Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Mu makáwáanʼ ndayóoʼ makuwáanʼ mbá kambáxulú

Mu makáwáanʼ ndayóoʼ makuwáanʼ mbá kambáxulú

“Muri xuguiñaʼlu ñujunʼlu mbo-u.” (EFESIOS 4:25)

1, 2. Xú káʼnii eyoo Dios mbuʼyamajkuíí, tséʼniuu má nguáthá tsigulú ga̱jma̱a̱ náa eguwaʼ rá.

Á MU ikháánʼ ni̱ndxa̱ʼ mbáa dxámá bi̱ xtaa náa congregación ndrígu̱ún bi̱ nutaraʼa numuu Jeobá dí rígá náa xúgíʼ numbaaʼ, nandoo natayáá rí ni̱ndxa̱ʼ mbáa bi̱ gíʼdoo wéñuʼ numuu. Náa mbaʼa xuajin, mámbá tsiguʼ mbaʼin bi̱ nijngún iyááʼ ni̱ndxu̱ún jiáma ga̱jma̱a̱ wa̱ʼxa̱ʼ. ¡Ra̱ʼkhá tháán exnúlú tsiakii índo̱ nduʼyáá rí ikhiin nixnaximi̱jna̱ muni ñajunʼ Jeobá!

2 Mbáa ikháánʼ nanigua̱ʼ mambaxáʼ gajmiáanʼ iʼwíínʼ jiáma o wa̱ʼxa̱ʼ. Xúgiáanʼ nanigulúʼ mambáxulúʼ gajmiúlú bi̱ mbríguu tsigulú. Mú tséʼniuu má nguáthá tsigulú ga̱jma̱a̱ náa eguwaʼ, Dios nandoo rí xúgiáanʼ mbuʼyamajkuíí mbá kambáxulú. Apóstol Pablo niʼnirámáʼ rí Dios nandoo ‹rí xúgínʼ xa̱bu̱ makáwíin ga̱jma̱a̱ maguanu maguaʼdáá mbá ku̱ma̱ káxi̱ náa rí gajkhun› (1 Tim. 2:3, 4). Ga̱jma̱a̱ náa Revelación 7:9 naʼthí rí xúgínʼ bi̱ nduyamajkuíí Jeobá nagájnún náa “mamba numbaʼ, ri su ñajunʼ naʼ mamba rijiu, ri su nutan mamba ajŋga, ri su ñajunʼ naʼ mamba xuajin”.

3, 4. a) Ndiéjunʼ ku̱ma̱ guáʼdáá mbaʼin jiáma rí mbiʼi xúgi̱ rá. b) Xó má naʼthí náa Efesios 4:25, xú káʼnii gíʼmaa mbuʼñún a̱ngiu̱lú bi̱ kuwa náa congregación rá.

3 ¡Ra̱ʼkhá tháán mixtiʼkun ni̱ndxu̱ún jiáma bi̱ kuwa náa xuajñu Jeobá ga̱jma̱a̱ jiáma bi̱ kuwa náa numbaaʼ rígi̱! Bi̱ tseni ñajunʼ Jeobá nakuwa xó má eñún o xó má enigu̱nʼ ikhiin. Mbaʼin bi̱ najmañún nuthi rí jiáma bi̱ kuwa xúgi̱ nuni itháan xó má eñún ikhiin. Rí xóo nuthi ga̱jma̱a̱ rí xtíin nugíiʼ nusngajma rí tséyamajkhún xa̱bu̱ bi̱ nikuwa nákha ginii.

