Skip to content

Skip to table of contents

ESPERIÉNSIA

Oinsá mak fó bele lori ksolok ba haʼu

Oinsá mak fó bele lori ksolok ba haʼu

BAINHIRA haʼu tinan 12 mak haʼu foin hatene haʼu iha buat folin-boot ida atu bele fó. Iha reuniaun boot, irmaun ida husu haʼu haklaken. Maski uluk haʼu nunka haklaken, haʼu bá deʼit. Toʼo tiha haklaken-fatin, nia fó livru balu ba haʼu. Depois nia hatete: “Ó bá iha estrada sorin neʼebá, no haʼu iha sorin neʼe.” Haʼu nakdedar tebes, maibé haʼu komesa haklaken no lakleur deʼit haʼu-nia livru sira fahe hotu. Haʼu haree katak ema barak hakarak tebes buat neʼebé haʼu fó ba sira.

Haʼu moris iha 1923 iha Chatham, Kent, rai-Inglaterra. Funu Mundiál Primeiru liutiha, ema barak hanoin mundu neʼe sei sai diʼak liu, maibé neʼe nunka akontese, no neʼe halo ema barak laran-tun tebes, inklui mós haʼu-nia inan-aman. Padre sira husi igreja Baptis mós halo haʼu-nia apá-amá laran-tun tanba sira interese deʼit ba pozisaun boot iha igreja. Bainhira haʼu foin tinan sia, amá komesa tuir reuniaun sira. Irmán ida iha neʼebá uza Bíblia no livru The Harp of God hodi hanorin ami labarik kona-ba Bíblia. Haʼu gosta tebes buat sira neʼebé haʼu aprende iha tempu neʼebá.

APRENDE HUSI IRMAUN SIRA NEʼEBÉ IDADE LIU HAʼU

Nuʼudar joven ida, haʼu gosta koʼalia kona-ba esperansa husi Bíblia. Dala barak haʼu haklaken mesak deʼit, maibé haʼu mós gosta haklaken ho ema seluk tanba bele aprende buat barak husi sira. Porezemplu, loron ida haʼu ho irmaun neʼebé idade liu haʼu atu bá haklaken. No iha dalan ami haree amu ida no haʼu dehan, “Haree bibi-timur ida mak neʼebá”. Irmaun neʼe para tiha ninia bisikleta no husu haʼu: “Sé mak fó direitu ba ó atu tesi-lia sesé deʼit mak bibi-timur? Diʼak liu ita hatoʼo deʼit liafuan diʼak ba ema ho ksolok no husik Jeová mak tesi-lia ba sira.” Husi tempu sira neʼebá, haʼu aprende buat barak kona-ba fó bele lori ksolok neʼebé boot ba ita.—Mateus 25:31-33; Apóstolu 20:35.

Iha irmaun ida tan neʼebé idade liu haʼu. Nia hanorin haʼu katak atu hetan ksolok husi fó, tenke iha pasiénsia. Ninia feen la gosta Testemuña ba Jeová. Loron ida irmaun neʼe konvida haʼu bá ninia uma atu hemu xá. Ninia feen hirus tebes tanba ninia laʼen bá haklaken no nia tuda ami ho xá. Maibé irmaun neʼe la hirus, nia oin-midar nafatin no tau didiʼak fali xá sira-neʼe. Tinan hirak liutiha, ninia pasiénsia neʼe lori duni rezultadu neʼebé diʼak, tanba ninia feen mós hetan batizmu.

Iha 1939, fulan-Setembru, haʼu tinan 16 no Bretaña fó anúnsiu atu funu hasoru Alemaña. Tuirmai iha fulan-Marsu tinan 1940, haʼu ho amá hetan batizmu iha sidade Dover. Iha fulan-Juñu 1940, haʼu haree soldadu rihun ba rihun neʼebé fila husi funu iha Dunkirk. Kamioneta mak tula sira, no sira hotu nia oin triste tebes, haree hanesan laiha ona esperansa no haʼu hakarak tebes atu fó-hatene sira kona-ba Maromak nia Ukun. Toʼo tiha tinan neʼe nia rohan, Alemaña mós komesa bomba Bretaña. Kalan-kalan, aviaun semo liu ami-nia fatin. Ami taʼuk tebes tanba ami bele rona bomba nakfera. Toʼo tiha loron, ami bele haree uma sira iha fatin neʼe aat hotu. Ida-neʼe ajuda haʼu rekoñese katak Maromak nia Ukun mak haʼu-nia esperansa ida deʼit ba futuru.

