Skip to content

Skip to table of contents

KAPÍTULU 3

‘Haʼu haraik-an’

‘Haʼu haraik-an’

“Haree! Imi-nia liurai rasik laʼo ba imi”

1-3. Oinsá mak Jesus tama ba Jerusalém? Tanbasá mak ema barak karik hakfodak kona-ba neʼe?

 JERUSALÉM sai rame loos no ema hotu koʼalia ba malu ho laran-manas. Tanbasá? Tanba ema-boot ida atu mai! Iha sidade nia liʼur, ema barak hamriik iha dalan ninin. Sira hein ho laran-manas atu simu ema neʼe, tanba ema balu dehan katak nia mak Liurai David nia bei-oan ida no nia iha direitu atu ukun Israel. Ema barak lori ai-sanak atu hiʼit saʼe kuandu nia mai hodi hatudu katak sira simu nia. Ema balu seluk nahe sira-nia hena no nahe ai-sanak iha dalan hodi bele hadiʼa dalan ba nia. (Mateus 21:7, 8; João 12:12, 13) Karik ema barak husu ba malu kona-ba oinsá mak nia atu tama sidade neʼe.

2 Ema balu karik hanoin katak ema-boot neʼe sei tama iha sidade ho buat furak oioin hodi dada atensaun ba nia an. Karik sira hatene ona kona-ba ema-boot seluk neʼebé halo nuneʼe. Porezemplu, kuandu David nia oan Absalão foti nia an nuʼudar liurai, nia haruka mane naʼin-50 atu halai uluk iha ninia kuda-karreta nia oin. (2 Samuel 15:1, 10) Ukun-naʼin Roma nian ida naran Júlio César halo buat neʼebé boot liu fali ida-neʼe. Depois nia manán tiha funu ida, nia selebra ida-neʼe hodi laʼo ba uma governu nian hamutuk ho ninia tropa sira no iha ninia sorin karuk no loos iha elefante hamutuk 40 neʼebé lori ahi-oan. Maibé, agora ema iha Jerusalém hein namanas atu simu mane ida neʼebé boot liu ema sira-neʼe. Maski sira hatene kona-ba nia ka lae, maibé mane neʼe mak Mesias, nia mak mane neʼebé importante liu iha ema nia istória. Kuandu mane neʼe, neʼebé ikusmai sei ukun nuʼudar Liurai, tama ba sidade Jerusalém, karik sira balu hakfodak loos.

3 Mane neʼe la saʼe kuda-karreta funu nian, nia la iha ema neʼebé halai uluk, no nia mós la iha kuda neʼebé furak ka elefante sira. Duké halo ida-neʼe, Jesus saʼe deʼit kuda-burru. Baibain animál hanesan neʼe ema uza deʼit atu tula sasán. a No nia mós la hatais roupa neʼebé espesiál no nia animál haree hanesan baibain deʼit. Duké tau buat neʼebé espesiál iha kuda-burru nia leten hodi mane neʼe bele tuur, ninia belun sira nahe deʼit sira-nia hatais iha kuda neʼe nia leten. Tanbasá mak Jesus hili atu tama ba Jerusalém iha dalan hanesan neʼe, neʼebé la hanesan ho ema barak neʼebé importante?

4. Hahalok saida mak Bíblia fó-hatene nanis kona-ba Liurai Mesias neʼebé atu tama ba Jerusalém?

4 Jesus kumpre liafuan neʼebé profeta sira fó-hatene nanis, neʼebé dehan: “Haksolok tebes bá. Oh Jeruzalein nia oan-feto, haklalak ho lian manán nian bá. Haree bá! Ó-nia liurai mai daudaun hodi toʼo ba ó. Nia laran-loos no lori salvasaun, nia haraik an no saʼe kuda-burru ida.” (Zacarias 9:9) Liafuan sira-neʼe hatudu katak Mesias, Ida neʼebé Maromak hili, loron ida sei hatudu sai ninia an ba ema iha Jerusalém nuʼudar liurai. Liután neʼe, ninia dalan atu hatudu sai ninia an, inklui mós tama sidade hodi saʼe kuda-burru, sei fó sai hahalok furak ida neʼebé iha ninia laran, hahalok neʼe mak haraik-an.

