Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Jeobá naxná ikha náa najuiʼsngáa xúgíʼ numbaaʼ

Jeobá naxná ikha náa najuiʼsngáa xúgíʼ numbaaʼ

“Ikhúúnʼ, Jeobá, ni̱ndxu̱ʼ Dios ndrígáʼ, bi̱ naʼsngáaʼ xú káʼnii mambáyaʼ ikháánʼ, bi̱ naʼtháanʼ náa kamba̱a̱ gíʼmaa majngruigaʼ.” (ISAÍAS 48:17)

1. Náa numuu rí naʼniún mingíjyúuʼ mutaraʼa xa̱bi̱i̱ Jeobá rá.

XA̱BI̱I̱ Jeobá bi̱ kuwa xúgi̱ naʼni itháan rí 130 tsiguʼ rí nutaraʼa. * Mú niʼniún mingíjyúuʼ. Náa numuu rá. Rígá mbaʼa numuu. Xó má cristianos bi̱ nikuwa nákha siglo timbá, ninindxu̱u̱n nguéjmi̱i̱n ga̱jma̱a̱ nisngáa rí mbaʼin tánigunʼ. Ma̱ngaa mbaʼin xa̱bu̱ nindxa̱ʼwa̱míjna̱ rí tsíjmañún. Ga̱jma̱a̱ índo̱ Jesucristo nixkríguíi mbayííʼ Satanás, nixkúún xa̱bi̱i̱ Jeobá (Rev. 12:12). Asndu nákha ikhú kuwa rutaraʼa náa “iwáá mbiʼi”, rí nindxu̱u̱ “mingíjyúuʼ makuwáanʼ” (2 Tim. 3:1).

2. Xú káʼnii xtáa rambáyuluʼ Jeobá mu muʼtáraʼa rá.

2 Jeobá nandoo rí xa̱bi̱i̱ muʼtáraʼa náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, ga̱jma̱a̱ xániñuʼ rí nimbá marikhulú. Ikha jngó, ikhaa xtáa rambáyulú mu muʼtáraʼa. Xú káʼnii rá. Niguwáa̱nʼ náa religión rí minduwaʼ. Xúʼko̱ má niʼni nákha wajyúúʼ, índo̱ niʼni káwíin israelitas náa xuajin Babilonia (Rev. 18:1-4). Ma̱ngaa, niʼsngúlúʼ mbaʼa rí nambáyulúʼ mámbáa rí ikháanʼ. Mbá xkri̱da, naʼsngúlúʼ muʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ makuwáanʼ tsímáá gajmiúlú eʼwíínʼ (atraxnuu Isaías 48:17, 18). Xó má eʼyáá, Jeobá nambáyulúʼ muʼtáraʼa. Lá rígi̱ nandoo gáʼthi rí Jeobá xtáa raʼyoo nangi eʼni dí marigá nda̱wa̱á mu mbaʼyoo dí garigá náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ mu xúʼko̱ miʼtáraʼa itháan ráʼ. Na̱nguá, tsíyoo gáʼthi rúʼko̱. Gajkhun má rí tikhu dí rígá náa tsu̱du̱u̱ numbaaʼ nambáyulúʼ muʼtáraʼa itháan. Mú xóó kuwáanʼ náa numbaaʼ ndrígóo Satanás, ikha jngó nuxkulu ga̱jma̱a̱ naguáʼdáálú i̱ʼwáʼ xkujndu. Rí Jeobá naʼni, nambáyulúʼ muraʼníí xkujndu ga̱jma̱a̱ rí muʼtáraʼa má xúʼko̱ (Is. 41:13; 1 Juan 5:19).

