Hatudu hahalok diʼak nuʼudar Maromak nia atan
Hatudu hahalok diʼak nuʼudar Maromak nia atan
“Banati-tuir Maromak.”—EF 5:1.
1, 2. (a) Tanbasá mak hatudu hahalok diʼak importante? (b) Saida mak ita sei koʼalia iha lisaun neʼe?
HAKEREK-NAʼIN ida naran Sue Fox hakerek kona-ba hatudu hahalok diʼak, nia hatete: “Ita tenke nafatin hatudu hahalok diʼak. Hatudu hahalok diʼak sempre fó rezultadu diʼak iha situasaun hotu no iha tempu hotu.” Kuandu ema iha toman atu hatudu hahalok diʼak, neʼe bele hamenus problema ho ema seluk ka halakon problema. Maibé, kuandu ema hatudu hahalok la diʼak ba ema seluk, neʼe sei hamosu istori-malu, hirus, no laran-triste.
2 Baibain iha kongregasaun kristaun nia laran iha ema sira neʼebé hatudu hahalok diʼak. Maibé, ita tenke kuidadu atu la halo tuir hahalok aat neʼebé ema barak iha mundu neʼe hatudu. Mai ita haree oinsá mak halo tuir Bíblia nia matadalan kona-ba hatudu hahalok diʼak bele ajuda ita no bele dada ema seluk ba adorasaun neʼebé loos. Atu komprende oinsá atu hatudu hahalok diʼak, mai ita hanoin toʼok ezemplu husi Maromak Jeová no Jesus.
Maromak Jeová no Jesus fó ezemplu diʼak
3. Maromak Jeová fó ezemplu saida kona-ba hatudu hahalok diʼak?
3 Maromak Jeová hatudu ezemplu diʼak liu hotu kona-ba hatudu hahalok diʼak. Maski nia iha pozisaun nuʼudar Ukun-Naʼin Boot Liu Hotu, maibé nia hatudu laran-diʼak no respeitu ba ita ema. Kuandu Maromak Jeová koʼalia ba Abraão no Moisés, nia uza lia-ebraiku neʼebé dala barak tradús nuʼudar “favór ida”. (Gên 13:14; Êx 4:6) Kuandu Maromak Jeová nia atan sira halo sala, nia hatudu “laran-sadiʼa no laran-diʼak, neineik atu hirus no iha laran-diʼak neʼebé nakonu ho domin no iha lia-loos”. (Sal 86:15) Nia la hanesan duni ho ema balu neʼebé sai hirus lalais kuandu ema ruma la halo buat neʼebé sira gosta.
4. Kuandu ema seluk koʼalia ba ita, oinsá mak ita bele banati-tuir Maromak Jeová?
4 Maromak mós hatudu hahalok diʼak kuandu nia rona ba ema neʼebé koʼalia ba nia. Kuandu Abraão husu pergunta kona-ba ema iha Sodoma, Maromak Jeová ho pasiénsia hatán Abraão nia pergunta ida-idak. (Gên 18:23-32) Nia la hanoin katak fó resposta ba Abraão nia pergunta mak soe Ninia tempu deʼit. Maromak Jeová rona ba ninia atan sira no sira-nia harohan hodi husu perdua. (Lee Salmo 51:11, 17.) Ita tenke banati-tuir Maromak Jeová hodi rona ba ema seluk kuandu sira koʼalia ba ita, loos ka lae?
5. Oinsá mak hodi halo tuir Jesus nia ezemplu bele ajuda ita atu iha relasaun diʼak ho ema seluk?
5 Jesus Kristu aprende buat barak husi ninia Aman, buat ida neʼebé nia aprende mak hatudu hahalok diʼak. Maski Jesus presiza uza tempu no forsa barak atu halo ninia serbisu, maibé nia sempre hatudu pasiénsia no laran-diʼak. Ema moras-lepra, ema matan-delek neʼebé husu ezmola atubele moris, no ema seluk tan neʼebé presiza ajuda mai toʼo Jesus no nia sempre prontu atu ajuda sira. Maski sira mai atu hasoru Jesus iha tempu neʼebé ladún loos, maibé nia simu sira nafatin. Dala barak nia para deʼit buat neʼebé nia halo atubele ajuda ema neʼebé iha susar laran. Jesus hanoin tebes sira neʼebé tau fiar ba nia. (Mc 5:30-34; Lc 18:35-41) Nuʼudar ema kristaun, ita halo tuir Jesus nia ezemplu hodi hatudu laran-diʼak no fó ajuda ba ema seluk. Hahalok diʼak sira-neʼe fó sasin diʼak ba ita-nia família, viziñu, no ba ema seluk neʼebé haree. Liután neʼe, hahalok hanesan neʼe lori hahiʼi ba Maromak Jeová no halo ita kontente.
