Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Lá nundxa̱ʼwa̱míjna̱ xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá ráʼ.

Lá nundxa̱ʼwa̱míjna̱ xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá ráʼ.

“Muriʼkhuíí xóo endxa̱ʼwa̱a̱ edxa̱la” (ROM. 12:2).

AJMÚÚ sjj-S 56, sjj-S 123

1, 2. Índo̱ na̱jkua̱ rajmañulú itháan ga̱jma̱a̱ numuu Dios, ndiéjunʼ ejmañulú muʼni rá. Araxná mbá xkri̱da.

ÍNDO̱ mbáa ada̱ nagruigú mbá regalo, anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱ nutháán: “Xú káʼnii gátriʼña̱a̱”, ikhú ikhaa naʼthí: “Núma̱aʼ”, mú ada̱ nariʼña̱a̱ rígi̱ numuu rí nutsudaa maʼthí. Índo̱ na̱jkha̱ rakhi̱i̱, nakro̱ʼo̱o̱ náa numuu anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱ nitháán rí gíʼdoo numuu maxnáa núma̱aʼ. Rí xúgi̱ nánguá eyóoʼ muthán rí maxnáa núma̱aʼ, numuu rí nagájnuu asndu náa awúu̱n a̱jkiu̱u̱n. Náa numuu rí nandxa̱ʼwáminaʼ i̱mba̱ núthu xá. Numuu rí nijmañuu mandxaʼwáminaʼ xóo anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱ ga̱jma̱a̱ rí gíʼmaa maxnáa núma̱aʼ.

2 Xúʼko̱ má kayuʼ, índo̱ nuniʼnúʼ rí gajkhun rí naʼsngáa náa Biblia, na̱jkua̱nú nakru̱ʼu̱lú rí gíʼdoo numuu muʼnimbánii ikha rí na̱nda̱ʼa̱ Dios. Mú índo̱ na̱jkua̱ rajmañulú itháan ga̱jma̱a̱ numuu iikhaa, najmañulúʼ itháan rí xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱: Rí naniguʼ ga̱jma̱a̱ rí tsénigu̱ʼ. Índo̱ najmañulúʼ mundxaʼwáá edxu̱lúʼ xó má Jeobá ga̱jma̱a̱ nuʼniñamíjná rí ku̱ma̱ ndrígóo mambáyulúʼ náa xúgíʼ rí nuraʼwíí muʼni, nusngájma rí nundxa̱ʼwáá edxu̱lúʼ xóo ikhaa.

3. Náa numuu rí naʼni mingíjyúuʼ mundxaʼwamíjna̱ xóo Jeobá rá.

3 Maski ajndu nanigulúʼ mundxaʼwamíjna̱ xóo Jeobá, mú nguáná naʼniulú mingíjyúuʼ numuu rí xa̱bu̱ aʼkhá ni̱ndxu̱lú. Mbá xkri̱da, mbáa naʼniulú gakhi̱i̱ makru̱ʼu̱lú xóo eʼyoo Dios rí nindxu̱u̱ kaʼwu, rí muguaʼdáá wéñuʼ, rí muʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ rí xóo gájmulúʼ eʼdi. Ndiéjunʼ gambáyulú mundxaʼwamíjna̱ xóo Dios rá. Ga̱jma̱a̱ xú káʼnii gambáyulú rígi̱ náa rí muraʼwíí muʼni xúgi̱ ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á rá.

XÚ KÁʼNII GUNDXAʼWAMÍJNA̱ XÓO JEOBÁ RÁ.

4. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n muriʼkhuíí xóo e̱ndxa̱ʼwáá edxu̱lúʼ rá.