KOMESA SERBÍ TEMPU-TOMAK

Tinan 1941 mak tinan neʼebé halo haʼu-nia moris kontente tebes, tanba haʼu hahú serbí Jeová tempu-tomak. Antes neʼe, haʼu serbisu iha Royal Dockyard iha Chatham, iha neʼebá haʼu aprende halo ró. Neʼe mak serbisu neʼebé ema hotu buka no manán osan diʼak. Kleur ona Jeová nia povu komprende katak ema kristaun la bele halo funu. No maizumenus iha 1941 mak ami mós hatene katak ita la bele apoia atu halo sasán funu nian. (João 18:36) Iha ami-nia serbisu-fatin halo submarinu, tan neʼe haʼu deside atu husik serbisu neʼe no hahú foti serbisu haklaken tempu-tomak. Haʼu-nia knaar primeiru mak iha Cirencester, sidade furak ida iha Cotswolds.

Bainhira haʼu tinan 18, haʼu tama komarka ba fulan sia tanba haʼu lakohi tama militár. Haʼu sente taʼuk tebes iha tempu neʼebé haʼu rona sira taka kadeia nia odamatan no husik haʼu mesak iha laran. Maibé lakleur, guarda no prizioneiru sira komesa husu tanbasá mak haʼu tama komarka no haʼu kontente tebes hodi bele esplika haʼu-nia fiar ba sira.

Bainhira haʼu sai husi komarka, haʼu simu knaar ida atu haklaken hamutuk ho Leonard Smith iha sidade sira husi Kent, ami-nia moris-fatin. * (Haree nota iha kraik.) Komesa husi 1944, Nazi haruka aviaun barak tebes semo ba Londres. Aviaun sira-neʼe semo mesak no enxe nakonu ho bomba. Sira hanaran aviaun neʼe doodlebugs. Atu bá Londres, aviaun sira-neʼe presiza semo liu Kent. Bainhira aviaun sira-neʼe derrepente mate, ami hatene katak lakleur tan sei monu no rabenta. Aviaun sira-neʼe rihun ida liu mak monu iha Kent no neʼe halo ema hotu taʼuk tebes. Iha tempu neʼe ami estuda ho família ida, sira hamutuk naʼin-lima. Dala ruma ami estuda iha meza besi nia okos neʼebé halo hodi proteje ami, tanba se uma monu karik, la bele hanehan ami. Ikusmai família tomak neʼe hetan duni batizmu.

HAKLAKEN IHA RAI SELUK

Fó-hatene ema kona-ba reuniaun boot iha tempu neʼebé haʼu pioneiru iha Irlanda

Funu ramata tiha, haʼu bá pioneiru iha rai-Irlanda súl ba tinan rua. Ami la hatene katak Irlanda la hanesan ho Inglaterra. Ami laʼo husi uma ba uma atu buka hela-fatin, no ami hatete ba sira katak ami mak misionáriu. Ami mós fahe revista ba ema sira iha estrada. Tuir loloos ami ladún uza matenek iha nasaun Katólika hanesan neʼe! Bainhira ema ida atu halo aat ba ami, haʼu bá kesar nia iha polísia, maibé polísia koʼalia ba haʼu, “Neʼe be, ó atu halo saida?” Ami la hatene katak, afinál amu sira iha kbiit boot iha rai neʼe. Se ema ruma mak simu ami-nia livru, ema neʼe sei hasai husi ninia serbisu, no sira mós duni ami sai husi ami-nia hela-fatin.

