1-4. (a) Oinsá mak Jesus ho matenek hanorin feto samaritana ida? Ida-neʼe lori rezultadu saida? (b) Apóstolu sira sente oinsá?

 JESUS no ninia apóstolu sira laʼo ona ba oras barak. Sira laʼo husi Judeia bá parte norte rai Galileia nian. Dalan neʼebé besik liu atu toʼo Galileia mak uza loron tolu, no sira presiza laʼo liu rai Samaria. Nuʼudar loron fahe-rua, sira toʼo sidade kiʼik ida naran Sikar no sira para atu deskansa.

² Kuandu ninia apóstolu sira bá atu sosa hahán, Jesus tuur hodi deskansa iha bee-matan ida iha sidade neʼe nia liʼur. Feto ida mai atu kuru bee. Iha tempu neʼe Jesus bele deside atu la koʼalia ba feto neʼe. Jesus sente “kole ona tan laʼo-rai”. (João 4:6) Karik la sala se nia bele deskansa deʼit no la liga feto samaritana neʼe. Hanesan ita haree ona iha Kapítulu 4 iha livru neʼe, karik feto neʼe mós nunka hanoin katak ema judeu sei hafolin nia. Maibé Jesus hahú atu koʼalia ho nia.

³ Jesus hahú koʼalia ba feto neʼe hodi uza ai-knanoik ida. Nia koʼalia kona-ba buat neʼebé feto neʼe halo daudaun. Feto neʼe mai atu kuru bee no Jesus koʼalia kona-ba bee neʼebé fó moris, bee neʼe sei halo nia sente kmaan no la hamrook tan. Dala balu feto neʼe husu pergunta neʼebé bele hamosu istori-malu. a Maibé Jesus la diskute malu ho nia. Jesus hatudu matenek hodi koʼalia fali kona-ba buat neʼebé nia hakarak atu hatoʼo ba feto neʼe. Jesus koʼalia deʼit kona-ba Maromak Jeová no adorasaun neʼebé loos. Jesus nia liafuan lori rezultadu diʼak. Feto neʼe konta fali Jesus nia liafuan ba mane sira iha sidade laran, no mane sira-neʼe mós hakarak atu rona ba Jesus.—João 4:3-42.

 ⁴ Kuandu apóstolu sira fila, oinsá mak sira sente hodi haree Jesus haklaken ba feto neʼe? Bíblia la hatudu katak sira haksolok hodi haree Jesus koʼalia ho feto neʼe. Sira hakfodak kuandu haree ida-neʼe, no karik sira mós la koʼalia liafuan ida ba feto neʼe. Kuandu feto neʼe bá tiha, sira obriga Jesus atu han hahán neʼebé sira foin sosa. Maibé Jesus hatete ba sira: “Haʼu iha ai-han neʼebé imi la hatene.” Foufoun sira la komprende no sira hanoin katak Jesus iha ona ai-han. Tuirmai Jesus esplika hodi dehan: “Haʼu-nia ai-han mak halo tuir Ida neʼebé haruka haʼu mai nia hakarak, hodi halaʼo nia serbisu.” (João 4:32, 34) Hodi koʼalia nuneʼe, Jesus hanorin sira katak serbisu neʼebé nia halaʼo mak importante liu fali han. Jesus hakarak ninia apóstolu sira sente hanesan kona-ba serbisu neʼe. Entaun, saida mak serbisu neʼe?

5. Jesus moris atu halo saida? Saida mak ita sei haree iha kapítulu neʼe?

⁵ Dala ida Jesus hatete: “Haʼu sei haklaken mós lia-foun diʼak Maromak nia reinu nian ba rai seluseluk; tan neʼe mak haʼu mai.” (Lucas 4:43) Sin, Maromak haruka Jesus mai iha rai atu haklaken no hanorin lia-foun diʼak kona-ba Maromak nia Reinu ka ukun. b Jesus nia dixípulu sira ohin loron mós iha knaar neʼebé hanesan. Tan neʼe, importante tebes ba ita atu hanoin kona-ba tansá mak Jesus haklaken, nia haklaken kona-ba saida, no oinsá mak Jesus nia hanoin kona-ba knaar neʼe.

6, 7. Saida mak Jesus hakarak atu “sira neʼebé matenek kona-ba reinu” sente kona-ba fahe lia-foun diʼak ba ema seluk? Konta toʼok ai-knanoik ida.

