Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

“Gudxawíín índo̱ naxpríguala ga̱jma̱a̱ gani̱ndxa̱la mbáa xa̱bu̱ bi̱ najmañuu”

“Gudxawíín índo̱ naxpríguala ga̱jma̱a̱ gani̱ndxa̱la mbáa xa̱bu̱ bi̱ najmañuu”

“Oh e̱ji̱nʼ, [...] gudxawíín índo̱ naxpríguala ga̱jma̱a̱ gani̱ndxa̱la mbáa xa̱bu̱ bi̱ najmañuu” (PROV. 8:32, 33).

AJMÚÚ 56 GA̱JMA̱A̱ 89

1. Xú káʼnii gúʼni mu majmañulúʼ ga̱jma̱a̱ xú káʼnii gambáyulú ku̱ma̱ rá.

KU̱MA̱ na̱ʼkha̱ náa Jeobá ga̱jma̱a̱ naxnúlú ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n. Santiago 1:5 naʼthí: “Ikha jngó, á mu rí mbáa dí ikháanʼla ndayóoʼ majmañuu xóó itháan, gando̱ʼo̱o̱ má xúʼko̱ Dios, numuu rí ikhaa naxnún xúgínʼ rí ndayóoʼ ga̱jma̱a̱ xáʼthí kikháá rí nixnáʼ”. Mbá rí xóo ma̱ndoo majmañulúʼ nindxu̱u̱ rí muʼniñámíjná rí Jeobá maxprígúlú. Ku̱ma̱ gañewu̱nlu mu xúʼni̱ dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ mambáyulúʼ mambaxúlúʼ itháan májánʼ gajmiúlú (Prov. 2:10-12). Rí garigá rí Dios ma̱ndoo kaʼyulú “kámuu mbiʼi” (Jud. 21).

2. Ndiéjunʼ gambáyulú mbuʼyáá rí gíʼdoo numuu rí naxprígúlúʼ Dios rá.

2 Numuu rí ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá xóo ndijáanʼ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ, mbáa rígi̱ maʼniulú mingíjyúuʼ muʼniñámíjná rí muxprigúlú o mbuʼyáá xóo mbá rí májánʼ. Mú índo̱ nduʼyáá rí nambáyulúʼ náa vida ndrígúlú, nuxnáá itháan numuu ga̱jma̱a̱ nduʼyáá rí Dios nasngájma rí nandoo kaʼyulú. Proverbios 3:11, 12 naʼthúlúʼ: “A̱ʼdióoʼ, xátani gaʼduunʼ dí naʼtháanʼ Jeobá matani”. Ga̱jma̱a̱ xóó naʼthí: “Jeobá naxprígúu bi̱ nandoo kaʼyoo”. Nditháan xámbumulú rí Jeobá nandoo kaʼyulú (atraxnuu Hebreos 12:5, 6, 11). * Numuu rí Jeobá naniniáanʼ májánʼ, naxprígulú má xúʼko̱. Náa artículo rígi̱ mbuʼyáá a̱jkhu̱ enii rí xú káʼnii muxprigúlú: 1) Rí muxprígúmíjná, 2) rí anu̱lú muxprigúlú, 3) rí muxprigúlú náa congregación ga̱jma̱a̱ 4) rí itháan maʼni gawúnlú ki xóo rí muxprigúlú.

RÍ MUXPRÍGÚMÍJNÁ NASNGÁJMA RÍ NAJMAÑULÚʼ

3. Xú káʼnii gándoo gumbañúún e̱jñún xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱ji̱n mu muxprigúmíjná rá. Ga̱jma̱ʼ mbá xkri̱da.

