Skip to content

Skip to table of contents

KAPÍTULU 19

“Kontinua koʼalia no keta nonook deʼit”

“Kontinua koʼalia no keta nonook deʼit”

Paulo serbisu atu tau matan ninia presiza, maibé nia tau uluk serbisu haklaken

Bazeia ba Apóstolu 18:1-22

1-3. Tanbasá mak Paulo bá Korinto, no nia hasoru dezafiu saida deʼit?

 NEʼE mak tinan 50 EC nia parte ikus. Apóstolu Paulo iha hela Korinto, sidade riku neʼebé nakonu ho ema Gregu, Roma, no Judeu neʼebé halo negósiu. a Paulo bá sidade neʼe laʼós atu halo negósiu ka buka serbisu. Nia bá ho objetivu neʼebé importante liu, neʼe mak atu haklaken kona-ba Maromak nia Ukun. Maski nuneʼe, Paulo presiza hela-fatin, no lakohi fó todan ba ema seluk. Nia lakohi ema hanoin katak nia simu osan liuhusi hanorin Maromak nia liafuan. Saida mak nia sei halo?

2 Paulo hatene oinsá atu halo tenda. Neʼe laʼós serbisu neʼebé fasil, maibé nia prontu atu halo ida-neʼe hodi bele tau matan ba ninia presiza. Nia sei hetan serbisu iha sidade boot neʼe ka lae? Nia sei hetan hela-fatin neʼebé diʼak ka lae? Maski hasoru dezafiu oioin, nia nafatin fokus ba serbisu neʼebé importante liu, neʼe mak haklaken.

3 Paulo hela ba tempu kleur iha Korinto, no ninia serbisu haklaken hetan rezultadu diʼak. Saida mak ita bele aprende husi buat neʼebé nia halo iha Korinto, no oinsá mak neʼe bele ajuda ita atu haklaken ho didiʼak kona-ba Maromak nia Ukun iha ita-nia área?

“Sira halo serbisu . . . atu halo tenda” (Apóstolu 18:1-4)

4, 5. (a) Iha Korinto, Paulo hela iha neʼebé, no nia halo serbisu saida atu tau matan ba ninia presiza? (b) Karik Paulo aprende atu halo tenda husi neʼebé?

4 Lakleur depois toʼo tiha iha Korinto, Paulo hasoru feen-laʼen neʼebé laran-luak. Neʼe mak ema Judeu ida naran Áquila no ninia feen Priscila, ka Prisca. Feen-laʼen neʼe muda ba Korinto tanba halo tuir Liurai Cláudio nia lei atu “ema Judeu hotu sai husi Roma”. (Após 18:1, 2) Áquila no Priscila konvida Paulo laʼós deʼit atu hela ho sira, maibé mós atu halo serbisu ho sira. Bíblia hatete: “Tanba sira halo serbisu neʼebé hanesan atu halo tenda, [Paulo] hela ho sira no sira halo serbisu hamutuk.” (Após 18:3) Paulo hela iha kaben-naʼin neʼe nia uma nuʼudar nia haklaken iha Korinto. Durante tempu neʼebá, karik Paulo mós hakerek karta balu neʼebé ikusmai sai parte ba Bíblia. b

5 Oinsá mak Paulo neʼebé simu edukasaun husi Gamaliel bele hatene serbisu atu halo tenda? (Após 22:3) Iha apóstolu sira-nia tempu, ema Judeu sira la moe atu hanorin serbisu badaen nian ba sira-nia oan maski oan sira-neʼe simu edukasaun boot. Paulo mai husi Tarsu iha Sisília neʼebé famozu ho hena neʼebé bolu nuʼudar silisium atu uza ba tenda. Tan neʼe, karik nia aprende atu halo tenda husi tempu joven kedas. Serbisu neʼe envolve saida deʼit? Karik neʼe inklui soru hena tenda nian, ka tesi no suku hena neʼebé toos no mahar. Klaru katak neʼe mak serbisu neʼebé todan.

