Skip to content

Skip to table of contents

“Maromak nia liafuan sei hela ba nafatin”

“Maromak nia liafuan sei hela ba nafatin”

“Duʼut matak sei sai maran, no ai-funan sei sai namlaek, maibé ita-nia Maromak nia liafuan sei hela ba nafatin.”​—ISAÍAS (YESAYA) 40:8.

KNANANUK: 43, 48

1, 2. (a) Moris sei sai hanesan saida se la iha Bíblia? (b) Saida mak ajuda ita atu bele komprende kona-ba Bíblia?

IMAJINA toʼok Ita-nia moris sei sai oinsá se Ita la iha Bíblia? Ita sei la hetan matadalan neʼebé diʼak ba Ita-nia moris, loos ka lae? Ita sei la hatene lia-loos kona-ba Maromak, moris, ka kona-ba futuru. No mós Ita sei la hatene Jeová halo ona saida ba ninia povu iha tempu antigu.

2 Maibé ita agradese tanba ita la moris iha nakukun laran. Jeová fó ona ninia Liafuan Bíblia mai ita. Nia promete katak ninia mensajen sira husi Bíblia sei hela ba nafatin. Iha (Lee 1 Pedro 1:​24, 25) apóstolu Pedro temi liafuan balu husi Isaías 40:8. Fraze “Maromak nia liafuan” neʼebé temi iha versíkulu neʼe refere ba Maromak nia mensajen hotu neʼebé nia fó sai. Maski nuneʼe, fraze neʼe mós bele refere ba Bíblia neʼebé ita iha daudauk. Ita bele aprende buat barak husi Bíblia se ita lee iha ita-nia língua rasik. Ema neʼebé hadomi Maromak nia Liafuan rekoñese kona-ba neʼe. Tan neʼe mak iha tinan atus ba atus nia laran, maski susar no ema fó terus, sira hakaʼas an nafatin hodi tradús Bíblia atu ema hotu bele lee. Jeová hakarak ema hotu bele “hetan salvasaun no hatene didiʼak kona-ba lia-loos”.​—1 Timóteo 2:3, 4.

3. Ita sei koʼalia kona-ba saida deʼit iha lisaun neʼe? (Haree dezeñu iha pájina 18.)

3 Iha lisaun neʼe ita sei koʼalia kona-ba oinsá Maromak nia Liafuan bele hela ba nafatin maski (1) iha mudansa kona-ba língua, (2) mudansa iha situasaun polítiku, no (3) ema kontra atu tradús Bíblia. Tanbasá mak diʼak atu koʼalia kona-ba informasaun sira-neʼe? Tanba neʼe sei halo ita hafolin liután Bíblia no Jeová.​—Miquéias (Mikha) 4:2; Roma 15:4.

MUDANSA KONA-BA LÍNGUA

4. (a) Nuʼudar tempu liu daudauk, língua iha mudansa saida deʼit? (b) Oinsá mak ita hatene katak Maromak la todan ba sorin, no neʼe halo Ita sente oinsá?

4 Nuʼudar tempu liu daudauk, língua mós iha mudansa. Karik iha tempu uluk ema komprende liafuan no fraze ruma nia signifika la hanesan ona ho ohin loron. Karik Ita bele hanoin-hetan ezemplu balu husi Ita-nia língua rasik. Hanesan neʼe mós kona-ba língua antigu sira. Lia-ebraiku ho lia-gregu neʼebé ema koʼalia ohin loron, la hanesan ona ho lia-ebraiku no lia-gregu neʼebé ema uza hodi hakerek Bíblia iha tempu uluk. Ema barak la komprende ona língua antigu iha Bíblia orijinál, tan neʼe sira presiza tradús fali língua sira-neʼe. Ema balu hanoin katak, sira presiza aprende lia-ebraiku no lia-gregu antigu atu sira bele komprende didiʼak kona-ba Bíblia, maibé realidade mak neʼe la ajuda sira. * Ita agradese tanba ohin loron ema tradús ona Bíblia kompletu ka la kompletu ba língua 3.200 liu. Neʼe mak Jeová nia hakarak atu ema husi “nasaun hotu, suku hotu, lian hotu” bele komprende kona-ba ninia Liafuan. (Lee Apokalipse 14:6.) Ita bele fiar katak neʼe halo ita sente besik liután ba Maromak neʼebé iha domin no la todan ba sorin.​—Apóstolu 10:34.