5. Tanbasá mak Jesus nia haraik-an book duni ita-nia laran? Tanbasá mak importante atu ita banati-tuir Jesus nia hahalok neʼe?

5 Jesus nia hahalok haraik-an dada ema atu hakbesik ba nia. Kuandu ita hanoin kleʼan kona-ba ninia hahalok neʼe, ida-neʼe bele book duni ita-nia laran. Hanesan ita koʼalia tiha ona iha kapítulu uluk, Jesus deʼit mak “dalan, lia-loos no moris”. (João 14:6) Husi ema rihun ba rihun neʼebé moris ona iha mundu neʼe, klaru katak Jesus deʼit mak ema neʼebé importante liu. Maibé, Jesus nunka hatudu hahalok foti-an maski ba dala ida deʼit. Jesus la hanesan duni ho ema sala-naʼin iha mundu neʼe neʼebé dala barak hatudu hahalok foti-an. Atu sai Kristu nia dixípulu, ita presiza hakaʼas an atu kontra hasoru hahalok foti-an. (Tiago 4:6) Hanoin-hetan katak Maromak Jeová odi hahalok foti-an. Tan neʼe, importante tebes atu ita banati-tuir Jesus nia hahalok haraik-an.

Istória kona-ba hatudu haraik-an

6. Saida mak haraik-an? Oinsá mak Maromak Jeová hatene nanis katak Mesias sei hatudu hahalok haraik-an?

6 Haraik-an katak ita la simu hahalok foti-an. Haraik-an mak hahalok ida neʼebé mosu husi ema nia laran no ida-neʼe hatudu liuhusi ema nia koʼalia, hahalok, no dalan neʼebé nia haree ema seluk. Oinsá mak Maromak Jeová hatene nanis katak Mesias sei hatudu hahalok haraik-an? Nia hatene katak ninia Oan haleno ninia ezemplu neʼebé diʼak liu hotu kona-ba haraik-an. (João 10:15) Nia mós haree ona ninia Oan hatudu hahalok haraik-an. Oinsá?

7-9. (a) Kuandu haksesuk malu ho Satanás, oinsá mak Miguel hatudu hahalok haraik-an? (b) Oinsá mak ema kristaun bele banati-tuir Miguel kona-ba hatudu hahalok haraik-an?

7 Livru Judas konta istória ida kona-ba oinsá Jesus hatudu hahalok haraik-an. Eskritura neʼe dehan: “Arkanju Miguel, wainhira nia halo funu hasoru Diabu atu manán Moisés nia isin, la hateten liafuan aat ba nia, maibé nia dehan: ‘Maromak sei fó kastigu ba ó!’” (Judas 9) Miguel mak Jesus nia naran nuʼudar arkanju ka xefe ba Maromak Jeová nia anju rihun ba rihun iha lalehan. b (1 Tesalónika 4:16) Nia iha naran neʼe antes nia mai iha rai no depois nia fila fali ba lalehan. Haree toʼok oinsá mak Miguel hatán kuandu nia “funu” ka haksesuk malu ho Satanás.

8 Istória iha livru Judas la esplika kona-ba tansá mak Satanás hakarak atu hetan Moisés nia isin, maibé ita bele fiar katak Diabu iha planu neʼebé aat iha ninia hanoin. Karik nia hakarak atu uza Moisés nia isin hodi book ema atu halo adorasaun falsu. Maski Miguel kontra hasoru Satanás nia planu aat neʼe, maibé nia mós hatudu katak nia kontrola an. Klaru katak Satanás merese duni simu dixiplina neʼebé makaʼas, maibé Miguel iha tempu neʼebá seidauk simu kbiit tomak atu “tesi lia”, tan neʼe nia sente katak Maromak Jeová deʼit mak iha direitu atu tesi lia. (João 5:22) Maski arkanju Miguel iha pozisaun neʼebé aas, maibé nia ho haraik-an husik situasaun neʼe ba Jeová nia liman, nia la buka atu hadau Maromak nia direitu. Sin, nia rekoñese katak iha situasaun balu nia la iha direitu atu foti desizaun ruma.