3. Xú káʼnii nimbánuu rí kiʼtáriyaʼ náa Daniel 12:4 rá.

3 Daniel niʼtáriyaʼ rí “índo̱ gáʼkha̱nú fin” mbaʼin xa̱bu̱ makru̱ʼu̱u̱n rí phú eʼsngáa náa Biblia (atraxnuu Daniel 12:4). Xú káʼnii nimbánuu rígi̱ rá. Nákha xóó tsertumuu mbiʼi, Jeobá nimbáñun xa̱bi̱i̱ makru̱ʼu̱u̱n rí naʼsngáa náa Biblia rí gíʼdoo wéñuʼ numuu ga̱jma̱a̱ munigaʼduunʼ rí minduwaʼ. Rí mbiʼi xúgi̱, xa̱bi̱i̱ nusngáa náa xúgíʼ numbaaʼ rí na̱ʼkha̱ raʼthí náa Biblia. Itháan maʼni mbá migiñuʼ millón bi̱ nijmañún ga̱jma̱a̱ nusngúún eʼwíínʼ xa̱bu̱. Mú ndiéjunʼ nimbáyulúʼ muʼtáraʼa náa xúgíʼ numbaaʼ rá. Guʼyáá tikhuu.

NUTAJUÍI BIBLIA

4. Nákha tsiguʼ 1900, nguáthá ajngáa nitajuíi Biblia rá.

4 Mba̱yu̱ʼ tsiguʼ, mbaʼin xa̱bu̱ ede̱ nithúún xa̱bu̱ rí xúraxnuu Biblia. Nixkúún bi̱ nuraxnuu ga̱jma̱a̱ asndu niradíin tikhun bi̱ nitajuíi. Mú naʼni mbá 200 tsiguʼ, mbaʼa organización nitajuíi o nirawíi Biblia náa mbá 400 ajngáa. Tsiguʼ 1900, xa̱bu̱ nindoo niguáʼdáá Biblia kañiʼ o tapha̱ náa mbaʼa xuajin ga̱jma̱a̱ náa mbaʼa ajngáa. Rígi̱ ninindxu̱u̱ májánʼ wéñuʼ. Mú mbaʼin xa̱bu̱ tsíkru̱ʼu̱u̱n rí naʼthí.

5. Ndiéjunʼ eni xa̱bi̱i̱ Jeobá mu mbaʼin xa̱bu̱ makru̱ʼu̱u̱n rí naʼthí náa Biblia rá.

5 Xa̱bi̱i̱ Jeobá nduyáá rí ndayóoʼ mumbañún xa̱bu̱ makru̱ʼu̱u̱n rí naʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ má nini. Nákha ginii nijmún tikhuu Biblia dí rígá má nákha ikhú ga̱jma̱a̱ nuxnaruʼun xa̱bu̱. Mú tsiguʼ 1950 niriyaʼ mbá Biblia nuxi̱ʼ rí nagumbiʼyuu Traducción del Nuevo Mundo. Rí mbiʼi xúgi̱ rígá náa itháan rí 120 ajngáa, kañiʼ o i̱ndó mbá tapha̱. Ga̱jma̱a̱ nákha tsiguʼ 2013 niriyaʼ mbá Biblia nuxi̱ʼ Traducción del Nuevo Mundo náa ajngáa inglés. Biblia rígi̱ itháan ra̱mingíjyúuʼ makruaʼaʼ ga̱jma̱a̱ maratajuíi. ¡Ga̱jma̱a̱ Biblia rígi̱ itháan ra̱mingíjyúuʼ marasngáa rí naʼthí!

MBIʼI TSÍMÁÁ

6, 7. a) Xú káʼnii guerra nirígá nákha 100 tsiguʼ kidíiʼ rá. b) Xú káʼnii eyambáá rí miʼtáraʼa itháan rí kuwáanʼ mbiʼi tsímáá náa mbaʼa xuajin mba̱ʼu̱ rá.