3 Rí muxprígúmíjná ma̱ngaa nandoo gáʼthi rí muñewa̱a̱n rí muʼni ga̱jma̱a̱ rí mundxaʼwáá edxu̱lúʼ. Mú na̱nguá egumáanʼ xúʼko̱ kaʼnii, gíʼmaa maʼga̱ rajmañulú muʼni. Ma̱ndoo muʼnimbánii rígi̱ ga̱jma̱a̱ mbáa ada̱ bi̱ xtáa raʼnigajmaa maʼga̱ kayóo bicicleta. Índo̱ egíʼdu̱u̱, anu̱u̱ naguajtun bicicleta mu xájpatríguíi. Mú, índo̱ na̱jkha̱ najmañuu maʼga̱ kayóo, anu̱u̱ naniñuʼ bicicleta mbá xngaa. Índo̱ ndaʼyoo rí ada̱ ní xájpatríguíi, naniñuʼ maʼga̱ kayóo mbáwíi. Xúʼko̱ má kayuʼ índo̱ xa̱bu̱ nusngúún tsumáá e̱jñún ga̱jma̱a̱ naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱ún nunimbanuu “má xúʼko̱ xóo eʼthí náa xtángoo ga̱jma̱a̱ xó má endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá”, numbañún mu mani̱ndxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ najmañún ga̱jma̱a̱ muxprígúmíjná (Efes. 6:4).

4, 5. a) Náa numuu rí muxprígúmíjná nindxu̱u̱ mbá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí ‹muriʼkhumijná rí xóo xa̱bu̱ ni̱ndxu̱lú› rá. b) Náa numuu dí ragíʼmaa makánajkulú índo̱ naʼni tígulú rá.

4 Ikháá má eguaʼnii bi̱ nuniʼniiʼ Jeobá índo̱ naʼni xa̱bu̱ guanii. Maski ajndu najmañún muxprígúmíjná, na̱nguá gujkhunʼ náa Dios. Mú índo̱ nugíʼdi̱i̱ ‹nuriʼkumijná rí xóo xa̱bu̱ ni̱ndxu̱ún› ga̱jma̱a̱ nuni tsiakimijna mbuyaridáá Cristo, na̱jkha̱ raʼni itháan gujkhunʼ (Efes. 4:23, 24). Rí muxprígúmíjná nindxu̱u̱ mbá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu, numuu rí nambáyulúʼ “muniʼñáʼ ruʼni dí xkawiʼ ga̱jma̱a̱ rí nagua̱ʼa̱ muʼni ga̱jma̱a̱ makuwáanʼ májánʼ ga̱jma̱a̱ jmbu ga̱jma̱a̱ rí maʼndulú kuʼyáá Dios náa tapo̱o̱ dí rígá náa numbaaʼ rígi̱” (Tito 2:12).

5 Mú, xúgiáanʼ ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá (Ecl. 7:20). Ikha jngó rí maʼni tígulú tsíyoo gáʼthúu̱n rí ndayóoʼ muxprígúmíjná. Proverbios 24:16 naʼthí: “Mbáa xa̱bu̱ jmbii ma̱ndoo majpátriguíi asndu mbá juwan nuthu, ga̱jma̱a̱ matuxi̱i̱ mbu̱júu̱”. Xú káʼnii eʼngo̱o̱ eʼni xá. Raʼkháa ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa, nambáyúu xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo Dios (atraxnuu Filipenses 4:13). * Mbá rí najma̱a̱ náa xi̱ʼ kaʼwu nindxu̱u̱ rí muñewa̱a̱n rí muʼni, rí kagujtuminaʼ ga̱jma̱a̱ rí muxprígúmíjná.