6, 7. (a) Paulo haree ninia serbisu halo tenda mak oinsá, no saida mak hatudu katak Áquila no Priscila mós iha hanoin neʼebé hanesan? (b) Oinsá mak ema Kristaun ohin loron banati-tuir Paulo, Áquila, no Priscila nia ezemplu?

6 Paulo la haree ninia serbisu halo tenda mak importante liu. Nia halo serbisu neʼe tan deʼit atu tau matan ba ninia an hodi bele haklaken liafuan diʼak no “la simu kolen” husi ema seluk. (2 Kor 11:7) Oinsá ho Áquila no Priscila? Nuʼudar ema Kristaun, klaru katak sira iha hanoin neʼebé hanesan ho Paulo. Tuir loloos kuandu Paulo husik hela Korinto iha tinan 52 EC, Áquila no Priscila mós tuir nia hodi muda ba Éfeso no sira-nia uma iha Éfeso uza fali nuʼudar reuniaun-fatin. (1 Kor 16:19) Tuirmai, sira fila ba Roma no bá fali Éfeso. Feen-laʼen neʼe laran-manas hodi tau uluk Maromak nia Ukun no prontu halo sakrifísiu atu ajuda ema seluk. Tan neʼe “kongregasaun hotu husi nasaun seluk fó obrigadu ba sira”.—Rom 16:3-5; 2 Tim 4:19.

7 Ema Kristaun ohin loron mós banati-tuir Paulo, Áquila, no Priscila nia ezemplu. Nuʼudar sira haklaken ho laran-manas, sira mós hakaʼas an atu la hatodan ema seluk. (1 Tes 2:9) Pioneiru barak hatudu ezemplu diʼak hodi halo serbisu ba tempu balu atu sustenta sira-nia an hodi bele halaʼo sira-nia knaar neʼebé importante liu, neʼe mak atu haklaken. Hanesan Áquila no Priscila, Jeová nia povu barak hatudu laran-diʼak hodi oferese sira-nia hela-fatin ba katuas área. Sira neʼebé “haburas toman atu simu ema ho laran-diʼak” hatene katak hodi halo nuneʼe bele fó kmaan no anima malu.—Rom 12:13.

“Ema Korinto barak . . . hahú sai fiar-naʼin” (Apóstolu 18:5-8)

8, 9. Saida mak Paulo halo bainhira ema Judeu sira kontra nia, no tuirmai nia haklaken iha neʼebé?

8 Ikusmai Silas no Timóteo toʼo iha Masedónia no lori prezente barak atu fó ba Paulo. (2 Kor 11:9) Tan neʼe Paulo komesa “uza nia tempu tomak hodi haklaken Maromak nia liafuan”. (Após 18:5) Neʼe hatudu duni katak Paulo haree serbisu halo tenda mak atu apoia deʼit ninia serbisu haklaken. Maibé nuʼudar Paulo haklaken ho laran-manas ba ema Judeu sira, nia mós hasoru susar oioin. Sira la simu mensajen kona-ba Kristu neʼebé bele salva sira, tan neʼe Paulo hakarak hatudu ba sira katak nia la iha tan responsabilidade ba sira-nia desizaun. Nia liki ninia roupa no hatete ba sira: “Husik imi-nia raan fila fali ba imi-nia ulun. Haʼu la iha sala. Husi ohin ba oin, haʼu sei bá ema husi nasaun seluk.”—Após 18:6; Eze 3:18, 19.

9 Tuirmai Paulo haklaken iha neʼebé? Nia muda husi sinagoga no bá Tísio Justo nia uma. Karik mane neʼe mak ema neʼebé tuir ona relijiaun Judeu nian, no ninia uma iha sinagoga nia sorin. (Após 18:7) Paulo nafatin hela iha Áquila no Priscila nia uma durante iha Korinto, no Tísio Justo nia uma sai nuʼudar fatin atu haklaken.