6. Jesus fó ezemplu saida kona-ba hatudu hahalok diʼak?
6 Jesus mós hatudu respeitu ba ema hodi uza sira-nia naran. Ulun-naʼin relijiaun sira hatudu respeitu hanesan neʼe ka lae? Lae. Sira haree ema neʼebé la hatene Ukun-Fuan hanesan ema neʼebé “hetan malisan” no haree sira la diʼak. (Joao 7:49) Maibé, Maromak nia Oan la halo hanesan neʼe. Jesus uza ema nia naran hanesan Marta, Maria, Zaqueu, no ema seluk tan. (Lc 10:41, 42; 19:5) Maski ita-nia kultura hanorin ita oinsá atu koʼalia ba ema seluk, maibé Maromak Jeová nia atan sira hakaʼas an atu hatudu hahalok diʼak ba ema seluk. * Sira la husik hanoin kona-ba pozisaun boot liu ka kiʼik atu hapara sira atu hatudu respeitu ba sira-nia maluk no ema seluk.—Lee Tiago 2:1-4.
7. Oinsá mak Bíblia nia matadalan ajuda ita atu hatudu hahalok diʼak ba ema iha fatin hotu?
7 Maromak ho ninia Oan hatudu laran-diʼak ba ema husi nasaun no rasa hotu, ida-neʼe halo ema sente katak sira iha folin duni no dada sira ba lia-loos. Buat neʼebé ema haree nuʼudar hahalok diʼak la hanesan iha rai oioin. Tan neʼe, maski la iha lei neʼebé ita tenke tuir kona-ba hatudu hahalok diʼak, maibé ita husik Bíblia nia matadalan ajuda ita atu hatudu respeitu ba ema hotu. Mai ita haree oinsá mak hatudu hahalok diʼak ajuda ita hetan rezultadu diʼak iha serbisu haklaken.
Kumprimenta no koʼalia ho ema
8, 9. (a) Toman saida mak ema bele haree nuʼudar hahalok ladún diʼak? (b) Jesus nia liafuan iha Mateus 5:47 tenke book ita atu halo saida?
8 Ohin loron, tanba ema barak okupadu ho sira-nia moris, dala barak maski ema laʼo besik malu, maibé sira la kumprimenta malu hodi dehan: “Bondia” ka “Diʼak ka lae?” Klaru katak ita la presiza koʼalia ho ema hotu neʼebé laʼo besik ita. Maibé, iha situasaun balu neʼebé presiza no diʼak atu kumprimenta ema. Ita toman atu kumprimenta ema ka lae? Ka ita sempre oin-buis no la koʼalia buat ida? Ema neineik-neineik bele haburas hahalok neʼebé ladún diʼak se nia la kuidadu.
9 Jesus fó-hanoin ita hodi dehan: “Imi kumprimenta deʼit imi-nia maun-alin sira, imi halo buat foun saida? Ema jentiu sira mós la halo hanesan neʼe?” (Mt 5:47) Kona-ba neʼe matenek-naʼin ida naran Donald Weiss hakerek: “Ema la gosta kuandu ema seluk la liga ka la hasé sira hodi laʼo liu deʼit. La iha buat ida neʼebé ita bele dehan ba ema neʼebé ita la liga neʼebé sei halo sira la hirus tan. Atu ida-neʼe la akontese ita tenke kumprimenta no koʼalia ho ema.” Se ita la hatudu oin-buis ba ema kuandu ita hasoru sira, ita sei hetan rezultadu diʼak.
10. Oinsá mak hatudu hahalok diʼak bele ajuda ita atu hetan rezultadu diʼak iha ita-nia serbisu ba Maromak? (Haree kaixa “Hahú ho oin-midar”.)
