Skip to content

Skip to table of contents

Liuhusi hahalok, inan-aman hanorin sira-nia oan kona-ba domin

DALAN IDA ATU MANÁN HASORU SUSAR

Edukasaun kona-ba morál

Edukasaun kona-ba morál

Bainhira estudante balu iha rai-Kanadá tuir viajen neʼebé eskola mak organiza, estudante mane balu halo abuzu seksuál ba estudante mane ida. No sira hotu mak estudante husi eskola privadu ho naran-boot. Depois akontesimentu neʼe, jornalista ida naran Leonard Stern husi jornál Ottawa Citizen hakerek: “Klaru katak rikusoin, matenek no edukasaun husi eskola karun, la garantia katak joven sira sei halo desizaun diʼak no hanoin kona-ba morál.”

Leonard Stern mós hatete: “Karik Ita hanoin katak buat neʼebé importante liu ba inan-aman mak hanorin oan sira kona-ba morál neʼebé diʼak no hadook an husi hahalok aat. Maibé realidade mak inan-aman barak sente katak importante liu atu oan sira hetan serbisu diʼak no mós manán osan boot.”

Klaru katak eskola mak importante duni. Maski nuneʼe, edukasaun husi eskola la ajuda ema atu kontra hasoru sira-nia hakarak atu halo sala. Se nuneʼe, iha neʼebé mak ita bele hetan edukasaun neʼebé hanorin morál no fó matadalan neʼebé loos?

EDUKASAUN NEʼEBÉ HANORIN MORÁL NO MATADALAN NEʼEBÉ LOOS

Bíblia mak hanesan espellu. Bainhira ita haree ba Bíblia, ita haree ita-nia limitadu no fraku ho klaru liu. (Tiago 1:23-25) Laʼós neʼe deʼit, Bíblia mós ajuda ita atu halo mudansa ba ita-nia moris, haburas hahalok sira neʼebé lori dame no unidade. Neʼe inklui hahalok diʼak, laran-diʼak, pasiénsia, kontrola an, no domin. Domin mak “kesi ita hamutuk iha dalan neʼebé perfeitu”. (Koloso 3:14) Tanbasá mak domin úniku tebes? Mai ita haree saida mak Bíblia hatete kona-ba domin.

  • “Domin mak pasiénsia no laran-diʼak. Domin la laran-moras, la gaba an, la foti an. Domin la hatudu hahalok la respeitu, la buka diʼak ba ninia an rasik, la sai hirus lalais. Domin la hanoin fali buat aat neʼebé nia simu. Domin la haksolok ho hahalok la loos, maibé haksolok ho lia-loos. Domin lori todan hotu, . . . tahan buat hotu. Domin nunka lakon.”​—1 Korinto 13:4-8.

  • “Domin la halo aat ba ninia maluk.”​—Roma 13:10.

  • “Buat neʼebé importante liu mak imi tenke hadomi malu tebetebes, tanba ema neʼebé iha domin, sempre prontu atu fó perdua ba sala barak.”​—1 Pedro 4:8.

Saida mak Ita sente bainhira hamutuk ho ema neʼebé hadomi Ita? Seguru? Hakmatek? Dame? Sin, Ita hatene katak sira hakarak buat neʼebé diʼak ba Ita, sira sei nunka ho neon hakanek Ita.

Domin mós bele book ema atu halo sakrifísiu oioin, hanesan troka sira-nia moris atu bele lori buat diʼak ba ema seluk. Porezemplu, avó-mane ida naran Jorge * hakarak tebes atu gasta tempu hamutuk ho ninia bei-oan. Maibé iha problema ida, Jorge toman atu fuma sigarru, no ninia mane-foun lakohi Jorge atu fuma besik ninia bei-oan. Saida mak Jorge halo? Maski susar atu para fuma tanba Jorge fuma durante tinan 50 ona, nia hakaʼas an atu hapara ninia toman neʼe ba ninia bei-oan nia diʼak. Sin, domin iha forsa boot duni.

Bíblia ajuda ita haburas hahalok diʼak, laran-diʼak no liuliu domin

Domin mak hahalok neʼebé ita presiza aprende. Inan-aman iha knaar boot atu hanorin sira-nia oan oinsá atu hatudu domin. Sira fó-han, proteje, no sempre prontu atu ajuda kuandu oan sira moras no kanek. Inan-aman neʼebé diʼak koʼalia no hanorin sira-nia oan. Sira mós fó dixiplina ba sira-nia oan, inklui hanorin sira prinsípiu kona-ba buat neʼebé sala no loos. No inan-aman neʼebé diʼak hatudu ezemplu diʼak ba oan sira atu halo tuir.

Maski nuneʼe, inan-aman balu la halo sira-nia responsabilidade ho didiʼak. Neʼe katak sira-nia oan sei nunka bele sai ema neʼebé diʼak ka lae? Lae duni. Iha ferik no katuas barak mak boot iha família neʼebé la iha domin no unidade, maski nuneʼe sira halo mudansa boot ba sira-nia moris, no sai ema neʼebé hanoin ema seluk no mós ema bele tau fiar ba sira. Iha informasaun tuirmai, ita sei haree oinsá ema balu halo mudansa iha sira-nia moris maski ema seluk hanoin katak sira sei nunka bele troka!

^ Laʼós naran neʼebé loos.