1, 2. (a) Sinál saida mak proteje ona ema barak nia moris? (Haree foto iha leten.) (b) Maromak nia povu iha matadalan saida hodi bele proteje sira-nia moris?

“PARA, HAREE, RONA.” Tinan 100 liubá, ema tau sinál tránzitu neʼe iha komboiu nia dalan iha Amérika Norte. Tanbasá? Tanba bainhira karreta sira atu korta komboiu nia dalan, sira presiza fó atensaun ba komboiu hodi komboiu la xoke sira. Sinál tránzitu neʼe proteje ona ema barak nia moris.

² Jeová halo buat ida neʼebé diʼak liu fali sinál tránzitu. Nia hatudu dalan ba ninia povu hodi sira bele hetan moris rohan-laek no hasees an husi perigu sira. Jeová mak hanesan bibi-atan neʼebé diʼak tebes, nia sempre lori ninia bibi no fó avizu hodi sira la bele monu ba perigu.—Lee Isaías (Yesaya) 30:20, 21. ^[1]

3. Tanbasá mak ema mate?

³ Hahú husi Jeová kria ema, nia sempre fó matadalan espesífiku ba sira. Porezemplu, iha jardín Eden, Jeová fó matadalan neʼebé klaru atu ema hotu bele moris ba nafatin no kontente. (Gênesis [Kejadian] 2:15-17) Maibé Adão no Eva lakohi halo tuir Jeová nia matadalan. Eva rona fali ba sujestaun ida neʼebé hanesan mai  husi samea, no Adão rona fali ba Eva. Neʼe lori rezultadu aat tebes ba sira naʼin-rua. Sira la hetan tan esperansa bainhira sira mate. No tanba sira-nia hahalok mak lori ema hotu iha mundu tomak ba mate.

4. (a) Tanbasá mak rai-nabeen liutiha Maromak fó tan matadalan foun ba ema? (b) Oinsá mak mandamentu foun neʼe ajuda ita komprende kona-ba Jeová nia hanoin?

⁴ Iha Noé nia tempu, Maromak fó matadalan ba nia atu salva mós ema barak nia moris. Liutiha rai-nabeen, Jeová fó mandamentu espesífiku ida kona-ba raan. Tanbasá? Tanba rai-nabeen liutiha, ema nia moris nia situasaun troka ona. Iha tempu neʼebá Jeová fó lisensa ba ema atu bele han naan, tan neʼe nia fó matadalan foun ba sira. Jeová dehan: “Isin hamutuk ho ninia raan, katak ninia moris, imi keta han ida-neʼe.” (Gênesis [Kejadian] 9:1-4) Liuhusi mandamentu neʼe ita bele aprende kona-ba Jeová nia hanoin. Tanba moris mak Jeová nian, no nuʼudar Kriadór no moris nia Hun, Jeová iha direitu tomak atu halo lei kona-ba moris. Porezemplu, nia fó mandamentu kona-ba ema labele oho ema seluk. Maromak haree moris no raan hanesan buat neʼebé santu ba nia, tan neʼe mak se ema neʼebé la hatudu respeitu ba buat sira-neʼe, nia sei hatán ba Jeová.—Gênesis (Kejadian) 9:5, 6.

5. Ita sei koʼalia kona-ba saida, no tanbasá?

⁵ Agora mai ita haree toʼok ezemplu balu oinsá mak Jeová sempre fó matadalan ba ninia povu husi tempu uluk toʼo ohin loron. Ezemplu sira-neʼe bele hametin ita-nia hakarak atu halo tuir Jeová toʼo mundu foun.

6. Tanbasá mak Maromak nia povu presiza Moisés nia ukun-fuan sira, no sira presiza hatudu hahalok saida?

⁶ Iha Moisés nia tempu, Jeová fó tan matadalan foun ba ema Izraél oinsá atu adora nia. Tanbasá mak Jeová halo nuneʼe? Neʼe mós tanba situasaun. Antes neʼe, ema Izraél sira moris iha rai-Ejitu nuʼudar atan ba tinan atus rua resin. Ema Ejitu adora matebian, adora estátua, fiar no halo tan buat barak neʼebé Maromak la gosta. Bainhira Maromak nia povu sai husi Ejitu, sira presiza matadalan foun ida husi Jeová atu hatudu dalan ba sira, tanba agora sira sai ona nasaun foun ida neʼebé moris tuir deʼit Jeová nia Ukun-Fuan. Livru balu esplika katak liafuan “ukun-fuan” iha lia-ebraiku signifika katak “dirije, hatudu dalan, hanorin”. Tan neʼe mak Moisés nia Ukun-Fuan sai hanesan protesaun ida ba ema Izraél husi nasaun viziñu sira-nia hahalok neʼebé la morál no husi relijiaun falsu sira. Bainhira nasaun Izraél halo tuir Maromak, sira mós hetan bensaun barak, maibé se sira lakohi halo tuir, sira rasik mak tenke moris ho konsekuénsia aat husi sira-nia hahalok hotu.—Lee Deuteronômio (Ulangan) 28:1, 2, 15. ^[2]