9 Judas hakerek istória neʼe atu hanorin lisaun importante ida. Triste katak ema kristaun balu iha Judas nia tempu la hatudu hahalok haraik-an. Sira ho foti-an “hateten aat buat hotu neʼebé sira la hatene”. (Judas 10) Sin, fasil ba ita ema sala-naʼin atu sai foti-an. Kuandu ita la komprende desizaun balu neʼebé grupu katuas nian halo iha kongregasaun laran, saida mak ita sei halo? Klaru katak ita la hatene informasaun hotu kona-ba situasaun neʼe. Tan neʼe, se ita koʼalia aat ka kritika desizaun neʼe, ida-neʼe hatudu katak ita kuran hahalok haraik-an, loos ka lae? Mai ita halo tuir Miguel ka Jesus, hodi la tesi lia kona-ba situasaun ruma kuandu ita la simu knaar husi Maromak atu halo nuneʼe.

10, 11. (a) Maromak nia Oan prontu atu simu knaar atu mai iha rai, ida-neʼe halo ita sente oinsá? (b) Oinsá mak ita bele banati-tuir Jesus nia hahalok haraik-an?

10 Maromak nia Oan mós hatudu haraik-an hodi simu knaar husi Maromak atu mai iha rai. Hanoin toʼok kona-ba buat neʼebé Jesus presiza husik atu bele mai iha rai. Jesus mak xefe ba anju sira. Nia mós sai nuʼudar “liafuan”, katak ida neʼebé fó sai Maromak Jeová nia liafuan. (João 1:1-3, MF) Nia hela iha lalehan, iha Jeová nia “hela-fatin neʼebé aas liu, santu no furak”. (Isaias 63:15) Maski nuneʼe, Maromak nia Oan “sai atan ida no halo an nuʼudar ema; ema sira haree duni nia nuʼudar ema”. (Filipe 2:7) Hatene ka lae, atu kumpre ninia knaar iha rai, ida-neʼe envolve saida? Maromak muda Jesus nia moris ba feto virjen judeu nian ida nia knotak. Nia hela iha feto neʼe nia knotak ba fulan sia. Nia moris mai nuʼudar bebé ida neʼebé fraku. Nia sai boot no sai joven iha família badain-ai nian neʼebé kiak. Maski nia laʼós ema sala-naʼin, maibé durante ninia tempu joven hotu nia sempre hakruʼuk an ba ninia inan-aman neʼebé sala-naʼin. (Lucas 2:40, 51, 52) Neʼe mak haraik-an neʼebé loos!

11 Ita bele banati-tuir Jesus hodi prontu atu simu knaar naran deʼit maski ema seluk haree knaar neʼe nuʼudar buat neʼebé ladún iha folin ka lae? Porezemplu, karik ema la hafolin ita-nia knaar atu haklaken lia-foun diʼak kona-ba Maromak nia Ukun, no sira la simu ka koʼalia aat kona-ba ita-nia knaar neʼe. (Mateus 28:19, 20) Maibé, se ita kontinua nafatin atu halaʼo serbisu neʼe, karik ita bele ajuda ema balu atu hetan salvasaun. No maski ema simu ka la simu ita-nia serbisu haklaken, maibé serbisu neʼe sei ajuda ita atu hatudu hahalok haraik-an, no ita sei laʼo tuir ita-nia mestre, Jesus Kristu, nia ain-fatin.

Jesus nia haraik-an nuʼudar ema

12-14. (a) Oinsá mak Jesus hatudu haraik-an kuandu ema seluk gaba nia? (b) Iha dalan saida deʼit mak Jesus hatudu haraik-an ba ema seluk? (c) Saida mak hatudu katak Jesus nia haraik-an laʼós tanba halo tuir deʼit kostume?

12 Durante tempu hotu neʼebé Jesus halaʼo ninia serbisu haklaken iha rai, nia sempre hatudu hahalok haraik-an. Nia hatudu hahalok neʼe hodi fó hahiʼi no fó glória hotu ba nia Aman. Dala ruma, ema gaba Jesus tanba ninia liafuan sira neʼebé matenek, ninia kbiit atu halo milagre, no mós tanba ninia hahalok diʼak sira. Maski nuneʼe, Jesus sempre fó fali glória neʼe ba Maromak Jeová.—Marcos 10:17, 18; João 7:15, 16.