5. Tanbasá mak ema barak gosta tradusaun King James Version iha tempu uluk?

5 Língua nia mudansa mós fó impaktu ba Bíblia nia tradusaun sira. Karik tradusaun neʼebé uluk fasil ba ema atu komprende iha tempu neʼebá, ohin loron ema ladún komprende ona. Ezemplu ida mak kona-ba tradusaun King James Version lia-inglés neʼebé fó sai iha tinan 1611. Iha tempu neʼebá, ema barak gosta tebes tradusaun neʼe. Liafuan sira neʼebé uza iha tradusaun neʼe mós fó impaktu ba lia-inglés iha tempu neʼebá. Maibé tradusaun neʼe ladún uza Jeová nia naran. Eskritura barak husi Eskritura Lia-Ebraiku orijinál neʼebé uza Maromak nia naran, iha tradusaun King James Version, sira uza deʼit liafuan “NAʼI” ho letra boot iha eskritura sira-neʼe. Ikusmai iha Eskritura Lia-Gregu, sira mós uza deʼit liafuan “NAʼI” ho letra boot iha eskritura balu. Tradusaun King James Version halo hanesan neʼe hodi hatudu katak sira rekoñese eskritura Testamentu Foun uza duni Maromak nia naran.

6. Tanbasá mak ita agradese ba Tradusaun Mundu Foun?

6 Bainhira tradusaun King James Version foin sai, liafuan inglés neʼebé uza iha tradusaun neʼe rona modernu tebes iha tempu neʼebá. Maibé nuʼudar tempu liu daudauk, liafuan balu komesa sai antigu, no ohin loron susar ba ema atu komprende. Hanesan neʼe mós ho tradusaun oioin iha língua seluk. Tan neʼe mak ita agradese tebes hodi iha Bíblia Sagrada Tradusaun Mundu Foun neʼebé uza liafuan ohin loron nian. Tradusaun neʼe tradús ona Bíblia kompletu ka la kompletu ba língua 150 liu. Ida-neʼe hatudu katak kuaze ema hotu iha mundu tomak bele lee tradusaun neʼe iha sira rasik nia língua. Liafuan sira neʼebé uza iha tradusaun neʼe mak modernu no klaru hodi fasil atu book ema nia laran. (Salmo [Mazmur] 119:97) Maibé buat neʼebé halo Tradusaun Mundu Foun espesiál liu mak, tradusaun neʼe tau fali Maromak nia naran tuir eskritura orijinál nian.

MUDANSA IHA SITUASAUN POLÍTIKU

7, 8. (a) Tama ba tinan 200 molok Kristu, tanbasá mak ema judeu barak la komprende ona Eskritura Lia-Ebraiku? (b) Saida mak Septuajinta Lia-Gregu nian?

7 Mudansa polítiku iha mundu mós bele troka língua neʼebé ema uza iha tempu ida-idak. Maski nuneʼe, Jeová hakarak ema atu bele lee nafatin Bíblia iha língua neʼebé sira komprende. Porezemplu, ema judeu, ka ema Izraél mak hakerek livru 39 primeiru husi Bíblia. Sira mak ema primeiru neʼebé Maromak hatoʼo ninia liafuan santu sira. (Roma 3:1, 2) Lia orijinál neʼebé sira uza hodi hakerek livru sira-neʼe mak lia-ebraiku no lia-aramaiku. Maibé tama ba tinan 200 molok Kristu, ema judeu barak la komprende ona lia-ebraiku. Tanbasá? Tanba bainhira Alexandre Boot komesa okupa rai barak iha mundu, rai sira-neʼe mós komesa uza fali lia-gregu. Tan neʼe ema barak koʼalia deʼit lia-gregu duké koʼalia sira rasik nia língua. (Daniel 8:5-7, 20, 21) Ida-neʼe mós akontese ba ema judeu sira, tan neʼe ikusmai susar ba sira atu komprende Bíblia iha lia-ebraiku. Oinsá atu rezolve problema neʼe?