6. Xú káʼnii gándoo ganindxu̱lú mbáa bi̱ naʼnigajmaa májánʼ Ajngá rawunʼ Dios rá. (Atayáá timbá xtiʼkhu.)

6 Mu majmañulúʼ muxprígúmíjná ma̱ngaa gíʼmaa muʼtájkáan, muʼnigajmaa Biblia ga̱jma̱a̱ mundxa̱ʼwámi̱jna̱. Mú káʼnii gándoo matani á mu naʼniaʼ mingíjyúuʼ matanigajmaa Biblia o á mu na̱nguá enigua̱ʼ matanigajmaa rá. Xátani guabaminaʼ. Jeobá mambáyaʼ, ikhaa maʼni rí manigua̱ʼ mataniʼnúʼ Ajngá rawunʼ á mu ikháánʼ natatsiñaminaʼ (1 Ped. 2:2). Timbá, atanda̱ʼa̱a̱ Jeobá mambáyaʼ mataxprígúminaʼ mu matanigajmaa Ajngóo. Nda̱wa̱á atanimbaníí xó má nitanda̱ʼa̱. Mbáa ma̱ndoo matagíʼdi̱i̱ matanigajmaa mbá xngaa. Mañu mañú ní xáʼniaʼ mingíjyúuʼ ga̱jma̱a̱ manigua̱ʼ mbiʼi rí gatríyaʼ mu matatsaʼwamínáʼ rí nandxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu (1 Tim. 4:15).

7. Arathá ga̱jma̱a̱ mbá xkri̱da xú káʼnii embáyulú rí muxprígúmíjná mu muʼni ñajunʼ Dios rá.

7 Rí muxprígúmíjná ma̱ngaa nambáyulúʼ mu muʼni itháan ñajunʼ Dios. Guʼyáá xkri̱da ndrígóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ gíʼdiin e̱ji̱n bi̱ ndiʼyoo rí na̱jkha̱ randátigo̱o̱ gagi rí maʼtáraʼa. Numuu rí nixmiéjunʼ, nigíiʼ ninindxu̱u̱ precursor regular. Mu maʼnimbánuu nigíʼdu̱u̱ niʼnigajmaa artículos ga̱jma̱a̱ numuu precursor ma̱ngaa niʼtájkáan ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱. Rúʼko̱ nixnúu tsiakii mu mambaxúu ga̱jma̱a̱ Jeobá. Ma̱ngaa ninindxu̱u̱ precursor auxiliar índo̱ nindoo. Nigíʼ niʼnimbánuu ga̱jma̱a̱ tániñuʼ rí nimbá marikhoo. Ndiéjunʼ nirígá rá. Nda̱wa̱á ninindxu̱u̱ precursor regular.

GUNIMBANUU E̱JÑA̱LA XÓ MÁ EXPRÍGÚLÚ JEOBÁ

E̱ji̱n índo̱ nagumiin tséyáá káʼnii rí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ. Gíʼmaa miʼsngáá ku̱ma̱ ndrígu̱ún. (Atayáá kutriga̱ 8).

8-10. a) Ndiéjunʼ gambáñun xa̱bu̱ mu munimbanuu e̱jñún xó má exprígúlú Jeobá rá. b) Ndiéjunʼ gándoo gajmañún xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱ji̱n náa xkri̱da ndrígóo Noé rá.

8 Xa̱bu̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún cristianos gajkuáa ñawúúnʼ munimbanuu e̱jñún “xóo eʼthí náa xtángoo ga̱jma̱a̱ xó má endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá” (Efes. 6:4). Mingíjyúuʼ wéñuʼ nindxu̱u̱ rígi̱ mú itháan náa numbaaʼ náa kuwáanʼ (2 Tim. 3:1-5). E̱ji̱n índo̱ nagumiin tséyáá káʼnii rí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ, numuu rí ku̱ma̱ ndrígu̱ún xóo na̱nguá nisngáá. Rígi̱ narígá índo̱ anu̱ún nuxprigún (Rom. 2:14, 15). Mbáa bi̱ najmañuu ga̱jma̱a̱ numuu Biblia naʼthí rí ajngáa griego rí najuiʼtájuíi xóo “nuxprigúlú” ma̱ngaa najuiʼtájuíi “xóo ejkha̱ ragaja̱a̱ mbáa ada̱” ma̱ngaa nandoo gáʼthi rí munimbanuu e̱jñún mu mani̱ndxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ nunimbánii rí gajkuáa ñawúúnʼ muni.