7. (a) Tanba razaun saida tan mak Jeová fó Ukun-Fuan ba ninia povu? (b) Ho objetivu saida mak Ukun-Fuan sai nuʼudar matadalan ba ema Izraél?

⁷ Iha razaun seluk tan tanbasá mak Jeová fó Ukun-Fuan ba ema Izraél. Neʼe atu prepara sira hodi hatene Jeová nia hakarak kona-ba Mesias ka Jesus Kristu. Ukun-Fuan neʼe fó-hanoin ba sira katak sira mak ema la perfeitu. No ajuda sira komprende katak sira presiza duni Jesus nia sakrifísiu, tanba Jesus nia raan perfeitu deʼit mak bele kasu sira-nia sala. (Galásia 3:19; Ebreu 10:1-10) Ukun-Fuan mós iha objetivu atu proteje Mesias nia liña jerasaun hodi ema Izraél bele koñese sé mak Mesias bainhira nia mosu mai. Loos duni, Ukun-Fuan mak sai “nuʼudar matadalan” temporáriu ida ba ema Izraél atu hein toʼo Kristu mosu mai.—Galásia 3:23, 24.

8. Tanbasá mak ita hakarak uza prinsípiu sira husi Moisés nia Ukun-Fuan?

⁸ Maski Jeová fó Moisés nia Ukun-Fuan ba deʼit ema Izraél, maibé matadalan neʼe mós  bele ajuda ita ema kristaun ohin loron. Oinsá? Ita bele para hodi haree didiʼak Ukun-Fuan nia prinsípiu sira. Maski ita la presiza ona atu moris tuir ukun-fuan sira-neʼe, maibé matadalan husi ukun-fuan sira-neʼe bele hatudu dalan ba ita oinsá atu halaʼo moris loroloron nian no oinsá atu bele adora ita-nia Maromak santu Jeová. Maromak Jeová tau ukun-fuan sira-neʼe iha Bíblia tanba nia hakarak ita atu aprende, uza prinsípiu sira, no halo tuir morál neʼebé santu nuʼudar ema kristaun. Porezemplu, rona toʼok buat neʼebé Jesus dehan: “Imi rona liafuan ba ema iha tempu uluk dehan: ‘Ó keta halo sala-foʼer.’ Maibé haʼu hatete ba imi katak ema neʼebé hateke beibeik ba feto ida toʼo kaan nia, ema neʼe halo ona sala-foʼer ho feto neʼe iha ninia laran.” Ida-neʼe hanorin ita katak la toʼo atu hasees an husi sala-foʼer deʼit, ita mós tenke hadook an husi hanoin no hakarak neʼebé foʼer.—Mateus 5:27, 28.

9. Situasaun foun saida mak presiza atu iha matadalan foun husi Jeová?

⁹ Iha tempu neʼebé Jesus sai ona Mesias, Jeová fó fali matadalan foun ida neʼebé hatudu sai ninia hakarak seluk tan. Neʼe tanba iha tinan 33, Jeová la simu tan nasaun Izraél, maibé simu fali kongregasaun kristaun.

10. Tanbasá mak kongregasaun kristaun presiza iha ukun-fuan foun, no oinsá mak ukun-fuan sira-neʼe la hanesan ho ema Izraél sira-nia tempu?