4 (Atraxnuu Romanos 12:2). * Apóstol Pablo gi̱i̱ naʼthí rí gíʼmaa muʼni mu majmañulúʼ mundxaʼwamíjna̱ xóo Jeobá. Náa artículo rí ninújngoo nimbáyulúʼ mbuʼyáá rí mu xundxaʼwáá edxu̱lúʼ xóo “náa numbaaʼ rígi̱”, gíʼmaa muʼni gaʼduunʼ ku̱ma̱ ndrígóo. Mú Pablo ma̱ngaa niʼthí rí gíʼmaa muriʼkhuíí xóo e̱ndxa̱ʼwáá edxu̱lúʼ. Mu ma̱ndoo marigá rúʼko̱, gíʼmaa muʼnigajmaa Biblia mu makru̱ʼu̱lú xóo endxa̱ʼwáminaʼ Dios ga̱jma̱a̱ mundxaʼwamíjna̱ xóo ikhaa.

5. Xú káʼnii mixtiʼkhu nindxu̱u̱ rí muʼnigajmaa ga̱jma̱a̱ rí muraxnuu rá.

5 Rí muʼnigajmaa na̱nguá eyoo gáʼthi rí i̱ndó muraxnuu ga̱jma̱a̱ muʼnííʼ rí naxtiʼña̱a̱ náa graxe̱. Índo̱ nuʼnigajmaa, nduʼyáá rí naʼthí náa i̱yi̱i̱ʼ ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá ga̱jma̱a̱ rí xóo endxa̱ʼwáminaʼ ga̱jma̱a̱ rí naʼni. Nuʼgíʼ nakru̱ʼu̱lú náa numuu naʼthúlúʼ muʼni tikhuu ga̱jma̱a̱ náa numuu rí tsénigu̱ʼ kaʼyoo nditháan i̱ʼwáʼ. Ma̱ngaa nundxa̱ʼwa̱míjna̱ náa rí ndayóoʼ muriʼkhumijná náa vida ndrígúlú. Gajkhun má rí xándoo mundxaʼwamíjna̱ náa xúgi̱ rígi̱ mámbá rí nuʼnigajmaa. Itháan májánʼ rí muríyaʼ mbiʼi mu mundxaʼwamíjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí kuwáanʼ ruʼnigajmaa, xó mbá tapha tiempo rí niríyaʼ mu muʼnigajmaa (Sal. 119:97; 1 Tim. 4:15).

6. Ndiéjunʼ erígá índo̱ nundxa̱ʼwa̱míjna̱ xóo Jeobá rá.

6 Á mu naguʼwunlú nundxa̱ʼwa̱míjna̱ náa Ajngá rawunʼ Dios, narígá mbá rí mitsaan wéñuʼ. Na̱jkua̱nú nduʼyáá rí xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá nindxu̱u̱ jmbu. Nugíʼdi̱i̱ nakru̱ʼu̱lú xóo endxa̱ʼwáminaʼ ga̱jma̱a̱ nundxa̱ʼwáá edxu̱lúʼ xúʼko̱ mangáanʼ. Índo̱ nuriʼkuíí xóo e̱ndxa̱ʼwáá edxu̱lúʼ, rígi̱ naʼni̱i̱ nuxi̱ʼ. Mañú mañú, nundxa̱ʼwa̱míjna̱ xóo Jeobá.

RÍ NUNDXA̱ʼWA̱MÍJNA̱ KAGUJTUMINAʼ GA̱JMA̱A̱ RÍ NUʼNI

7, 8. a) Xú káʼnii eʼyoo Jeobá rí muguaʼdáá wéñuʼ rá. (Atayáá timbá xtiʼkhu.) b) Á mu nundxa̱ʼwa̱míjna̱ xóo ikhaa, ndiéjunʼ rí gúʼgíʼ muʼni ginii rá.

