Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Lá gíʼmaa mariʼkhu̱u̱ rí xóo mani ráʼ.

Lá gíʼmaa mariʼkhu̱u̱ rí xóo mani ráʼ.

MBÁ nguéjmi̱i̱n jiáma ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ bi̱ ni̱ndxu̱ún xa̱bi̱i̱ Dios nuthi rí magún gúyáá mbá película. Mbaʼin a̱ngiu̱ún ndiyáá má ga̱jma̱a̱ ninigu̱nʼ wéñuʼ. Índo̱ naguanu náa cine, rí nduyáá náa carteles nindxu̱u̱ ajua̱nʼ rí nuni ga̱jma̱a̱ guerra ma̱ngaa timii gu̱ʼu̱ bi̱ kugíiʼ xtíin chíjua̱. Ndiéjunʼ gúni xá. Lá maguanún mbuyáá película xáʼ.

Xkri̱da rígi̱ nasngájma rí xúgiáanʼ mbaʼyóoʼ muraʼwíí muʼni rí májánʼ o ra̱májánʼ mu ma̱ndoo mambáxulúʼ gajmiúlú Jeobá. Nguáná nundxa̱ʼwáá edxu̱lúʼ muʼni mbá rí nandulúʼ, mu índo̱ nundxa̱ʼwa̱míjna̱ itháan nuriʼkhu̱u̱ rí xóo endxaʼwamíjna̱lú. Lá rúʼko̱ eyoo gáʼthi rí na̱nguá eʼyáá rí muʼnilu ráʼ. O lá mbaʼyóoʼ muriʼkhu̱u̱ rí muʼni rá.

Índo̱ gariʼkhu̱u̱ rí mani ni̱ndxu̱ú ra̱májánʼ

Rí nandulúʼ kuʼyáá Jeobá niʼni rí muxnaxímíjná náa ikhaa ga̱jma̱a̱ rí majngúlú iyááʼ. Niʼtháán rí muʼni má xúʼko̱ ñajunʼ ikhaa, ga̱jma̱a̱ nandulúʼ muʼnimbánii rí niʼthá. Mú Gixa̱a̱ bi̱ gíʼdoo sia̱nʼ náa ikháanʼlu nagíiʼ maʼni rí makiéʼkulú náa inuu Dios (Rev. 12:17). Niraʼwíí muʼni ñajunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ muʼnimbánii xtángoo ndrígóo; phú gíná gáʼnii á muriʼkhu̱u̱ rí muʼni.

Nákha wajyúúʼ, Nabucodonosor, rey bi̱ xtáa náa Babilonia, niʼni ga̱jma̱a̱ oro mbáa xándú mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ niʼtáñajunʼ rí xúgínʼ xa̱bu̱ mbuyamajkuíí. Bi̱ xáʼni rígi̱ muxuma̱ʼ náa horno rí nakha. Sadrac, Mesac ga̱jma̱a̱ Abednego ninindxu̱ún ajtsíin jiáma bi̱ nduyamajkuíí Jeobá ga̱jma̱a̱ nindúún munimbu̱ún kuyáá ikhaa. Numuu rí túsmbati̱gu̱u̱n náa xándú, nixumi̱nʼ náa horno rí nakha. Maski ajndu nda̱wa̱á Jeobá niʼni káwíin, ikhiin nindúún makhañún mu xúni̱ dí ra̱májánʼ náa inuu Dios (Dan. 3:1-27).

Ma̱ngaa gaʼyee Daniel táriʼkhu̱u̱ rí xóo maʼni ñajunʼ Dios bi̱ gajkhun. Ndaʼyoo rí á mu nduyáá rí naʼtájkáan, muxuma̱ʼ náa iñáʼ náa kajtiin león. Maski ajndu xúʼko̱, ikhaa niʼtájkháan má xúʼko̱ ajtsú nuthu rí mbá mbiʼi, xó má eguʼun maʼni. Numuu rí ikhaa niʼni rí jmbu, Jeobá niʼnikríyaaʼ náa rawúnʼ león (Dan. 6:1-27).