4 Ku̱ma̱ rúʼko̱ rígá náa xúgíʼ numbaaʼ. Ikha jngó jiáma bi̱ nandún muni rí naniguʼ Jeobá ndayóoʼ mbá tsiakii mu muni gaʼduunʼ rígi̱. Mu raʼkháa nuxi̱ʼ rí narígá rígi̱, asndu nákha siglo timbá, Pablo niʼthún cristiano rí muni gaʼduunʼ ku̱ma̱ rúʼko̱. Ikha niʼthí rí “su xta naʼ acuñu su siñu unimbun cuya Dios” ikhaa rígi̱ nini nguáthá mbiʼi (atraxnuu Efesios 2:1-3). Nuʼthúún rí májánʼ eni jiáma bi̱ nduyáá rí ndayóoʼ muni gaʼduunʼ ku̱ma̱ rígi̱ ga̱jma̱a̱ nuñajunʼ mbóó gajmiún xúgínʼ a̱ngiu̱lú bi̱ kuwa náa congregación. Rí xú káʼnii kuwa nusngajma rí nakru̱ʼu̱u̱n rí niʼthí Pablo rí kuwaanʼ ‹kambáxulú mbóó xúgiáanʼ› (Efes. 4:25). Índo̱ na̱jkha̱ ratumuu mbiʼi ndrígóo numbaaʼ rígi̱, magiʼdoo itháan numuu rí makuwáanʼ mbá kambáxulú gajmiúlú a̱ngiu̱lú. Guʼyáá tikhuu xkri̱da rí na̱ʼkha̱ náa Biblia rí mambáyulúʼ mbuʼyáá rí ndayóoʼ makuwáanʼ mbá kambáxulú.

NIKUWÁ MBÁ KAMBÁXU̱U̱N

5, 6. Ndiéjunʼ ejmañuluʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí makuwáanʼ mbá kambáxulú rí nimbáyúu Lot gajmíi̱n waʼxinʼ rá.

5 Nákha wajyúúʼ, Jeobá niniguʼ mañewu̱u̱n xuajñu índo̱ ikhiin nikuwa mbá kambáxu̱u̱n mu muraʼníí xkujndu. Xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ kuwa rí mbiʼi xúgi̱, tséʼniuu má nguáthá tsiguúnʼ ma̱ndoo majmañulúʼ xkri̱da rí na̱ʼkha̱ náa Biblia. Guʼyáá ginii rí nigíʼnuu Lot.

6 Lot gajmíi̱n bi̱ kuwa náa goʼwóo nikuwa migamíi wéñuʼ numuu rí maguma gámbáa Sodoma, xuajin náa kuwa. Ikha jngó ángeles ndrígóo Dios nitháán rí maʼcho̱o̱ mu maʼga̱ gambayuminaʼ náa kúbá. Nitháán: “Nácha̱ [...], ayu-máʼ” (Gén. 19:12-22). Lot niʼnimbo̱o̱, ga̱jma̱a̱ nájmi̱i̱n waʼxinʼ ni̱jkha̱ gajmíi̱n náa kúbá. Mú índo̱ Lot niʼthún xa̱bu̱ bi̱ mudiin e̱ji̱i̱n rí gíʼmaa magajnún, ikhiin nikumu̱ún rí naʼni “ajngáa [xiaʼun]”. Rúʼko̱ niʼni rí makhañún (Gén. 19:14). I̱ndó Lot gajmíi̱n nájmi̱i̱n waʼxinʼ bi̱ túniñanʼ, nikáwíin.

7. Xú káʼnii nimbáñun Jeobá bi̱ nigájnun náa Egipto numuu rí nikuwa kambáxu̱u̱n xá.

7 Guʼyáá i̱mba̱ xkri̱da. Índo̱ israelita nigájnun náa Egipto, ikhiin tagajnun xóo mámbá grupo, ga̱jma̱a̱ tagun xó má nindúún ikhiin. Ga̱jma̱a̱ índo̱ Moisés ‹nikruiyaʼ ñawúunʼ náa lamáa› mu Jeobá mambáʼtoo lamáa, ikhaa takidaa gajmíi̱n nguáthi̱i̱n xa̱bu̱ israelita. Xó má eʼyáá xúgínʼ xa̱bu̱ nikidiin náa tapo̱o̱ lamáa numuu rí Jeobá má nimbáñun (Éx. 14:21, 22, 29, 30). Xúgínʼ nikuwa kambáxu̱u̱n, asndu nigún gajmiún “mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱”, bi̱ raʼkhíin israelita bi̱ nindúún magún gajmiún (Éx. 12:38). Na̱nguá xóo mundxaʼwamíjna̱ rí mbá nguáthi̱i̱n xa̱bu̱, o nguáthi̱i̱n jiáma, nigún ndajkúun náa eñún ikhiin, mbá kamba̱a̱ rí ndiyáá xóo rí itháan májánʼ. Á mu nini rígi̱ xánindxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ Jeobá xáñewu̱u̱n (1 Cor. 10:1).

