Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu

Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu

Tsíin ninindxu̱ún bi̱ itháan míjínʼ bi̱ niʼthí ga̱jma̱a̱ numún Jesús nákha inuu makhañúu, ga̱jma̱a̱ náa numuu nixna mbiʼñún xúʼko̱ kaʼnii xá.

Índo̱ Jesús inuu makhañúu, niʼthún apóstoles ndrígóo rí xúyáʼ majmaʼnunʼ náa xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ rí xúyáʼ maguaʼdáá itháan numún ki xóo eʼwíínʼ xa̱bi̱i̱ Dios. Niʼthún: “Reyes bi̱ kuwa náa xuajen mba̱ʼu̱ nuni mbaʼumíjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱, ga̱jma̱a̱ bi̱ guáʼdáá mbá ñajunʼ ikhí nagumbiʼñún bi̱ itháan Míjínʼ. Mú ikháanʼla ragíʼmaa mani̱ndxa̱la xúʼko̱ kaʼnii” (Luc. 22:25, 26).

Tsíin ninindxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ itháan Míjínʼ bi̱ niʼthí Jesús ga̱jma̱a̱ numún xá. Xó má esngájma náa tikhuu rí nigumaraʼmáʼ ga̱jma̱a̱ náa mbújkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ rí nigumaraʼmáʼ nákha ikhú, xa̱bu̱ griegos ga̱jma̱a̱ romanos niguʼwún ndiyamajkhún tikhun Xa̱bu̱ Ñajunʼ ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ xa̱bu̱ bi̱ nixna mbiʼñún bi̱ itháan Míjínʼ (náa ajngáa griego euerguétes o evérgetes). Nixna mbiʼñún xúgi̱ kaʼnii numuu rí nini mbá ñajunʼ mu mumbañún xa̱bu̱.

Nikuwa mbaʼin Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ nixna mbiʼñún xúgi̱ kaʼnii. Mangiin reyes bi̱ nikuwa náa Egipto Tolomeo III Evérgetes (nákha 247-222 ts.g.) ga̱jma̱a̱ Tolomeo VIII Evérgetes II (nákha 147-117 ts.g.). Ma̱ngaa niriguíi Xa̱bu̱ Ñajunʼ Roma Julio César (48-44 ts.g.) ga̱jma̱a̱ Augusto (31 ts.g.-14 ts.n.), xó má rey bi̱ nixtáa náa Judea Herodes bi̱ Mba̱a̱. Bugi̱ nixna mbiʼí xúgi̱ kaʼnii numuu rí ni̱jkha̱ kagu̱u̱ trigo mu xáʼniuu wéñuʼ ewiʼ náa xuajen rí xtáa ga̱jma̱a̱ rí nixnúún xtíin bi̱ nda̱ñúnʼ.

Mbáa xa̱bu̱ bi̱ ndaʼyoo ga̱jma̱a̱ numuu Biblia Adolf Deissmann nisngájma rí título bi̱ itháan míjínʼ ra̱ʼkhá tháán nijmaʼnunʼ. Ikhaa niʼthí: “Xájyúuʼ wéñuʼ mu muxkamaa náa nigumaraʼmáʼ itháan rí mbá ciento xkri̱da [náa nijmaa título rúʼko̱]”.

Mú, ndiéjunʼ nindoo gáʼthi Jesús índo̱ niʼthún xa̱bi̱i̱ rí ikhiin ragíʼmaa mani̱ndxu̱ún xóo xa̱bu̱ buʼko̱ rá. Lá nindoo gáʼthi dí ragíʼmaa maxmiéjúnʼ kuñún xa̱bu̱ xáʼ. Na̱nguá. Ikhaa nixmiéjunʼ numuu rí xa̱bu̱ nuxna rí guáʼdáá ga̱jma̱a̱ mbá numuu.

Nákha nixtáa Jesús, xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáá nuni numáá mu mutsíin náa nagimbíi̱n mbaʼin ga̱jma̱a̱ náa numinduʼ xa̱bu̱ ma̱ngaa nuyambáá náa i̱ʼwáʼ rí nambánii ga̱jma̱a̱, ma̱ngaa nuni parques ga̱jma̱a̱ templos. Mú túni numuu rí nindúún mumbañún eʼwíínʼ, nini mu xa̱bu̱ mbuyamajkún, majmaʼnuʼ itháan ga̱jma̱a̱ makhánun votos. Mbá i̱yi̱i̱ʼ naʼthí: “Kuwa xa̱bu̱ bi̱ gajkhun nindúún mumbañún xa̱bu̱, mu itháan xa̱bu̱ nindúún rí mbiʼyamajkún”. Nindúún majmaʼnunʼ itháan ga̱jma̱a̱ nindxa̱ʼwa̱míjna̱ i̱ndó ga̱jma̱a̱ numún ikhiin, ku̱ma̱ rúʼko̱ rí Jesús nindoo muni gaʼduunʼ xa̱bi̱i̱.

Nguáthá tsiguʼ nda̱wa̱á, apóstol Pablo niʼnirámáʼ mbá carta rí ni̱jkha̱ náa inún cristianos bi̱ nikuwa náa Corinto, ikhí niʼnirámáʼ rí gíʼdoo numuu muxna rí guáʼdáá ga̱jma̱a̱ mbá numuu májánʼ. Niʼthún: “Mámbáa gáʼni xó má nagájnuu náa a̱jkiu̱u̱n, raʼkháa ga̱jma̱a̱ a̱jma̱ a̱jkiu̱u̱n ni má ga̱jma̱a̱ tsiakii, numuu rí Dios nandoo kaʼyoo bi̱ naxná ga̱jma̱a̱ gagi” (2 Cor. 9:7).