9 E̱ji̱n bi̱ nuxprigún ga̱jma̱a̱ ngajua nakuwa májánʼ. Najmañún rí muni rí nandún ikhiin na̱jkha̱nú nartumuu ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí gúní muraʼníí rí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ. Ikha jngó gíʼdoo wéñuʼ numuu rí xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱ji̱n mbuyááʼ ikha ndrígóo Jeobá mu munimbanuu e̱jñún. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí xóo munimbanuu e̱ji̱n naxtiʼkhuu ga̱jma̱a̱ mixtiʼkhu nindxu̱u̱ náa mámbá xuajen. Mú índo̱ bi̱ guáʼdiin e̱ji̱n nudxawíín Dios, tséyóóʼ muraximíjna̱ má xúʼko̱ xú káʼnii gunimbanuu e̱jñún ní má xakumu̱ún kuyáá ku̱ma̱ dí rígá náa numbaaʼ rígi̱.

10 Guʼyáá xkridoo Noé. Índo̱ Jeobá niʼthúu̱n rí maʼni arca, Noé táʼni xóo rí kayáa edxu̱u̱ ikhaa numuu rí nimbá miʼtsú xóó tséʼni nimbá arca. Ikha jngó ndiyóoʼ maku̱mu̱u̱ kaʼyoo Jeobá ga̱jma̱a̱ “xúʼko̱ kayuʼ niʼni”, xóo muʼthá, xúgíʼ rí Jeobá niʼthúu̱n maʼni niʼni (Gén. 6:22). Ndiéjunʼ nirígá rá. Noé ga̱jma̱a̱ bi̱ kuwa náa goʼwóo nikáwíin náa arca. Ma̱ngaa rí maku̱mu̱u̱ kaʼyoo ikha ndrígóo Jeobá nimbáyúu mu mani̱ndxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ bi̱ nandoo kaʼñún e̱ji̱i̱n. Niʼsngúún májánʼ e̱ji̱i̱n ga̱jma̱a̱ nixnúún mbá xkri̱da májánʼ, dí ra̱ʼkhá tháán mingíjyúuʼ ninindxu̱u̱ nákha xóó tséʼkha̱ Ruʼwa mbiiʼ (Gén. 6:5).

11. Ndiéjunʼ gáʼngo̱o̱ muni xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱ji̱n á mu nudxawíín Jeobá índo̱ gúnimbanuun e̱jñún xá.

11 Á mu ikháánʼ xtaʼdiin e̱jña̱ʼ, xú kaʼnii gándoo gátani “xúʼko̱ kayuʼ” rá. Atadxawíín Jeobá. Atatsíñáminaʼ rí mambáyaʼ matanimbanuu e̱jña̱ʼ ga̱jma̱a̱ xtágabu rí na̱ʼkha̱ náa Ajngá rawunʼ ga̱jma̱a̱ náa xuajñu. Índo̱ gáʼga ranújngoo tsiguʼ e̱jña̱la muxna̱a̱ númaa. Mbáa ndxájulú niʼthí: “Naxni̱i̱n wéñuʼ núma̱aʼ rí xú kaʼnii niʼni mbu̱ju̱u̱n anu̱ʼ ga̱jma̱a̱ ru̱dúʼ. Nini tsiakimíjna̱ mu maʼga̱nú asndu náa awúu̱n a̱jkiu̱nʼ. Mú itháan nimbayúʼ ikhiin”. Ikhiin nimbayúʼ mu mambaxúʼ ga̱jmu̱ʼ Jeobá. Mú, maski ajndu xa̱bu̱ nuni tsiakimíjna̱, tikhun e̱ji̱n nuniñaʼ Jeobá. Mú xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱ji̱n bi̱ nuni tsiakimíjna̱ mu madráʼa rí gajkhun náa a̱jkiu̱ún e̱jñún xáʼni gawúunʼ ku̱ma̱ ndrígu̱ún. Ma̱ngaa, muguaʼthi̱i̱n rí e̱jñún mbóo mbiʼi matangi̱i̱n náa Jeobá.

