1, 2. (a) Hahalok la kontrola an lori rezultadu saida deʼit? (b) Tanbasá diʼak ba ita atu koʼalia kona-ba hahalok kontrola an?

KONTROLA AN mak hahalok neʼebé mai husi Maromak. (Galásia 5:22, 23) Maromak Jeová bele hatudu hahalok neʼe iha dalan neʼebé perfeitu, maibé ita la iha kbiit atu halo nuneʼe tanba ita la perfeitu. Sin, problema barak neʼebé mosu ohin loron mai husi ema nia hahalok la kontrola an. Hahalok la kontrola an bele halo ema demora atu halo buat neʼebé importante ka la fó atensaun ba serbisu ka eskola. No tanba hahalok la kontrola an mak halo ema hasai liafuan aat, hemu-lanu, halo violénsia, soe-malu, debe osan, haburas toman aat, tama komarka, trauma, hetan moras husi sala-foʼer, no sai isin-rua la ho hakarak.​—Salmo (Mazmur) 34:11-14.

² Ema neʼebé la kontrola an hamosu problema ba sira-nia an no ba ema seluk. Ita bele haree katak, nuʼudar tempu liu daudauk, hahalok la kontrola an sai aat liután. Ita la hakfodak kona-ba neʼe tanba Maromak nia Liafuan fó-hatene nanis ona katak, hahalok “la kontrola an” mós sinál ida neʼebé hatudu katak ita hela daudauk “iha loron ikus sira”.​—2 Timóteo 3:1-3.

3. Tanbasá mak ita presiza kontrola an?

³ Tanbasá mak ita presiza kontrola an? Tanba razaun importante rua. Primeiru, ema neʼebé bele kontrola sira-nia sentimentu no emosaun, baibain ladún hasoru problema barak. No mós  fasil ba sira atu iha relasaun diʼak ho ema seluk, hasees an husi hirus, laran-taridu, ka depresaun. Segundu, kontrola an bele ajuda ita atu la monu ba tentasaun ka hanoin neʼebé sala hodi bele iha nafatin relasaun neʼebé diʼak ho Maromak. Adão no Eva halo sala tanba sira la hatudu hahalok kontrola an. (Gênesis [Kejadian] 3:6) Ohin loron, ema barak mós hasoru daudauk problema boot tanba falta hahalok kontrola an.

4. Saida mak bele fó kmaan ba sira neʼebé sente susar atu kontrola hakarak neʼebé sala?

⁴ Jeová komprende katak susar ba ita atu hatudu hahalok kontrola an tanba ita la perfeitu. Maibé nia hakarak ajuda ita atu kontrola ita-nia hakarak sira neʼebé sala. (1 Reis [Raja-Raja] 8:46-50) Nuʼudar Belun neʼebé iha domin, Jeová sempre fó kmaan ba sira neʼebé dala ruma sente susar atu kontrola sira-nia sentimentu no hakarak. Iha lisaun neʼe ita sei aprende husi Jeová nia ezemplu oinsá atu kontrola an. Ita mós sei haree ezemplu balu husi Bíblia neʼebé bele ajuda ita atu kontrola an liután.

5, 6. Jeová hatudu ezemplu saida kona-ba kontrola an?

⁵ Jeová mak ezemplu neʼebé diʼak liu hotu tanba nia halo buat hotu iha dalan neʼebé perfeitu. (Deuteronômio [Ulangan] 32:4) Maibé ita la perfeitu. Maski nuneʼe, ita presiza aprende nafatin husi Jeová nia ezemplu kona-ba kontrola an hodi ita bele halo tuir nia ho diʼak liután. Neʼe bele ajuda ita hatene atu halo saida bainhira buat ruma akontese neʼebé bele halo ita sai hirus. Jeová hatudu ezemplu saida deʼit kona-ba kontrola an?

⁶ Haree toʼok Jeová halo saida bainhira Satanás kontra nia iha jardín Eden. Karik liafuan sira neʼebé Satanás koʼalia hodi kontra Jeová halo kriatura sira iha lalehan sente hakfodak no hirus. Karik ita mós bele sente nuneʼe bainhira ita haree ba terus sira neʼebé Satanás hamosu. Maibé Jeová kalma nafatin. Nia la hirus lalais no nia hatudu nafatin hahalok justisa iha dalan neʼebé nia rezolve problema kona-ba Satanás nia kontra. (Êxodo [Keluaran] 34:6; Jó [Ayub] 2:2-6) Tanbasá nia halo nuneʼe? Jeová husik tempu liu tanba nia lakohi ema ida atu lakon maibé “hakarak ema hotu atu hakribi sala”.​—2 Pedro 3:9.

