Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu

Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu

Lá ma̱ndoo xa̱bu̱ gajmii majmúún dispositivo intrauterino (DIU) mu xúguaʼdiin e̱ji̱n ga̱jma̱a̱ mbuyáá á mu nambánii rí na̱ʼkha̱ raʼthí náa Escrituras ráʼ.

Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ xa̱bu̱ gajmii gíʼmaa mbuyáá xú káʼnii ejmaa DIU (ma̱ngaa najmaʼnuʼ xóo “T”) ga̱jma̱a̱ ikha ndrígóo Biblia rí ma̱ndoo mambáñun, ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á muraʼwíí mbá májánʼ awan rí mambáñun maguaʼdáá mbá ku̱ma̱ kaʼwu náa Dios.

Índo̱ nikuwa Adán ga̱jma̱a̱ Eva, Jeobá niʼtáñajúúnʼ: “Gaguaʼdíin e̱jña̱la, gaʼni mbaʼánʼ”. Ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á rí nijngoo Ruʼwa mbiiʼ, Jeobá ikháá má niʼthúu̱n Noé gajmíi̱n bi̱ kuwa náa goʼwóo (Gén. 1:28; 9:1). Mú náa Biblia tséʼthi rí cristianos gíʼmaa munimbaníí kiʼtáñajunʼ rígi̱. Ikha jngó xa̱bu̱ gajmii gíʼmaa muriyaʼ awan á mu majmúún o xájmúún mbá dí rígá mu xúguaʼdiin mbaʼin e̱ji̱n o mu mbuyáá nguáthi̱i̱n e̱jñún guguaʼdiin. Ndiéjunʼ rí gíʼmaa mbuyáá xá.

Índo̱ inuu muraʼwi̱i̱ rí muni, cristianos gíʼmaa mbuyáá ikha ndrígóo Biblia. Ikha jngó, tseni grájkhíin e̱jñún mu xuaguáʼdiin mbaʼin. Náa Biblia naʼthí dí ra̱májánʼ nindxu̱u̱ rí xátayamajkuíí vida, rí matradíin gajunʼ e̱jña̱ʼ. Cristianos tsíraʼwíí muxiyáa gajunʼ mbáa ada̱ bi̱ gajkuéwáan magumaa (Éx. 20:13; 21:22, 23; Sal. 139:16; Jer. 1:5). Ndiéjunʼ gándoo gúʼthá ga̱jma̱a̱ á mu ma̱ndoo majmaa DIU rá.

Rígi̱ ni̱ʼkha̱ raʼthí náa ináa 31, ga̱jma̱a̱ 32 náa La Atalaya 15 ñajunʼ gu̱nʼ septiembre tsiguʼ 1979. Nákha ikhú, DIU rí itháan najmaʼnuʼ nindxu̱u̱ mbá plástico rí nagiwanʼ náa xtíjyúu (o awúu̱n) mbáa a̱ʼgu̱ mu xágu̱u̱n e̱ji̱n. Náa artículo niʼthí rí tsejmaʼnuʼ májánʼ xóo ejmaa dispositivo rígi̱. Mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ najmañún nuthi rí narígá náa xtíjyúu a̱ʼgu̱, rí narikhoo esperma o tsígáʼ mú xáʼga̱nú náa óvulo rí nindxu̱u̱ xóo mbá xndú ga̱jma̱a̱ magíʼdu̱u̱ mbaʼya. Á mu esperma ga̱jma̱a̱ óvulo tséwáa na̱nguá xóo magíʼdu̱u̱ mbaʼya.

Mú rígá tikhu rí nasngájma rí nguáná esperma na̱ʼkha̱nú náa óvulo ga̱jma̱a̱ nagíʼdu̱u̱ ndaʼya. Óvulo bi̱ niwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ esperma ma̱ndoo maga̱ja̱a̱ náa mbá trompas de Falopio (rí najmaʼnuʼ xóo embarazo ectópico o extrauterino rí nandoo gáʼthúu̱n rí tségaja̱a̱ náa xtíjyúu a̱ʼgu̱) o maʼga̱ náa xtíjyúu a̱ʼgu̱. Á mu gídáʼ DIU ma̱ndoo maʼni rí óvulo rí ndaʼya magiwa̱nʼ náa xtíjyúu a̱ʼgu̱ ga̱jma̱a̱ maga̱ja̱a̱, xó má gárígá índo̱ gajkuéwáan mbáa ada̱. Rí matani gámbáa vida rígi̱ nindxu̱u̱ xóo rí matani grájkháa mbáa ada̱. Náa artículo ndrígóo La Atalaya niʼthí xóó: “Mbáa cristiano bi̱ naxmiéjunʼ wéñuʼ, gíʼmaa mbaʼyoo májánʼ á mu majmuu dispositivo intrauterino ga̱jma̱a̱ xú káʼnii eʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ numuu vida” (Sal. 36:9).

Mú asndu nákha nigájnuu artículo rígi̱, nákha tsiguʼ 1979, na̱jkha̱ rajmañún itháan médicos ga̱jma̱a̱ científicos.