12, 13. a) Xú káʼnii esngajma xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱ji̱n rí nunimbu̱ún kuyáá Dios índo̱ nuni̱i̱ expulsar mbáa aʼdiún xá. b) Xú káʼnii nimbáñun mbá guʼwíin índo̱ xa̱bu̱ guanii ninimbu̱ún rá.

12 Mbá tsáʼkhá rí naʼniún mingíjyúuʼ munimbánii xa̱bu̱ bi̱ guáʼdiin e̱ji̱n nindxu̱u̱ índo̱ nagumiin expulsar e̱jñún. Guʼyáá rí nigíʼnuu mbáa cristiana índo̱ wáxioo nigumaa expulsar ga̱jma̱a̱ nigájnuu náa goʼwóo. Ndxájulú naʼthí: “Ndiʼyááʼ tikhuu i̱yi̱i̱ʼ rí mambáyúu wáxióʼ ga̱jma̱a̱ aʼdá xíñíʼ ma̱ngaa mu maxtáá gajmíi̱nʼ”. Ajmbio̱o̱ niʼniuu mbaʼyoo rí nánguá gajkuáa ñawúún wáxioo ga̱jma̱a̱ gíʼmaa makuwa jmbu náa Jeobá ga̱jma̱a̱ xúrikháá rí xóo naxprígúu Jeobá.

13 Nda̱wa̱á, wáxioo nitanga̱a̱ mbu̱júu̱ náa congregación. Ru̱dúu̱ naʼthí: “Rí xúgi̱ naʼtároʼoʼ xúgíʼ mbiʼi ga̱jma̱a̱ nakunguanʼ mensajes. Ga̱jma̱a̱ ndaʼyamajkhuxu wéñuʼ numuu rí ndaʼyoo rí ninimbuxu náa Dios. Nambáxuxu májánʼ”. Á mu ikháánʼ xtaʼdaa mbáa a̱ʼdiáaʼ bi̱ nigumaa expulsar, lá maku̱ma̱ʼ xtayáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkia̱nʼ ga̱jma̱a̱ xátani xóo jcháa edxa̱ʼ ikháánʼ ráʼ. (Prov. 3:5, 6.) Garmáʼáan a̱jkia̱nʼ rí xóo naxprígulú Jeobá nasngájma rí najmañuu wéñuʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱ʼkhá tháán eyoo kaʼyulú. Nditháan xambumaʼ rí Jeobá nixnáa Jesús mu maʼni káwáanʼ xúgiáanʼ ma̱ngaa a̱ʼdiáaʼ ga̱jma̱a̱ tsíyoo rí nimbáa maguma gámbáa (atraxnuu 2 Pedro 3:9). * Ikha jngó xa̱bu̱ bi̱ kuaʼdiin e̱ji̱n, gakumala ku̱ya̱a̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ rí xóo naxprígulú ga̱jma̱a̱ ikha ndrígóo, maski ajndu naʼni gakhi̱i̱ muʼnimbulúʼ kuʼyáá. Gunimbala índo̱ naxpríguala Dios ga̱jma̱a̱ xúni̱ gaʼduunʼ.

