Skip to content

Skip to table of contents

Keta husik ita-nia matan haree buat neʼebé la iha folin!

Keta husik ita-nia matan haree buat neʼebé la iha folin!

Keta husik ita-nia matan haree buat neʼebé la iha folin!

“Keta husik haʼu-nia matan atu haree buat neʼebé la iha folin; halo haʼu moris nafatin tuir Ita-nia dalan.”—SAL 119:37.

1. Tanbasá mak kbiit atu haree importante?

ITA-NIA kbiit atu haree mak buat neʼebé folin boot tebes! Ho kbiit neʼe ita bele haree buat neʼebé haleʼu ita, buat neʼebé dook ka besik no ho kór oioin. Ita-nia matan bele ajuda ita atu haree Ita-nia belun diʼak ka haree perigu neʼebé ita lakohi hetan. Ho ita-nia matan ita bele haree buat neʼebé furak no hafolin buat kapás husi Maromak nia kriasaun, no fiar katak Maromak iha duni no hatene ninia glória. (Sal 8:3, 4; 19:1, 2; 104:24; Rom 1:20) Liuhusi matan mak informasaun bele tama iha ema nia neon, tan neʼe ita-nia matan ka kbiit atu haree mak importante ba ita atu hetan koñesimentu kona-ba Maromak Jeová no atu hametin ita-nia fiar ba nia.—Jos 1:8; Sal 1:2, 3.

2. Tanbasá mak ita tenke kuidadu kona-ba buat neʼebé ita haree? Saida mak ita bele aprende husi ema neʼebé hakerek salmu ida nia orasaun?

2 Maibé, buat neʼebé ita haree mós bele halo aat ba ita. Ita-nia matan no ita-nia neon iha relasaun neʼebé metin, informasaun neʼebé ita hatama ba ita-nia neon liuhusi ita-nia matan bele book ita-nia hakarak no hahalok. No tanba ita moris iha mundu aat neʼebé Diabu Satanás mak ukun no iha mundu neʼebé ema buka deʼit sira-nia diʼak, ita haree imajen ka fotu barak no liafuan oioin neʼebé bele book ita atu halo buat neʼebé ladiʼak maski ita haree liu deʼit. (1 Joao 5:19) Tan neʼe mak ema neʼebé hakerek salmu ida husu Maromak: “Keta husik haʼu-nia matan atu haree buat neʼebé la iha folin; halo haʼu moris nafatin tuir Ita-nia dalan.”—Sal 119:37.

Ita-nia matan bele lohi ita

3-5. Istória saida deʼit husi Bíblia neʼebé mak hatudu katak perigu atu husik ita-nia matan lohi ita?

3 Hanoin toʼok buat neʼebé akontese ba feto primeiru, Eva. Satanás hatete ba nia katak se nia han ai-fuan husi “ai-hun koñesimentu nian kona-ba buat diʼak no aat” ninia “matan sei nakloke”. Ida-neʼe karik halo Eva hanoin kona-ba oinsá mak ninia matan bele “nakloke”. Ninia hakarak atu han ai-fuan neʼebé bandu sai boot liután bainhira nia “haree katak ai-hun neʼe diʼak nuʼudar ai-han no katak neʼe mak buat neʼebé matan kaan atu hetan, sin, ai-hun neʼe diʼak tebes atu haree”. Tanba Eva haree ba ai-hun neʼe hodi hakarak tebes atu han, ida-neʼe book nia atu la halo tuir Maromak nia ukun-fuan. Ninia laʼen, Adão, mós la halo tuir Maromak, no ida-neʼe hamosu susar ba ema hotu.—Gên 2:17; 3:2-6; Rom 5:12; Tgo 1:14, 15.

4 Iha Noé nia tempu, buat neʼebé anju balu haree mós book sira-nia hahalok. Kona-ba sira, Gênesis 6:2 hatete: “Maromak loos nia oan sira komesa atu haree ema nia oan-feto sira, sira haree katak feto sira-neʼe bonita; no sira hola feto sira nuʼudar feen, katak feto hotu neʼebé sira hili.” Hodi haree ba ema nia oan-feto sira, ida-neʼe hamosu iha anju aat sira-neʼe nia laran hakarak atu halo relasaun seksuál neʼebé la baibain, neʼe mak relasaun seksuál ho feto sira iha rai. No rezultadu husi neʼe mak anju sira-neʼe iha oan neʼebé sempre halo violénsia. Tanba ema nia hahalok aat iha tempu neʼebá mak Maromak halakon ema hotu, no salva deʼit Noé ho ninia família.—Gên 6:4-7, 11, 12.