6 Naʼni mbá 100 tsiguʼ rí narígá wéñuʼ guerra, ga̱jma̱a̱ a̱jma̱ guerra náa xúgíʼ numbaaʼ. Náa guerra rúʼko̱ nikháñun mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱. Náa numuu nuʼthá rí mbiʼi tsímáá nambáyulúʼ muʼtáraʼa rá. Guʼyáá. Nákha nirígá raga̱jma̱ Guerra náa xúgíʼ Numbaaʼ, ñajunʼ rí nuni bi̱ nutaraʼa numuu Jeobá niyejkha edxu̱u̱ ndxájulú bi̱ nigumbiʼyuu Nathan Knorr. Nákha tsiguʼ 1942, ndxájulú bugi̱ nixná mbá discurso náa asamblea rí kayá edxu̱u̱: “Rí tsímáá... lá marigá kámuu ráʼ.” Ndxájulú niʼthí rí eyoo gáʼthúu̱n rí kiʼtáriyaʼ náa capítulo 17 ndrígóo Revelación. Ma̱ngaa niʼthí rí Armagedón xáʼga̱nú mbiʼi rúʼko̱, niʼthí rí nda̱wa̱á rí gájngoo guerra ikhú marigáa mbiʼi tsímáá (Rev. 17:3, 11).

7 Rí kiʼtáriyaʼ náa capítulo 17 ndrígóo Revelación nimbánuu ga̱jma̱a̱ nirígá mbiʼi tsímáá. Rígi̱ tsíyoo gáʼthi rí náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ rígá rí tsímáá. Nda̱wa̱á rí nirígá raga̱jma̱ Guerra náa xúgíʼ Numbaaʼ nirígá i̱ʼwáʼ guerra ga̱jma̱a̱ nikháñun mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱. Mú náa mbaʼa xuajin mba̱ʼu̱ nirígá mbiʼi tsímáá, ga̱jma̱a̱ ikháanʼ najmulú mú muʼtáraʼa itháan. Ndiéjunʼ erígá rá. Rí xúgi̱ itháan manindxu̱lúʼ migiñuʼ millón xa̱bi̱i̱ Jeobá. Ra̱ʼkhá tháán mbaʼin ninindxu̱ún ki xóo 110,000 bi̱ nikuwa nákha nirígá raga̱jma̱ Guerra náa xúgíʼ Numbaaʼ (atraxnuu Isaías 60:22). Xó má eʼyáá, mbiʼi tsímáá naʼni rí ma̱ndoo muʼtáruʼun itháan xa̱bu̱.

NARÍGÁ ITHÁAN RÍ MA̱NDOO MU̱ʼGUA̱ GA̱JMA̱A̱

8, 9. a) Náa numuu dí ra̱mingíjyúuʼ mu̱ʼgua̱ i̱mba̱ níʼkhá rí mbiʼi xúgi̱ rá. b) Ndiéjunʼ rí nandoo muʼni xúgi̱ rá.

8 Índo̱ xa̱bi̱i̱ Jeobá nigi̱ʼdi̱i̱ nitaraʼa mingíjyúuʼ niʼniún magún i̱mba̱ níʼkhá. Mbá xkri̱da, nákha tsiguʼ 1900 náa Estados Unidos nirígá mbá 8,000 carro ga̱jma̱a̱ mbá nguáthá kamba̱a̱ májánʼ. Mú xúgi̱ náa xúgíʼ numbaaʼ rígá itháan rí mbá 1,500 millón, ga̱jma̱a̱ náa mbaʼa xuajin rígá kamba̱a̱ májánʼ. Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ ma̱ndoo mu̱ʼgua̱ gúʼtaraʼa mitsínguánʼ. Mú, á mu kuwáanʼ náa mbá xuajin náa naʼni mingíjyúuʼ mu̱ʼgua̱ i̱mba̱ níʼkhá ga̱jma̱a̱ ndayóoʼ mu̱ʼgua̱ ga̱jma̱a̱ rajkhúlú rá. Maski ajndu xúʼko̱, nuʼni xúgíʼ rí eyoo mu mu̱ʼgua̱ asndu náa kuwa xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ muʼtáruʼun (Mat. 28:19, 20).