ÍNDO̱ NUXPRIGÚLÚ NÁA CONGREGACIÓN

14. Xú káʼnii embáyulú ikha ndrígóo Jeobá rí naxnúlú ga̱jma̱a̱ “tsi jmbi tsi majan indxaʼ-huaminaʼ” rá.

14 Jeobá nakudaminaʼ mañewu̱u̱n, mambáñun ga̱jma̱a̱ maʼsngúún xa̱bi̱i̱, ga̱jma̱a̱ mixtiʼkhu enii rí xóo naʼni rígi̱. Mbá xkri̱da, nigíʼ A̱ʼdióo mu mañewu̱u̱n congregación. Jesús nigíʼ “tsi jmbi tsi majan indxaʼ-huaminaʼ” mu maxná ganitsu rí na̱ʼkha̱ náa Dios índo̱ gáʼyóóʼ (Luc. 12:42). Bugi̱ nuxnulú ikha ga̱jma̱a̱ nuxprigúlú náa mbaʼa enii. Lá nitadxawíín ikháánʼ mbá discurso o nitraxnuu mbá artículo ndrígóo mbá revista rí nimbáyaʼ mu matriʼkhu̱u̱ xóo etandxaʼwáá edxa̱ʼ ga̱jma̱a̱ rí natani ráʼ. Á mu xúʼko̱, ma̱ndoo maraxtaa tsímáá, numuu dí rúʼko̱ eyoo gáʼthúu̱n rí mataniʼñáminaʼ rí Jeobá maxpríguaʼ (Prov. 2:1-5).

15, 16. a) Ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni mu mambáyulúʼ ñajunʼ rí nuni bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ rá. b) Ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni mu bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ muni ga̱jma̱a̱ gagi ñajunʼ ndrígu̱ún xá.

15 Cristo ma̱ngaa nigruigi̱i̱n bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ mu muñewa̱a̱n congregación. Náa Biblia niʼthí rí ni̱ndxu̱ún “xóo regalo” náa ikháanʼlu (Efes. 4:8, 11-13). Ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni mu mambáyulúʼ rí nuni xá. Guʼyaridáá fe ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ xkri̱da májánʼ rí nugíʼ, ga̱jma̱a̱ gúʼnimbulúʼ xtágabu rí na̱ʼkha̱ náa Biblia (atraxnuu Hebreos 13:7, 17). * Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nandún kuyulúʼ ga̱jma̱a̱ nandún mambaxúlúʼ májánʼ gajmiúlú Jeobá. Mbá xkri̱da, á mu nduyáá rí natígulú reunión o kuwáanʼ randáti̱gu̱lú gagi, nacha̱ gumbayúlú. Mudxawunlú tsumáá wéñuʼ, muxnulu tsiakii ga̱jma̱a̱ muxnulu xtágabu májánʼ rí na̱ʼkha̱ náa Biblia. Lá natañún bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ xóo rí Jeobá gíʼdáán ngajua ráʼ.

16 Mingíjyúuʼ eʼniún muxnulu xtágabu bi̱ kuya̱ edxu̱u̱. Mbá xkri̱da, gundxaʼwamíjna̱ rí gaʼyee Natán niʼniuu mingíjyúuʼ maʼthúu̱n David nda̱wa̱á rí nigíʼ markaʼwu múʼúun aʼkhá gakhi̱i̱ rí nikudaminaʼ (2 Sam. 12:1-14). Xúʼko̱ má kayuʼ, apóstol Pablo ma̱ngaa ndiyóoʼ magiʼdoo tsiakii mu maxprígúu Pedro numuu rí i̱ndó cristianos bi̱ ni̱ndxu̱ún judíos eyoo kaʼñún (Gál. 2:11-14). Xú káʼnii gándoo gátani mu xáʼniun mingíjyúuʼ ñajunʼ rí nuni bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa congregación rá. Gani̱ndxa̱ʼ xa̱bu̱ guabaaʼ ga̱jma̱a̱ atagíʼ edxa̱ʼ matadxun ma̱ngaa araxníin núma̱aʼ. Índo̱ numbayááʼ ikhiin atayáá xóo eyoo kaʼyaʼ Dios. Xúʼko̱, ikháánʼ gambáyaʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ muni májánʼ ñajunʼ ndrígu̱ún.

