Skip to content

Skip to table of contents

KAPÍTULU 12

Koʼalia “buat neʼebé diʼak atu hametin ema seluk”

Koʼalia “buat neʼebé diʼak atu hametin ema seluk”

“Keta husik liafuan aat sai husi imi-nia ibun, maibé koʼalia deʼit buat neʼebé diʼak atu hametin ema seluk.”​—ÉFESO 4:29.

1-3. (a) Jeová fó ita prezente diʼak saida? Oinsá ita bele uza sala ida-neʼe? (b) Ita presiza uza prezente neʼe iha dalan oinsá?

 AMAN ida fó bisikleta ba ninia oan-mane neʼebé joven. Nia kontente atu fó prezente espesiál neʼe ba ninia oan. Maibé oinsá se ninia oan saʼe bisikleta neʼe la kuidadu, xoke ema no hakanek ema? Aman neʼe sente oinsá?

2 Jeová mak Aman neʼebé fó “prezente diʼak ida-idak no prezente hotu neʼebé perfeitu”. (Tiago 1:17) Prezente diʼak ida neʼebé nia fó ba ita mak kbiit atu koʼalia. Prezente neʼe bele ajuda ita atu fó sai ita-nia hanoin no sentimentu. Ita bele koʼalia buat neʼebé ajuda ema seluk no halo sira sente diʼak. Maibé ita-nia liafuan mós bele hakanek ema seluk nia laran.

3 Ita-nia liafuan iha kbiit duni, no Jeová hanorin ita oinsá atu uza prezente neʼe ho didiʼak. Jeová dehan: “Keta husik liafuan aat sai husi imi-nia ibun, maibé koʼalia deʼit buat neʼebé diʼak atu hametin ema seluk, atu bele fó benefísiu ba sira neʼebé rona.” (Éfeso 4:29) Mai ita haree oinsá ita bele uza prezente neʼe atu halo Maromak kontente no anima ema seluk.

KUIDADU HO ITA-NIA LIAFUAN

4, 5. Saida mak ita bele aprende husi livru Provérbios kona-ba kbiit husi ita-nia liafuan?

4 Liafuan iha kbiit, tan neʼe ita presiza kuidadu ho ita-nia liafuan no dalan neʼebé ita koʼalia. Provérbios 15:4 hatete: “Nanál neʼebé kalma mak ai-hun moris nian, maibé koʼalia bosok halo ema laran-kanek.” Ai-hun neʼebé buras bele fó mahon no halo ema sente fresku, nuneʼe mós ita-nia liafuan bele halo ema neʼebé rona sente fresku. Maibé, liafuan kroʼat hakanek ema nia laran no halo sira sente la diʼak.​—Provérbios 18:21.

Liafuan neʼebé kalma bele halo ema sente fresku

5 Provérbios 12:18 hatete: “Liafuan neʼebé koʼalia sai hodi la hanoin uluk mak hanesan sona ho surik.” Liafuan neʼebé kroʼat bele hakanek ema nia laran no estraga relasaun nuʼudar belun. Karik Ita sente ona oinsá ema ida nia liafuan hakanek duni Ita-nia laran. Maibé Provérbios hatutan: “Ema matenek nia nanál mak bele kura.” Koʼalia ho laran-diʼak bele kura ema neʼebé laran-kanek no hametin fali relasaun neʼebé besik atu kotu tanba la komprende malu. (Lee Provérbios 16:24.) Se ita hanoin-hetan katak ita-nia liafuan bele fó impaktu ba ema seluk nia sentimentu, ita sei kuidadu ho ita-nia liafuan.

6. Tanbasá susar atu kontrola ita-nia liafuan?

6 Razaun seluk atu kuidadu ho ita-nia liafuan mak tanba ita hotu la perfeitu. Tanba sala-naʼin, ita-nia “hanoin mak aat”, no ita-nia liafuan bele hatudu sai saida mak iha ita-nia laran. (Génesis 8:21; Lucas 6:45) Dala ruma susar tebes atu kontrola ita-nia liafuan. (Lee Tiago 3:2-4.) Maibé ita presiza kontinua hakaʼas an atu hadiʼa dalan neʼebé ita koʼalia ba ema seluk.

7, 8. Oinsá mak ita-nia liafuan bele kona ita-nia relasaun ho Jeová?