7. Ita bele aprende saida husi Jeová nia ezemplu?

⁷ Jeová nia ezemplu hanorin ita katak ita presiza hanoin didiʼak antes koʼalia no la halo buat ruma ho ansi. Tan neʼe, bainhira Ita atu halo desizaun importante ruma, diʼak atu hanoin uluk lai. Halo orasaun atu husu matenek hodi bele koʼalia ka halo buat neʼebé loos. (Salmo [Mazmur] 141:3) Se ita mak nervozu ka hirus, ita bele lakon kontrola an. Tan neʼe mak ema barak arrepende kona-ba buat neʼebé sira koʼalia ka halo tanba la hanoin didiʼak uluk!​—Provérbios (Amsal) 14:29; 15:28; 19:2.

8. (a) Husi neʼebé mak ita bele hetan ezemplu diʼak sira kona-ba kontrola an? (b) Saida mak ajuda José atu la monu ba tentasaun bainhira Potifar nia feen koko atu tenta nia? (Haree dezeñu iha pájina3.)

⁸ Bíblia iha ezemplu saida deʼit neʼebé hatudu katak importante atu kontrola an? Ezemplu ida mak kona-ba Jacob nia oan, José. Bainhira nia serbisu ba Potifar, xefe husi Faraun nia guarda, nia hatudu kontrola an hodi la monu ba tentasaun. Potifar nia feen gosta tebes José tanba nia mak “mane neʼebé isin kapás no bonitu”, no Potifar nia feen koko ona dala barak atu tenta nia. Saida mak ajuda José atu la monu ba tentasaun? Karik nia hanoin beibeik kona-ba saida mak bele akontese se nia husik ninia  an monu ba Potifar nia feen. José mós dehan ba nia: “Oinsá mak haʼu bele halo hahalok aat tebes neʼe no halo sala hasoru Maromak?” Bainhira Potifar nia feen kaer metin José nia roupa, José halai husi nia.​—Gênesis (Kejadian) 39:6, 9; lee Provérbios (Amsal) 1:10. *

9. Ita bele halo saida deʼit atu la monu ba tentasaun sira?

⁹ Ita aprende saida husi José nia ezemplu? Se ita mak hetan tentasaun atu kontra Maromak nia ukun-fuan, ita presiza hakaʼas an atu la monu ba tentasaun neʼe. Iha ema barak neʼebé sai ona Testemuña, uluk antes hetan lia-loos, sira luta makaʼas kona-ba hemu barak liu, han demais, fuma, uza droga, hahalok foʼer seksuál nian, ka buat seluk tan. Karik bainhira sira hetan ona batizmu mós sira sei luta nafatin hasoru tentasaun sira-neʼe. Se Ita mak hasoru situasaun hanesan neʼe, diʼak atu hanoin-hetan katak monu ba tentasaun bele estraga Ita-nia relasaun ho Jeová. Diʼak atu haree uluk situasaun saida deʼit mak bele lori Ita ba tentasaun no hasees an husi situasaun sira-neʼe. (Salmo [Mazmur] 26:4, 5; Provérbios [Amsal] 22:3) Se Ita mak hasoru situasaun neʼebé sei lori tentasaun, husu Jeová atu fó matenek no ajuda Ita atu kontrola an hodi la monu ba tentasaun neʼe.

10, 11. (a) Joven barak hasoru situasaun hanesan saida iha eskola? (b) Saida mak bele ajuda joven sira atu hasees an husi hahalok neʼebé sala?

¹⁰ Ohin loron, joven barak mós hasoru tentasaun neʼebé atu hanesan José hasoru. Ezemplu ida mak kona-ba irmán joven ida naran Kim. Ninia kolega eskola sira gosta konta kona-ba findesemana sira halo ona relasaun seksuál ho ema seluk no sira gaba an kona-ba hahalok sira-neʼe. Maibé Kim la halo buat sira-neʼe, tan neʼe dala ruma nia sente mesamesak no ninia kolega sira sente Kim mak ema neʼebé beik tanba nia lakohi namora. Maibé Kim halo desizaun neʼebé matenek, tanba nia hatene katak tempu joven mak tempu neʼebé bele hetan tentasaun makaʼas atu halo relasaun seksuál. (2 Timóteo 2:22) Kolega sira sempre husu se nia virjen hela ka lae. Maibé neʼe fó oportunidade ba Kim atu esplika tanbasá nia lakohi halo relasaun seksuál ho ema seluk. Ita orgullu tebes ba ita-nia joven sira neʼebé kaer metin ba morál neʼebé loos atu la halo hahalok sala-foʼer seksuál nian, no Jeová mós sente orgullu tebes kona-ba sira!