10 Kaben-naʼin kristaun naran Tom no Carol hela iha sidade boot ida iha rai-Norte Amérika. Sira koʼalia didiʼak ho sira-nia viziñu tanba sira haree ida-neʼe nuʼudar parte husi sira-nia serbisu ba Maromak. Oinsá sira bele halo ida-neʼe? Hodi temi Tiago 3:18, Tom hatete: “Ami hakaʼas an atu hatudu hahalok diʼak no buka dame ho ema hotu. Ami hakbesik ba sira neʼebé ami haree iha sira-nia uma oin no ba sira neʼebé serbisu besik ami-nia fatin. Ami hatudu oin-midar no kumprimenta sira. Ami koʼalia kona-ba buat neʼebé sira gosta, hanesan sira-nia oan, sira-nia asu, sira-nia uma, ka sira-nia serbisu. Lakleur, sira haree ami nuʼudar belun ida.” Carol hatutan: “Kuandu ami vizita sira fali, ami fó-hatene sira ami-nia naran no husu sira-nian. Ami fó-hatene sira saida mak baibain ami halo iha ami-nia bairru, maibé ami koʼalia badak deʼit. Ikusmai, ami haklaken ba sira.” Tom no Carol nia viziñu barak haree sira nuʼudar ema neʼebé diʼak. Sira-nia viziñu barak simu livru neʼebé esplika kona-ba Bíblia, no sira balu hatudu interese atu aprende liután kona-ba lia-loos.
Hatudu laran-diʼak iha situasaun susar
11, 12. Kuandu ita haklaken lia-foun diʼak, tanbasá mak ita la hakfodak se ema la hatudu hahalok diʼak mai ita? Saida mak ita tenke halo?
11 Dala ruma, kuandu ita haklaken lia-foun diʼak, ita hasoru ema neʼebé la hatudu hahalok diʼak mai ita. Ita la hakfodak ho ida-neʼe tanba Kristu Jesus fó-hatene nanis ona ba ninia dixípulu: “Sira fó-terus haʼu karik, sira sei fó-terus mós ba imi.” (Joao 15:20) Maibé, hatán fali ema neʼebé la hatudu hahalok diʼak mai ita, ida-neʼe la fó rezultadu diʼak. Entaun, saida mak ita tenke halo? Apóstolu Pedro hakerek: “Iha imi-nia laran, hamtaʼuk Kristu, ita Naʼi. Hadiʼa an nafatin atu hatán ba ema neʼebé husu kona-ba imi-nia esperansa, maibé halo nia ho laran-kmaus no hamtaʼuk Maromak.” (1 Ped 3:15) Hatudu hahalok diʼak hodi hatán ho laran-maus no respeitu, bele hamamar hahalok husi ema neʼebé koʼalia aat ita.—Tito 2:7, 8.
12 Kuandu ema koʼalia aat ita, oinsá mak ita bele prepara an atu hasoru ida-neʼe iha dalan neʼebé halo Maromak kontente? Paulo hatete: “Sempre koʼalia ho laran-diʼak bá, hodi tau masin uitoan, atu imi bele hatene oinsá imi sei hatán ba ema ida-idak.” (Kol 4:6, MF) Se ita iha toman atu hatudu hahalok diʼak ba ema hotu iha ita-nia família, iha serbisu-fatin, iha kongregasaun, no iha ita-nia bairru, ida-neʼe sei hatudu katak ita prepara an ona atu hasoru situasaun neʼebé ema koʼalia aat ita.—Lee Roma 12:17-21.
13. Fó toʼok ezemplu ida kona-ba oinsá hatudu hahalok diʼak bele hamamar ema nia hahalok.
13 Hatudu hahalok diʼak iha situasaun neʼebé susar bele lori rezultadu diʼak. Porezemplu, iha rai-Japaun, uma-naʼin ida no ninia bainaka goza Testemuña ida. Maibé ho respeitu, irmaun neʼe husik uma neʼe. Nuʼudar nia kontinua haklaken, nia haree bainaka neʼe haree nia husi fatin dook uitoan. Kuandu irmaun neʼe hakbesik nia, ema neʼe hatete: “Haʼu husu deskulpa ba buat neʼebé ohin haʼu halo. Maski ami goza Ita, maibé haʼu haree katak Ita oin-midar nafatin. Saida mak haʼu presiza halo atu sai kontente hanesan neʼe?” Tanba mane neʼe lakon nia serbisu no nia inan foin mate, nia sente katak nia labele kontente ona. Irmaun neʼe oferese atu estuda Bíblia ho mane neʼe, no nia simu. Lakleur, nia estuda semana ida dala rua.
Dalan diʼak liu atu haburas hahalok diʼak
14, 15. Iha tempu Bíblia nian, oinsá mak Maromak Jeová nia atan sira hanorin sira-nia oan?