8. Mbiʼi rí nixtáa Jehosafat, xú káʼnii nisngajma xa̱bi̱i̱ Dios rí nikuwa mbá kambáxu̱u̱n rá.

8 Índo̱ nixtáa rey Jehosafat, xa̱bi̱i̱ Dios niraʼníí mbá xkujndu mba̱a̱. Tikhuu xuajin niguwáʼ gajmiún mbá ejercito, mangiin ‹mbaʼin xa̱bu̱› mu muxmijná gajmiún (2 Crón. 20:1, 2). Ndiéjunʼ nini xa̱bi̱i̱ Dios rá. Ikhiin túgíiʼ muxmijná ga̱jma̱a̱ tsiakii rí guáʼdáá. Rí nini, nikumu̱ún kuyáá Jeobá (atraxnuu 2 Crónicas 20:3, 4). Ikhiin túgíiʼ munimbaníí ndajkuíín o xóo nikumu̱u̱ mámbáa rí mani̱ndxu̱u̱ itháan májánʼ. Náa Biblia naʼthúlúʼ: “Xúgínʼ bi̱ kuwa náa Judá wájun náa inuu Jeobá gajmiún bi̱ majkhinʼ, ga̱jma̱a̱ guʼñún mangiin e̱jñún” (2 Crón. 20:13). Xúgínʼ nikuwa mbá kambáxu̱u̱n, tséʼniuu má nguáthá tsiguúnʼ, mu ninimbu̱ún náa ikha rí nixnúún Jeobá. Ikhaa niñewu̱u̱n náa xa̱bu̱ bi̱ sia̱nʼ (2 Crón. 20:20-27). Ra̱ʼkhá tháán májánʼ xkri̱da niniñaʼ muʼnilú rí xú káʼnii gíʼmaa muraʼníí xkujndu bi̱ ni̱ndxu̱lú xuajñu Dios.

9. Ndiéjunʼ gándoo gajmañulú ga̱jma̱a̱ numún timbíi̱n cristiano rá.

9 Timbíi̱n cristiano nijmaʼnuʼ numuu rí nikuwa mbá kambáxu̱u̱n. Mbá xkri̱da, nda̱wa̱á rí mbaʼin judíos ga̱jma̱a̱ bi̱ raʼkhíin judíos ninindxu̱ún cristiano túniñanʼ “runigajma ri nisjnga apóstol. Majan nimbaxun, nixpiʼta pan, jame nuni tsakun” (Hech. 2:42). Rí nikuwa kambáxu̱u̱n nikujmaa itháan índo̱ niguáʼdáá xkujndu ga̱jma̱a̱ ndiyóoʼ rí mumbayúmi̱jna̱ kanikhiin (Hech. 4:23, 24). Lá nakru̱ʼu̱lú rí naʼsngáa ráʼ. Mbiʼi rí mingíjyúuʼ wéñuʼ ndayóoʼ rí makuwáanʼ mbá kambáxulú.

