Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Lá nduʼyáaʼ rí majmaʼniáanʼ náa numbaaʼ o náa Jeobá dxe̱ʼ.

Lá nduʼyáaʼ rí majmaʼniáanʼ náa numbaaʼ o náa Jeobá dxe̱ʼ.

“Dios na̱nguá nindxu̱u̱ ra̱májáánʼ mu mambumuu ñajunʼ rí nunila ga̱jma̱a̱ rí nisngajmá rí nanga̱jua̱la ku̱ya̱a̱ mbiʼyuu” (HEB. 6:10).

AJMÚÚ sjj-S 39, sjj-S 30

1. Ndiéjunʼ rí itháan nandulúʼ xúgiáanʼ rá.

GUNDXAʼWAMÍJNA̱ rí nixkamaa mbáa bi̱ nuniʼnííʼ ga̱jma̱a̱ nduyamajkuíí, mú xa̱bu̱ buʼko̱ tsirmáʼáan a̱jkiu̱u̱n xú káʼnii mbiʼyulú ga̱jma̱a̱ tsiniʼniáanʼ. Xú káʼnii gakumulú rá. Mbáa makuwáanʼ gíná, numuu rí xúgiáanʼ nandulúʼ rí majmaʼniáanʼ. Mú raʼkháa i̱ndó nandulúʼ mbuyáá tsáa ni̱ndxu̱lú rí phú nandulúʼ rí mbuyamajkhulúʼ rí xú káʼnii xa̱bu̱ ni̱ndxu̱lú ga̱jma̱a̱ rí niʼni (Núm. 11:16; Job 31:6).

2, 3. Ndiéjunʼ guguaʼnii á mu nandulúʼ majmaʼniáanʼ rá. (Atayáá timbá xtiʼkhu.)

2 Mú, xó má erígá ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ rí nandulúʼ, rí maʼndulú majmaʼniáanʼ ma̱ndoo maʼni gachúminaʼ ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá. Ma̱ngaa numbaaʼ ndrígóo Satanás ma̱ndoo maʼni rí maʼndulú muguaʼdáá numulúʼ ga̱jma̱a̱ majmaʼniáanʼ. Índo̱ narígá xúʼko̱ kaʼnii, tséxnáá Jeobá, Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí gamajkhu xó má rí kaʼyoo magruigú (Rev. 4:11).

3 Nákha mbiʼi rí nixtáa Jesús, tikhun xa̱bu̱ ede̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa ndxajkun raʼkháa tháán eñún rí majmaʼniiʼ. Ikha jngó Jesús niʼthún xa̱bi̱i̱: “Guñahuamijnala naʼ inu tsi nusjnga xtangao Moisés, tsi nanigun mujuun xtin ri mbijua mangrigun. Nanigunʼ ri mitraxin xua, jame asjndo xili ri huajun guini inigunʼ matriguin naʼ sinagoga, asjndo xili ri huajun guini inigunʼ matriguin naʼ ri napeʼtsohuañu xabo”. Ga̱jma̱a̱ xóó niʼthí: “Tsigueʼ tsi mapu-ihua gake guyamini” (Luc. 20:46, 47). Mú, Jesús ndiʼyamajkuu mbáa a̱ʼgú xuáʼa̱ gínáa bi̱ na̱nguá ndiyáaʼ majmaʼniiʼ náa eʼwíínʼ índo̱ nixná mbújkha̱a̱ (Luc. 21:1-4). Ikhaa ndiʼyoo xó má eʼyoo Jeobá rí majmaʼniiʼ. Náa artículo rígi̱ mambáyulúʼ mu mbuʼyáá tema rígi̱ xó má eʼyoo Jeobá.

NÁA BIʼYAA RÍ ITHÁAN GÍʼDOO NUMUU RÁ.