8 Maizumenus tinan 250 antes Jesus moris, ema tradús ona livru lima primeiru husi Bíblia ba língua gregu. Ikusmai, tradús mós eskritura hotu husi Eskritura Lia-Ebraiku nian. Tradusaun neʼe mak naran Septuajinta Lia-Gregu nian. Neʼe mak tradusaun primeiru neʼebé tradús Eskritura Lia-Ebraiku tomak.

9. (a) Oinsá mak Septuajinta no tradusaun seluk ajuda ema sira neʼebé lee Maromak nia Liafuan iha tempu uluk? (b) Parte saida husi Eskritura Lia-Ebraiku mak sai Ita-nia favoritu?

9 Tanba Septuajinta, ema judeu neʼebé koʼalia lia-gregu bele lee Eskritura Lia-Ebraiku iha lia-gregu. Ita bele imajina kona-ba sira-nia ksolok hodi bele rona ka lee Maromak nia Liafuan iha sira rasik nia língua. Ikusmai parte balu husi Bíblia mós tradús ba língua seluk hanesan, lia-siríaku, gótiku no latín. Bainhira ema barak iha oportunidade atu lee no komprende ona Maromak nia Liafuan, sira mós komesa hadomi Maromak nia Liafuan. Ita bele fiar katak sira mós iha eskritura favoritu balu hanesan ita. (Lee Salmo [Mazmur] 119:162-165. *) Sin, maski iha mudansa ba polítiku no língua, Maromak nia Liafuan hela ba nafatin.

EMA KONTRA ATU TRADÚS BÍBLIA

10. Tanbasá mak ema barak la bele lee Bíblia iha John Wycliffe nia tempu?

10 Maski ulun-naʼin barak neʼebé iha kbiit koko ona atu hanetik ema hodi lee Bíblia, maibé sira neʼebé taʼuk ba Maromak hakaʼas an nafatin hodi halo Bíblia ba ema seluk atu lee. Ezemplu ida mak kona-ba John Wycliffe. Nia hela iha rai-Inglaterra maizumenus tinan 600 liubá. Nia konkorda katak importante duni atu ema bele lee Bíblia. Iha ninia tempu, ema barak husi Inglaterra nunka lee Bíblia iha sira rasik nia língua. Bíblia karun tebes, no Bíblia ida-idak ema hakerek ho liman deʼit. Tan neʼe ema uitoan deʼit mak iha Bíblia. No mós iha tempu neʼebá ema barak la hatene lee. Karik sira neʼebé bá igreja rona duni ema lee Bíblia ba sira iha lia-latín, maibé neʼe mak língua neʼebé antigu ona no povu kiʼik la bele komprende. Jeová halo saida atu ema bele iha Bíblia iha sira rasik nia língua?—Provérbios (Amsal) 2:1-5.

John Wycliffe no ema seluk hakarak ema hotu atu iha Maromak nia Liafuan. Ita mós hakarak hanesan neʼe ka lae? (Haree parágrafu 11)

11. Bíblia husi tradusaun Wycliffe lori rezultadu saida?

11 Iha tinan 1382, John Wycliffe no ema balu tan tradús Bíblia ba lia-inglés. Iha ema grupu ida naran Lollard gosta tebes Bíblia husi tradusaun Wycliffe no sira tuir Wycliffe. Sira laʼo ain husi knua ida ba knua seluk iha Inglaterra hodi lee Bíblia ba ema no fó parte balu husi Bíblia neʼebé sira hakerek deʼit ho liman ba ema. Sira-nia hakaʼas an halo ema iha interese fali ba Bíblia.