Lakleur ami aprende ona katak, se ami mak toʼo iha fatin foun ida, diʼak liu bá haklaken uluk iha fatin neʼebé dook husi ami-nia hela-fatin, iha fatin neʼebé amu la koñese ami. No ikusmai mak haklaken ba ema sira neʼebé hela besik ami. Iha Kilkenny, ami estuda ho joven ida. Maski iha ema-lubun ameasa atu halo violénsia ba ami, ami estuda nafatin ho nia semana ida dala tolu. Haʼu gosta tebes hanorin ema kona-ba lia-loos husi Bíblia, tan neʼe haʼu deside hatama formuláriu atu tuir eskola Gilead.

Bero-laan Sibia mak ami-nia uma misionáriu husi 1948 toʼo 1953

Tuir tiha eskola Gilead iha Novaiorke ba fulan lima, ami estudante naʼin-haat hetan knaar atu bá haklaken iha illa kiʼik sira iha Tasi Karaíba. Iha fulan-Novembru 1948, ami sai husi sidade Novaiorke ho bero-laan neʼebé naruk ho metru 18 naran Sibia. Haʼu uluk nunka pasiar ho ró, tan neʼe haʼu kontente tebes. Iha ami-nia leet iha irmaun ida naran Gust Maki. Nia uluk ró nia kapitaun ida. Nia hanorin ami kona-ba oinsá atu lori bero. Nia hanorin ami oinsá atu hasaʼe no hatún laan, oinsá atu uza kompas, no oinsá atu hasoru anin sira. Iha loron 30 nia laran Gust lori bero neʼe iha dalan neʼebé matenek hodi laʼo liu anin-fuik neʼebé perigu tebes toʼo ami tama iha rai-Bahamas.

“FÓ SAI IDA-NEʼE IHA ILLA SIRA”

Ami haklaken tiha fulan balu iha illa sira iha rai-Bahamas, ami saʼe bero bá fali illa kiʼik-kiʼik sira naran Leeward no Windward. Illa sira-neʼe dook husi Nusar-Virjen toʼo rai-Trindade hamutuk kilómetru 800. Ba tinan lima ami haklaken deʼit iha illa sira neʼebé Testemuña seidauk iha. Dala ruma ami hein ba semana barak tebes atu bele haruka ka simu ami-nia karta. Maibé ami kontente tebes hodi bele haklaken Jeová nia liafuan iha illa sira-neʼe!—Jeremias (Yeremia) 31:10.

Misionáriu sira neʼebé tuir Sibia (karuk ba loos): Ron Parkin, Dick Ryde, Gust Maki, no Stanley Carter

Bainhira ami para iha rai ida, ema sempre halai ba ponte-kais atu haree sé mak mai. Ema balu uluk nunka haree bero-laan ka ema mutin hanesan ami. Maibé ema husi illa sira mak ema neʼebé diʼak no hatene kona-ba Bíblia. Baibain sira fó ikan ba ami, abokate, no fore-rai. Maski ami-nia bero fatin kloot atu bele toba, teʼin, fase-roupa, maibé ami konsege halo buat sira-neʼe.

Loron tomak ami bá vizita ema. Ami fó-hatene sira katak orasida iha diskursu ida kona-ba Bíblia. No toʼo tiha rai-nakaras ami dere ró nia sinu. Ami haksolok tebes hodi haree ema sira nadodon mai. Sira laʼo nadodon tun husi rai-lolon no kaer ahi-oan iha sira-nia liman haree hanesan fitun mak piska-piska. Dala ruma ema naʼin-atus ida mak mai no sira hela toʼo kalan-boot hodi husu pergunta oioin. Sira mós gosta kanta, tan neʼe ami fahe liafuan husi knananuk atu hahiʼi Jeová ba sira. Ami naʼin-haat koko atu kanta uluk, depois sira mós kanta tuir. Sira-nia lian furak tebes. Tempu neʼe mak tempu haksolok duni!

Bainhira ami estuda tiha Bíblia, estudante balu laʼo akompaña ami bá fali estudante seluk, no sira mós tuir hamutuk tan estuda neʼe. Semana balu liutiha, ami presiza bá fali fatin seluk. Baibain ami husu ba ema neʼebé interese liu atu estuda fali ho ema seluk toʼo ami fila fali mai. Ami kontente tebes hodi haree katak ema balu halo tuir duni knaar neʼe ho laran.