4. Náa biʼyaa rí itháan gíʼdoo numuu ga̱jma̱a̱ ndíjkha jngó rá.

4 Náa biʼyaa rí itháan gíʼdoo numuu rí gíʼmaa mbuʼyáaʼ rá. Raʼkháa dí rígá náa numbaaʼ, xóo kiʼsngáa, náa naxtangujua ga̱jma̱a̱ rí majmaʼniáanʼ. Rí itháan májánʼ rí Pablo niʼthí ga̱jma̱a̱ ajngáa rígi̱: “Mú xúgi̱ rí ni̱jkua̱nú niniʼnííʼ Dios, xóo muʼthá, ni̱jkua̱nú nijmaʼniáanʼ náa Dios, náa numuu rí natangáanʼ mbu̱júu̱ náa dí ragíʼdoo numuu dí rígá náa numbaaʼ ga̱jma̱a̱ nandala mani̱ndxa̱la ñumbáá mbu̱júu̱ rá.” (Gál. 4:9.) ¡Ra̱ʼkhá tháán májánʼ rígi̱ rí ‹muʼguánú majmaʼniáanʼ náa Dios›, Rey ndrígóo xúgíʼ numbaaʼ! Ikhaa nandoo mambaxúu májánʼ gajmiúlú. Xó má niʼthí mbáa bi̱ naninuʼ májánʼ Biblia, “ndiʼyoo rí guáʼdáá wéñuʼ numún”. Índo̱ Jeobá naniniáanʼ xóo bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n, nuxkamaa xóo phú kaʼyulú makuwáanʼ (Ecl. 12:13, 14).

5. Ndiéjunʼ gáʼyóoʼ muʼni mu Jeobá maniniáanʼ xóo bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n rá.

5 Xúʼko̱ nigíʼnuu Moisés. Índo̱ niʼtákhañuu Jeobá mu maniñuʼ maninuʼ kambo̱o̱, ikhaa niriʼñuu: “Jeobá niʼthúu̱n Moisés: “Mangúún mani rí nitanda̱ʼa̱, numuu rí ikhúúnʼ ndi̱yo̱o̱ rí májánʼ ni̱ndxa̱ʼ ga̱jma̱a̱ naniʼnííʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼyaaʼ” (Éx. 33:12-17). Mangáanʼ nindrígú mbaʼa rí májánʼ índo̱ Jeobá na̱jkha̱nú naniniáanʼ xú káʼnii xa̱bu̱ ni̱ndxu̱lú mámbáa rí ikháanʼ. Mú ndiéjunʼ gáʼyóoʼ muʼni mu Dios mbaʼyulú xóo bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n rá. Rí maʼndulú kuʼyáá ga̱jma̱a̱ muxnáá vida ndrígúlú (atraxnuu 1 Corintios 8:3). *

6, 7. Ndiéjunʼ gáʼni rí ní xambáxulú gajmiúlú Jeobá rá.

6 Rí xúgi̱, ndayóoʼ rí muñewa̱a̱n rí gíʼdoo numuu rí nambáxulúʼ gajmiúlú Anu̱lú bi̱ xtáa mekhuíí. Xó má cristianos bi̱ gálatas bi̱ Pablo niʼnirámáʼ inún, gíʼmaa muʼni gaʼduunʼ rí manindxu̱lúʼ ñumbáá ndrígóo “náa dí ragíʼdoo numuu dí rígá náa numbaaʼ” rígi̱, rí xóo mbuʼyááʼ rí maniniáanʼ (Gál. 4:9). Cristianos buʼko̱ niguánu nijmaʼnuunʼ náa Dios. Mú Pablo niʼthún rí kuwa ragutangi̱i̱n mbu̱júu̱ náa dí ragíʼdoo numuu. Xóo muʼthá, niʼthún: “Nda̱wa̱á rí nininiʼ májánʼ Dios, náa numuu rí natangáanʼ mbu̱júu̱ náa rí tséjmaa ga̱jma̱a̱ náa dí ragíʼdoo numuu rá.”

7 Lá ma̱ndoo mugíʼniin mangáanʼ xúʼko̱ ráʼ. Ma̱ndoo. Índo̱ niniʼnííʼ Jeobá, mbáa niguáʼnu niniʼñáʼ rí nandulúʼ majmaʼniáanʼ náa numbaaʼ ndrígóo Satanás, ikhaa kayúʼ xóo niʼni Pablo (atraxnuu Filipenses 3:7, 8). * Mbáa niniʼñáʼ ruʼnigajmaa náa universidad, rí murígú mbá ñajunʼ májánʼ o rí muʼdaʼ wéñuʼ mbújkha̱a̱ náa naxtangu̱jua̱. Á mu najmañulúʼ muʼni ajmúú o najmañulúʼ muʼtsíin mbáa muguaʼdáá wéñuʼ ga̱jma̱a̱ majmaʼniáanʼ. Mú niʼni gaʼduunʼ xúgíʼ rúʼko̱ (Heb. 11:24-27). Lá nduʼyáá, rí májánʼ rí niraʼwíí muʼni nákha ginii nindxu̱u̱ ndíí rí mbiʼi xúgi̱ ráʼ. Raʼkhí gánindxu̱u̱ á mu nundxaʼwamíjna̱ rúʼko̱. Maʼni mbuʼyáaʼ mbu̱júu̱ rí nákha ginii ndiʼyáá xóo “dí ragíʼdoo numuu dí rígá náa numbaaʼ”. *