5 Liutiha tinan atus ba atus, kuandu ema Izraél ida naran Acan “haree” sasán balu iha sidade Jerikó neʼebé sira manán ona, nia naʼok sasán sira-neʼe. Maromak haruka atu halakon buat hotu iha sidade neʼe, maibé atu husik deʼit sasán balu neʼebé atu fó nuʼudar kontribuisaun ba Maromak Jeová nia uma. Maromak fó avizu ba ema Izraél: “Hadook an husi sasán neʼebé tenke halakon, tanba taʼuk katak imi bele iha hakarak atu foti” sasán balu husi sidade neʼe. Kuandu Acan la halo tuir, ema Izraél lakon funu iha sidade Ai, no sira barak mate. Acan la fó sai katak nia naʼok sasán ruma toʼo tempu neʼebé Maromak rasik mak hatudu sai. Acan hatete: “Kuandu haʼu haree [sasán sira-neʼe], haʼu hakarak sira no haʼu foti sira.” Acan nia hakarak aat matan nian halo nia lakon ninia moris no mós lakon “buat hotu neʼebé ninian”. (Jos 6:18, 19; 7:1-26) Iha Acan ninia laran nia kaan buat neʼebé Maromak bandu.   

Ita presiza kontrola an

6, 7. Dalan ida saida mak Satanás uza beibeik atu lohi ita? Oinsá mak ema sira neʼebé halo iklan uza ida-neʼe?

6 Ohin loron ema hetan tentasaun iha dalan neʼebé hanesan ho Eva, anju aat sira, no Acan. Husi dalan hotu neʼebé Satanás uza atu lohi ema, dalan neʼebé iha kbiit liu mak “hakarak aat matan nian”. (2 Kor 2:11; 1 Joao 2:16) Ohin loron, ema sira neʼebé halo iklan hatene katak buat neʼebé ema haree sempre book sira-nia hahalok. Matenek-naʼin ida husi Europa neʼebé hatene kona-ba oinsá atu book ema atu sosa sasán hatete katak “kbiit atu haree mak makaʼas liu fali buat hotu, ida-neʼe bele kontrola ema nia hanoin, no iha kbiit atu book ema atu halo hahalok ruma maski sira hatene katak neʼe ladún loos”.

7 Tan neʼe mak iklan barak ohin loron iha dezeñu ka fotu oioin neʼebé ema halo ho didiʼak atu book ema nia matan no ema nia hakarak atu hetan buat neʼebé sira oferese. Ema ida husi Estadus Unidus neʼebé estuda kona-ba oinsá mak iklan bele book ema, nia hatete katak iklan “laʼós deʼit atu hatoʼo informasaun, maibé buat neʼebé importante liu mak atu book ema nia sentimentu no book sira atu halo buat ruma”. Buat neʼebé sira uza beibeik liu mak imajen ka fotu neʼebé hatudu kona-ba buat seksuál. Nuneʼe, importante tebes atu ita kuidadu kona-ba buat neʼebé ita haree no kona-ba buat neʼebé ita hatama iha ita-nia neon ka laran.

8. Tuir Bíblia, tanbasá mak importante atu kontrola ita-nia matan?

8 Ema hotu inklui mós ema kristaun loos iha hakarak isin nian no hakarak matan nian. Tan neʼe, Maromak nia Liafuan fó-hatene mai ita atu kontrola ita-nia an kona-ba buat neʼebé ita haree no hakarak atu hetan. (1 Kor 9:25, 27; lee 1 Joao 2:15-17.) Ema loos ida naran Job rekoñese katak buat neʼebé ema haree no hakarak iha relasaun neʼebé metin. Nia hatete: “Haʼu halo aliansa ho haʼu-nia matan. Entaun oinsá mak haʼu bele hateke fali ba feto-raan ida?” (Jó 31:1) Job laʼós deʼit lakohi atu halo hahalok imorál ho feto, maibé nia mós la husik ninia neon atu hanoin kona-ba hahalok imorál. Jesus hatudu katak importante atu ema halo sira-nia neon moos nafatin husi hanoin kona-ba hahalok imorál, hodi hatete: “Ema neʼebé hateke ba feto ida hodi kaan nia, nia halo ona sala-foʼer ho nia iha nia laran.”—Mt 5:28.

Hasees an husi buat neʼebé la iha folin

9. (a) Tanbasá mak ita presiza kuidadu kuandu ita uza ínternet? (b) Saida mak bele akontese se ita haree pornografia maski ba tempu uitoan deʼit?

9 Ohin loron, fasil ba ema atu “hateke” ba pornografia, liuliu iha ínternet. Dala ruma ita la presiza buka sítiu sira kona-ba pornografia, tanba sira mak buka ita! Oinsá? Imajen ka fotu ruma bele mosu derrepente deʼit iha ita-nia komputadór. Karik ita bele simu e-mail ida neʼebé ita la hatene mai husi sé, maibé kuandu ita loke bele hatudu sai imajen kona-ba pornografia neʼebé dada ita-nia matan no bele halo susar ba ita atu taka imajen neʼe. Maski ema haree liu deʼit imajen sira-neʼe antes halakon, maibé buat neʼebé nia haree hela metin ona iha ninia neon no bele lori rezultadu neʼebé aat. Ida-neʼe bele halo ema nia laran ka konxiénsia lamoos no susar ba nia atu halakon husi ninia neon imajen aat neʼebé nia haree. Buat neʼebé aat liután mak kuandu ema ida ho hakarak rasik “hateke” nafatin ba imajen aat, neʼe hatudu katak nia seidauk oho hakarak aat isin nian husi nia laran.—Lee Efeso 5:3, 4, 12; Kol 3:5, 6.