¹⁰ Ba nasaun Izraél, Jeová uza Moisés nia Ukun-Fuan mak hodi hanorin sira oinsá atu moris no adora nia. Maibé toʼo tiha apóstolu sira-nia tempu, Jeová fó tan matadalan foun balu ba ninia ema kona-ba oinsá atu moris no adora nia. Neʼe tanba ema sira neʼebé adora nia laʼós deʼit husi nasaun ida, maibé husi nasaun oioin. Sira mak Bíblia bolu nuʼudar Izraél espirituál nian, ka kongregasaun kristaun neʼebé moris iha aliansa foun ida. Loos duni, “Maromak la todan ba sorin, maibé iha nasaun hotu, Maromak simu ema hotu neʼebé taʼuk ba nia no halo buat loos”. (Apóstolu 10:34, 35) Iha tempu antigu, Moisés nia Ukun-Fuan neʼebé bahat iha fatuk leten mak fó matadalan ba ema Izraél sira, maibé ba Izraél espirituál nian, “Kristu nia ukun-fuan” neʼebé bahat iha sira-nia fuan mak fó matadalan ba sira. Iha fatin naran deʼit, ema kristaun sira sempre moris tuir prinsípiu husi Kristu nia ukun-fuan sira-neʼe.—Galásia 6:2.

11. “Kristu nia ukun-fuan” fó matadalan ba ema kristaun nia moris iha dalan rua saida deʼit?

¹¹ Matadalan neʼebé Maromak fó liuhusi ninia Oan-Mane ajuda tebes Izraél espirituál nian. Antes Jesus halo aliansa foun, nia fó mandamentu rua ba sira. Ida mak kona-ba haklaken, no ida seluk kona-ba ema kristaun nia hahalok no dalan neʼebé sira haree malu. Jesus nia mandamentu sira-neʼe nia fó ba ema kristaun hotu, tan neʼe mak toʼo ohin loron, ema neʼebé iha esperansa atu bá lalehan ka moris iha rai mós tenke halo tuir mandamentu sira-neʼe.

12. Tanbasá serbisu haklaken mak buat foun ida ba ema kristaun?

¹² Mai ita haree toʼok kona-ba haklaken. Iha tempu antigu, se ema husi nasaun seluk mak hakarak atu adora Jeová, sira tenke bá Izraél hodi bele serbí nia. (1 Reis [Raja-Raja] 8:41-43) Maibé toʼo tiha Jesus nia tempu, nia fó mandamentu foun ida neʼebé hakerek iha Mateus 28:19, 20. (Lee.) Iha neʼe Jesus hatete ba ninia dixípulu sira atu “laʼo bá” hanorin ema hotu. Iha loron Pentekostes tinan 33, ita bele haree duni katak Jeová nia hakarak mak ema hotu iha mundu tomak bele rona kona-ba ninia mensajen. Iha loron neʼebá, nia halo milagre ida. Nia fó ninia espíritu santu ba ema maizumenus naʼin-120 husi kongregasaun foun ida hodi bele koʼalia língua oioin ba ema judeu no ba ema husi nasaun seluk. (Apóstolu 2:4-11)  Tuirmai, haklaken mós habelar toʼo ema Samaria sira-nia rai. Depois, iha tinan 36, haklaken mós habelar tan toʼo ema jentiu neʼebé seidauk hetan sirkunsizaun. Neʼe mak Jeová nia hakarak, nia hakarak ema kristaun atu haklaken ba ema hotu iha mundu tomak.

13, 14. (a) Jesus nia “ukun-fuan foun” kona-ba saida deʼit? (b) Ita bele aprende saida husi Jesus nia ezemplu?

¹³ Jesus mós fó “ukun-fuan foun ida” kona-ba oinsá mak ita tenke haree ita-nia irmaun-irmán sira. (Lee João 13:34, 35.) Ukun-fuan neʼe laʼós hakarak ita atu hatudu domin ba malu iha moris loroloron nian deʼit, maibé mós hakarak ita atu fó ita-nia moris ba ita-nia irmaun-irmán sira. Iha Moisés nia Ukun-Fuan la haruka ema atu halo hanesan neʼe.—Mateus 22:39; 1 João 3:16.

¹⁴ Jesus rasik hatudu ezemplu neʼebé diʼak tebes kona-ba ida-neʼe. Nia hadomi tebes ninia dixípulu sira toʼo nia hakarak fó nia rasik nia moris ba sira. Nia mós hakarak ema kristaun hotu, inklui mós ita, atu halo tuir nia. Tan neʼe mak ita hakarak tahan hasoru susar sira no mate ba ita-nia irmaun-irmán sira.—1 Tesalónika 2:8.

15, 16. Ita ohin loron moris iha situasaun foun saida, no oinsá mak Maromak fó matadalan ba ita?