7 Rí nundxa̱ʼwa̱míjna̱ kagujtuminaʼ ga̱jma̱a̱ rí nakumulú, mú ma̱ngaa ga̱jma̱a̱ rí nuʼni (Mar. 7:21-23; Sant. 2:17). Mu makru̱ʼu̱lú májánʼ, guʼyáá tikhuu xkri̱da. Timbá, xóo eʼyáá rí muguaʼdáá wéñuʼ. Evangelios naniñuʼ kaʼwu ndiéjunʼ endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱. Ikhaa niraʼwíin tsumáá wéñuʼ bi̱ mani̱ndxu̱ún aniu̱u̱ bi̱ muni mbaja̱a̱ A̱ʼdióo náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, xa̱bu̱ gajmii bi̱ na̱nguá guáʼdáá wéñuʼ mbújkha̱a̱ (Lev. 12:8; Luc. 2:24). Náa Biblia naʼthí rí índo̱ Jesús nigumaa, María “nigíwanʼ náa napiʼtsu muʼun xujkhúʼ, numuu rí nánguá nikhanun mbá guʼwá náa maguanún” (Luc. 2:7). Á mu Jeobá nindoo, xáʼniuu mingíjyúuʼ maxná náa ma̱ndoo magumaa A̱ʼdióo, náa rí májánʼ nindxu̱u̱. Mú rí phú nindoo Jeobá rí maga̱ja̱a̱ náa mbá guʼwíin bi̱ nugíʼ muni ginii ñajunʼ Dios.

8 Índo̱ nuraxnuu rígi̱, na̱jkua̱nú nduʼyáá xú káʼnii eʼyoo Jeobá rí muguaʼdáá wéñuʼ. Tikhun xa̱bu̱ guanii nugíʼ nuxnún rí itháan májánʼ e̱jñún, maski ajndu xambáxu̱u̱n májánʼ gajmiún Jeobá. Mú, nduʼyáá májánʼ rí Jeobá ndaʼyoo rí itháan gíʼdoo numuu rí mambaxúlúʼ itháan májánʼ gajmiúlú. Ikháanʼlu rá. Lá nundxa̱ʼwa̱míjna̱ xóo ikhaa xáʼ. Ndiéjunʼ esngájma rí nuʼni rá. (Atraxnuu Hebreos 13:5.) *

9, 10. Xú káʼnii esngajmá rí nundxa̱ʼwa̱míjna̱ xó má Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu rí xúʼni̱ majngrádiinʼ eʼwíínʼ rá.

9 Rí maʼni a̱jma̱ xkri̱da, nindxu̱u̱ rí muʼni majngrádiinʼ eʼwíínʼ, xóo muʼthá, rí muʼni muxudami̱jna̱ aʼkhá o rí muniñaʼ runi ñajunʼ Jeobá. Ndiéjunʼ endxa̱ʼwáminaʼ Dios ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ rá. Jesús niʼthí: “Asndu tsáa bi̱ naʼni majngrádaaʼ mbáa bi̱ itháan chíʼgíʼ bi̱ gíʼdoo fe náa ikhúúnʼ, itháan májánʼ gáʼni rí náa aphuu muruʼwa̱a̱ mbá tsi̱nu̱ xóo rí nartuaʼwan mbáa xtángidiʼ ga̱jma̱a̱ mudama̱ʼa̱a̱n náa lamáa” (Mar. 9:42). Nakujmaa kaʼwu dí rígi̱ ndiʼyoo mitsáʼkháan wéñuʼ Jesús. Ga̱jma̱a̱ numuu rí ikhaa nindxu̱u̱ xó má Anu̱u̱, nduʼyáá májánʼ rí Jeobá ndaʼyoo xúʼko̱ ma̱ngaa índo̱ mbáa tsixmiéjunʼ rí eʼwíínʼ xa̱bi̱i̱ Cristo majngrádiinʼ ga̱jma̱a̱ rí naʼni (Juan 14:9).

10 Lá nundxa̱ʼwa̱míjna̱ mangáanʼ xó má Jeobá ga̱jma̱a̱ Jesús rá. Ndiéjunʼ esngájma rí nuʼni rá. Gundxaʼwamíjna̱ rí nanigulúʼ muʼgíʼ mbá xtíin o muʼniratamijná rí xóo a̱ngiu̱lú tsénigunʼ o numuu rí mundxaʼwamíjna̱ dí raʼkhí. Ndiéjunʼ gúʼni rá. Lá rí nandulúʼ kuʼñúún maxkaxáanʼ muniʼñáʼ ruʼgíʼ xtíin xóo rí nanigulúʼ ikháanʼ ráʼ. (1 Tim. 2:9, 10.)