Ohin loron, illa sira-neʼe, barak sai ona fatin turista, maibé iha tempu uluk, fatin sira-neʼe mak fatin neʼebé nonook ho lagoa neʼebé azúl, rai-henek mutin, no nakonu ho ai-palma. Baibain iha kalan mak ami saʼe bero husi illa ida bá fali illa seluk. Golfiñu nani tuir ami-nia ró, no kalan, lian ida mós laiha, ami rona deʼit ró nia ulun mak baku ba bee. Fulan nia naroman leno ba tasi neʼebé kalma, haree hanesan estrada mutin ida lori ami toʼo fali tasi sorin.

Haklaken tiha ba tinan lima iha illa sira-neʼe, ami bá Porturriku atu troka ami-nia bero-laan ho fali ró neʼebé uza mákina. Bainhira ami toʼo iha Porturriku, haʼu hasoru irmán misionária bonita ida naran Maxine Boyd, no haʼu monu kedas ba nia. Husi kiʼik kedas nia haklaken ona iha neʼebá ho badinas. Ikusmai nia bá serbí nuʼudar misionária ida iha Repúblika Dominikana toʼo governu Katólika duni nia sai husi neʼebá iha tinan 1950. Tanba haʼu mai ho ró, tan neʼe haʼu hetan lisensa atu hela iha Porturriku ba fulan ida deʼit. Lakleur tan haʼu atu bá hela fali tinan balu iha illa seluk. Tan neʼe haʼu hatete ba haʼu-nia an, ‘Ronald, se ó gosta feto-oan neʼe, ó hein tan saida?’ Semana tolu liutiha, haʼu husu atu kaben ho nia, no semana neen liutiha ami mós kaben. Maxine ho haʼu simu fali knaar hodi serbí iha Porturriku nuʼudar misionáriu, tan neʼe haʼu nunka iha oportunidade atu saʼe ró foun neʼe.

Iha tinan 1956, ami halaʼo fali knaar atu vizita kongregasaun sira nuʼudar katuas área nian. Irmaun-irmán barak mak kiak, maibé haʼu gosta tebes bele vizita sira. Porezemplu, iha knua ida naran Potala Pastillo. Iha neʼebá iha família Testemuña rua ho oan barak. Haʼu gosta tebes huu flauta ba labarik sira-neʼe. Haʼu husu ba labarik-feto ida naran Hilda katak nia hakarak ka lae atu bá haklaken hamutuk ho ami. Nia dehan: “Haʼu hakarak, maibé haʼu la iha sapatu.” Entaun ami hola sapatu ida fó nia no nia bá duni haklaken ho ami. Tinan barak liutiha, Maxine ho haʼu bá vizita Betel Brooklyn iha tinan 1972, iha neʼebá iha irmán ida neʼebé foin akaba husi eskola Gilead hakbesik ami. Lakleur tan nia sei bá halaʼo ninia knaar iha rai-Ekuadór, no nia dehan: “Ita la koñese haʼu, loos ka lae? Haʼu mak labarik-feto husi Pastillo neʼebé la iha sapatu.” Neʼe mak Hilda! Ami kontente toʼo tanis!

Iha tinan 1960, ami komesa serbí iha sukursál iha Porturriku. Sukursál neʼe mak uma kiʼik ida iha Santurce, San Juan. Foufoun Lennart Johnson ho haʼu mak halo hotu serbisu iha neʼebá. Nia ho ninia feen mak Testemuña ba Jeová primeiru neʼebé toʼo iha Repúblika Dominikana, no sira muda ba Porturriku iha tinan 1957. Ikusmai Maxine mak toma konta ema sira neʼebé hameno revista. Semana ida nia haruka revista rihun ida liu ba ema sira-neʼe. Nia gosta tebes halo serbisu neʼe tanba nia hatene katak ema sira-neʼe aprende daudauk kona-ba Jeová.