¹⁵ Jesus foti ona ninia “atan laran-metin no matenek” hodi fó ai-han espirituál “iha tempu loloos” ba Maromak nia povu. (Mateus 24:45-47) Ai-han neʼe inklui matadalan importante ba situasaun foun sira. Situasaun foun ba ohin loron mak kona-ba saida?

¹⁶ Ita moris daudaun iha tempu neʼebé Bíblia bolu nuʼudar “loron ikus sira”, no lakleur tan terus boot neʼebé nunka akontese sei mosu mai. (2 Timóteo 3:1; Marcos 13:19) Satanás ho ninia anju aat sira mós duni sai ona husi lalehan hodi tun mai rai, no neʼe hamosu problema barak tebes ba ema iha rai. (Apokalipse 12:9, 12) Ita mós simu ona knaar ida husi Jesus atu haklaken ba ema ho língua oioin iha mundu tomak!

17, 18. Ita tenke iha hanoin oinsá kona-ba matadalan sira neʼebé ita simu?

¹⁷ Maromak nia organizasaun fó ona ajuda barak ba ita oinsá atu haklaken. Ita aproveita didiʼak ajuda sira-neʼe ka lae? Ita-nia reuniaun sira sempre fó matadalan ba ita oinsá atu bele haklaken iha dalan neʼebé diʼak liután ba ema. Ita haree matadalan sira-neʼe mai duni husi Jeová ka lae?

¹⁸ Atu hetan bensaun husi Jeová, ita presiza duni atu fó atensaun didiʼak ba matadalan sira neʼebé Jeová fó ba ita liuhusi kongregasaun kristaun. Se ita mak halo tuir matadalan sira-neʼe ohin loron, neʼe mós sei ajuda ita atu halo tuir matadalan neʼebé ita sei simu iha tempu “terus boot” nian, tempu neʼebé Maromak atu halakon hotu Satanás nia mundu aat neʼe. (Mateus 24:21) Tuirmai, ita mós sei simu tan matadalan foun atu moris iha mundu foun, tanba iha tempu neʼebá Satanás la intenta tan ema ona.

19, 20. Livru sira neʼebé sei loke ba ita mak kona-ba saida, no neʼe sei lori bensaun saida deʼit?

¹⁹ Iha tempu ema Izraél antigu, Maromak fó Moisés nia Ukun-Fuan nuʼudar matadalan foun ba nasaun Izraél. Tuirmai, nia fó “Kristu nia ukun-fuan” ba kongregasaun kristaun iha apóstolu sira-nia tempu hodi halo tuir. Bíblia mós fó-hatene ita katak iha mundu foun, livru balu sei loke hodi fó matadalan ba ita atu moris iha tempu neʼebá. (Lee Apokalipse 20:12.) Ita bele fiar katak liuhusi livru sira-neʼe mak Maromak sei esplika kona-ba ninia hakarak ba ema hotu iha tempu neʼebá. Ema hotu, inklui mós ema neʼebé atu hetan moris-hiʼas, sei estuda livru sira-neʼe hodi hatene ho loloos kona-ba Jeová nia hakarak sira. Livru sira-neʼe mós sei ajuda ita hatene liután kona-ba Jeová nia hanoin. Iha tempu neʼebá ema hotu sei  komprende diʼak liután kona-ba Bíblia no buat sira neʼebé mak hakerek iha livru foun sira, tan neʼe ema hotu neʼebé moris iha Paraízu sei haree malu ho domin, respeitu, no ho dignidade. (Isaías [Yesaya] 26:9) Imajina toʼok buat foun hira mak ita sei aprende no hanorin fali ba ema seluk iha Liurai, Jesus Kristu nia ukun!

²⁰ Se ita mak halo tuir “buat sira neʼebé hakerek iha livru sira-neʼe nia laran”, no hatudu laran-metin toʼo Jesus nia Ukun ba tinan rihun ida liutiha, Jeová sei hakerek metin ita-nia naran iha “livru moris nian”. Neʼe mak moris neʼebé rohan-laek! Tan neʼe, se ita mak PARA hodi lee didiʼak Maromak nia Liafuan, HAREE didiʼak saida mak Maromak hakarak ita atu halo, no depois, RONA hodi halo tuir ninia matadalan sira ohin loron, ita sei hetan salvasaun husi tempu terus boot. Tuirmai ita sei kontinua atu aprende ba nafatin kona-ba ita-nia Maromak neʼebé matenek no domin liu hotu, Jeová.—Eclesiastes (Pengkhotbah) 3:11; Roma 11:33.