MBUʼYÁAʼ MÁ XÚʼKO̱ RÍ DIOS MANINIÁANʼ

8. Ndiéjunʼ gáʼni rí maʼndulú majmaʼniáanʼ má xúʼko̱ náa Jeobá rá.

8 Xú káʼnii gándoo gúʼyáaʼ má xúʼko̱ rí Jeobá maniniáanʼ raʼkháa náa numbaaʼ rígi̱ rá. Gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱lú a̱jma̱ enii rí gíʼdoo itháan numuu. Timbá, rí Jeobá naninúnʼ má xúʼko̱ xa̱bi̱i̱ bi̱ kuwa jmbu (atraxnuu Hebreos 6:10; * 11:6). Ikhaa phú ndaʼñún rí guáʼdáá numún xúgínʼ ga̱jma̱a̱ mámbáa rí ikhiin ga̱jma̱a̱ ndaʼyoo dí raʼkhí gánindxu̱u̱ á mu tsíyoo gáʼñun. Ikhaa ‹naninuʼ má xúʼko̱ bi̱ kaʼñún› (2 Tim. 2:19). Jeobá xtáa xawii náa “kambu̱ún bi̱ jmbiin” ga̱jma̱a̱ ndaʼyoo xú káʼnii gáʼni káwíin náa tsáʼkhá ga̱jma̱a̱ numuu fe rí guáʼdáá (Sal. 1:6; 2 Ped. 2:9).

9. Arathá tikhuu xkri̱da náa rí Jeobá nisngájma rí naninunʼ májánʼ xuajñu.

9 Nguáná Jeobá nasngájma kaʼwu rí naninunʼ xuajñu (2 Crón. 20:20, 29). Gundxaʼwamíjna̱ xú káʼnii Jeobá niʼni káwíin israelitas náa lamáa Maña̱ʼ índo̱ nixkúún ejército ndrígóo faraón (Éx. 14:21-30; Sal. 106:9-11). Rí nirígá rúʼko̱ ra̱ʼkhá tháán niwán ri̱go̱o̱ rí xuajen bi̱ kuwa ikhí nithi má xúʼko̱ mbá a̱jma̱ skiñúʼ tsiguʼ nda̱wa̱á (Jos. 2:9-11). Rí xúgi̱ rí kuwaanʼ mijngii náa tsáʼkhá ndrígóo Gog ndrígóo Magog, naxnúlú tsiakii mu marmáʼáan a̱jkiu̱lú xú káʼnii niʼni káwíin xuajñu Jeobá nákha wajyúúʼ (Ezeq. 38:8-12). Ikhú, maʼdxulú wéñuʼ rí Jeobá maniniáanʼ raʼkháa náa numbaaʼ rígi̱.

10. Náa biʼyaa nindxu̱u̱ imbo̱o̱ rí itháan gíʼdoo numuu rí gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱lú rá.

10 Raga̱jma̱ eni rí gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱lú rí Jeobá ma̱ndoo masngájma rí naniniáanʼ rí asndu nditháan tséndxaʼwamíjna̱. Ikhaa xáʼni tsajkurámiinʼ bi̱ nuni rí májánʼ i̱ndó ga̱jma̱a̱ numuu rí eʼwíínʼ mbuyáá rí eni. Náa numuu rá. Numuu rí Jesús niʼthí rí i̱ndó rúʼko̱ rí gakhánun, rí eʼwíínʼ muniʼnuunʼ (atraxnuu Mateo 6:1-5). Mú ma̱ngaa niʼthí rí Anu̱u̱ “tsi ndaʼyo nguʼhua” bi̱ tsendrigú gamajkhu índo̱ niniu̱u̱n rí májánʼ eʼwíínʼ. Dios ndaʼyoo rí eni ga̱jma̱a̱ naʼni tsajkurámiinʼ, nguáná rí nditháan tsiguaʼthi̱i̱n. Guʼyáá tikhuu xkri̱da.