⁶ Mai ita hanoin toʼok oinsá Jesus sente kona-ba lia-loos neʼebé nia hanorin, no tuirmai ita sei haree Jesus nia  hanoin kona-ba ema sira neʼebé nia hanorin. Jesus uza ai-knanoik ida atu esplika kona-ba oinsá nia sente atu fahe lia-loos neʼebé Maromak Jeová hanorin ba nia. Nia hatete: “Sira neʼebé matenek kona-ba reinu lalehan nian hanesan uma-naʼin ida neʼebé hasai buat foun no tuan husi nia rikusoi.” (Mateus 13:52) Tansá mak uma-naʼin iha Jesus nia ai-knanoik neʼe hasai buat ruma husi ninia rikusoi?

⁷ Iha tempu antigu Liurai Ezequias ho foti-an hatudu sai ninia rikusoi, no ida-neʼe lori susar ba nia. (2 Reis 20:13-20) Maibé, uma-naʼin iha Jesus nia ai-knanoik laʼós ema foti-an neʼebé hakarak hatudu sai ninia rikusoi. Entaun, saida mak nia hakarak halo? Hanoin toʼok ai-knanoik tuirmai neʼe: Ita bá vizita mestre ida neʼebé Ita gosta liu. Mestre neʼe loke gaveta no foti karta rua hodi hatudu ba Ita. Karta ida mak tuan loos no ida seluk mak foun. Neʼe mak karta sira neʼebé nia simu husi ninia aman. Karta ida nia simu kleur ona, maibé ida seluk nia foin simu. Ninia matan nabilan nuʼudar nia konta ba Ita oinsá nia hafolin tebes karta sira-neʼe, no oinsá konsellu iha karta sira-neʼe troka ninia moris no mós bele ajuda Ita. Klaru katak karta sira-neʼe mak hanesan rikusoi ida ba mestre neʼe, nia hafolin tebes karta sira-neʼe husi ninia laran. (Lucas 6:45) Nia hatudu ida-neʼe ba Ita laʼós tanba foti-an, maibé tanba nia hakarak atu Ita mós hafolin karta sira-neʼe, no hetan buat diʼak husi konsellu iha karta sira-neʼe.

8. Tanbasá mak diʼak ba ita atu sente katak lia-loos husi Maromak nia Liafuan mak hanesan rikusoi ida?

⁸ Hanesan uma-naʼin iha Jesus nia ai-knanoik, Jesus nuʼudar Mestre Boot, hakarak duni atu fahe lia-loos ba ema seluk. Ba Jesus, lia-loos mak hanesan rikusoi neʼebé folin-boot tebes. Nia hadomi lia-loos, no nia laran-manas atu fahe ida-neʼe ba ema seluk. Nia hakarak ninia dixípulu sira atu sente hanesan nia. Oinsá ho ita? Hanesan ho Jesus, ita iha razaun diʼak atu hadomi lia-loos hotu neʼebé ita aprende husi Maromak nia Liafuan. Ita hafolin buat hotu  neʼebé ita aprende kona-ba Maromak nuʼudar fatuk-murak, maski informasaun neʼe ita hatene kleur ona ka informasaun neʼe foun. Hanesan Jesus, ita mós bele book ema atu hafolin lia-loos se ita koʼalia ho laran-manas no nafatin haburas domin ba buat neʼebé Maromak Jeová hanorin ba ita.

9. (a) Oinsá mak Jesus sente kona-ba ema neʼebé nia hanorin? (b) Oinsá mak ita bele banati-tuir Jesus nia hahalok?

⁹ Jesus mós hadomi sira neʼebé nia hanorin, iha Parte 3 iha livru neʼe sei esplika liután kona-ba neʼe. Bíblia fó-hatene nanis katak Mesias sei “hanoin ema kiʼik no ema kiak”. (Salmo 72:13) Sin, Jesus hanoin ema. Nia hanoin kona-ba buat neʼebé book ema nia laran. Nia hanoin kona-ba buat neʼebé hatodan sira no susar neʼebé hapara sira atu aprende lia-loos. (Mateus 11:28; 16:13; 23:13, 15) Hanoin fali kona-ba feto samaritana. Klaru katak nia agradese tebes tanba Jesus hakarak atu koʼalia ho nia. Jesus hatene feto neʼe nia situasaun no ida-neʼe book feto neʼe atu simu Jesus nuʼudar profeta ida no atu fó-hatene ba ema seluk kona-ba Jesus. (João 4:16-19, 39) Jesus nia dixípulu sira ohin loron la iha kbiit atu hatene ema nia laran kuandu sira haklaken. Maibé, hanesan ho Jesus, ita mós bele hatudu katak ita hafolin ema. Ita bele hatudu katak ita hanoin ema hodi koʼalia iha dalan neʼebé kona sira-nia situasaun, sira-nia problema, no mós sira-nia hakarak.