11, 12. Xú káʼnii gambáyulú mbuʼyáá xó má eʼyoo Jeobá dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ rí xóo guxprígumíjná rá.

11 Guʼyáá rí maʼni ajtsú xkri̱da: Jeobá naguiyuʼ kaʼyoo dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ rí xkawiʼ wéñuʼ (Is. 61:8). Maski ajndu ndaʼyoo rí nandulúʼ muʼni dí raʼkhí numuu rí ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá, naʼthúlúʼ rí maguiyulu kuʼyáá dí ra̱májánʼ xó má eʼni ikhaa (atraxnuu Salmo 97:10). * Rí mundxaʼwamíjna̱, mambáyulúʼ mbuʼyáá náa numuu rí naguiyuʼ kaʼyoo rí xkawiʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa maxnúlúʼ tsiakii mu muʼni gaʼduunʼ.

12 Rí mu̱ʼguánu mundxaʼwamíjna̱ xóo Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu dí ra̱májánʼ mambáyulúʼ mundxaʼwamíjna̱ i̱mba̱ núthu. Nakru̱ʼu̱lú dí rígá tikhuu rí nindxu̱u̱ raʼkhí maski ajndu tséʼthi mbájmbu náa Biblia. Mbá xkri̱da, náa numbaaʼ na̱jkha̱ rajmaʼnuʼ wéñuʼ mbá gisian rí xkawiʼ rí najmaʼnuʼ xóo lap dance. Tikhun nuthi rí na̱nguá nindxu̱u̱ ikháá má xóo rí mataba̱ʼ ga̱jma̱ʼ mbáa ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱ rí na̱nguá má nindxu̱u̱ ra̱májánʼ. * Mú, lá xúʼko̱ má eʼyoo ma̱ngaa Jeobá ráʼ. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí ikhaa tséniguʼ xúgíʼ enii dí ra̱májánʼ. Ikha jngó, gurajñumijna̱ náa aʼkhá ga̱jma̱a̱ guʼgíʼ guxprígumijná ma̱ngaa gaguiyulú kuʼyáá rí Jeobá naguiyuʼ kaʼyoo (Rom. 12:9).

GUNDXAʼWÁÁ WAPHÁÁ EDXU̱LÚʼ RÍ GURAʼWÍÍ MUʼNI NDA̱WA̱Á

13. Ndíjkha jngó gíʼmaa mundxaʼwamíjna̱ wapháá rí xú káʼnii eʼyoo Jeobá rí muʼni rá.

13 Índo̱ gakuwáanʼ ruʼnigajmaa, mani̱ndxu̱u̱ májánʼ rí mundxaʼwamíjna̱ xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Dios rúʼko̱ gambáyulú mbuʼyáá ndiéjunʼ gúʼni nda̱wa̱á. Ikha jngó, á mu ni̱ʼkha̱nú mbóo mbiʼi rí mbaʼyóoʼ muraʼwíí mbá nácha̱á rí muʼni, makuwáanʼ xawii mu mbuʼyáá rí muʼni (Prov. 22:3). Guʼyáá tikhuu xkri̱da rí na̱ʼkha̱ náa Biblia.