10. Saida mak hatudu katak Paulo la haklaken deʼit ba ema husi nasaun seluk?

10 Bainhira Paulo dehan nia sei bá ema husi nasaun seluk, neʼe katak nia lakohi tan atu hanorin ema Judeu, inklui sira neʼebé hakarak rona ka lae? Klaru katak lae. Porezemplu, “sinagoga nia ulun-naʼin ida naran Crispo, hamutuk ho ninia umakain tomak tau fiar ba Naʼi”. Ita bele fiar katak ema Judeu barak neʼebé halibur iha sinagoga mós sai ema Kristaun, tanba Bíblia hatete: “Ema Korinto barak neʼebé rona hahú sai fiar-naʼin no hetan batizmu.” (Após 18:8) Ikusmai, Tísio Justo nia uma sai nuʼudar fatin ba kongregasaun foun neʼebé foin harii iha Korinto atu halibur hamutuk. Baibain Lucas neʼebé hakerek livru Apóstolu nia toman mak atu hakerek akontesimentu oioin tuituir malu, neʼe katak depois Paulo liki tiha ninia roupa mak ema Judeu balu sai ema Kristaun. Neʼe hatudu katak apóstolu Paulo mak ema neʼebé fleksivel.

11. Oinsá mak Testemuña ba Jeová banati-tuir Paulo bainhira haklaken ba ema neʼebé bolu sira-nia an nuʼudar Kristaun?

11 Ohin loron, ema barak tau fiar ba igreja neʼebé bolu sira-nia an nuʼudar Kristaun, no igreja sira-neʼe fó influénsia boot ba ema nia moris ba tinan barak. Iha rai barak, igreja nia misionáriu sira halo ona ema barak sai membru ba sira-nia igreja. Sira neʼebé temi sira-nia an nuʼudar Kristaun kaer metin ba igreja nia tradisaun, hanesan ho ema Judeu sira iha Korinto iha tempu uluk. Maibé hanesan Paulo, nuʼudar Testemuña ba Jeová, ita hakaʼas an atu ajuda ema komprende Bíblia. Maski ema kontra ka ulun-naʼin igreja sira fó-terus, ita la rende an. Entre sira neʼebé “laran-manas ba Maromak, maibé laʼós tuir koñesimentu neʼebé loos”, karik iha ema barak neʼebé hakarak hatene lia-loos kona-ba Maromak.—Rom 10:2.

“Ema barak iha sidade neʼe mak haʼu-nian” (Apóstolu 18:9-17)

12. Jesus promete saida ba Paulo liuhusi vizaun?

12 Karik Paulo duvida atu kontinua haklaken iha Korinto, maibé klaru katak sentimentu neʼe lakon kedas kuandu iha kalan ida Naʼi Jesus mosu ba nia liuhusi vizaun no hatete: “Keta taʼuk, maibé kontinua koʼalia no keta nonook deʼit, tanba haʼu hamutuk ho ó no la iha ema ida mak sei ataka ó atu halo aat ba ó, tanba ema barak iha sidade neʼe mak haʼu-nian.” (Após 18:9, 10) Liafuan neʼe fó aten-brani ba Paulo! Jesus rasik mak promete katak nia sei proteje Paulo no hakarak Paulo atu haklaken ba ema barak liután iha sidade neʼe, neʼebé prontu atu rona. Saida mak Paulo halo bainhira rona tiha Jesus nia liafuan? Bíblia dehan: “Nia hela iha neʼebá ba tinan ida fulan neen hodi hanorin ema kona-ba Maromak nia liafuan.”—Após 18:11.

13. Karik Paulo hanoin kona-ba akontesimentu saida bainhira ema lori nia ba bema, no tanbasá nia fiar katak nia sei la mate?