Haʼu gosta serbisu iha Betel, tanba neʼe mak oportunidade atu fó haʼu-nia an. Maibé iha mós dezafiu balu. Porezemplu, iha reuniaun boot internasionál primeiru iha Porturriku iha tinan 1967, haʼu sente atu organiza buat hotu mak responsabilidade neʼebé boot tebes. Iha tempu neʼebá, irmaun Nathan Knorr mak dirije Testemuña ba Jeová iha mundu tomak, no nia mós vizita Porturriku. Haʼu halo arranju transportasaun ba misionáriu sira neʼebé mai vizita, maibé nia hanoin sala katak haʼu seidauk halo nuneʼe. Tuirmai nia fó konsellu makaʼas ba haʼu kona-ba tenkesér organiza didiʼak no nia hatete ba haʼu katak haʼu halo nia laran-tun deʼit. Haʼu la diskute ho nia, maibé haʼu sente nia naran fó sala ba haʼu no haʼu hirus ba tempu kleur uitoan. Maski nuneʼe, ikusmai Maxine no haʼu hasoru fali irmaun Knorr no nia konvida ami ba ninia kuartu no teʼin hahán ba ami naʼin-rua.

Bainhira ami iha Porturriku, ami ba vizita beibeik haʼu-nia família iha Inglaterra. Kuandu haʼu no haʼu-nia amá simu lia-loos, haʼu-nia apá seidauk. Maibé iha tempu irmaun sira husi Betel bá vizita atu hatoʼo diskursu, baibain amá husu sira atu hela iha ami-nia uma. Apá bele haree rasik irmaun sira-neʼe haraik-an tebes, no sira la hanesan ho padre sira. Tan neʼe, ikusmai nia mós hetan batizmu iha tinan 1962.

Kaben tiha lakleur ho Maxine iha Porturriku no mós ami-nia aniversáriu ba dala 50 iha 2003

Maxine mate iha 2011. Haʼu hakarak tebes atu hasoru fali nia bainhira nia moris hiʼas fali. Ami hamutuk ba tinan 58 ona, no ami haree ona Jeová nia povu iha Porturriku aumenta husi maizumenus naʼin-650 toʼo 26.000. Iha tinan 2013, sukursál husi Porturriku sai ida deʼit ho sukursál husi Estadus Unidus, no haʼu simu fali knaar hodi serbí iha Wallkill, Novaiorke. Serbí tiha tinan 60 iha illa neʼe, haʼu sente hanesan porturrikeñu ona, maibé agora haʼu tenke bá fali fatin seluk.

“MAROMAK HADOMI EMA NEʼEBÉ FÓ”

Toʼo agora haʼu nafatin gosta serbí iha Betel. Agora haʼu tinan 90 resin ona, no haʼu-nia knaar mak atu fó laran-manas ba irmaun-irmán sira iha Betel. Husi tempu neʼebé haʼu muda mai Wallkill, haʼu vizita ona irmaun-irmán 600 resin. Balu mai buka haʼu tanba sira hakarak koʼalia kona-ba sira rasik ka família nia problema. Seluk husu haʼu atu fó sujestaun oinsá bele serbí iha Betel ho susesu. Seluk tan foin kaben, no husu haʼu-nia sujestaun kona-ba moris kaben nian. No iha mós irmaun-irmán sira neʼebé simu fali knaar atu sai husi Betel ba serbí nuʼudar pioneiru. Haʼu rona ba ema hotu neʼebé mai buka haʼu, no kuandu iha situasaun neʼebé diʼak haʼu sempre hatete ba sira: “‘Maromak hadomi ema neʼebé fó ho laran-ksolok.’ Tan neʼe halaʼo Ita-nia serbisu ho haksolok. Neʼe ba Jeová.” — 2 Korinto 9:7.

Atu serbí ho ksolok iha Betel ka fatin neʼebé deʼit, ita tenke hanoin-hetan tanbasá mak buat neʼebé ita halo daudauk importante tebes. Serbisu hotu iha Betel mak serbisu santu no atu apoia “atan laran-metin no matenek” hodi fahe ai-han espirituál ba irmaun-irmán iha mundu tomak. (Mateus 24:45) Iha fatin neʼebé deʼit mak ita serbí Jeová, ita iha oportunidade atu fó hahiʼi ba nia. Buat neʼebé nia husu ita atu halo, halo ho ksolok bá, tanba “Maromak hadomi ema neʼebé fó ho laran-ksolok”.

^ par. 13 Bele lee Leonard Smith nia esperiénsia husi Livru Haklaken 15 Abríl 2012.