10, 11. (a) Jesus haklaken kona-ba saida? (b) Tanbasá mak Maromak deside atu hili liurai ida hodi ukun husi lalehan?

¹⁰ Jesus haklaken kona-ba saida? Se ita buka resposta ba pergunta neʼe hodi estuda kona-ba hanorin husi relijiaun barak neʼebé dehan katak sira reprezenta Jesus, karik ita sei hanoin katak Jesus haklaken mensajen kona-ba oinsá ema bele hadiʼa rasik sira-nia problema oioin, ka kona-ba polítiku, ka nia haklaken katak ema tenke buka ulukliu salvasaun ba sira-nia an rasik. Maibé, hanesan ita haree ona,  Jesus ho klaru dehan: “Haʼu sei haklaken mós lia-foun diʼak Maromak nia reinu nian.” Ida-neʼe katak sá?

¹¹ Hanoin-hetan katak kuandu Jesus iha lalehan, Satanás hafoʼer Jeová nia naran neʼebé santu no hasaʼe lia hasoru Maromak Jeová nia dalan atu ukun. Ita bele fiar katak Jesus sente laran-kanek duni hodi haree Satanás duun katak ninia Aman ukun iha dalan neʼebé la loos no subar buat diʼak ba Ninia kriatura sira. Liután neʼe, Maromak nia Oan mós sente triste tebes kuandu ema nia beiʼala primeiru, Adão no Eva, fiar Satanás nia lia-bosok. Oan neʼe haree oinsá sira-nia hahalok lori sala no mate ba ema hotu. (Roma 5:12) Maibé, ita bele fiar katak nia sente haksolok duni hodi hatene katak loron ida ninia Aman sei hadiʼa buat hotu neʼe.

12, 13. Maromak nia Ukun sei halo saida? Oinsá mak Jesus hatudu katak Maromak nia Ukun mak importante liu iha ninia serbisu haklaken?

¹² Lia saida mak Maromak Jeová presiza atu rezolve ulukliu? Nia presiza halo santu fali ninia naran, hodi hamoos naran neʼe husi lia-bosok hotu neʼebé fó sai husi Satanás no mós sira neʼebé apoia nia. Tanba Satanás duun Jeová nia reputasaun nuʼudar ukun-naʼin, Jeová mós presiza hatudu katak ninia dalan atu ukun mak diʼak liu hotu. Jesus hatene diʼak liu fali ema seluk kona-ba buat sira-neʼe. Jesus hanorin ninia dixípulu sira atu harohan hodi husu uluk kona-ba halo santu ninia Aman nia naran, tuirmai husu atu ninia Aman nia Reinu ka ukun atu mai, no atu halo Maromak nia hakarak iha rai. (Mateus 6:9, 10) Lakleur tan, Jesus Kristu, Liurai neʼebé Maromak hili ona, sei halakon Satanás nia mundu aat neʼe, no sei hatudu sai ba nafatin katak Maromak Jeová deʼit mak ukun iha dalan diʼak liu.—Daniel 2:44.

¹³ Buat neʼebé importante liu iha Jesus nia serbisu haklaken mak fó sai no hanorin kona-ba Maromak nia Ukun. Liuhusi ninia liafuan no ninia hahalok hotu nia hatudu kona-ba oinsá Maromak sei ukun mundu no mós oinsá  ukun neʼe sei kumpre Maromak Jeová nia hakarak. Jesus la husik buat ida hapara nia hodi halo ninia knaar atu haklaken lia-foun diʼak kona-ba Maromak nia Ukun. Kuandu Jesus halaʼo ninia serbisu haklaken iha rai, ema judeu hasoru hela problema oioin no iha buat barak neʼebé la justisa. Maski nuneʼe, Jesus la hanoin demais kona-ba situasaun sira-neʼe, nia sempre hanoin uluk kona-ba ninia mensajen no ninia knaar atu haklaken. Tanba nia hanoin uluk kona-ba neʼe, neʼe katak nia hanoin-kloot, ka halo ema sente baruk liuhusi dalan neʼebé nia haklaken ka lae? Lae duni!