14 Iha tempu Bíblia nian, inan-aman sira neʼebé fiar Maromak hakaʼas an atu hanorin oan sira atu hatudu hahalok diʼak iha uma-laran. Haree toʼok hahalok diʼak neʼebé Abraão no ninia oan Isaac hatudu ba malu neʼebé hakerek iha Gênesis 22:7. José nia hahalok neʼebé diʼak hatudu katak ninia inan-aman hanorin nia ho didiʼak. Kuandu José iha dadur laran, nia hatudu hahalok diʼak ba ninia maluk dadur sira. (Gên 40:8, 14) Ninia liafuan ba Faraó hatudu katak nia aprende atu koʼalia iha dalan neʼebé hatudu respeitu ba ema neʼebé iha pozisaun aas.—Gên 41:16, 33, 34.
15 Iha Ukun-Fuan Sanulu neʼebé Maromak fó ba ema Izraél, inklui ukun-fuan ida neʼebé hatete: “Hamtaʼuk ó-nia aman no ó-nia inan, hodi nuneʼe ó-nia loron sira karik bele sai naruk iha rai neʼebé Jeová, ó-nia Maromak, fó ba ó.” (Êx 20:12) Dalan ida atu oan sira hamtaʼuk sira-nia inan-aman mak hodi oan sira hatudu hahalok diʼak iha uma-laran. Jefté nia oan-feto hatudu respeitu neʼebé kleʼan ba ninia aman hodi kumpre buat neʼebé nia aman promete ona, maski halo ida-neʼe susar.—Juíz 11:35-40.
16-18. (a) Saida mak inan-aman bele halo atu hanorin sira-nia oan atu hatudu hahalok diʼak? (b) Rezultadu diʼak saida mak sei mosu kuandu hanorin oan sira atu hatudu hahalok diʼak?
16 Hanorin ita-nia oan sira atu hatudu hahalok diʼak mak importante tebes. Atu sira bele iha relasaun diʼak ho ema seluk kuandu sira sai boot, labarik sira presiza aprende dalan neʼebé diʼak atu kumprimenta bainaka sira, hatán telefone, no kuandu han hamutuk ho ema seluk. Oan sira presiza komprende tansá sira tenke kaer odamatan atu ema bele liu, hatudu laran-diʼak ba ferik-katuas no ba ema moras, no ajuda ema seluk atu lori sasán todan. Sira tenke komprende tansá mak importante atu hatete “favór ida”, “obrigadu”, “nada”, “haʼu bele ajuda ita?”, no “deskulpa”.
17 Tuir loloos, la susar atu hanorin oan sira atu hatudu hahalok diʼak. Dalan neʼebé diʼak liu mak hodi hatudu ezemplu diʼak. Kurt, neʼebé tinan 25, konta kona-ba oinsá nia no ninia alin naʼin-tolu aprende atu hatudu hahalok diʼak, hodi hatete: “Ami haree no rona oinsá ami-nia aman no inan koʼalia ba malu ho laran-diʼak no oinsá sira hanoin no hatudu pasiénsia ba ema seluk. Iha Salaun Reinu, haʼu-nia aman lori haʼu atu koʼalia ho irmaun-irmán neʼebé idade ona antes no depois reuniaun. Haʼu rona oinsá mak nia kumprimenta no haree respeitu neʼebé nia hatudu ba sira.” Kurt hatutan tan: “Neineik-neineik, haʼu-nia hahalok sai hanesan ninian. Agora, la susar ba haʼu atu hatudu hahalok diʼak ba ema seluk. Tan neʼe, hahalok diʼak laʼós deʼit buat neʼebé ita tenke hatudu, maibé buat neʼebé ita hakarak atu hatudu.”
18 Rezultadu diʼak saida mak sei mosu kuandu inan-aman hanorin sira-nia oan atu hatudu hahalok diʼak? Oan sira sei bele halo kolega no sei sai ema neʼebé gosta buka dame ho ema seluk. Sira sei sai serbisu-naʼin neʼebé iha relasaun diʼak ho patraun no ho maluk serbisu-naʼin seluk. Liután neʼe, oan sira neʼebé hatudu hahalok diʼak no hatudu respeitu sei halo sira-nia inan-aman kontente.—Lee Provérbios 23:24, 25.
Hatudu hahalok diʼak halo ita la hanesan ho mundu
19, 20. Tanbasá mak ita tenke hakaʼas an atu halo tuir ita-nia Maromak no ninia Oan nia ezemplu?