GAKUWAANʼ MBÁ KAMBÁXULÚ NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ MIJNGII MBIʼI NDRÍGÓO JEOBÁ

10. Nguánáa phú ndayóoʼ makuwáanʼ mbá kambáxulú rá.

10 Mbiʼi rí itháan gamíi na̱ʼkha̱ rajngiyuu. Gaʼyee Joel naʼtáriyaʼ xóo ‹mbá mbiʼi rí kambajtu̱u̱n ga̱jma̱a̱ mikína› (Joel 2:1, 2; Sof. 1:14). Ikhú xa̱bi̱i̱ Dios mbaʼyóoʼ makuwá itháan kambáxu̱u̱n. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí niʼthí Jesús: “Xúgíʼ reino bi̱ na̱nguá kuwa kambáxu̱u̱n naguma gámbáa” (Mat. 12:25).

11. Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ Salmo 122:3, 4 ga̱jma̱a̱ numuu rí makuwáanʼ mbá kambáxulú rá. (Atayáá timbá xtiʼkhu.)

11 Índo̱ garigá gamiéjunʼ náa numbaaʼ rígi̱, mbaʼyóoʼ makuwáanʼ itháan kambáxulú. Rí makuwáanʼ mbá kambáxulú ma̱ndoo maʼni xóo guʼwá rí nirígá náa xuajin Jerusalén nákha wajyúúʼ. Guʼwá rígi̱ wájun mijngii, ikha jngó salmista niʼthí rí nindxu̱u̱ “xóo mbá xuajen rí naʼni̱i̱ mbóó”. Rúʼko̱ nimbáñun xa̱bu̱ bi̱ nikuwa ikhí mu mumbayúmi̱jna̱ ga̱jma̱a̱ muñeumíjna̱. Ma̱ngaa rí kuwa mijngii nandoo gáʼthúu̱n rí kuwa kambáxu̱u̱n gajmiún Dios náa xúgíʼ xuajin mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ “xuajin ma̱jkha̱ʼ ndrígóo Jah” mu mbuyamajkuíí (atraxnuu Salmo 122:3, 4). Rí mbiʼi xúgi̱ ga̱jma̱a̱ mbiʼi rí mingíjyúuʼ rí na̱ʼkha̱ marigá, xúʼko̱ má gíʼmaa makuwáanʼ kambáxulú mbóó xúgiáanʼ.

12. Ndiéjunʼ gambáyuluʼ mu makáwáanʼ índo̱ gaguma gámbáa xuajñu Dios rá.

12 Náa numuu ndayóoʼ makuwáanʼ mbá kambáxulú índo̱ gáʼkha̱nú mbiʼi gakhi̱i̱ rá. Ezequiel tsinaʼ mba̱a̱ 38 naʼtáriyaʼ rí matuxu̱u̱ ‹Gog náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Magog› mu maʼni gámbáa xuajñu Dios. Mbiʼi rúʼko̱ xúniʼñáʼ rí marigá mbá rí maʼniulú rí xákuwaanʼ kambáxulú. Ni xúʼyáaʼ rí mambáyulúʼ numbaaʼ rígi̱. Rí gíʼmaa muʼni, makuwáanʼ itháan mijngii náa a̱ngiu̱lú. Mú, xáguma káwáanʼ numuu rí kuwáanʼ náa mbá grupo. Numuu rí mámbáa gíʼmaa masngájma rí naku̱mu̱u̱ kaʼyoo Dios ga̱jma̱a̱ naʼnimbo̱o̱. I̱ndó makáwíin bi̱ gúgriga̱a̱ mbiʼyuu Jeobá (Joel 2:32; Mat. 28:20). Mú ndiéjunʼ gugiʼniin bi̱ niniñaʼ xuajñu Dios mu magún náa kamba̱a̱ rí eñún ikhiin xá. Lá makáwíin xáʼ. (Miq. 2:12.)