Ma̱ngaa bi̱ ni̱ndxu̱ún xa̱bi̱i̱ Dios rí mbiʼi xúgi̱ naguajun jmbu mu muni ñajunʼ Jeobá. Náa mbá escuela dí rígá náa África mbá nguáthi̱i̱n xa̱bi̱i̱ Jeobá táʼnduun gúraxi̱i̱ bandera. Nithúún rí muxkawíin náa escuela á mu tseni xó má eni a̱ngiu̱ún. Nguáthá mbiʼi nda̱wa̱á, bi̱ naʼtáñajunʼ náa escuela ni̱jkha̱ náa xuajin rúʼko̱ ma̱ngaa niʼtámíjná gajmíi̱n tikhun jiáma bi̱ ni̱ndxu̱ún xa̱bi̱i̱ Jeobá, ikhiin támiñuun índo̱ nithán ga̱jma̱a̱ gamajkhu náa numuu rí tsiraxi̱i̱ bandera. Asndu mbiʼi rúʼko̱ a̱ngiu̱lú nánguá niguáʼdáá xkujndu ga̱jma̱a̱ nandoo nagúun náa escuela, nánguá ethún rí maʼni rí xúnimbu̱ún náa Jeobá.

Guʼyáá rí nigíʼnuu Joseph. A̱ʼgiu̱u̱ nigiʼdoo cáncer ga̱jma̱a̱ nda̱a̱ tsu̱ma̱ nikháñu. A̱ngui̱i̱n Joseph ndiyamajkhuíí rí xóo gaʼndoo gíʼdi̱i̱. Mú a̱ngui̱i̱n a̱ʼgiu̱u̱ na̱nguá ni̱ndxu̱ún xa̱bi̱i̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ nindúún muni tikhu costumbre rí tsíyoo gáʼyoo Dios. Joseph naʼthí: “Numuu rí ikhúúnʼ xániʼñúʼ muni rúʼko̱, ikhú nithúún e̱ji̱nʼ mu nimbáa rí ikhiin táʼnduun. Ma̱ngaa nigíiʼ mutsikha ndélá náa goʼwóoʼ xó má costumbre ndrígu̱ún. Mú ikhúúnʼ ni̱thu̱u̱n rí á mu ikhiin nandún muni, xáʼni náa goʼwóoʼ. Nduyáá rí costumbre rí nuni tsembánii ga̱jma̱a̱ rí ikhúúnʼ enimboʼ ga̱jma̱a̱ rí niʼnimbo̱o̱ a̱ʼgiu̱ʼ. Nda̱wa̱á rí nigi̱ʼdu̱xuʼ wéñuʼ, ikhiin nini costumbre ndrígu̱ún i̱mba̱ níʼkhá”.

“Mbiʼi rúʼko̱ rí nikuwáanʼxu migíná ga̱jma̱a̱ gakhii wéñuʼ, nitakháñu Jeobá rí mambáyuxuʼ mu munimbuxu má xúʼko̱ xtángoo ndrígóo. Ikhaa niʼdxuun rí nitakáñuu ga̱jma̱a̱ nimbáyuxu makuwaanʼ jmbu maski ajndu nirígá xkujndu.” Joseph gajmíi̱n e̱ji̱i̱n na̱nguá nindxa̱ʼwa̱a̱ edxu̱ún rí muriʼkhu̱u̱ rí muni ga̱jma̱a̱ rí xúnimbu̱ún náa Dios.

Índo̱ gariʼkhu̱u̱ rí mani á mu nandoʼ mani

Nda̱wa̱á rí nirígá Pascua tsiguʼ 32, mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ xtáa náa xuajin fenicia nikuʼmaminaʼ náa Jesús índo̱ xtáa náa Sidón ni̱ndo̱ʼo̱o̱ má xúʼko̱ rí maxkriyaʼ xa̱bu̱ wéñiʼ náa guáxioo. Jesús na̱nguá niriʼñuu ga̱jma̱a̱ niʼthún xa̱bi̱i̱: “Tahuaxungun naʼ inu iʼhuin, indo naʼ inu borrego tsi nindatiguin naʼ goʼo Israel huaxungunloʼ”. Mú rí ikhaa tániñuʼ raʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ niʼthí: “Ramajan ri magajna guma naʼ ñau ijin, majanu ijin xuhuan mupo”. Mú a̱ʼgu̱ niriʼñuu ga̱jma̱a̱ mbá fe mba̱a̱: “Xuʼkue ako Señor, asjndo ijin xuhuan naʼpo iʼñu guma ri nafrigu naʼ mesun ñaʼin”. Jesús niʼni rí nindo̱ʼo̱o̱ ga̱jma̱a̱ niʼni thanuu a̱ʼdióo (Mat. 15:21-28).