14, 15. (a) Oinsá mak Jesus hatudu katak nia “boot liu fali Salomão”? (b) Oinsá mak ita bele banati-tuir Jesus kuandu ita haklaken?

¹⁴ Hanesan ita sei haree iha parte neʼe, Jesus hanorin iha dalan neʼebé dada ema nia atensaun no halo ema gosta atu rona. Nia koʼalia hodi book ema nia laran. Ida-neʼe halo ita hanoin fali Liurai Salomão neʼebé matenek. Liurai neʼe buka liafuan neʼebé furak no loos atu hakerek mensajen neʼebé Maromak Jeová fó ba nia. (Eclesiastes 12:10) Maromak Jeová fó ba mane sala-naʼin neʼe “neon neʼebé komprende buat barak”, hodi nia bele koʼalia kona-ba buat oioin, inklui kona-ba manu, ikan, ai, no animál fuik sira. Ema mai husi rai dook atu rona Salomão koʼalia. (1 Reis 4:29-34) Maibé, Jesus mak “ida neʼebé boot liu fali Salomão”. (Mateus 12:42) Nia matenek liu no iha “neon neʼebé komprende buat barak”. Kuandu Jesus hanorin ema, Jesus uza ninia matenek kona-ba Maromak nia Liafuan, no mós uza ninia matenek kona-ba buat oioin hanesan manu, ikan, ai, ema nia istória, ema nia moris no mós ema nia serbisu. Iha tempu neʼebé hanesan, Jesus la hatudu ninia matenek iha dalan neʼebé halo ema gaba nia. Nia halo ninia mensajen simples no klaru. Tan neʼe, ita la hakfodak katak ema sira sente kontente loos atu rona ninia hanorin.—Marcos 12:37; Lucas 19:48.

¹⁵ Ohin loron ema kristaun loos hakaʼas an atu tuir Jesus nia ezemplu. Maski ita la iha matenek hanesan Jesus,  maibé ita hotu aprende ona buat ruma iha ita-nia moris neʼebé ita bele uza kuandu ita haklaken lia-loos husi Maromak nia Liafuan. Porezemplu, inan-aman sira bele uza sira-nia esperiénsia rasik kona-ba haboot oan hodi esplika oinsá Maromak Jeová hadomi nia oan hotu iha rai no iha lalehan. Ema seluk karik bele uza buat neʼebé sira aprende iha eskola ka iha serbisu-fatin, ka buat neʼebé akontese daudaun atu hanorin ema. Sin, ita bele hanorin iha dalan oioin, maibé ita presiza tau uluk nafatin mensajen importante neʼebé ita hatoʼo, neʼe mak lia-foun diʼak kona-ba Maromak nia Ukun.—1 Timóteo 4:16.

16, 17. (a) Oinsá mak Jesus nia hanoin kona-ba ninia serbisu? (b) Oinsá mak Jesus hatudu katak nia tau uluk serbisu haklaken iha ninia moris?

¹⁶ Jesus sente katak ninia serbisu haklaken mak rikusoi neʼebé folin-boot. Nia haksolok tebes atu ajuda ema atu hatene lia-loos kona-ba ninia Aman iha lalehan, laʼós lia-bosok neʼebé tuir deʼit ema nia doutrina ka tradisaun. Jesus gosta atu ajuda ema atu bele iha relasaun diʼak ho Maromak Jeová no bele iha esperansa atu moris ba nafatin. Nia kontente atu lori lia-foun diʼak neʼebé fó kmaan no ksolok ba ema. Oinsá mak nia hatudu ida-neʼe? Hanoin toʼok dalan tolu tuirmai neʼe.

¹⁷ Primeiru, Jesus tau uluk serbisu haklaken iha ninia moris. Haklaken kona-ba Maromak nia Ukun mak ninia serbisu no buat neʼebé nia tau uluk iha ninia moris. Hanesan ita haree ona iha Kapítulu 5, Jesus hatudu matenek hodi halo ninia moris simples. Jesus moris tuir ninia konsellu neʼebé nia hatoʼo kona-ba tau uluk buat neʼebé importante liu. Nia la hanoin resin kona-ba sasán sira neʼebé nia presiza sosa, tau matan, no troka fali kuandu sai tuan. Nia halaʼo moris neʼebé simples deʼit hodi nuneʼe la iha buat ida neʼebé hanetik nia atu halo ninia serbisu.—Mateus 6:22; 8:20.