14. Ndiéjunʼ ejmañulú rí xóo niʼni José índo̱ a̱ʼgiu̱u̱ Potifar niʼthúu̱n rí mabóʼ ga̱jma̱a̱ xá.

14 Gundxaʼwamíjna̱ rí nigíʼnuu José. A̱ʼgiu̱u̱ Potifar niʼniuu mabóoʼ ga̱jma̱a̱, mú ikhaa niʼni gaʼduunʼ mbá nacha̱. Xúʼko̱ nisngájma rí ikhaa nindxa̱ʼwáminaʼ wapháá xó má endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá rí xúninduwamijná xa̱bu̱ gajmii (atraxnuu Génesis 39:8, 9). * Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí xóo niʼthúu̱n a̱ʼgu̱ bugi̱: “Xú káʼnii gándoo gani dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ makuʼdáminaʼ aʼkhá náa inuu Dios rá”. Rígi̱ nasngájma rí nindxa̱ʼwáminaʼ xó má Jeobá. Gundxaʼwamíjna̱ ga̱jma̱a̱ numulúʼ. Gundxaʼwamíjna̱ rí mbáa bi̱ nañajunʼ gajmiúlú nagíʼdu̱u̱ nasngájma rí naniguʼ kaʼyulú o na̱ʼkha̱nú mbá mensaje náa celular o mbá xtiʼkhu dí xkawiʼ wéñuʼ. * Xáʼniulu mingíjyúuʼ muʼni rí jmbu á mu nindxa̱ʼwa̱míjna̱ wapháá xóo eʼyoo Jeobá rígi̱, ga̱jma̱a̱ niraʼwíí wapháá ndiéjunʼ gúʼni.

15. Xóo gándoo gúʼni ikháanʼ xó má nini ajtsíin hebreos índo̱ nitsudiin mu xuguajún jmbu náa Jeobá rá.

15 Rí xúgi̱ guʼyáá xkri̱da ndrígu̱ún ajtsíin jiáma hebreos bi̱ najmaʼnunʼ xóo Sadrac, Mesac ga̱jma̱a̱ Abednego. Rey Nabucodonosor niʼnii mbáa xándú bi̱ ki̱ʼni̱i̱ ga̱jma̱a̱ oro ga̱jma̱a̱ niʼthún rí mbuyamajkuíí. Mú ajtsíin jiáma hebreos túni. Rí xóo niriʼña̱a̱ rey nisngajma rí nindxa̱ʼwa̱míjna̱ rí eyoo gáʼthúu̱n muguajún jmbu náa Jeobá (Éx. 20:4, 5; Dan. 3:4-6, 12, 16-18). Gundxaʼwamíjna̱lu rí jefe ndrígúlú na̱ndu̱ʼu̱lú mbújkha̱a̱ mu muríyaʼ ndxa̱a̱ rí kagujtuminaʼ ga̱jma̱a̱ religión dí ragájkhun. Ndiéjunʼ gúʼni rá. Itháan májánʼ rí mundxaʼwáá edxu̱lúʼ xúgi̱ rí endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱ ki xóo rí muguaʼthi̱i̱n asndu índo̱ guraʼníí. Xúʼko̱ xáʼniulu mingíjyúuʼ muʼni ga̱jma̱a̱ muʼthá rí nindxu̱u̱ májánʼ, xóo nigíʼniin ajtsíin jiáma hebreos.

Lá niʼnigajmaa májánʼ, niʼni mbá documento legal ga̱jma̱a̱ niʼtámíjná gajmiúlú médico ráʼ. (Atayáá kutriga̱ 16).

16. Xú káʼnii eʼniratáanʼ Jeobá índo̱ guraʼníí mbá gamiéjunʼ náa ndayóoʼ maguma thanulú rá.

16 Rí mundxaʼwamíjna̱ wapháá rí ndayóoʼ muguajún jmbu náa Dios ma̱ndoo mambáyulúʼ índo̱ nuraʼníí mbá gamiéjunʼ náa ndayóoʼ maguma tanulú nacha̱. Gajkhun má rí nandulúʼ muʼni gaʼduunʼ rí mata̱ʼa̱lú eʼdi kañiʼ o náa mbá rí a̱jkhu̱ enii rí phú ikhaa (Hech. 15:28, 29). Mú rígá i̱ʼwáʼ rí kagujtuminaʼ ga̱jma̱a̱ eʼdi náa mbaʼyóoʼ muraʼwíí mbóó ikháanʼ rí muʼni. Mú ma̱ndoo muʼni rígi̱ ndayóoʼ muʼnigajmaa ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia náa nasngájma xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá. Mú itháan májánʼ rí mbuʼyáá rí muʼni asndu nákha wapháá, raʼkháa índo̱ kuwáanʼ náa hospital ga̱jma̱a̱ gaʼkhu o nutsudáanʼ mu muraʼwíí nacha̱ rí muʼni. Xúgi̱ phú ndayóoʼ muʼnigajmaa numuu rúʼko̱, muniraʼmáʼ rí nandulúʼ náa mbá documento médico legal ga̱jma̱a̱ muʼtámíjná gajmiúlú médico. *