MBÁA DXÁʼGÚ BI̱ GUABAAʼ A̱JKIU̱U̱N TAGIʼTHU̱U̱N RÍ MAJMAʼNIIʼ

11. Xú káʼnii nisngájmuu Jeobá rí nininiiʼ María rá.

11 Índo̱ ni̱jkha̱nú mbiʼi rí A̱ʼdióo maxtáa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, Jeobá niríyaʼ mbáa dxáʼgú guabaaʼ bi̱ xóó tseboʼ ga̱jma̱a̱ mbáa xa̱biya̱ bi̱ mbiʼyuu María mu magiʼdaa ada̱ bugi̱. Ikhaa nixtáa náa xuajen Nazaret, mbá xuajen rí tágiʼdoo numuu rí gíʼ mitsínguánʼ náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ náa templo ndrígóo (atraxnuu Lucas 1:26-33). Náa numuu rí niríyaʼ ikhaa xá. Ángel Gabriel niʼthúu̱n rí ‹Dios ndiʼyoo rí májaanʼ nindxu̱u̱›. María nisngájma rí nindxu̱u̱ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nimbáxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ Dios índo̱ niʼtámíjná nda̱wa̱á ga̱jma̱a̱ Elisabet bi̱ kaʼyoo (Luc. 1:46-55). Jeobá ndiʼyoo xú káʼnii nindxu̱u̱ María ga̱jma̱a̱ numuu rí nixtáa jmbu nixnúu mbá ñajunʼ rí tágiʼthu̱u̱n nditháan.

12, 13. Xú káʼnii gamajkhu nigruigú Jesús índo̱ ikhaa nigumaa ga̱jma̱a̱ índo̱ ni̱jkha̱ kiʼyáa náa templo xá.

12 Índo̱ nigumaa Jesús, Jeobá táʼthún nguáná nigumaa Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ guáʼdáá itháan numún náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ Belén. Rí niʼni, nikunguinʼ tikhun ángeles mu muthún báxtúu bi̱ guabaaʼ a̱jkiu̱ún bi̱ nuñewu̱u̱n mugiuún mitsínguánʼ náa Belén (Luc. 2:8-14). Báxtúu nigún gúyáá ada̱ bi̱ ndiʼkhún nigumaa (Luc. 2:15-17). Mbáa María ga̱jma̱a̱ José niniguʼ índo̱ ndiʼyoo rí Jesús nigruigú gamajkhu xúʼko̱ kaʼnii. Gundxa̱ʼwámi̱jna̱ xú káʼnii mixtiʼkhu eʼni Jeobá ga̱jma̱a̱ rí xóo naʼni Gixa̱a̱. Índo̱ nikunguinʼ tikhun bi̱ nunigajmaa ga̱jma̱a̱ numún a̱ʼgua̱a̱n mu magún gúyáá Jesús ga̱jma̱a̱ anu̱u̱ ma̱ngaa ru̱dúu̱, índo̱ niwán rí nigumaa nixmiéjunʼ wéñuʼ náa xuajen Jerusalén (Mat. 2:3). Índo̱ nidxawíín mbaʼin xa̱bu̱ rí nigumaa Jesús, rígi̱ niʼni rí mbaʼin e̱ji̱n makhañún (Mat. 2:16).

13 A̱jma̱ skiñúʼ mbiʼi nda̱wa̱á rí Jesús nigumaa, María ndiyóoʼ maxnáxi̱ mbá tsigijñaʼ náa Jeobá náa templo ndrígóo Jerusalén rí gíʼ náa mbá míjna gu̱wa̱ʼ kilómetros rí mitsínguánʼ náa Belén (Luc. 2:22-24). Índo̱ kuwa ragún José ga̱jma̱a̱ Jesús, mbáa María niraximínáʼ á mu ndxajkun masngájma mbá gamajkhu kiejunʼ rí Jesús gáʼni nda̱wa̱á. Gajkhun Jesús nigruigú gamajkhu, mú raʼkháa xóo María nigi̱ʼthu̱u̱n. Jeobá nijmiuu mbáa xa̱biya̱ “jmbi, jame kaʼhui naʼ inu Dios” bi̱ mbiʼyuu Simeón ga̱jma̱a̱ mbáa a̱ʼgú xuáʼa̱ bi̱ nindxu̱u̱ gaʼyee bi̱ gíʼdoo 84 tsiguʼ. Ikhaa mbiʼyuu Ana, ikhaa maʼtíriyaʼ rí Jesús mani̱ndxu̱u̱ Cristo, Mesías bi̱ nijuiʼthá ma̱ʼkha̱ (Luc. 2:25-38).