12. Amlulik sira sente oinsá kona-ba Wycliffe ho ninia serbisu hotu?

12 Amlulik sira odi tebes Wycliffe, kona-ba Bíblia neʼebé nia tradús, no odi mós ema sira neʼebé tuir nia. Sira fó terus ba Lollard sira no estraga hotu Bíblia sira neʼebé Wycliffe tradús. Ikusmai maski Wycliffe mate ona, amlulik sira dehan katak nia mak ema neʼebé kontra sira-nia fiar ka doutrina no nia mak igreja nia inimigu. Sira keʼe fali ninia ruin hodi sunu, depois soe ruin nia uut ba mota Swift. Maibé ema barak hakarak lee no komprende kona-ba Bíblia, no igreja la bele hapara ema sira-neʼe. Tinan atus balu tuirmai, ema iha rai-Europa no rai seluk tan komesa tradús Bíblia ba língua oioin no print hodi povu kiʼik bele lee.

“HAʼU HANORIN IMI KONA-BA BUAT NEʼEBÉ DIʼAK LIU BA IMI”

13. Ita bele fiar kona-ba saida, no oinsá mak neʼe hametin liután ita-nia fiar?

13 Maromak mak leno ema hodi hakerek Bíblia. Maibé ida-neʼe la dehan katak nia mós leno ema hodi tradús Septuajinta, King James Version, no tradusaun seluk tan. Maski nuneʼe, haree fali oinsá ema balu tradús Bíblia, ita bele fiar duni katak, hanesan buat neʼebé Jeová promete ona, ninia Liafuan sei hela ba nafatin. Ida-neʼe hametin liután ita-nia fiar katak buat hotu neʼebé Jeová promete ona mós sei sai loos.​—Josué (Yosua) 23:14.

14. Oinsá mak Maromak nia Liafuan bele hametin liután ita-nia domin ba nia?

14 Bainhira ita haree oinsá Jeová proteje ninia Liafuan hodi la lakon, ita-nia fiar no domin ba nia sai metin liután. * Tanbasá mak Jeová hakarak proteje Bíblia no fó Bíblia ba ita? Tanba nia hadomi ita no hakarak hanorin ita atu lori buat neʼebé diʼak ba ita. (Lee Isaías [Yesaya] 48:17, 18. *) Neʼe book ita atu hadomi no halo tuir nia.​—1 João 4:19; 5:3.

15. Ita sei koʼalia kona-ba saida iha lisaun tuirmai?

15 Ita hafolin tebes Maromak nia Liafuan. Maibé oinsá mak ita bele hetan benefísiu liután husi lee Bíblia rasik? Oinsá mak ita bele ajuda ema iha haklaken fatin atu hafolin liután Bíblia? Oinsá mak ema neʼebé hanorin iha kongregasaun bele fó atensaun atu sira-nia hanorin la sees husi Bíblia? Ita sei koʼalia kona-ba pergunta sira-neʼe iha lisaun tuirmai.

^ par. 4 Haree informasaun iha Menara Pengawal 1 Novembru 2009 ho títulu “Perlukah Kita Belajar Bahasa Ibrani dan Yunani?”

^ par. 9 Salmo 119:162-165 162 Haʼu haksolok tanba Ita-nia liafuan hanesan ema neʼebé foti sasán barak bainhira manán funu. 163 Haʼu odi lia-bosok, no haʼu hakribi ida-neʼe, maibé haʼu hadomi Ita-nia ukun-fuan. 164 Haʼu hahiʼi Ita dala hitu iha loron ida nia laran tanba Ita-nia desizaun sira neʼebé tuir justisa. 165 Ema neʼebé hadomi Ita-nia ukun-fuan hetan dame barak; No la iha buat ida mak bele halo sira sidi.

^ par. 14 Isaías 48:17, 18 17 Jeová, Ida neʼebé Sosa fali imi, Maromak neʼebé Santu ba Izraél, dehan nuneʼe: “Haʼu, Jeová, mak imi-nia Maromak, haʼu hanorin imi kona-ba buat neʼebé diʼak liu ba imi, no dirije imi iha dalan neʼebé imi tenke laʼo bá. 18 Haʼu hakarak atu imi rona ba haʼu-nia mandamentu sira! Se imi halo nuneʼe, imi-nia dame sei sai hanesan mota ida no imi-nia hahalok loos sei sai hanesan tasi nia laloran.