17. Xú káʼnii nimbayíí bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ rá.

17 Mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ niʼthí rí niʼniuu mingíjyúuʼ maʼndoo kaʼyoo Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu xóo nixtáa nákha ginii ga̱jma̱a̱ xtáa gíná wéñuʼ. Ikhaa naʼthí: “Nda̱yo̱o̱ rí ndayóoʼ matamíjná gajmíi̱nʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱. Túriyuʼ ni má tuta numuʼ. Rí phú nini, nixnuʼ tsiakii. Nda̱wa̱á rí narígá mámbá reunión, maski ajndu guáʼdáá wéñuʼ rí nuni, mbáa rí ikhiin naraxuʼ xú káʼnii xtáá. Xóo rí nixtáá nákha ginii naʼni mingíjyúuʼ manimbo̱ʼ rí Dios nandoo kaʼyoʼ. Mú mámbá mbiʼi rí nanújngoo Jeobá najmuu congregación ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ mu masngájma rí nandoo kaʼyoʼ. Natha kháñuu mambáyuʼ mu xániʼñúʼ nditháan”.

RÍ ITHÁAN MAʼNI GAWÚNLÚ KI XÓO RÍ MUXPRIGÚLÚ

18, 19. Ndiéjunʼ rí itháan gáʼni gawúnlú ki xóo rí nuxprigúlú xá. Araxná mbá xkri̱da.

18 Gajkhun rí índo̱ nuxprigúlú ma̱ndoo maʼni gawúnlú, mu itháan á mu nuʼni gaʼduunʼ (Heb. 12:11). Guʼyáá a̱jma̱ xkri̱da: Caín ga̱jma̱a̱ rey Sedequías. Índo̱ Dios ndiʼyoo rí Caín niguiyuʼ kaʼyoo ndxájuu ga̱jma̱a̱ nindoo maxíyáa, niʼthúu̱n: “Náa numuu rí nakiʼnán wéñuʼ ga̱jma̱a̱ nándáa tsiakiyaʼ rá. Á mu natagíʼ matani rí májánʼ, lá xúniáʼ xó má tani ráʼ. Á mu tsitagíʼ matani rí májánʼ, aʼkhá gíʼthu̱u̱n náa riejun, ga̱jma̱a̱ nandoo rí ikháánʼ matani rí nandoo; mú, lá ikháánʼ maʼngaaʼ matani ga̱jma̱ʼ xáʼ.” (Gén. 4:6, 7.) Mú Caín táʼnimbo̱o̱ rí niʼthúu̱n Jeobá. Nixíyáa ndxájuu ga̱jma̱a̱ nimínuʼ xúgíʼ mbiʼi rí nixtáa (Gén. 4:11, 12). Á mu Caín niʼnimbo̱o̱ índo̱ Jeobá nixprígúu xagíʼnuu mbaʼa gaʼkhu.

19 Sedequías ninindxu̱u̱ mbáa rey ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ namiñuu. Niʼtáñajunʼ náa mbiʼi mingíjyúuʼ náa Jerusalén. Gaʼyee Jeremías niʼtároʼoo mbaʼa nuthu Sedequías rí maniñuʼ raʼni dí ra̱májánʼ, mú rey niʼni gaʼduunʼ rí nixprígúu ga̱jma̱a̱ nimínuuʼ wéñuʼ (Jer. 52:8-11). Xóo eʼyáá, Jeobá tsíyoo rí mbaʼ mumíniiʼ (atraxnuu Isaías 48:17, 18). *

20. Ndiéjunʼ gugiʼniin bi̱ nuni gaʼduunʼ rí naxprígúlú Dios ga̱jma̱a̱ bi̱ nundrigú rá.

20 Rí mbiʼi xúgi̱, mbaʼin xa̱bu̱ nuni gaʼduunʼ rí naxprígulú Dios. Mú, mbá nacha̱, bi̱ nuni xúgi̱ kaʼnii mumíniiʼ wéñuʼ (Prov. 1:24-31). Ikha jngó guʼdxawíín índo̱ nuxprigúlú ga̱jma̱a̱ ganindxu̱lú mbáa xa̱bu̱ bi̱ ndaʼyoo. Proverbios 4:13 naʼthúlúʼ rí gíʼmaa muʼni índo̱ nuxprigúlú: “Xátatsiʼñáanʼ. Ga̱jma̱a̱ atagíʼ matani numuu dí rúʼko̱ gámbáyaʼ maraxtaa”.