¹¹ Bíblia fó ezemplu balu kona-ba ema neʼebé la hasees an husi tentasaun atu halo sala-foʼer seksuál nian. Bíblia mós esplika rezultadu aat saida mak bele akontese se ema la kontrola an. Se Ita mak iha Kim nia situasaun, diʼak atu hanoin kona-ba mane joven beik neʼebé temi iha Provérbios kapítulu 7. Hanoin mós kona-ba Amnon no rezultadu aat husi ninia hahalok sira. (2 Samuel 13:1, 2, 10-15, 28-32) Inan-aman bele uza ezemplu sira-neʼe atu hanorin oan bainhira halaʼo adorasaun família hamutuk hodi ajuda oan sira haburas hahalok kontrola an no matenek.

12. (a) Oinsá mak José kontrola ninia sentimentu bainhira hamutuk ho ninia maun sira? (b) Iha situasaun saida deʼit mak ita presiza kontrola ita-nia sentimentu?

¹² José hatudu ezemplu neʼebé diʼak kona-ba kontrola an iha situasaun seluk tan. Iha tempu neʼebé ninia maun sira bá Ejitu atu hola ai-han, José la fó sai ba sira katak nia mak sira-nia alin tanba nia hakarak hatene sira-nia laran. Maibé bainhira nia la bele tahan ona ho ninia sentimentu, nia hasees an husi ninia maun sira hodi bele tanis mesamesak. (Gênesis [Kejadian] 43:30, 31; 45:1) Se irmaun ka irmán ida halo buat ruma neʼebé hakanek Ita, diʼak atu halo tuir José nia  ezemplu kona-ba kontrola an atu ajuda Ita hodi la arrepende kona-ba liafuan ruma neʼebé Ita hasai ka buat neʼebé Ita halo la ho neon. (Provérbios [Amsal] 16:32; 17:27) Se karik Ita-nia família ruma hasai husi kongregasaun, Ita presiza kontrola Ita-nia sentimentu atu la buka razaun hodi kontaktu sira. Neʼe mak buat neʼebé difisil tebes, maibé se Ita hanoin-hetan katak Ita halo tuir daudauk Jeová nia ezemplu no halo tuir ninia mandamentu, neʼe bele halo fasil ba Ita atu kontrola an.

13. Ita bele aprende saida deʼit husi buat sira neʼebé akontese iha Liurai David nia moris?

¹³ Ita mós bele aprende husi Liurai David nia ezemplu. Bainhira Saul no Simei provoka nia, nia la sai hirus ka uza forsa hasoru sira. (1 Samuel 26:9-11; 2 Samuel 16:5-10) Maibé neʼe la dehan katak David sempre kontrola an. Ita hatene katak nia halo sala ho Batseba no nia sai hirus atu halo aat ba Nabal neʼebé hatudu hahalok karak-teen. (1 Samuel 25:10-13; 2 Samuel 11:2-4) Ita bele aprende lisaun importante husi David. Primeiru, liuliu ba irmaun sira neʼebé tau matan ba Maromak nia povu tenkesér kontrola an atu la uza sala sira-nia podér. Segundu, ita la bele fiar an demais hodi hanoin katak ita sei nunka monu ba tentasaun.​—1 Korinto 10:12.

14. Irmaun ida hasoru situasaun saida, no tanbasá mak ita-nia hahalok importante iha situasaun hanesan neʼe?

¹⁴ Saida mak Ita bele halo atu kontrola an liután? Haree toʼok buat neʼebé akontese ba irmaun Luigi. Karreta ida xoke ninia karreta husi kotuk no maski xofér neʼebé xoke nia mak sala, xofér neʼe koʼalia hakilar Luigi no koko atu baku malu ho nia. Luigi halo orasaun ba Jeová atu kalma nafatin no nia koko atu halo kalma xofér neʼe. Maibé xofér neʼe koʼalia hakilar nafatin ba nia. Entaun, Luigi foti deʼit informasaun kona-ba ninia asuransi no laʼo sees deʼit maski ema neʼe hakilar nafatin. Semana ida liutiha, Luigi halo vizita fali ba feto ida no nia hakfodak katak afinál xofér neʼe mak feto neʼe nia laʼen. Xofér neʼe sente moe tebes no husu deskulpa ba Luigi kona-ba ninia hahalok. Nia dehan ba Luigi katak nia sei halo arranju atu hadiʼa lalais Luigi nia karreta. Xofér neʼe tuur hamutuk ho ninia feen hodi rona ba Luigi esplika Bíblia no nia gosta tebes informasaun sira-neʼe. Liuhusi akontesimentu neʼe Luigi bele haree katak diʼak nia hatudu kalma bainhira asidente akontese, tanba se nia mós sai hirus, karik neʼe sei lori rezultadu neʼebé ladiʼak.​—Lee 2 Korinto 6:3, 4.