Rí mbiʼi xúgi̱, rígá a̱jma̱ enii DIU. Mbá gíʼdoo cobre, ga̱jma̱a̱ náa Estados Unidos ra̱mingíjyúuʼ mataxkamaa asndu nákha tsiguʼ 1988. Ga̱jma̱a̱ imbo̱o̱ gíʼdoo hormona, ga̱jma̱a̱ nigíʼdu̱u̱ nixtango̱jo̱o̱ tsiguʼ 2001. Ndiéjunʼ eʼyáá rí xú káʼnii ejmaa dispositivos rígi̱ rá.

DIU rí gíʼdoo cobre. Xó má niʼthá, asndu xóo DIU naʼni rí esperma xanújngoo náa xtíjyúu a̱ʼgu̱ mu xáʼga̱nú náa óvulo. Ma̱ngaa, DIU rí gíʼdoo cobre naʼni mandáti̱ga̱a̱ esperma, numuu rí ajua̱nʼ rígi̱ nindxu̱u̱ mbá tana mbiiʼ náa esperma. * Ma̱ngaa nakumu̱ún rí DIU maʼni midu xtíjyúu a̱ʼgu̱.

DIU rí gíʼdoo hormona. Rígá mbaʼa enii DIU rí gíʼdoo mbá hormona kayúʼ xóo rí gíʼdoo náa mbaʼa pastillas anticonceptivas. Dispositivos rígi̱ najmaa xó má DIU rí tsegumidu̱u̱, mú ma̱ngaa hormona naniñuʼ náa xtíjyúu a̱ʼgu̱. Asndu xóo rígi̱ naʼni rí xárígá óvulo náa tikhun gu̱ʼu̱. Ikha jngó, á mu nda̱a̱ óvulo xándoo mbaʼya. Ma̱ngaa nuthi rí DIU rí gíʼdoo hormona naʼni mbawiʼ xtíjyúu ndrígóo a̱ʼgu̱. * Ma̱ngaa, naʼni midu rí ethán mucosidad cervical, rí tséniñuʼ manújngoo esperma rí na̱jkha̱ náa tsáʼkúun ndrígóo a̱ʼgu̱ asndu náa xtíjyúu.

Xó má ndiʼyáá, nakujmaa rí nájma̱ enii DIU naʼni rí xtíjyúu a̱ʼgu̱ maʼni mbawiʼ o maʼni midu. Mú, á mu narígá óvulo ga̱jma̱a̱ rígi̱ nawa̱a̱ ga̱jma̱a̱ esperma rígi̱ ma̱ndoo manújngoo náa xtíjyúu a̱ʼgu̱ mu xáʼga̱nú maga̱ja̱a̱, numuu rí xtíjyúu a̱ʼgu̱ nánguá eyambáá. Rígi̱ maʼni rí magrájka̱a̱ ada̱ bi̱ ndiʼkhún magaja̱a̱. Mú, científicos nuthi rí tsírígá wéñuʼ rígi̱, ga̱jma̱a̱ ma̱ngaa rígi̱ ma̱ndoo marigá mbóó miʼtsú náa pastillas anticonceptivas.

Mú nimbáa xándoo maʼthí rí gajkhun nindxu̱u̱ rí mayambáá DIU rí gíʼdoo cobre o rí gíʼdoo hormona rí tséniñuʼ mbá kayuʼ maga̱ja̱a̱ óvulo rí niwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ esperma. Maski ajndu xúʼko̱, rí nunigajmaa científicos nasngájma rí ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí niʼthá nimbá miʼtsú na̱nguá eda ewáan ada̱ ga̱jma̱a̱ dispositivos rígi̱.

Á mu xa̱bu̱ gajmii bi̱ ni̱ndxu̱ún cristianos nundxa̱ʼwa̱míjna̱ majmúún DIU, muraxu̱u̱n médicos bi̱ itháan najmañún mu mbuyáá ndiéjunʼ dispositivo dí rígá ga̱jma̱a̱ xú káʼnii gámbáyúu o rí gágíʼnuu a̱ʼgu̱ bi̱ najmuu rígi̱. Ragíʼmaa muguaʼthi̱i̱n rí eʼwíínʼ xa̱bu̱ o doctor mutún ndiéjunʼ gúni ikhiin (Rom. 14:12; Gál. 6:4, 5). Rígi̱ mbaʼyóoʼ muraʼwi̱i̱ muni i̱ndó ikhiin mu muni rí naniguʼ Dios ga̱jma̱a̱ maguaʼdáá mbá ku̱ma̱ kaʼwu (atayáá ma̱ngaa 1 Timoteo 1:18, 19; 2 Timoteo 1:3).

^ párr. 4 Mbá i̱yi̱i̱ʼ náa ajngáa inglés ga̱jma̱a̱ numuu salud naʼthí: “DIU rí gíʼdoo itháan cobre nayambáá mbá 99%. Rígi̱ eyoo gáʼthúu̱n rí mbá 100 gu̱ʼu̱ bi̱ najmún DIU, mbá nguéjmi̱i̱n gu̱ʼu̱ nuda ewáan ada̱ mbá tsiguʼ. DIU rí na̱nguá gíʼdoo wéñuʼ cobre tsíyambáá wéñuʼ”.

^ párr. 5 Numuu rí DIU rí gíʼdoo hormona naʼni mbawiʼ xtíjyúu a̱ʼgu̱, nguáná médicos nutún majmúún gu̱ʼu̱ bi̱ ninu̱ju̱nʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ xóó tsénujunʼ mú xagajtaa wéñuʼ eʼdiún.