7 Ita sei hatán ba Jeová kona-ba ita-nia liafuan no dalan neʼebé ita koʼalia, tan neʼe ita presiza kuidadu ho ita-nia liafuan. Tiago 1:26 hatete: “Se ema ida hanoin katak nia adora Maromak, maibé la kontrola ninia nanál, nia bosok ninia laran rasik no ninia adorasaun saugati deʼit.” Liafuan orijinál neʼebé tradús nuʼudar “saugati deʼit” bele mós signifika “folin-laek”. (1 Korinto 15:17) Tan neʼe, se ita la kuidadu ho ita-nia liafuan, ita bele estraga ka hakotu ita-nia relasaun diʼak ho Jeová.​—Tiago 3:8-10.

8 Klaru katak, ita iha razaun diʼak atu kuidadu ho ita-nia liafuan no dalan neʼebé ita koʼalia. Atu ita-nia liafuan bele tuir Jeová nia hakarak, ita presiza hatene liafuan saida deʼit mak ita labele uza.

LIAFUAN NEʼEBÉ BELE HARAHUN

9, 10. (a) Ohin loron ema koʼalia iha dalan oinsá? (b) Tanbasá ita labele uza liafuan foʼer?

9 Ohin loron ema barak uza liafuan foʼer. Ema barak hanoin katak sira presiza tolok no uza liafuan foʼer atu ema bele komprende sira-nia hanoin. Ema neʼebé halo komik baibain konta istória foʼer no uza liafuan foʼer atu halo ema hamnasa. Maibé, apóstolu Paulo dehan: “Imi tenke soe tiha buat sira-neʼe hotu, katak laran-nakali, hirus, hahalok aat, koʼalia aat, no keta husik liafuan foʼer ida sai husi imi-nia ibun.” (Koloso 3:8) Nia mós dehan katak ema Kristaun loos keta “konta istória neʼebé foʼer”.​—Éfeso 5:3, 4.

10 Jeová no mós ema sira neʼebé hadomi nia hakribi liafuan foʼer tanba neʼe la moos. Iha Bíblia “hahalok sira neʼebé husi isin” inklui “hahalok la moos”. (Galásia 5:19-21) “Hahalok la moos” bele inklui hahalok sala oioin. Bainhira ema halo hahalok ida neʼebé la moos, ida-neʼe bele book nia atu halo hahalok la moos seluk. Se ema ida toman uza liafuan neʼebé foʼer tebes no lakohi para, karik nia labele tan sai parte ba kongregasaun.—2 Korinto 12:21; Éfeso 4:19; haree Apéndise 23.

11, 12. (a) Oinsá mak buat neʼebé ita koʼalia bele sai fali konta ema nia vida? (b) Tanbasá ita labele koʼalia aat hodi hafoʼer ema nia naran?

11 Ita labele konta ema nia vida. Normál atu hakarak hatene kona-ba ema seluk nia situasaun no fahe liafuan diʼak kona-ba ita-nia belun no família. Iha apóstolu sira-nia tempu, ema Kristaun hakarak hatene sira-nia irmaun-irmán nia situasaun atu nuneʼe sira bele fó ajuda. (Éfeso 6:21, 22; Koloso 4:8, 9) Maibé fasil deʼit atu buat neʼebé ita koʼalia sai fali konta ema nia vida. Se ita konta tutan istória ruma, karik ita bele fó sai istória neʼebé la loos ka buat neʼebé segredu. Se ita la kuidadu, ita bele duun matak fali ema ka koʼalia aat hodi hafoʼer ema nia naran. Ema Farizeu halo nuneʼe bainhira sira duun Jesus. (Mateus 9:32-34; 12:22-24) Koʼalia aat hodi hafoʼer ema nia naran bele estraga ema nia reputasaun, hamosu haksesuk malu, halo ema laran-kanek no estraga sira-nia relasaun nuʼudar belun.—Provérbios 26:20.

12 Jeová hakarak ita atu uza ita-nia liafuan hodi ajuda no anima ema seluk, laʼós atu halo inimigu. Jeová odi “ema neʼebé hamosu istori malu iha maun-alin sira-nia leet”. (Provérbios 6:16-19) Diabu Satanás mak kriatura primeiru neʼebé bosok, no koʼalia aat hodi hafoʼer Maromak nia naran. (Apokalipse 12:9, 10) Ohin loron ema barak bosok kona-ba ema seluk. Maibé neʼe labele akontese iha kongregasaun Kristaun. (Galásia 5:19-21) Tan neʼe ita tenke kuidadu ho ita-nia liafuan no sempre hanoin uluk antes koʼalia. Antes Ita konta tutan buat ruma neʼebé Ita rona, husu ba Ita-nia an: ‘Buat neʼebé haʼu atu konta mak loos, diʼak no ajuda ema ka lae? Se ema neʼebé haʼu konta rona kona-ba neʼe, nia sei sente oinsá? Haʼu sente oinsá se ema halo nuneʼe mai haʼu?’​—Lee 1 Tesalónika 4:11.