17-19. Ndíjkha jngó gíʼdoo numuu majmañulúʼ xúgi̱ xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá rá. Araxná mbá xkri̱da, náa rí gáʼyóóʼ makuwáanʼ xawii á mu rígá rí nuraʼníí.

17 Iwáá kayuʼ, gundxaʼwamíjna̱ rí niriʼña̱a̱ Jesús índo̱ Pedro nixnúu xtágabu rígi̱ dí raʼkhí: “Señor, agaʼwíínʼ a̱jkia̱nʼ xtayaminaʼ”. Nakujmaa rí Jesús nindxa̱ʼwáminaʼ wapháá rí Dios nindoo maʼni ga̱jma̱a̱ rí niʼtáriyaʼ ga̱jma̱a̱ numuu vida ndrígóo ga̱jma̱a̱ rí makhañúu náa Ku̱ba̱ʼ. Rígi̱ itháan niʼni rí maʼndoo mawiji̱ jmbu ga̱jma̱a̱ maxnáximinaʼ ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ numbaaʼ rí xandxa̱ʼwáminaʼ a̱jma̱ nuthu rí maʼni (atraxnuu Mateo 16:21-23). *

18 Rí mbiʼi xúgi̱, Jeobá nandoo rí mambáxulúʼ gajmiúlú ga̱jma̱a̱ muʼni xóo eʼngulú náa ñajunʼ ndrígóo (Mat. 6:33; 28:19, 20; Sant. 4:8). Mbáa maʼndoo magíʼnulú xóo Jesús, rí mbáa magíʼ maʼni jngáanʼ. Mbá xkri̱da, gundxaʼwamíjna̱ rí jefe ndrígúlú naʼthúlúʼ rí maʼni numulúʼ itháan. Mú ñajunʼ rí maxnúlúʼ xániñulú muʼni ñajunʼ Jeobá. O, á mu ni̱ndxa̱ʼ dxámá o dxáʼgú, mutha̱nʼ matanigajmaa itháan, mú mbaʼyóoʼ magajnáʼ náa guʼwáaʼ. Lá májánʼ gáʼni rí ikhú munda̱ʼa̱a̱ Jeobá rí maxnúlúʼ ikha, muʼnigajmaa i̱yu̱lú, muʼtámíjná gajmiúlú bi̱ kuwa náa guʼwúlú ga̱jma̱a̱ bi̱ nuyegun edxu̱u̱ mu muraʼwíí rí muʼni ráʼ. Lá raʼkháa itháan májánʼ mbuʼyáá xúgi̱ xóo endxaʼwáminaʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ muʼnimíjna̱ mundxaʼwáá edxu̱lúʼ xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ ikhaa xáʼ. Á mu nuʼni xúʼko̱, índo̱ guraʼníí rígi̱ xánindxu̱u̱ mbá tsáʼkhá. Mbuʼyáá májánʼ ndiéjunʼ metas eyulú muʼnimbánii ga̱jma̱a̱ numuu Dios ga̱jma̱a̱ muʼgíʼ muʼnimbánii. I̱ndó muʼni rí nduʼyáá rí nindxu̱u̱ májánʼ.