14. Xú káʼnii niʼni tsajkurámááʼ Jeobá María rá.

14 Lá Jeobá nininiiʼ María numuu rí niñewu̱u̱n ga̱jma̱a̱ niʼnimba̱ja̱a̱ A̱ʼdióo xóo kaʼyoo xáʼ. Xúʼko̱. Ginii nduʼyáá rí niʼni ga̱jma̱a̱ rí niʼthí niʼni magumaraʼmáʼ náa Biblia. Mú ikhaa táʼga ga̱jma̱a̱ Jesús náa mbá ajtsú tsiguʼ tikhu rí niʼtáraʼa. Lá ndiyóoʼ maguanúu náa Nazaret numuu rí nindxu̱u̱ a̱ʼgú xuáʼa̱ xáʼ. Mbáa xúʼko̱. Ikha jngó tándoo gagruigú mbaʼa rí májánʼ rí eʼwíínʼ xa̱bu̱ niguáʼdáá. Mú nixtáa ga̱jma̱a̱ Jesús índo̱ nikháñu (Juan 19:26). Ma̱ngaa, nixtáa gajmíi̱n discípulos náa Jerusalén nákha niʼni ndxa̱a̱ Pentecostés tsiguʼ 33, índo̱ nindrigú xi̱ʼ kaʼwu (Hech. 1:13, 14). Gajkhun rí ikhaa ninindxu̱u̱ mbáa bi̱ kixtiʼyáʼ gajmíi̱n eʼwíínʼ. Ikha jngó, nigruigú rí maxtáa mekhuíí ga̱jma̱a̱ Jesús kámuu mbiʼi. ¡Ra̱ʼkhá tháán mitsaan rí nikháná ga̱jma̱a̱ numuu ñajunʼ májánʼ rí niʼni!

JEOBÁ NANINIIʼ A̱ʼDIÓO

15. Índo̱ Jesús nixtáa náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, xú káʼnii nisngájma Jeobá rí nigruiguíi xá.

15 Jesús táyááʼ mbuyamajkuíí xa̱bu̱ ede̱ bi̱ kuwa náa guʼwá ndxajkun o políticos nákha ikhú. Ikhaa ndiyáaʼ rí maʼniniiʼ Jeobá. Nixnúu wéñuʼ tsiakii índo̱ nigruigú rígi̱ ajtsú nuthu, índo̱ mínaʼ má Dios niʼthí asndu mekhuíí. Náa mañu Jordán, nda̱wa̱á rí nijngúun iyááʼ, Jeobá niʼthúu̱n: “Aʼdeʼ tsigueʼ tsi naʼne akuinʼ-jayo, jame pu-nadxu akuinʼ-jayo” (Mat. 3:17). Raʼkháa i̱ndó Jesús, ma̱ngaa Juan bi̱ nakumíinʼ iyááʼ nidxawun ajngáa rígi̱. Itháan rí maʼni mbá tsiguʼ nákha xóó tsikhañu Jesús, ajtsíin apóstoles nidxawíín rí niʼthí Dios: “Aʼdeʼ tsigueʼ naʼne akuinʼ-jayo, jame nadxu akuinʼ-jayo. Gudxahuin Ika” (Mat. 17:5). Nda̱wa̱á Jeobá niʼthúu̱n mbu̱júu̱ A̱ʼdióo asndu mekhuíí nguáthá mbiʼi ginii nákha inuu makhañúu (Juan 12:28).

Ndiéjunʼ ejmañuluʼ rí xóo niʼni Jeobá mu masngájma gamajkhu náa A̱ʼdióo rá. (Atayáá kutriga̱ 15 asndu 17).

16, 17. Xú káʼnii Jeobá ndiʼyamajkuu Jesús rí ikhaa asndu nditháan tágiʼthu̱u̱n xá.

16 Jesús ndiʼyoo rí muxiyáa ga̱jma̱a̱ muriyaʼ gamajkuu, ga̱jma̱a̱ nini tsu̱di̱i̱ ga̱jma̱a̱ mbá ajngáa dí ragájkhun nindxu̱u̱. Maski ajndu xúʼko̱ niʼtájkáan maguma rí nandoo Dios, raʼkháa rí nandoo ikhaa (Mat. 26:39, 42). “Niʼngo̱o̱ náa ixi̱, ga̱jma̱a̱ tatiyuʼ”, ga̱jma̱a̱ táʼyáaʼ rí majmaʼniiʼ náa numbaaʼ, i̱ndó rí nandoo anu̱u̱ niʼni (Heb. 12:2). Xú káʼnii nisngájmuu Jeobá xá.