13, 14. (a) Koʼalia aat ema lori rezultadu saida? (b) Koʼalia liafuan kroʼat signifika saida? Tanbasá ema Kristaun presiza hasees an husi ida-neʼe?

13 Dala ruma, ita hotu hatete buat ruma neʼebé ikusmai ita arrepende. Maibé ita lakohi sai toman atu kritika ema ka koʼalia liafuan kroʼat ba ema. Ita labele koʼalia aat ema. Paulo hatete: “Hasai tiha husi imi-nia an hahalok odi malu, hirus, laran-nakali, hakilar malu, [no] koʼalia aat.” (Éfeso 4:31) Bíblia seluk tradús liafuan “koʼalia aat” nuʼudar “liafuan aat”, “liafuan neʼebé hakanek ema”, no “insulta”. Se ita koʼalia aat ema, ita hatún ema nia dignidade no halo ema sente folin-laek. Baibain fasil liu ba labarik sira atu sente laran-kanek, tan neʼe ita presiza kuidadu liu atu la hakanek sira-nia laran ho ita-nia liafuan.—Koloso 3:21.

14 Bíblia fó avizu ba ita kona-ba koʼalia aat neʼebé sériu, neʼe mak toman atu koʼalia liafuan kroʼat. Neʼe envolve koʼalia beibeik liafuan kroʼat ho objetivu atu hakanek ema nia laran. Triste tebes se ema ida trata aat ninia kaben ka oan iha dalan hanesan neʼe. Tuir loloos, se ema ida lakohi atu para koʼalia liafuan kroʼat, nia labele tan sai parte ba kongregasaun. (1 Korinto 5:11-13; 6:9, 10) Hanesan ita aprende ona, se ita koʼalia liafuan neʼebé foʼer, bosok, ka aat, ita estraga ita-nia relasaun diʼak ho Jeová no mós ema seluk.

LIAFUAN NEʼEBÉ HAMETIN EMA

15. Liafuan hanesan saida mak hametin ema?

15 Oinsá mak ita bele koʼalia iha dalan neʼebé halo Jeová kontente? Maski Bíblia la fó sai lista kona-ba buat neʼebé ita bele ka labele koʼalia, maibé Bíblia haruka ita atu “koʼalia deʼit buat neʼebé diʼak atu hametin ema seluk”. (Éfeso 4:29) Liafuan neʼebé hametin ema mak liafuan neʼebé moos, diʼak no loos. Jeová hakarak ita atu uza ita-nia liafuan atu anima no ajuda ema seluk. Dala ruma susar atu halo nuneʼe. Ita presiza hakaʼas an atu koʼalia buat pozitivu duké koʼalia liafuan kroʼat no la hanoin ema nia sentimentu. (Tito 2:8) Mai ita koʼalia kona-ba dalan balu neʼebé ita bele hametin ema seluk ho ita-nia liafuan.

16, 17. (a) Tanbasá ita presiza gaba ema seluk? (b) Sé-sé deʼit mak ita bele gaba?

16 Jeová no Jesus prontu atu gaba ema. Ita hakarak atu banati-tuir sira. (Mateus 3:17; 25:19-23; João 1:47) Ita presiza hanoin didiʼak no hatudu interese ba ema atu bele gaba sira iha dalan neʼebé hametin sira. Provérbios 15:23 hatete: “Liafuan neʼebé koʼalia iha tempu neʼebé loos mak furak tebetebes!” Ita hetan duni anima bainhira ema ida gaba ita ho laran kona-ba ita-nia serbisu makaʼas ka fó obrigadu ba serbisu neʼebé ita halo.​—Lee Mateus 7:12; haree Apéndise 27.