13 Depois hela tiha iha Korinto maizumenus tinan ida, Paulo hetan tan evidénsia katak Jesus apoia nia. Loron ida, “ema Judeu sira kontra makaʼas Paulo no lori nia ba kadeira tesi-lia nia oin”. (Após 18:12) Iha lian Gregu, kadeira tesi-lia neʼe bolu nuʼudar bema. Tuir ema balu nia hanoin, bema mak palku neʼebé halo husi fatuk-mármore ho kór-azúl no mutin, no bahat ho dezeñu oioin. Karik bema neʼe mak iha sentru ba merkadu iha Korinto, no iha ninia oin iha área neʼebé luan ba ema barak atu halibur. Arkeólogu sira siʼik katak karik bema mak besik tebes ho sinagoga, neʼe katak la dook husi Justo nia uma. Bainhira ema lori Paulo ba bema, karik nia hanoin-hetan kona-ba tempu neʼebé ema tuda mate Estevão. Dala ruma ema bolu Estevão nuʼudar ema primeiru neʼebé mate tanba Kristu. Paulo neʼebé antes neʼe ema koñese nuʼudar Saul mós “apoia ema sira neʼebé oho Estevão”. (Após 8:1) Paulo sei hasoru situasaun neʼebé hanesan ka lae? Lae, tanba Jesus promete ona ba nia: “La iha ema ida mak sei . . . halo aat ba ó.”—Após 18:10.

“Ho ida-neʼe, nia haruka sira sai husi kadeira tesi-lia nia oin.”—Apóstolu 18:16

14, 15. (a) Ema Judeu sira duun Paulo kona-ba saida, no tanbasá Gálio taka kazu neʼe? (b) Saida mak akontese ba Sóstenes, no tanbasá ema balu hanoin katak ikusmai nia sai ema Kristaun?

14 Saida mak akontese ba Paulo bainhira ema lori nia ba fatin atu tesi-lia? Ema-boot neʼebé iha tribunál mak governadór naran Gálio, nia mak filózofu Roma naran Seneca nia maun. Ema Judeu duun Paulo hodi dehan: “Mane neʼe hanorin ema atu adora Maromak iha dalan neʼebé kontra ukun-fuan.” (Após 18:13) Sira hatete katak Paulo kontra lei hodi book ema Judeu sira sai ema Kristaun. Maibé, Gálio haree katak Paulo la halo “sala boot” ida no la halo “krime boot ruma”. (Após 18:14) Gálio lakohi envolve an iha ema Judeu sira-neʼe nia problema. Tan neʼe antes Paulo hasai liafuan ruma atu defende an, Gálio taka kazu neʼe! Kontradór sira sai hirus no hatudu sai sira-nia sentimentu neʼe ba Sóstenes, neʼebé karik troka Crispo nia pozisaun nuʼudar sinagoga nia ulun-naʼin. Sira kaer Sóstenes “no hahú baku nia iha kadeira tesi-lia nia oin”.—Após 18:17.

15 Tanbasá mak Gálio la hanetik ema neʼebé baku Sóstenes? Karik tanba Gálio hanoin katak Sóstenes mak dirije kontradór sira-neʼe, tan neʼe nia merese simu baku. Ita la hatene tanbasá neʼe akontese, maibé akontesimentu neʼe karik lori rezultadu neʼebé diʼak. Tinan balu liu tiha bainhira Paulo hakerek ninia karta primeiru ba kongregasaun Korinto, nia temi fiar-naʼin ida neʼebé naran Sóstenes. (1 Kor 1:1, 2) Neʼe mak Sóstenes neʼebé ema baku iha Korinto ka lae? Se nuneʼe, karik akontesimentu neʼe halo Sóstenes sai ema Kristaun.

16. Oinsá mak Jesus nia liafuan iha Apóstolu 18:9, 10 afeta ita-nia serbisu haklaken?

16 Hanesan ita lee ona, depois ema Judeu la simu Paulo nia mensajen, Jesus hatete: “Keta taʼuk, maibé kontinua koʼalia no keta nonook deʼit, tanba haʼu hamutuk ho ó.” (Após 18:9, 10) Ita mós tenke hanoin-hetan liafuan neʼe, liuliu bainhira ema la simu ita. Keta haluha katak Jeová hatene ema nia laran no dada ema neʼebé laran-loos ba nia. (1 Sam 16:7; João 6:44) Neʼe hametin duni ita atu nafatin okupadu iha ita-nia serbisu haklaken! Kada tinan ema rihun atus ba atus mak hetan batizmu, neʼe katak loron ida ema atus ba atus. Ba sira neʼebé halo tuir mandamentu atu ‘hanorin ema husi nasaun hotu atu sai dixípulu’, Jesus promete: “Haʼu sei hamutuk nafatin ho imi toʼo mundu neʼe nia rohan.”—Mt 28:19, 20.