Índo̱ niʼni rígi̱, niʼni xóo Jeobá, bi̱ xtáa xawii mariʼkhu̱u̱ rí maʼni índo̱ rígá mbá numuu maʼni. Mbá xkri̱da, índo̱ rí israelita nini̱i̱ mbáa aʼdá xédé bi̱ ki̱ʼni̱i̱ ga̱jma̱a̱ oro, Dios niʼthí rí maʼni gámbíin, mú niriʼkhu̱u̱ rí nindoo maʼni, nda̱wa̱á rí Moisés niʼtájkháan ga̱jma̱a̱ numuu xuajin (Éx. 32:7-14).

Apóstol Pablo ndiʼyáridoo xkridoo Jeobá ga̱jma̱a̱ Jesús. Mba̱yu̱ʼ mbiʼi ikhaa nindxa̱ʼóo edxu̱u̱ rí xáʼni mújúnʼ maʼga̱ kayáa Juan Marcos índo̱ magajnúu maʼga̱ gaʼtaraʼa, numuu rí nákha timbá ikhoo ikhaa niniñuʼ Pablo ga̱jma̱a̱ Bernabé. Mú nda̱wa̱á ndiʼyoo rí niriʼkuminaʼ ga̱jma̱a̱ niñajunʼ gakhii náa ñajunʼ Dios. Ikha jngó ni̱ndo̱ʼo̱o̱ Timoteo: “Ga aye jmaʼ muri, ndayaʼyeʼ mambayiʼ naʼ mataraʼja ajŋgo Dios” (2 Tim. 4:11).

Ndiéjunʼ eʼni ikháanʼlu rá. Mbáa nguáná, ndayóoʼ muriʼkhu̱u̱ rí muʼni xó má eʼni Jeobá bi̱ nandoo kaʼyulúʼ. Mbá xkri̱da, mbáa májánʼ gáʼni rí muriʼkhu̱u̱ rí xú kaʼnii endxa̱ʼwáá edxu̱lúʼ ga̱jma̱a̱ numún iʼwíínʼ xa̱bu̱. Jeobá ga̱jma̱a̱ Jesús bi̱ ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ jmbiin, nikuwa xawii muni rígi̱. Lá ragíʼmáanʼ ikháanʼ rí ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá, mbuʼyáá xú káʼnii kuwa eʼwíínʼ ga̱jma̱a̱ á mu ndayóoʼ muriʼkhuíí rí xóo eʼñún xáʼ.

Mbáa nguáná mbaʼyóoʼ muriʼkhu̱u̱ rí muʼni rí xú guʼyamajkuíí Dios nda̱wa̱á. Tikhun bi̱ nunigajmaa Biblia bi̱ niʼni má egún náa nagimbáanʼ xóó tsiñun majngún iyááʼ. Kúwi̱i̱n tikhun publicadores bi̱ tsíñún gánindxu̱ún precursor maski ajndu ma̱ndoo muni. Ga̱jma̱a̱ tikhun a̱ngiu̱lú tsenimijna mundrígú itháan ñajunʼ náa nagimbáanʼ (1 Tim. 3:1). Lá naku̱ma̱ʼ xúʼko̱ mangáán ráʼ. Gagiwanʼ a̱jkia̱nʼ, Jeobá naʼtháanʼ ga̱jma̱a̱ májánʼ mu matani ñajunʼ rúʼko̱. Ikha jngó, náa numuu rí tsitriʼkhu̱u̱ rí mataʼgíi matani ñajunʼ Dios ga̱jma̱a̱ náa eʼwíínʼ xa̱bu̱ rá.

Nguáná itháan májánʼ nindxu̱u̱ rí muriʼkhuíí rí muʼni

Mbáa ndxájulú bi̱ nagumbiʼyuu Ella naʼthí rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu ñajunʼ rí xtáa raʼni náa sucursal ndrígu̱ún bi̱ nutaraʼa numuu Jeobá dí rígá náa África: “Índo̱ ni̱ʼkhánu Betel, na̱nguá eyo̱o̱ á mu maxtáá mba̱yu̱ʼ mbiʼi. Nandoʼ mani ñajunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱nʼ, mu ndaʼñíínʼ wéñuʼ bi̱ kuwa náa goʼwóoʼ. Nákha ginii ndaʼñíínʼ wéñuʼ... Mú ndxájulú bi̱ nixtáá ga̱jmu̱ʼ nimbáyuʼ wéñuʼ, ikha jngó nitha maguanúʼ. Rí xúgi̱ rí xtáá gu̱wa̱ʼ tsiguʼ náa Betel, nandoʼ maxtáá má gi̱jyooʼ asndu nguáná má gándoo mu mambáñun a̱ngiu̱lú”.