18. Iha dalan saida deʼit mak Jesus hakaʼas an atu halaʼo ninia serbisu haklaken?

 ¹⁸ Segundu, Jesus hakaʼas an atu halaʼo serbisu haklaken. Nia uza ninia forsa tomak atu halaʼo ninia knaar hodi laʼo kilómetru atus ba atus iha rai-Palestina tomak atu bele fahe lia-foun diʼak ba ema barak. Nia koʼalia ba ema iha sira-nia uma, iha merkadu, no iha fatin luan seluk. Nia koʼalia ba sira maski nia presiza atu deskansa, han, hemu, ka maski nia hakarak atu iha tempu mesak hamutuk nia belun sira. Liután neʼe, iha tempu neʼebé nia besik ona atu mate, nia mós kontinua atu fahe ba ema seluk lia-loos kona-ba Maromak nia Ukun.—Lucas 23:39-43, MF.

19, 20. Oinsá mak Jesus hatudu katak serbisu haklaken mak buat neʼebé importante?

¹⁹ Terseiru, Jesus haree ninia serbisu haklaken nuʼudar buat neʼebé importante no presiza atu halo lalais. Hanoin-hetan tempu neʼebé Jesus koʼalia ho feto samaritana ida besik bee-matan iha Sikar ka lae? Karik iha situasaun neʼe Jesus nia apóstolu sira ladún sente katak sira presiza duni atu fahe lia-foun diʼak. Maibé, Jesus hatete ba sira: “Imi dehan katak tempu koʼa nian sei fulan haat tan, loos ka lae? Maibé haʼu hatete ba imi: Foti imi-nia matan bá no haree toʼos sira-neʼe, sira hotu prontu ona atu koʼa.”—João 4:35, MF.

²⁰ Jesus nia ai-knanoik neʼe tuir duni situasaun iha tempu neʼebá. Iha tempu neʼe mak fulan-Kislev (fulan-Novembru/Dezembru). Entaun, tempu atu koʼa sevada sei iha fulan haat tan, ida-neʼe maizumenus iha tempu Páskua, iha loron 14 Nisan. Nuneʼe, klaru katak iha fulan-Kislev toʼos-naʼin sira seidauk hanoin kona-ba tempu koʼa nian. Tempu neʼe sei kleur. Maibé oinsá kona-ba “koʼa” ka halibur ema? Iha tempu neʼebá, ema barak prontu ona atu rona, atu aprende no atu sai Kristu nia dixípulu no bele iha esperansa kapás neʼebé Maromak Jeová sei fó ba sira. Jesus kompara situasaun neʼe ho toʼos espirituál, no toʼos neʼe prontu ona atu koʼa. Sin, tempu toʼo ona no serbisu neʼe mak importante tanba presiza halo hotu lalais. Tuir loloos,  kuandu ema iha sidade ida koko atu konvida Jesus hodi hela hamutuk ho sira tempu kleur tan, nia hatán: “Haʼu sei haklaken mós lia-foun diʼak Maromak nia reinu nian ba rai seluseluk; tan neʼe mak haʼu mai.”—Lucas 4:43.

21. Oinsá mak ita bele banati-tuir Jesus?

²¹ Ita mós bele banati-tuir Jesus iha dalan tolu neʼe. Hanesan Jesus, ita hakarak atu tau uluk serbisu haklaken iha ita-nia moris. Maski ita iha família no presiza halo serbisu atu tau matan ba sira, maibé ita mós bele hatudu katak ita tau uluk Maromak nia serbisu neʼe hodi haklaken ho laran-manas no haklaken beibeik. (Mateus 6:33; 1 Timóteo 5:8) Ita hakarak hakaʼas an atu halo ita-nia serbisu haklaken hodi fahe ita-nia tempu ho laran-luak, uza ita-nia forsa no mós rikusoi atu apoia serbisu neʼe. (Lucas 13:24) No keta haluha katak ita-nia serbisu haklaken mak importante tebes no presiza halo lalais. (2 Timóteo 4:2) Entaun, mai ita uza oportunidade hotu atu haklaken!

22. Saida mak ita sei koʼalia iha kapítulu tuirmai?

²² Jesus haree serbisu haklaken nuʼudar buat neʼebé importante tebes, no tan neʼe nia haruka ema atu kontinua halo serbisu neʼe depois nia mate. Sin, nia haruka ninia dixípulu sira atu haklaken no hanorin ema seluk. Ita sei koʼalia kona-ba serbisu neʼe iha kapítulu tuirmai.