^ párr. 2 Hebreos 12:5, 6, 11: “Mú nigumala mbá kayuʼ rí nijuiʼtála ikháanʼ xóo e̱ji̱n: “A̱ʼdióoʼ, xáta̱ya̱a̱ rí asndu xóo ragíʼdoo numuu índo̱ naxpriguaʼ Jeobá, ní xákaguabáanʼ índo̱ ikhaa gaxpriguaʼ; numuu rí Jeobá naxprígúu bi̱ nandoo kaʼyoo; ikhaa naxpájtii bi̱ nagruiguíi xóo a̱ʼdióo”. Gajkhun má rí índo̱ nuxpriguáʼ tséʼni maraxtaa gagi, nindxu̱u̱ ma̱jti̱ʼ; mú nda̱wa̱á bi̱ nigumaratiin ikhí, naʼni marigá rí tsímáá ga̱jma̱a̱ rí jmbu”.

^ párr. 5 Filipenses 4:13: “Náa xúgíʼ rí nandoʼ mani gúʼdoo tsiakii rí na̱ʼkha̱ náa Dios”.

^ párr. 13 2 Pedro 3:9: “Jeobá na̱nguá ejyúuʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí naʼthí maʼni, xóo eyáá tikhun xa̱bu̱, mú ikhaa naʼngo̱o̱ a̱jkiu̱u̱n numuu rí nimbáa tsíyoo mandáti̱ga̱a̱; ikhaa nandoo rí xúgínʼ maguanu mata̱nga̱a̱ a̱jkiu̱ún”.

^ párr. 15 Hebreos 13:7, 17: “Garmáʼáan a̱jkia̱la ku̱ñu̱u̱n bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa ikháanʼla, bi̱ nithala ga̱jma̱a̱ numuu ajngá rawunʼ Dios, ma̱ngaa índo̱ ndu̱ya̱a̱ májánʼ xú káʼnii eni ikhiin, guyaridáá fe ndrígu̱ún. Gunimbala ku̱ñu̱u̱n bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa ikháanʼla, guniñámijna rí mutañajuanla, numuu rí ikhiin kuwa ruñawanla ikháanʼ xóo bi̱ muxnaxi̱i̱ cuenta; mu rí ikhiin muni ga̱jma̱a̱ gagi raʼkháa ga̱jma̱a̱ a̱jma̱ a̱jkiu̱ún, numuu dí rígi̱ nda̱a̱ rí gambáyalá ikháanʼ”.

^ párr. 19 Isaías 48:17, 18: “Rígi̱ nindxu̱u̱ rí niʼthí Jeobá, bi̱ Niʼtsiriñanʼ, bi̱ nindxu̱u̱ Santo náa xuajin Israel: “Ikhúúnʼ, Jeobá, ni̱ndxu̱ʼ Dios ndrígáʼ, bi̱ naʼsngáaʼ xú káʼnii mambáyaʼ ikháánʼ, bi̱ naʼtháanʼ náa kamba̱a̱ gíʼmaa majngruigaʼ. ¡I̱ndó á mu natagíiʼ edxa̱ʼ náa rí natañájunʼ! Ikhú maraxtaa tsímáá xóo mbá mañu, ga̱jma̱a̱ jmbu rí natani mani̱ndxu̱u̱ xóo olas ndrígóo lamáa”.