua dí gíʼdoo nditháan tsétumuu”.