19 Paulo hatete: “Imi banati-tuir Maromak, nuʼudar nia oan doben sira.” (Ef 5:1) Banati-tuir Maromak Jeová no ninia Oan mak inklui halo tuir matadalan sira husi Bíblia, hanesan matadalan sira neʼebé ita estuda iha lisaun neʼe. Hodi halo nuneʼe, ita sei la sai hanesan ema laran-makerek neʼebé hatudu hahalok diʼak tanba hakarak deʼit atu hetan buat diʼak husi ema neʼebé iha pozisaun aas, ka atu hetan sasán ruma.—Jud 16.
20 Agora mak loron ikus husi Satanás nia ukun, tan neʼe nia hakaʼas an atu halakon buat neʼebé Maromak Jeová hanorin kona-ba hatudu hahalok diʼak no hatudu respeitu. Maibé, Satanás sei la hetan susesu atu halakon hahalok diʼak husi ema kristaun loos. Mai ita ida-idak hakaʼas an atu halo tuir ita-nia Maromak neʼebé laran-diʼak no ninia Oan nia ezemplu. Hodi halo nuneʼe, ita-nia koʼalia no ita-nia hahalok sei sempre la hanesan ho ema neʼebé lakohi atu hatudu hahalok diʼak. Ita mós sei fó hahiʼi ba Maromak Jeová nia naran, no ida-neʼe mós sei dada ema seluk ba adorasaun neʼebé loos.
[Nota–rodapé]
^ par. 6 Iha kultura balu, ema la hatudu respeitu kuandu bolu ema neʼebé idade boot liu ho ninia naran primeiru se nia la hatete atu bolu nuneʼe. Diʼak ba ema kristaun atu hatudu respeitu ba kultura hanesan neʼe.
Ita hanoin-hetan?
• Saida mak ita aprende husi Maromak Jeová no ninia Oan kona-ba hatudu hahalok diʼak?
• Tanbasá mak diʼak atu ita kumprimenta ema ho oin-midar?
• Oinsá mak hatudu hahalok diʼak bele ajuda ita atu hetan rezultadu diʼak iha ita-nia serbisu ba Maromak?
• Tanbasá mak importante atu inan-aman hanorin sira-nia oan kona-ba hatudu hahalok diʼak?
[Pergunta estudu nian]
[Kaixa iha pájina 27]
Hahú ho oin-midar
Ema barak taʼuk uitoan atu hahú koʼalia ho ema neʼebé sira seidauk koñese. Maibé, tanba domin ba Maromak no ba ema, Testemuña ba Jeová hakaʼas an atu koʼalia ho ema seluk kona-ba lia-loos husi Bíblia. Saida mak bele ajuda ita atubele koʼalia ba ema ho respeitu?
Matadalan ida neʼebé diʼak hakerek iha Filipe 2:4, neʼebé hatete: “Keta buka imi rasik nia diʼak, maibé buka uluk ema seluk nian.” Hanoin toʼok liafuan sira-neʼe iha dalan hanesan neʼe: Se ita nunka hasoru ema ida, tan neʼe, nia haree ita nuʼudar ema oin-foun ida. Oinsá mak ita halo nia atu koʼalia ho ita? Hatudu oin-midar no kumprimenta nia. Maibé, iha mós buat seluk tan neʼebé ita presiza hanoin.
Hodi komesa atu koʼalia ho ema, karik ita hapara buat neʼebé nia hanoin hela. Kuandu ita koʼalia ho ema ruma no ita koko atu dada nia atu koʼalia deʼit kona-ba buat neʼebé ita hanoin, laʼós buat neʼebé nia hanoin, ida-neʼe karik halo nia baruk atu koʼalia ho ita. Entaun, se ita hatene saida mak ema hanoin, tansá la hahú atu koʼalia ho nia kona-ba neʼe? Ida-neʼe mak buat neʼebé Jesus halo kuandu nia hasoru feto ida iha bee-matan iha rai-Samaria. (Joao 4:7-26) Feto neʼe hanoin kona-ba kuru bee. Jesus hahú koʼalia ba nia kona-ba buat neʼebé nia hanoin, no ida-neʼe loke dalan ba Jesus atu koʼalia ba nia kona-ba lia-loos.
[Dezeñu iha pájina 26]
Hatudu hahalok diʼak ba ema bele loke dalan ba ita atu fó sasin
[Dezeñu iha pájina 28]
Diʼak atu sempre hatudu hahalok diʼak