Nuʼni xúgíʼ rí eyoo mu mu̱ʼgua̱ asndu náa kuwa xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ muʼtáruʼun

9 Rígá i̱ʼwáʼ rí nambáyulúʼ muʼtáraʼa. Mbá xkri̱da, rígá carro, barco ga̱jma̱a̱ tren náa nandoo muxuʼmá Biblia káaʼ nguátha xmáná ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ i̱yi̱i̱ʼ náa a̱ngiu̱lú bi̱ kuwa mitsínguánʼ wéñuʼ. Ga̱jma̱a̱ a̱ngiu̱lú najmún avión mu magún guxna discurso náa mbaʼa asamblea ma̱ngaa mu muxnún tsiakii náa mbaʼa congregación. Tikhun a̱ngiu̱lú bugi̱ ni̱ndxu̱ún superintendentes ndrígóo circuito, comité ndrígóo sucursal ga̱jma̱a̱ misioneros. Ma̱ngaa, a̱ngiu̱lú bi̱ nuxnún ikha xa̱bi̱i̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ a̱ngiu̱lú nandoo nagún ga̱jma̱a̱ avión náa mbaʼa xuajin mba̱ʼu̱ mu mumbañún ga̱jma̱a̱ musngúún a̱ngiu̱lú. Xúgíʼ rígi̱ nayambáá náa xuajñu Dios mu makuwá mbá kambáxu̱u̱n (Sal. 133:1-3).

XÚ KÁʼNII EMBÁYULÚ AJNGÁA INGLÉS RÁ.

10. Xú káʼnii ejmaa ajngáa inglés rí mbiʼi xúgi̱ rá.

10 Nákha siglo timbá, mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ nikuwa náa Roma nithi ajngáa griego. Rí mbiʼi xúgi̱ mbaʼin xa̱bu̱ nuthi ajngáa inglés náa xúgíʼ numbaaʼ. Mbá libro naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa rígi̱ rí náa a̱jkhu̱u̱n xa̱bu̱ náa xúgíʼ numbaaʼ mbáa naʼthí o nakro̱ʼo̱o̱ inglés. Mbaʼin xa̱bu̱ najmañún ajngáa rígi̱ numuu rí itháan najmaa náa naxtango̱jo̱o̱, náa política, náa ciencia ga̱jma̱a̱ náa tecnología.

11. Xú káʼnii ejmulu ajngáa inglés bi̱ ni̱ndxu̱lú xa̱bi̱i̱ Jeobá rá.

11 Xa̱bi̱i̱ Jeobá najmulú wéñuʼ inglés, ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ nambáyulúʼ mu muʼtáraʼa. Nákha wajyúúʼ, i̱yu̱lúʼ nigájnuu ginii náa ajngáa inglés nda̱wa̱á náa i̱ʼwáʼ ajngáa. Numuu rí ajngáa inglés najuiʼthá náa mbaʼa xuajin mba̱ʼu̱, mbaʼin xa̱bu̱ nindoo niraxnuu i̱yu̱lúʼ. Ma̱ngaa ajngáa inglés nuthi náa sucursal rí kayá edxu̱u̱ náa xúgíʼ numbaaʼ. Ga̱jma̱a̱ ajngáa rígi̱ najmún a̱ngiu̱lú náa mbaʼa xuajin mba̱ʼu̱ bi̱ nagún náa escuela dí rígá náa Patterson (Nueva York).

12. a) Nguáthá ajngáa eʼtájuíi náa i̱yu̱lúʼ rá. b) Xú káʼnii embáyuluʼ programa rí nayéʼkha̱ náa computadora rá.

12 Maski ajndu najmulú wéñuʼ ajngáa inglés, nduʼyáá rí kaʼyulúʼ muʼtáruʼun xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa xúgíʼ numbaaʼ. Ikha jngó nuʼtájuíi i̱yu̱lúʼ náa itháan rí 700 ajngáa. Xú káʼnii eʼni rígi̱ rá. Najmulú computadora ga̱jma̱a̱ programa xóo MEPS, rí najmaa mu muʼni i̱yi̱i̱ʼ náa mbaʼa ajngáa. Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ xa̱bi̱i̱ Jeobá náa xúgíʼ numbaaʼ kuwa mbá kambáxu̱u̱n ma̱ngaa nakru̱ʼu̱u̱n “ajngáa mikaʼwu”, xóo muʼthá, rí naʼsngáa náa Biblia (atraxnuu Sofonías 3:9).