15, 16. Oinsá mak estuda Bíblia bele ajuda Ita no Ita-nia família haburas hahalok kontrola an?

¹⁵ Estuda beibeik Bíblia ho badinas bele ajuda ita atu haburas hahalok kontrola an. Hanoin kona-ba buat neʼebé Maromak hatete ba Josué: “Livru Ukun-Fuan nian neʼe tenke nafatin iha ó-nia ibun, no ó tenke lee ida-neʼe ho lian neineik loron no kalan, atu nuneʼe ó bele halo tuir ho didiʼak buat hotu neʼebé hakerek iha laran; hodi halo nuneʼe mak ó sei hetan susesu iha ó-nia dalan sira no ó sei hatudu hahalok neʼebé matenek.” (Josué [Yosua] 1:8) Maibé oinsá mak estuda Bíblia bele ajuda Ita haburas hahalok kontrola an?

¹⁶ Ita foin aprende ezemplu barak husi Bíblia kona-ba kontrola an bele lori rezultadu diʼak no la kontrola an bele lori susar ba ita. Jeová rai informasaun sira-neʼe iha Bíblia tanba bele ajuda ita. (Roma 15:4) Diʼak ba ita atu lee, estuda no hanoin didiʼak kona-ba ezemplu sira-neʼe. Koko atu buka-hatene oinsá mak Ita bele uza ezemplu sira-neʼe ba Ita rasik ka ba família nia moris. Husu Jeová ajuda Ita atu halo tuir konsellu sira husi Bíblia. Se Ita haree katak Ita falta kontrola  an, keta husik deʼit, halo orasaun no hakaʼas an atu haree oinsá mak Ita bele hadiʼa hahalok neʼe. (Tiago 1:5) Uza ita-nia livru sira atu halo riset hodi buka matadalan neʼebé bele ajuda Ita.

17. Iha dalan saida deʼit mak inan-aman bele ajuda oan atu haburas hahalok kontrola an?

¹⁷ Oinsá mak inan-aman bele ajuda sira-nia oan atu haburas hahalok kontrola an? Inan-aman hatene katak oan moris mai laʼós iha kedas hahalok kontrola an. Tan neʼe sira presiza hanorin sira-nia oan kona-ba hahalok neʼe liuhusi sira-nia ezemplu. (Éfeso 6:4) Se Ita haree Ita-nia oan sira falta kontrola an, diʼak atu haree fali ba Ita rasik nia ezemplu. Ita bele hatudu ezemplu diʼak ba sira liuhusi haklaken beibeik, tuir reuniaun sira, no halaʼo adorasaun família nian. No se Ita presiza hatete “labele” ba Ita-nia oan atu la halo buat ruma, keta taʼuk atu halo nuneʼe. Jeová mós halo lei ba Adão no Eva, no lei sira-neʼe bele ajuda sira aprende oinsá atu hatudu respeitu ba Jeová nia podér. Nuneʼe mós se inan-aman fó dixiplina ba oan no hatudu ezemplu diʼak ba sira, neʼe bele hanorin sira kona-ba kontrola an. Hadomi Jeová nia lei sira no hatudu respeitu ba ninia morál neʼebé aas mak buat neʼebé folin boot tebes atu hanorin ba Ita-nia oan.​—Lee Provérbios (Amsal) 1:5, 7, 8. *

18. Tanbasá mak ita tenke hili kolega ho matenek?

¹⁸ Maski ita mak inan-aman ka laʼós inan-aman, ita hotu tenke hili kolega ho matenek. Se Ita-nia kolega mak hadomi Jeová, sira sei fó laran-manas ba Ita atu halo planu neʼebé diʼak ba moris no oinsá atu hasees an husi problema. (Provérbios [Amsal] 13:20) Sira-nia ezemplu diʼak bele book Ita atu hatudu hahalok kontrola an. No Ita rasik nia ezemplu diʼak mós bele fó fali laran-manas ba sira. Hahalok kontrola an bele ajuda Ita atu iha relasaun diʼak ho Jeová, haksolok iha Ita-nia moris, no iha relasaun diʼak ho ema sira neʼebé Ita hadomi.