13 Jesus hatudu haraik-an iha dalan neʼebé nia koʼalia no iha dalan neʼebé nia ajuda ema seluk. Tuir loloos, nia fó sai ho klaru katak nia mai iha rai laʼós atu ema serbí nia, maibé atu serbí ema seluk. (Mateus 20:28) Nia hatudu haraik-an liuhusi ninia hahalok laran-maus, no nia la hein atu ema seluk tenke halo buat hotu ho loloos. Kuandu ninia dixípulu sira la halo tuir buat neʼebé nia hakarak, nia la koʼalia aat sira, maibé nia kontinua hakaʼas an atu book sira-nia laran. (Mateus 26:39-41) Kuandu Jesus buka fatin neʼebé kalma no la iha ema barak hodi bele deskansa, ema-lubun bá tuir nia, maski nuneʼe, nia la haruka sira atu fila. Nia kontinua hakaʼas an hodi “hanorin sira buat barak”. (Marcos 6:30-34) Kuandu feto ida neʼebé laʼós ema Israel husu beibeik Jesus atu kura nia oan-feto, foufoun Jesus esplika katak nia la hanoin atu halo ida-neʼe. Maibé, nia la siʼak feto neʼe. Ikusmai tanba nia haree feto neʼe nia fiar neʼebé metin tebes, nia halo tuir buat neʼebé feto neʼe husu. Ita sei aprende liután kona-ba istória neʼe iha Kapítulu 14.—Mateus 15:22-28.

14 Sin, buat barak neʼebé Jesus halo hatudu katak nia moris tuir duni ninia liafuan neʼebé dehan: “Haʼu laran-kmaus no haraik-an.” (Mateus 11:29) Nia hatudu haraik-an laʼós tanba nia hakarak atu dada atensaun ba nia an ka atu halo tuir ema nia kostume sira. Maibé, nia hatudu haraik-an husi laran. Klaru katak Jesus hafolin duni hahalok haraik-an, no tan neʼe mak nia sempre hakaʼas an atu hanorin ninia dixípulu sira atu hatudu hahalok neʼe.

Hanorin ninia dixípulu sira atu haraik-an

15, 16. Oinsá mak ukun-naʼin sira-nia hahalok la hanesan ho hahalok neʼebé Jesus nia dixípulu sira tenke haburas?

15 Jesus nia apóstolu sira presiza tempu barak atu haburas hahalok haraik-an. Jesus koko beibeik atu book sira-nia laran. Porezemplu, dala ida Tiago no João haruka sira-nia inan atu husu Jesus hodi promete atu fó ba sira naʼin-rua pozisaun neʼebé aas kuandu nia ukun iha lalehan. Ho haraik-an Jesus hatán: “Tuur iha haʼu-nia sorin kuana eh karuk, neʼe laʼós haʼu mak fó; neʼe ba sira neʼebé haʼu Aman hadiʼa hela.” Jesus nia apóstolu naʼin-sanulu seluk sai “hirus” ho Tiago no João. (Mateus 20:20-24) Saida mak Jesus halo iha situasaun neʼe?

16 Ho laran-diʼak Jesus fó konsellu ba sira hotu hodi dehan: “Imi hatene katak naʼi-ulun jentiu sira-nian ukun povu hodi kbiit. Imi sei la halo hanesan neʼe; maibé iha imi leet sé mak hakarak sai boot, nia sei sai imi-nia atan; no ida neʼebé hakarak sai uluk, nia sei sai imi-nia atan.” (Mateus 20:25-27) Karik apóstolu sira haree ona oinsá “naʼi-ulun” nasaun sira-nian hatudu hahalok foti-an, buka atu manán deʼit, no hanoin sira-nia an deʼit. Jesus hatudu katak ninia dixípulu sira tenke la hanesan ho ukun-naʼin sira neʼebé domina ema seluk. Dixípulu sira presiza hatudu hahalok haraik-an. Apóstolu sira-neʼe komprende buat neʼebé nia hanorin ka lae?