13. Ndiéjunʼ gándoo gajmañún jiáma bi̱ ni̱ndxu̱ún cristiano rí niʼnigajmaa asndu xúgi̱ rá.

13 Dxámá, lá natayáá rí mani̱ndxu̱u̱ migamíi wéñuʼ rí matríyaminaʼ mi̱dxu̱ʼ náa numbaaʼ rígi̱ xó má eni mbaʼin ráʼ. Na̱ʼkha̱ rajngiyuu mbiʼi rí mbaʼyóoʼ makuwáanʼ itháan kambáxulú. Rígi̱ eyoo gáʼthi rí xúgínʼ mbaʼyóoʼ makuwáanʼ mbá kambáxulú. Asndu nákha xúgi̱ mbaʼyóoʼ majmañulúʼ muʼni ñajunʼ Jeobá mbá kambáxulú, numuu rí ikhaa rúʼko̱ gambáyuluʼ mu makáwáanʼ nda̱wa̱á.

XÚGIÁANʼ KAMBÁXULÚ MBÓÓ

14, 15. a) Náa numuu rí naʼsngúlúʼ Jeobá rá. b) Ndiéjunʼ eʼthúlú Jeobá mu makuwáanʼ mbá kambáxulú gajmiúlú a̱ngiu̱lú rá.

14 Jeobá nambáyulúʼ mbuʼyamajkuíí mbá kambáxulú (Sof. 3:8, 9). Ikhaa xtáa raʼsngúlúʼ xú káʼnii makuwáanʼ nda̱wa̱á, índo̱ gaʼnimbánuu rí nandoo rí magímbíin “xuri mbahui-u xabu naʼ Cristo” (atraxnuu Efesios 1:9, 10). Ikhaa nandoo magímbíin xúgínʼ bi̱ kuwa mekhuíí ga̱jma̱a̱ bi̱ kuwa náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, mu mbuyamajkuíí xó mbá guʼwíin. Nduʼyáá má rí Jeobá maʼga̱nú maʼni. Ikha jngó dxámá, lá natayáá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu maraxtaa mbá kambáxaʼ náa xuajñu Jeobá ráʼ.

15 Jeobá naʼsngúlúʼ asndu xúgi̱ makuwáanʼ mbá kambáxulú mu makuwáanʼ má xúʼko̱ asndu kámuu mbiʼi. Ikha jngó náa Biblia naʼthúlúʼ mbaʼa nuthu rí muñeumíjna̱ ga̱jma̱a̱ ajngáa rígi̱: “Guiʼmaʼla maŋgajuaʼla cuyamijna”, “uni maʼnila aʼcunʼla jmiʼla mba imba” ga̱jma̱a̱ “uxnasiaquimijna jmiʼla mba imba” (1 Cor. 12:25; Rom. 12:10; 1 Tes. 4:18; 5: 11). Jeobá ndaʼyoo rí xa̱bu̱ aʼkhá ni̱ndxu̱lú ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ nguáná naʼniulú mingíjyúuʼ makuwáanʼ kambáxulú gajmiúlú a̱ngiu̱lú. Ikha jngó naʼthúlúʼ: “Uni mba acunʼla cuya [...] imba” (Efes. 4:32).

16, 17. a) Náa numuu rí gíʼmaa mu̱ʼgua̱ má xúʼko̱ náa nagimbáanʼ rá. b) Ndiéjunʼ gándoo gajmañún jiáma ga̱jma̱a̱ numuu xkridoo Jesús rá.

16 Ma̱ngaa Jeobá nambáyulúʼ makuwáanʼ mbá kambáxulú náa nagimbáanʼ. Náa Hebreos 10: 24, 25 naʼni marmáʼáan a̱jkiu̱lú mbaʼa numuu mu xándáti̱gu̱lú náa nagimbáanʼ, nindxu̱u̱ rí “maxkaxáanʼlu maʼndulú kuʼñún ma̱ngaa muʼni rí májánʼ”. Ma̱ngaa ra̱ʼkhá tháán gíʼdoo numuu rí Jeobá naʼni magimbáanʼ mu muxnamíjná tsiakii numuu “dí na̱ʼkha̱ rajngiyuu mbiʼi”.