19 Mbáa na̱ʼkha̱nú mbá nácha̱á náa edxu̱lúʼ rí maʼndoo muraʼníí. Gajkhun má rí xándoo muʼniratamijná mu muraʼníí xúgíʼ. Mú á mu índo̱ kuwáanʼ ruʼnigajmaa nundxa̱ʼwa̱míjna̱ xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá, xáʼni mingíjyúuʼ marmáʼáan a̱jkiu̱lú rí niʼnigajmaa ga̱jma̱a̱ muʼgíʼ muʼnimbánii náa rí guraʼníí. Ikha jngó guʼnimíjna̱ mu muniʼnúʼ rí nandxa̱ʼóo edxu̱u̱ Dios, ga̱jma̱a̱ gundxaʼwamíjna̱ xúʼko̱ mangáanʼ, ma̱ngaa xóo embáyulú náa rí guraʼwíí muʼni xúgi̱ ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á.

RÍ NANDXA̱ʼÓO EDXU̱U̱ JEOBÁ GA̱JMA̱A̱ XÓO GAKUWÁANʼ NDA̱WA̱Á

20, 21. a) Náa numuu rí xáʼga̱nú martumuu rí muraʼwíí rí muʼni náa numbaaʼ nuxi̱ʼ rá. b) Xú gándoo gakuwáanʼ gagi asndu rí mbiʼi xúgi̱ rá.

20 Nandulúʼ ma̱ʼkha̱nú nacha̱ numbaaʼ nuxi̱ʼ. Mbaʼánʼ rí ikháanʼ naguaʼthi̱i̱n makuwáanʼ kámuu mbiʼi náa Ku̱ba̱ʼ mitsaan. Reino ndrígóo Dios maʼni káwáanʼ náa gaʼkhu rí nuraʼníí náa numbaaʼ rígi̱. Ma̱ngaa ikhí mbaʼyóoʼ muraʼwíí rí muʼni, rí nanigulúʼ ga̱jma̱a̱ rí nandulúʼ.

21 Mú rí muraʼwíí muʼni xáʼga̱nú martumuu. Xa̱bu̱ míjínʼ bi̱ gakúwi̱i̱n muraʼwíí rí májánʼ o ra̱májánʼ xó má eʼthí náa xtángoo ga̱jma̱a̱ rí nandxa̱ʼóo edxu̱u̱ Jeobá. Rígi̱ maʼni rí marigá rí gagi ga̱jma̱a̱ tsímáá (Sal. 37:11). Mú asndu nákha xúgi̱ ma̱ndoo makuwáanʼ gagi á mu nundxa̱ʼwáá edxu̱lúʼ xóo Jeobá.

^ párr. 4 Romanos 12:2: “Ga̱jma̱a̱ guniʼñáanʼ rundáwami̱jna̱ náa numbaaʼ rígi̱; mú itháan májánʼ, muriʼkhuíí xóo endxa̱ʼwa̱a̱ edxa̱la, mu ma̱ndoo mbu̱ya̱a̱ ikháanʼ mínanʼ dí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí naniguuʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí jmbu rí e̱nda̱ʼa̱ Dios”.

^ párr. 8 Hebreos 13:5: “Rí xóo kuwáanʼ gasngájma rí tsiniguala wéñuʼ mbújkha̱a̱, ma̱ngaa gaʼdxalá ga̱jma̱a̱ rí kuaʼdáá xúgi̱. Numuu rí ikhaa niʼthí: “Nimbá miʼtsú xániʼñáʼ ga̱jma̱a̱ xániʼñátiga̱a̱n”.”

^ párr. 11 Salmo 97:10: “Bi̱ nandala ku̱ya̱a̱ Jeobá, gaguiyala ku̱ya̱a̱ dí raʼkhí. Ikhaa xaniñúnʼ xa̱bi̱i̱ bi̱ nuni rí jmbu; ga̱jma̱a̱ maʼni káwíin náa xa̱bu̱ xkawiinʼ”.