17-19. (a) Kalan antes Jesus mate, oinsá mak nia hanorin apóstolu sira kona-ba haraik-an? (b) Saida mak lisaun importante liu neʼebé Jesus hanorin kona-ba haraik-an?

17 Hahalok haraik-an mak laʼós buat neʼebé fasil ba apóstolu sira atu hatudu. Dala barak Jesus hanorin sira kona-ba neʼe. Uluk kuandu sira haksesuk malu kona-ba sé mak boot liu iha sira-nia leet, Jesus bolu labarik kiʼik ida atu hamriik iha sira-nia klaran no hatete ba sira atu sai hanesan labarik, tanba baibain labarik sira la foti-an, la buka atu manán deʼit, no la hanoin demais kona-ba oinsá ema seluk haree sira. (Mateus 18:1-4) Maski nia hanorin sira kona-ba neʼe, maibé iha kalan ikus antes nia mate, nia haree katak ninia apóstolu sira sei iha problema nafatin ho hahalok foti-an. Tan neʼe, nia hanorin sira lisaun ida neʼebé sira nunka haluha. Nia kesi hena mutin naruk ida iha ninia knotak no halo knaar neʼebé iha tempu neʼebá baibain atan mak halo ba bainaka sira. Jesus fase ninia apóstolu ida-idak nia ain, inklui mós Judas, ida neʼebé lakleur tan sei saran nia ba ema aat.—João 13:1-11.

18 Tuirmai Jesus ajuda sira atu komprende liután kona-ba haraik-an hodi dehan: “Haʼu fó ezemplu ba imi.” (João 13:15) Buat neʼebé Jesus hanorin neʼe kona sira-nia laran ka lae? Tuir loloos, iha kalan neʼe duni, apóstolu sira haksesuk malu dala ida tan kona-ba sé mak boot liu iha sira-nia leet. (Lucas 22:24-27) Maski nuneʼe, Jesus nafatin hatudu pasiénsia ba sira no kontinua hanorin sira ho haraik-an. Tuirmai, Jesus hanorin lisaun neʼebé importante liu hotu. “[Jesus] haraik-an hodi halo tuir toʼo mate, mate iha krús [“ai-riin”, MF].” (Filipe 2:8) Jesus ho hakarak rasik husik ema atu duun katak nia mak ema neʼebé koʼalia aat Maromak no mós husik sira atu oho nia nuʼudar ema aat ida. Maromak nia Oan hatudu katak nia la hanesan kriatura seluk, nia hatudu ezemplu neʼebé diʼak liu hotu kona-ba haraik-an.

19 Jesus nia mate sai hanesan lisaun ikus neʼebé nia hanorin iha rai kona-ba haraik-an. Karik lisaun neʼe mak book duni ninia dixípulu sira-nia laran. Bíblia hatudu katak depois Jesus mate, dixípulu sira serbí ho haraik-an durante tinan barak. Oinsá ho ita? Ita mós hatudu haraik-an hanesan Jesus ka lae?

Ita sei halo tuir Jesus nia ezemplu ka lae?

20. Oinsá mak ita bele hatene katak ita mak ema neʼebé haraik-an?

20 Apóstolu Paulo fó konsellu mai ita ida-idak hodi dehan: “Buat neʼebé ema haree iha Kristu, halo ema haree mós iha imi.” (Filipe 2:5) Hanesan Jesus, ita presiza sai ema neʼebé haraik-an. Entaun, oinsá mak ita bele hatene katak ita mak ema neʼebé haraik-an duni? Paulo fó-hanoin mai ita hodi dehan: “Keta halo buat ida hodi hanoin deʼit imi an nia diʼak, eh hodi hakarak hetan naran-boot, maibé haraik an ba malu, hodi hanoin katak ema seluk sira diʼak liu fali imi.” (Filipe 2:3) Sin, atu sai ema neʼebé haraik-an ita presiza haree ema seluk diʼak liu ka importante liu ita. Ita hakarak halo tuir konsellu neʼe ka lae?

21, 22. (a) Tanbasá mak katuas kristaun sira presiza haraik-an? (b) Oinsá mak ita bele hatudu katak ita hatais hahalok haraik-an?