17 Se Ita toman atu tau fokus ba ema nia hahalok diʼak, sei fasil liu ba Ita atu gaba sira ho laran. Porezemplu, karik Ita haree ema ida iha kongregasaun prepara didiʼak ninia diskursu ka hakaʼas an atu fó komentáriu. Joven ida karik hatudu laran-metin iha eskola, ka ema neʼebé idade ona hola parte beibeik atu haklaken. Bainhira Ita dehan katak ita hafolin sira, karik neʼe bele hametin sira. Importante mós ba laʼen ida atu hatete ba ninia feen katak nia hadomi no hafolin nia. (Provérbios 31:10, 28) Ai-horis presiza loro-matan no bee, nuneʼe mós ema presiza sente katak ema seluk hafolin sira, liuliu labarik sira. Buka oportunidade atu gaba sira-nia hakaʼas an no hahalok diʼak. Bainhira Ita gaba labarik sira, neʼe bele ajuda sira sai aten-brani, fiar an no hakaʼas an liután atu halo buat neʼebé loos.

Ita bele anima no fó kmaan ba ema seluk liuhusi ita-nia liafuan no dalan neʼebé ita koʼalia

18, 19. Tanbasá ita presiza hakaʼas an atu fó kmaan no anima ema? Oinsá ita bele halo nuneʼe?

18 Bainhira ita fó kmaan no anima ema, ita halo tuir Jeová nia ezemplu. Nia hanoin tebes “ema neʼebé kbiit-laek” no mós “ema sira neʼebé hetan terus”. (Isaias 57:15) Jeová hakarak ita atu “kontinua fó aten-brani ba malu” no “koʼalia hodi fó kmaan ba sira neʼebé laran-triste”. (1 Tesalónika 5:11, 14) Bainhira ita hakaʼas an atu halo ida-neʼe, Jeová sei haree no hafolin ita-nia hakaʼas an.

19 Dala ruma Ita haree ema ida iha kongregasaun sai laran-kraik no depresaun. Ita bele koʼalia saida atu ajuda nia? Karik Ita labele hadiʼa ninia problema, maibé Ita bele fó-hatene nia katak Ita hanoin nia. Porezemplu, Ita bele gasta tempu hamutuk ho nia. Ita bele lee eskritura neʼebé hametin nia no mós halo orasaun hamutuk ho nia. (Salmo 34:18; Mateus 10:29-31) Fó-hanoin nia katak irmaun-irmán sira iha kongregasaun hadomi nia. (1 Korinto 12:12-26; Tiago 5:14, 15) No koʼalia ho laran atu nia bele fiar katak Ita hadomi nia.​—Lee Provérbios 12:25.

20, 21. Ita presiza halo saida hodi ema bele simu ita-nia konsellu?

20 Ita mós bele hametin ema bainhira ita fó konsellu neʼebé diʼak. Tanba ita la perfeitu, dala ruma ita presiza konsellu. Provérbios 19:20 hatete: “Rona ba konsellu no simu dixiplina, atu nuneʼe ó bele sai matenek iha aban-bainrua.” Laʼós katuas sira deʼit mak bele fó konsellu. Inan-aman presiza fó matadalan ba sira-nia oan. (Éfeso 6:4) Irmán sira bele fó konsellu diʼak ba malu. (Tito 2:3-5) Tanba ita hadomi irmaun-irmán sira, ita lakohi fó konsellu iha dalan neʼebé halo sira sente la diʼak. Saida mak bele ajuda ita?

21 Karik Ita bele hanoin-hetan tempu neʼebé ema ida fó konsellu diʼak no fasil ba Ita atu simu. Tanbasá konsellu neʼe diʼak? Karik Ita sente katak ema neʼe hanoin tebes Ita. Ka karik nia koʼalia ho domin no laran-diʼak. (Koloso 4:6) No karik konsellu neʼe bazeia ba Bíblia. (2 Timóteo 3:16) Maski ita temi kedas liafuan husi Bíblia ka lae, ita tenke fó konsellu neʼebé bazeia ba Bíblia. Ita labele fó sai deʼit ita-nia hanoin ka aplika sala eskritura hodi apoia ita-nia ideia. Hodi hanoin-hetan dalan neʼebé ema fó konsellu ba Ita, neʼe bele ajuda Ita bainhira Ita fó konsellu ba ema seluk.

22. Ita hakarak uza kbiit atu koʼalia iha dalan oinsá?

22 Kbiit atu koʼalia mak prezente husi Maromak. Tanba ita hadomi nia, neʼe book ita atu uza didiʼak prezente neʼe. Hanoin-hetan katak liafuan iha kbiit atu harahun ka hametin ema. Tan neʼe, mai ita hakaʼas an atu uza ita-nia liafuan hodi hametin no anima ema.