17 Nákha nixtáa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, Jesús niʼthí rí nindoo magruigú mbu̱júu̱ gamajkhu rí nigiʼdoo mekhuíí náa Anu̱u̱ (Juan 17:5). Nditháan tágiʼthu̱u̱n rí ikhaa magruigú xóó itháan ñajunʼ. Maski ajndu xúʼko̱, káʼnii niʼni Jeobá rá. Ndiʼyamajkuu rí asndu ikhaa nditháan tágiʼthu̱u̱n. Niʼniga̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ nixnúu “magiʼdoo mbá ñajunʼ rí gíʼdoo wéñuʼ numuu”. Ma̱ngaa, nixnúu mbá ñajunʼ rí nimbáa tagruigú nákha ikhú: Rí xákhañuu nditháan (Filip. 2:9; 1 Tim. 6:16). * ¡Ra̱ʼkhá tháán májánʼ gamajkhu nigruigú ga̱jma̱a̱ numuu rí niwi̱ji̱ jmbu!

18. Ndiéjunʼ gambáyulú mu xúʼyáaʼ majmaʼniáanʼ náa numbaaʼ rígi̱ rá.

18 Ndiéjunʼ gambáyulú mu xúʼyáaʼ rí majmaʼniáanʼ náa numbaaʼ rígi̱ rá. Rí makumulúʼ kuʼyáá Jeobá má xúʼko̱, nasngájma rí naninuʼ xa̱bi̱i̱ bi̱ kuwa jmbu ga̱jma̱a̱ naʼni tsajkurámiinʼ má xúʼko̱ rí nditháan tseguáʼthiin. ¡Ga̱jma̱a̱ tsáa eʼyoo xú káʼnii gaguma tsajkurámaaʼ nda̱wa̱á! Xúgi̱, rí xóó kuwáanʼ ruraʼníí xkujndu náa numbaaʼ xkawiʼ rígi̱, garmáʼáan a̱jkiu̱lú má xúʼko̱ rí náa numbaaʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ rí xóo maniniáanʼ ní xárígá mba̱yu̱ʼ mbiʼi (1 Juan 2:17). Anu̱lú Jeobá bi̱ nandoo kaʼyulú, raʼkháa ra̱májánʼ nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ tsémbumuu ñajunʼ rí kuwáanʼ ru̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ ngajua rí nusngájma náa mbiʼyuu (Heb. 6:10). Xúʼko̱ ikhaa maxnúlúʼ gamajkhu, mbáa asndu rí mbiʼi xúgi̱ rí nditháan tundxaʼwa̱míjna̱.

^ párr. 5 1 Corintios 8:3: “Á mu mbáa nandoo kaʼyoo Dios, bugi̱ na̱jkha̱nú najmaʼniʼ náa inuu ikhaa”.

^ párr. 7 Filipenses 3:7, 8: “Mú, xúgíʼ rí niku̱mu̱ʼ rí gíʼdoo numuu, ndi̱yo̱o̱ dí ragíʼdoo numuu ga̱jma̱a̱ numuu Cristo. Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, ikhúúnʼ nda̱yo̱o̱ dí ragíʼdoo numuu xúgíʼ rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí niniʼnííʼ Cristo Jesús, Señor ndrígóʼ. Ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa, nindáti̱go̱ʼ xúgíʼ ga̱jma̱a̱ nda̱yo̱o̱ xóo mbá ru̱tsu̱u̱ náska, mu maʼngo̱ʼ madaaʼ Cristo”.

^ párr. 7 Náa i̱ʼwáʼ Biblia, najuiʼtájuíi xóo “nda̱a̱ numuu”, “migínáa” ga̱jma̱a̱ “ndíí nindxu̱u̱”.

^ párr. 8 Hebreos 6:10: “Dios na̱nguá ni̱ndxu̱u̱ ra̱májáánʼ mu mambumuu ñajunʼ rí nunila ga̱jma̱a̱ rí nisngajmá rí nanga̱jua̱la ku̱ya̱a̱ mbiʼyuu índo̱ nini ñajunʼ, ma̱ngaa rí nuni má xúʼko̱ ñajúnʼ santos”.

^ párr. 17 Rígi̱ nindxu̱u̱ rí nditháan tágiʼthu̱u̱n Jesús maguma tsajkurámaaʼ, numuu rí náa Escrituras Hebreas tséʼthi ga̱jma̱a̱ numuu rí xákhañuu nditháan.