Índo̱ gariʼkhu̱u̱ rí mani índo̱ gáʼyóóʼ

Lá gíwanʼ a̱jkia̱nʼ rí nigíʼnuu Caín índo̱ nikiʼnáa kaʼyoo ndxájuu xáʼ. Jeobá ndiʼyoo rí rúʼko̱ maʼga̱ kayáa maʼni mbá dí raʼkhí, ikha jngó niʼthúu̱n rí xákiʼnáa mu xúʼko̱ ikhaa maʼndoo kaʼyoo. Niʼthúu̱n rí ‹aʼkhá magujtuwiin›. Caín xóó ma̱ndoo mariʼkuminaʼ dí maʼni mu nindoo manújngorámuʼ xtágabu ndrígóo Dios. Ga̱jma̱a̱ rí nirígá ninindxu̱u̱ ra̱májánʼ numuu rí nixiyáa gi̱ʼtio̱o̱ ga̱jma̱a̱ ninindxu̱u̱ timbáa xa̱bu̱ bi̱ nixíyáa mbáa (Gén. 4:2-8).

Ndiéjunʼ gárígá á mu Caín niriʼkhu̱u̱ rí xóo endxa̱ʼóo edxu̱u̱ xá.

Rí nigíʼnuu rey Uzías ma̱ngaa naʼsngúlúʼ mbá rí gíʼdoo numuu. Maski ajndu nákha ginii niʼni rí májánʼ náa inuu Jeobá ga̱jma̱a̱ nimbáxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa, mu nda̱wa̱á niʼnimbamínáʼ. Náa Biblia naʼthí rí nitoʼo̱o̱ náa templo mu maxnáxi̱ incienso, maski ajndu i̱ndó ndxajkun gándoo gúni rígi̱. Ga̱jma̱a̱ índo̱ ikhiin nitháán rí xáʼni dí rakáʼyoo, ikhaa táʼndoo mariʼkhu̱u̱ rí nindxa̱ʼóo edxu̱u̱. Rí niʼni, ‹nikiʼnáa wéñuʼ› ga̱jma̱a̱ táʼnimbo̱o̱ rí nitháán. Ndiéjunʼ nigíʼnuu xá. Jeobá nixnúu lepra (2 Crón. 26:3-5, 16-20).

Xkri̱da rígi̱ nasngájma rí nguáná ndayóoʼ wéñuʼ rí muriʼkhu̱u̱ rí muʼni. Guʼyáá rí nigíʼnuu Joachim, bi̱ nijngúun iyááʼ nákha tsiguʼ 1955 mú niguma expulsar nákha tsiguʼ 1978. Itháan rí 20 tsiguʼ nda̱wa̱á nisngájma rí nitanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ ninindxu̱u̱ xa̱bi̱i̱ Jeobá mbu̱júu̱. Tséʼni mba̱yu̱ʼ rí mbáa ndxájulú bi̱ kayá edxu̱u̱ niraxu̱u̱ náa numuu rí ndijyúuʼ wéñuʼ rí mu mata̱nga̱a̱. Joachim niriʼña̱a̱: “Nikiʼnún wéñuʼ ga̱jma̱a̱ ninimbamínaʼ. Phú migíná rí tariʼkuminaʼ nacha̱. Xúgíʼ tsiguʼ rí nixtáá rexa̱a̱, nda̱yo̱o̱ rí xa̱bi̱i̱ Jeobá nusngáa rí gajkhun”. Joachim ni̱jkha̱nú ndiʼyoo rí ndiyóoʼ mata̱nga̱a̱ ga̱jma̱a̱ niriʼkhu̱u̱ rí xú eʼni.

Nguáná mangáanʼ mbaʼyóoʼ muriʼkhu̱u̱ rí endxa̱ʼwáá edxu̱lúʼ ga̱jma̱a̱ xóo eʼni. Guʼgími̱jna̱ muʼni rígi̱ mu muʼni rí nanigu̱ʼ Jeobá (Sal. 34:8).