17 Jesús nixná mbá xkri̱da májánʼ náa ikháanʼ numuu rí ningajo̱o̱ rí maʼga̱ náa nagimbíi̱n xuajñu Dios. Índo̱ ikhaa gíʼdoo mbá 12 tsiguʼ, ni̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ anu̱u̱ ma̱ngaa ru̱dúu̱ náa mbá reunión náa templo. Índo̱ naguwaʼ, José ga̱jma̱a̱ María túxkamaa Jesús, mu raʼkháa mu nijngruigo̱o̱ aʼkhi̱ gajmíi̱n jiáma. Nixkamaa náa templo rí xtáa raʼthímijna gajmíi̱n bi̱ nusngáa ikhí (Luc. 2:45-47).

18. Xú káʼnii eyambáá rí muʼtájkáan mu makuwáanʼ mbá kambáxulú rá.

18 Xó má ndiʼyáá, mu makuwáanʼ má xúʼko̱ mbá kambáxulú ndayóoʼ maʼndulú kuʼñúún eʼwíínʼ ga̱jma̱a̱ mu̱ʼgua̱ náa nagimbáanʼ. Mu, ma̱ngaa muʼtákáñii Jeobá ga̱jma̱a̱ numún eʼwíínʼ cristiano. Rí muʼthá mbájmbu índo̱ nuʼtájkáan xúʼko̱ nusngajma rí gíʼdoo wéñuʼ numuu maxmiéjunlu kuʼñúún a̱ngiu̱lú. Ga̱jma̱a̱ rígi̱ xándoo muni i̱ndó xa̱bu̱ wanii. Á mu ni̱ndxa̱ʼ mbáa dxámá, atatsaʼwáminaʼ á mu xtaa ratani̱ xúgíʼ rígi̱ mu maraxtaa mbá kambáxaʼ gajmiáanʼ a̱ngiu̱lú náa congregación. Á mu natani xúʼko̱ mambáyaʼ maraxtaa itháan mijngii náa xuajñu Dios ga̱jma̱a̱ xáraxtaa náa numbaaʼ ndrígóo Satanás índo̱ gáʼga̱nú mambáa.

Xúgiáanʼ ma̱ndoo muʼtájkáan ga̱jma̱a̱ numún a̱ngiu̱lú (Atayáá náa kutriga 18)

GUSNGAJMÁ RÍ “XÚGIÁANʼ KAMBÁXULÚ MBÓÓ”

19-21. a) Nguánáa ekujmaa itháan rí xa̱bi̱i̱ Jeobá kuwa kambáxu̱u̱n rá. Araxná xkri̱da. b) Ndiéjunʼ ejmañuluʼ ga̱jma̱a̱ rí nugíiʼ nuni tikhun a̱ngiu̱lú índo̱ narígá gamiéjunʼ rá.

19 Bi̱ ni̱ndxu̱ún xa̱bi̱i̱ Jeobá rí mbiʼi xúgi̱ nusngajma rí xúgiáanʼ kambáxulú mbóó, xóo eʼthí Romanos 12:5. Rígi̱ nakujmaa itháan índo̱ narígá gamiéjunʼ. Nákha gu̱nʼ diciembre tsiguʼ 2011, nirígá ruʼwa ga̱jma̱a̱ giñánʼ mbiiʼ rí niʼni majnííʼ iyaʼ náa mbaaʼ rí gíwanʼ náa tapo̱o̱ iyaʼ filipina Mindanao. Káaʼ mbóó mbruʼun itháan rí 40,000 guʼwá nichúu ma̱ngaa guʼwún a̱ngiu̱lú. Sucursal niʼthí: “Nákha xóó tsígi̱ʼdi̱i̱ muñajunʼ comité de socorro, a̱ngiu̱lú bi̱ kuwa i̱mba̱ níʼkhá nixuʼma má rí majmuxuʼ”.