“Se neʼe mak Jeová nia hakarak” (Apóstolu 18:18-22)

17, 18. Bainhira Paulo saʼe ró husi Senkreia, karik nia hanoin kona-ba saida?

17 Ita la hatene se Gálio nia desizaun lori situasaun dame ba kongregasaun neʼebé foin harii iha Korinto ka lae. Maibé depois Paulo “hela tiha ba loron balu tan”, nia fó adeus ba maluk sira iha Korinto. Maizumenus iha tinan 52 EC nia hahú, nia halo planu atu bá Síria hodi saʼe ró iha ponte-kais Senkreia neʼebé dook maizumenus kilómetru 11 iha Korinto nia parte leste. Antes husik hela Senkreia, Paulo “tesi badak nia fuuk, tanba nia halo juramentu ida”. c (Após 18:18) Tuirmai, nia mós lori Áquila no Priscila no sira halo viajen liuhusi Tasi Egeu hodi bá Éfeso iha Ázia Menór.

18 Bainhira Paulo saʼe ró husi Senkreia, karik nia hanoin fali kona-ba ninia esperiénsia iha Korinto. Nia iha memória furak no razaun barak atu sente kontente. Ninia serbisu haklaken durante fulan 18 lori rezultadu diʼak. Kongregasaun primeiru iha Korinto harii ona no Justo nia uma sai nuʼudar reuniaun-fatin. Sira neʼebé sai fiar-naʼin mak Justo, Crispo no ninia família tomak, no barak tan. Paulo hadomi irmaun-irmán foun sira-neʼe tanba nia ajuda ona sira atu sai ema Kristaun. Liutiha tempu balu, bainhira Paulo hakerek karta ba sira, nia hatete katak sira mak hanesan karta rekomendasaun neʼebé hakerek iha ninia laran. Ita mós sente besik ho sira neʼebé ita ajuda atu adora Jeová. Ita sente kontente bainhira haree “karta rekomendasaun” sira-neʼe!—2 Kor 3:1-3.

19, 20. Saida mak Paulo halo bainhira toʼo iha Éfeso, no saida mak ita aprende husi nia kona-ba tau uluk serbisu ba Maromak?

19 Bainhira toʼo iha Éfeso, Paulo komesa kedas haklaken. Nia “tama ba sinagoga no hanorin ema Judeu”. (Após 18:19) Iha tempu neʼebá, Paulo hela ba tempu uitoan deʼit iha Éfeso. Maski maluk fiar-naʼin sira husu nia atu hela ba tempu naruk, “maibé nia lakohi”. Bainhira fó adeus, nia hatete ba maluk sira iha Éfeso: “Haʼu sei fila fali ba imi, se neʼe mak Jeová nia hakarak.” (Após 18:20, 21) Klaru, Paulo rekoñese katak sei iha serbisu barak atu halo iha Éfeso. Paulo planu atu fila fali, maibé nia entrega buat hotu iha Jeová nia liman. Neʼe mak ezemplu neʼebé diʼak mai ita. Nuʼudar ita halo serbisu ba Jeová, ita presiza foti inisiativu. Maski nuneʼe, ita tenke kontinua sadere ba Jeová no hakaʼas an atu halo tuir ninia hakarak.—Tgo 4:15.

20 Paulo husik hela Áquila no Priscila iha Éfeso, no nia saʼe ró hodi bá Sezareia. Haree hanesan nia mós bá Jeruzalein no kumprimenta irmaun-irmán sira iha neʼebá. (Após 18:22, nota.) Tuirmai, Paulo fila fali ba Antiokia iha Síria, fatin neʼebé uluk nia hahú ninia knaar nuʼudar misionáriu. Sin, ninia viajen ba dala segundu remata ho susesu. Saida tan mak Paulo sei hasoru iha ninia viajen ba dala ikus?

a Haree kaixa “ Sidade Korinto ho ponte-kais rua”.

b Haree kaixa “ Karta sira neʼebé fó anima”.

c Haree kaixa “ Paulo nia juramentu”.