XTÁNGOO GA̱JMA̱A̱ RÍ NUTHI NÁA GUʼWÁ ÑAJUNʼ

13, 14. Xú káʼnii embáyuluʼ mbaʼa xtángoo ga̱jma̱a̱ ikha rí nuxna náa tribunal rá.

13 Nákha siglo timbá, xtángoo ndrígóo Roma nimbáñun cristianos mu mutaraʼa. Rí mbiʼi xúgi̱, xtángoo dí rígá náa mbaʼa xuajin mba̱ʼu̱ nambáyulúʼ mu muʼtáraʼa. Mbá xkri̱da, náa Estados Unidos rígá xtángoo rí naniñúnʼ xa̱bu̱ muguaʼdáá religión ndrígu̱ún, muthi ga̱jma̱a̱ numuu rí nunimbu̱ún ga̱jma̱a̱ rí magimbíin. Rígi̱ nambáyulúʼ magimbáanʼ ga̱jma̱a̱ muʼtáraʼa pa̱jnu̱. Ma̱ngaa naniñulúʼ muguaʼdáá ikhí sucursal rí kayá edxu̱u̱ náa xúgíʼ numbaaʼ mu miʼtáraʼa. Mu nguáná na̱nguá xóo muʼtáraʼa májánʼ. Ikha jngó na̱jkua̱nú asndu náa Guʼwá Ñajunʼ mu muniñu̱lúʼ muʼtáraʼa (Filip. 1:7). Ga̱jma̱a̱ índo̱ Xa̱bu̱ Ñajunʼ nánguá eniñulúʼ muʼni ñajunʼ rí kaʼyulúʼ, na̱jkua̱ náa Guʼwá Ñajunʼ rí itháan gíʼdoo numuu ga̱jma̱a̱ mbaʼa nuthu embayúlúʼ.

14 Náa i̱ʼwáʼ xuajin mba̱ʼu̱ ma̱ngaa na̱jkua̱ náa Guʼwá Ñajunʼ mu muniñu̱lúʼ mbuʼyamajkuíí Jeobá ga̱jma̱a̱ muʼtáraʼa pa̱jnu̱. Índo̱ tseʼngulú náa mbá xkujndu na̱jkua̱ náa Guʼwá Ñajunʼ rí naʼtáñajunʼ náa xúgíʼ numbaaʼ. Mbá xkri̱da, mbaʼa nuthu má ni̱jkuá náa Tribunal Europeo de Derechos Humanos. Nákha junio tsiguʼ 2014, Guʼwá Ñajunʼ rígi̱ nimbáyulúʼ má 57 nuthu. Ga̱jma̱a̱ mbaʼa xuajin mba̱ʼu̱ dí rígá náa Europa gíʼmaa munimbu̱ún rí guthi. Maski ajndu xa̱bu̱ naguiñunʼ kuyulúʼ náa ‹xúgíʼ xuajin›, náa mbaʼa xuajin mba̱ʼu̱ xtángoo nambáyulúʼ mu muʼni pa̱jnu̱ ñajunʼ Jeobá (Mat. 24:9).

I̱ʼWÁʼ RÍ NAMBÁYULÚʼ

Nuxnáraʼa mbaʼa i̱yi̱i̱ʼ rí nagájnuu náa Biblia náa mbaʼa ajngáa

15. a) Xú káʼnii ejkha̱ raʼni itháan májánʼ sistema rí naguwíi i̱yi̱i̱ʼ rá. b) Xú káʼnii embáyuluʼ nuxi̱ʼ sistema rígi̱ rá.