^ párr. 12 Ni̱ndxu̱u̱ “tikhuu gisian rí náa mbáa xa̱biya̱ o mbáa a̱ʼgu̱, na̱nguá kagúwunʼ xúgíʼ xtíin ma̱ngaa nuni numún, bi̱ naʼni rígi̱ nagi̱ʼi̱ náa awúu̱n xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ nabañimínáʼ mañú mañú”. Tséʼniuu má xóo nindxu̱u̱ mámbá ma̱ndoo muʼthá rí nindxu̱u̱ aʼkhá, ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱ mbaʼyóoʼ mugíʼ mbáa comité judicial bi̱ kuya̱ edxu̱u̱. Á mu mbáa cristiano xtáa raʼni rígi̱, gíʼmaa mandu̱ʼu̱u̱n bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ rí mumbayíí (Sant. 5:14, 15).

^ párr. 14 Génesis 39:8, 9: “Mú José niʼni gaʼduunʼ ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n a̱ʼgiu̱u̱ xa̱bu̱ náa nañajunʼ: “Tátá Potifar asndu na̱nguá eʼyoo dí rígá náa guʼwá, ga̱jma̱a̱ ikhaa nixnáxuʼ xúgíʼ rí gíʼdoo. Nda̱wa̱a̱ imba̱a̱ bi̱ gíʼdoo wéñuʼ numuu náa guʼwá rígi̱ xóo ikhúúnʼ, ga̱jma̱a̱ i̱ndó ikháánʼ rí taxnáxi̱i̱n náa ikhúúnʼ, numuu rí a̱ʼgiu̱u̱ ni̱ndxa̱ʼ. Ikha jngó, xú káʼnii gándoo gani dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ makuʼdáminaʼ aʼkhá náa inuu Dios rá.””

^ párr. 14 Sexteo o sexting nindxu̱u̱ rí mataxuʼmá mbá mensaje náa celular, xtiʼkhu o videos náa nakujmiin xa̱bu̱ bi̱ nda̱a̱ xtíñún o náa nurima̱ʼ xa̱bu̱. Asndu xú káʼnii má nindxu̱u̱ mámbá, mbáa mbaʼyóoʼ mutrigi̱i̱n comité judicial. Nguáná, nuxruigi̱i̱n e̱ji̱n majkhinʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbá delito rí nindxu̱u̱ sexteo. Muxkamaa náa naʼthí itháan náa artículo dí rígá náa jw.org “¿Tiene algo de malo el sexteo?” (en ENSEÑANZAS BÍBLICAS > JÓVENES > LOS JÓVENES PREGUNTAN) ga̱jma̱a̱ náa artículo “Cómo advertirles sobre el sexteo”, náa número ndrígóo ¡Despertad! gu̱nʼ noviembre tsiguʼ 2013, ináa 4 ga̱jma̱a̱ 5.

^ párr. 16 Náa i̱yu̱lú, naxná ikha ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱. Mbá xkri̱da, ma̱ndoo mbuʼyáá náa libro Guni rí Dios ma̱ndoo kaʼyala, ináa 215 asndu 218.

^ párr. 17 Mateo 16:21-23: “Asndu nákha ikhú Jesucristo nigíʼdu̱u̱ nisngájmun xa̱bi̱i̱ rí ikhaa gíʼmaa maʼga̱ náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ muni gínáa wéñuʼ gúni xa̱bu̱ guanii ga̱jma̱a̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa ndxajkun mangiin escribas, ga̱jma̱a̱ makhañúu, ma̱ngaa matuxi̱i̱ índo̱ gáʼni ajtsú mbiʼi. Ikhú Pedro niríyaʼ kaníí ga̱jma̱a̱ nixprígúu, niʼthúu̱n: “Señor, agaʼwíínʼ a̱jkia̱nʼ xtayaminaʼ; ikháánʼ na̱nguá kaʼyaʼ matraʼníí rígi̱”. Mú ikhaa nitangayii, niʼthúu̱n Pedro: ¡Ayuʼ kaníí Satanás! Natani majngráduunʼ, numuu rí na̱nguá tatsaʼwáá edxa̱ʼ xó má Dios, i̱ndó natatsaʼwáminaʼ xóo mbáa xa̱bu̱”.