20 Náa xuajin Japón, índo̱ niʼxma ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nigájnuu lamáa niguámbáa xuajin rúʼko̱, mbaʼin a̱ngiu̱lú nindáti̱gu̱u̱n xúgíʼ rí guáʼdáá. Tikhun nánguá guáʼdáá nditháan. Yoshiko, mbáa ndxájulú bi̱ niguámbáa goʼwóo, ikhaa xtáa 40 kilómetros mitsínguánʼ náa Guʼwá nagimbáanʼ. Ikhaa niʼthí: “Niguanúxuʼ tsiánguá índo̱ nidxáwinxu rí i̱mba̱ néjtsuu rí niʼxma, ndxájulú circuito ga̱jma̱a̱ imba̱a̱ ndxájulú niguwáʼ guyuxu”. Asndu nadxuu wéñuʼ eʼthí: “Nuxna̱a̱ núma̱aʼ wéñuʼ rí congregación nixnuxu mbaʼa ganitsu rí na̱ʼkha̱ náa Dios. Ma̱ngaa nixnuxuʼ xtíin, zapato, bolsa ga̱jma̱a̱ dí muguʼwúnxu mbruʼun”. Mbáa bi̱ xtáa náa comité bi̱ nambáñun a̱ngiu̱lú niʼthí: A̱ngiu̱lú bi̱ kuwa náa xúgíʼ xuajin nikuwa mbá kambáxu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nimbayúmi̱jna̱. Asndu niguwáʼ a̱ngiu̱lú bi̱ kuwa náa Estados Unidos mu muyambáá. Índo̱ niraxu̱u̱n náa numuu niguwáʼ mitsínguánʼ wéñuʼ, ikhiin nithi: A̱jkiu̱xuʼ rígá náa a̱ngiu̱xu bi̱ kuwa náa Japón, ga̱jma̱a̱ ndayóoʼ rí mixtambáñun. Lá ragájkhun rí nadxulú wéñuʼ rí kuwáanʼ náa mbá xuajin rí naxmiéjunʼ kaʼñúún a̱ngui̱i̱n xáʼ. Jeobá nadxuu wéñuʼ rí kuwa mbá kambáxu̱u̱n xa̱bi̱i̱.

21 Rí makuwáanʼ mbá kambáxulú rí xúgi̱ mambáyulúʼ muraʼníí xkujndu rí gáʼkha̱, maski ajndu nánguá xóo muʼthámijna gajmiúlú a̱ngiu̱lú bi̱ kuwa i̱mba̱ níʼkhá numbaaʼ. Ma̱ngaa rígi̱ maʼsngúlú muraʼníí xkujndu rí gáʼkha̱ índo̱ numbaaʼ wayuu mambáa. Fumiko mbáa ndxájulú, bi̱ xtáa náa xuajin Japón nikríyaʼ índo̱ nirígá mbá ruʼwa mbiiʼ, ikhaa naʼthí: “Na̱ʼkha̱ ratumuu mbiʼi. Gíʼmaa mumbáñuun má xúʼko̱ a̱ngiu̱lú asndu índo̱ ní xárígá itháan gamiéjunʼ”.

22. Xú káʼnii gambáyuluʼ nda̱wa̱á rí makuwáanʼ mbá kambáxulú rá.

22 Xúgiáanʼ nuʼni tsiakimijna makuwáanʼ kambáxulú, tséʼniuu á mu dxámá o xa̱bu̱ nikhi̱i̱ ni̱ndxu̱lú, rí phú kuwáanʼ ruʼni, nuʼni ratamijná mu makáwáanʼ náa numbaaʼ xkawiʼ náa na̱nguá kuwa kambáxu̱u̱n. Xó má nirígá nakha wajyúúʼ Dios maʼnikríyaʼ xuajñu (Is. 52:9, 10). Gíʼmaa makumulúʼ rí ma̱ndoo makuwáanʼ náa majñúnʼ bi̱ gakáwíin á mu nuʼni xúgíʼ rí gándoo mu makuwáanʼ náa xuajñu Jeobá náa kuwa kambáxu̱u̱n. Rí mambáyulúʼ itháan nindxu̱u̱ rí mbuʼyamajkuíí rí nindrigú. Náa imbo̱o̱ artículo gúʼnigajmaa rígi̱.