15 Naʼni itháan rí 500 tsiguʼ nikumaa mbóo ajua̱nʼ rí naguwíi libros. Xa̱bu̱ nijmún mba̱yu̱ʼ mbiʼi ajua̱nʼ rígi̱. Mú asndu nákha 200 tsiguʼ niguma i̱ʼwáʼ sistema nuxi̱ʼ. Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ nandoo naguma libros ga̱jma̱a̱ revistas itháan nacha̱, na̱nguá minumuu ga̱jma̱a̱ itháan májánʼ. Sistema nuxi̱ʼ rígi̱ rí niguwíi i̱yi̱i̱ʼ nimbáyulúʼ wéñuʼ. Xú káʼnii rá. Timbá revista nigájnuu nákha tsiguʼ 1879. Nigájnuu i̱ndó náa ajngáa inglés, na̱nguá tima xtiʼkhu ga̱jma̱a̱ dibujos ga̱jma̱a̱ i̱ndó nagájnuu 6,000 revistas. Mú rí mbiʼi xúgi̱ revista Bi̱ Nayejngoo rígá náa itháan rí 200 ajngáa, na̱ʼkha̱ xtiʼkhu rí nagui̱i̱ ga̱jma̱a̱ gíʼdoo mbaʼa color ga̱jma̱a̱ nagájnuu itháan rí 50 millón rí mámbá i̱yi̱i̱ʼ.

16. Ndiéjunʼ embáyuluʼ muʼtáraʼa náa xúgíʼ numbaaʼ rá. (Atayáá timbá xtiʼkhu.)

16 Naʼni 200 tsiguʼ rí narígá mbaʼa rí nambáyulúʼ muʼtáraʼa náa xúgíʼ numbaaʼ. Nákha ginii nuʼthálu ga̱jma̱a̱ numuu tren, carro, avión. I̱ʼwáʼ dí rígá nindxu̱u̱ bicicleta, máquina rí naʼnirámáʼ, ajua̱nʼ rí naguwíi i̱yi̱i̱ʼ mu majmúún bi̱ tsíkruigu̱u̱n, telégrafo, teléfono, cámara rí naguwíi xtiʼkhu, grabadora rí gíʼdoo audio ga̱jma̱a̱ video, radio, televisión, películas, computadora ga̱jma̱a̱ Internet. Mú xa̱bi̱i̱ Jeobá túʼni rígi̱. Mú najmulú mu muʼni Biblia ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ i̱yi̱i̱ʼ náa mbaʼa ajngáa ga̱jma̱a̱ mu muʼtáraʼa náa xúgíʼ numbaaʼ. Xúʼko̱ nambánuu Isaías 60:16, náa naʼthí rí Jeobá niʼthún xa̱bu̱ xuajñu rí muwa̱a̱n “yáʼdú ndrígu̱ún xuajin” (atraxnuu).

Jeobá nandoo kaʼyulúʼ ga̱jma̱a̱ nandoo muñajunʼ gajmiúlú

17. a) Ndiéjunʼ kujmaa kaʼwu ga̱jma̱a̱ rí najuiʼtaraʼa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ numbaaʼ rá. b) Ndíjkha rí nandoo Jeobá rí muñajunʼ gajmiúlú rá.

17 Nduʼyáá májánʼ rí Jeobá naxná ikha náa nuʼtáraʼa xúgíʼ numbaaʼ. Jeobá tséyóoʼ mumbayíí magumaa ñajunʼ rígi̱, mu nixnáxulúʼ muʼni numuu rí nandoo kaʼyulúʼ ga̱jma̱a̱ nandoo muñajunʼ gajmiúlú. Xúʼko̱ nusngajmá rí nandulúʼ kuʼyáá ga̱jma̱a̱ rí nandulúʼ kuʼñúún xa̱bu̱ (Mar. 12:28-31; 1 Cor. 3:9). Nuxnáa núma̱aʼ Dios numuu rí nambáyulúʼ muʼtáraʼa náa xúgíʼ numbaaʼ. Ikha jngó nuʼgíiʼ nuʼni xúgíʼ rí nandoo mu muʼthúún xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá ma̱ngaa numuu Reino ndrígóo.

^ párr. 1 Mbáa nákha tsiguʼ 1870, xa̱bi̱i̱ Jeobá nigumbiʼñún bi̱ Nunigajmaa Biblia. Nákha tsiguʼ 1931 nigumbiʼñún bi̱ nutaraʼa numuu Jeobá (Is. 43:10).