21 Tinan barak liutiha depois Jesus mate, apóstolu Pedro sei hanoin nafatin kona-ba hahalok haraik-an nuʼudar hahalok neʼebé importante tebes. Pedro hanorin katuas sira iha kongregasaun atu halaʼo sira-nia knaar ho haraik-an, laʼós atu sai hanesan ukun-naʼin ba Maromak Jeová nia bibi sira. (1 Pedro 5:2, 3) Simu knaar importante iha kongregasaun, ida-neʼe laʼós razaun atu sai foti-an. Tuir loloos, kuandu simu knaar barak tan, diʼak atu haburas liután hahalok haraik-an. (Lucas 12:48) Klaru katak, laʼós deʼit katuas sira mak presiza hatudu hahalok haraik-an, maibé importante atu ema kristaun hotu hatudu hahalok neʼe.

22 Ita bele fiar katak Pedro nunka haluha kalan neʼebé Jesus fase ninia ain, maski Pedro lakohi atu Jesus halo nuneʼe ba nia. (João 13:6-10) Pedro hakerek ba ema kristaun sira hodi dehan: “Tau hatais haraik-an ba malu nian.” (1 Pedro 5:5) Liafuan gregu neʼebé tradús nuʼudar “tau hatais” koʼalia kona-ba atan ida neʼebé tau ninia roupa serbisu nian hodi sai prontu atu halaʼo ninia knaar. Liafuan sira-neʼe karik halo ita hanoin-hetan tempu neʼebé Jesus kesi hena mutin naruk iha ninia knotak antes nia hakneʼak atu fase ninia dixípulu sira-nia ain. Se ita tuir Jesus, ita sei hafolin knaar naran deʼit neʼebé Maromak fó mai ita, loos ka lae? Hodi hatudu hahalok haraik-an iha tempu hotu, ida-neʼe hanesan ita halo hahalok neʼe sai nuʼudar roupa neʼebé ita hatais.

23, 24. (a) Tanbasá mak ita presiza kontra hasoru hakarak atu sai foti-an? (b) Kapítulu tuirmai sei ajuda ita atu hadiʼa hanoin sala saida?

23 Hahalok foti-an mak hanesan venenu ida. Foti-an bele estraga buat barak. Hahalok neʼe bele halo ema neʼebé matenek sai la folin iha Maromak nia matan. Maibé, ema neʼebé ladún matenek bele sai folin-boot ba Maromak Jeová tanba ninia hahalok haraik-an, no Maromak bele uza ema neʼe atu halo ninia serbisu. Se ita hakaʼas an atu haburas hahalok furak neʼe loroloron hodi buka atu laʼo tuir Kristu nia ain-fatin ho haraik-an, ita bele simu kolen neʼebé kapás loos. Pedro hakerek: “Neʼe duni, haraik an bá, iha Maromak kbiit-naʼin nia liman, atu iha tempu loloos Nia sei foti imi.” (1 Pedro 5:6) Sin, Jeová foti Jesus ba pozisaun neʼebé aas tanba nia hatudu duni hahalok haraik-an. Nuneʼe mós, ita-nia Maromak sei kontente atu haraik bensaun mai ita tanba ita-nia hahalok haraik-an.

24 Maibé triste tanba ema barak hanoin katak hatudu haraik-an mak hanesan hahalok fraku ida. Jesus nia ezemplu ajuda ita atu hatene katak hanoin neʼe mak sala duni. Tuir loloos, Jesus mak ema neʼebé haraik-an liu hotu no mós aten-brani liu hotu. Iha kapítulu tuirmai ita sei aprende liután informasaun kona-ba neʼe.

a Kuandu koʼalia kona-ba buat neʼebé akontese iha neʼe, livru ida esplika katak animál sira-neʼe mak “kriatura neʼebé ladún iha folin”, no livru neʼe mós hatutan tan dehan: “Animál neʼe neineik liu atu halo buat ruma, la halo tuir sira-nia naʼin, ema kiak mak baibain uza atu halo serbisu, no ladún furak atu haree.”

b Atu hetan informasaun liután kona-ba Miguel mak Jesus, haree “Sé mak arkanju Miguel?” husi série “Pergunta kona-ba Bíblia” iha Testemuña ba Jeová nia website jw.org/tdt.