10. Tanbasá mak fasil liu ba labarik sira atu monu ba lasu pornografia nian? Saida mak bele akontese se sira haree ida-neʼe?

10 Pornografia bele dada labarik sira tanba labarik sira baibain iha hakarak atu hatene. Se labarik sira haree pornografia, ida-neʼe bele halo sira iha hanoin sala kona-ba buat seksuál nian. Relatóriu ida hatete katak rezultadu aat neʼebé bele mosu mak sira-nia hanoin kona-ba buat seksuál nian la tuir ona buat neʼebé loos no “susar ba sira atu nafatin iha relasaun diʼak ho ema seluk; hanoin sala kona-ba feto; no bele sai toman atu haree pornografia, neʼebé bele hamenus sira-nia tempu neʼebé sira uza ba eskola, kolega, no família”. Rezultadu aat liután husi haree pornografia mak ikusmai bele kona sira-nia moris kaben nian.

11. Fó toʼok ezemplu neʼebé hatudu katak perigu atu haree pornografia.

11 Irmaun ida hatete: “Husi hahalok aat hotu neʼebé haʼu toman atu halo antes tama lia-loos, ida neʼebé susar liu atu hapara mak haree pornografia. Dala ruma buat neʼebé haʼu horon, múzika neʼebé haʼu rona, buat ruma neʼebé haʼu haree, ka buat ruma neʼebé haʼu hanoin, halo haʼu hanoin-hetan fali imajen aat neʼebé haʼu haree iha tempu uluk. Haʼu presiza hakaʼas an loroloron atu halakon hanoin aat iha haʼu-nia neon.” Irmaun ida seluk, neʼebé ninia aman laʼós iha lia-loos, nia haree ninia aman nia livru sira kona-ba pornografia kuandu ninia inan-aman la iha uma, nia halo ida-neʼe kuandu nia sei labarik. Nia hatete: “Imajen iha livru sira-neʼe estraga haʼu-nia hanoin nuʼudar joven! Maski tinan 25 liu ona, haʼu la bele halakon imajen sira-neʼe iha haʼu-nia neon. Maski haʼu hakaʼas an duni atu halakon, maibé imajen sira-neʼe sei iha nafatin iha haʼu-nia neon. Ida-neʼe halo haʼu sente sala maski haʼu hakaʼas an atu la hanoin tan kona-ba buat sira-neʼe.” Tan neʼe, importante tebes atu la haree ba buat neʼebé la iha folin hodi nuneʼe ita la sente laran-susar! Oinsá mak ita bele halo ida-neʼe? Ita tenke hakaʼas an atu “halo hanoin hotu-hotu halo tuir Kristu”.—2 Kor 10:5.

12, 13. Ema kristaun tenke hasees an husi buat saida deʼit neʼebé la iha folin? Tanbasá?

12 Buat ida tan neʼebé ita tenke hasees an tanba “la iha folin” mak atividade halimar nian neʼebé habelar hanoin kona-ba hakarak atu hetan rikusoin barak ka kona-ba matan-dook ka kona-ba violénsia makaʼas. (Lee Salmo 101:3. *) Inan-aman kristaun sira iha responsabilidade iha Maromak Jeová nia oin atu hili kona-ba buat neʼebé sira husik sira-nia oan haree iha uma laran. Klaru katak la iha ema kristaun loos ida neʼebé ho hakarak rasik envolve an ho matan-dook. Maski nuneʼe, inan-aman sira presiza kuidadu ho filme, programa iha televizaun, video game, livru istória ka livru labarik nian neʼebé hatudu kona-ba hahalok matan-dook nian.—Prov 22:5.

13 Maski ita mak labarik ka ema boot, ita tenke kuidadu ho ita-nia matan atu la haree no la halimar video game neʼebé hatudu violénsia makaʼas. (Lee Salmo 11:5. *) Ita tenke hadook an husi atividade halimar nian hotu neʼebé Maromak Jeová odi. Hanoin-hetan katak Satanás hakarak estraga ita-nia hanoin. (2 Kor 11:3) Maski ita haree filme sira neʼebé diʼak, maibé se ita uza tempu barak liu ida-neʼe bele hamenus ita-nia tempu atu halaʼo adorasaun nuʼudar família, lee Bíblia loroloron, no prepara ba reuniaun sira.—Flp 1:9, 10.

Halo tuir Jesus nia ezemplu

14, 15. Satanás halo saida atu koko Jesus ba dala tolu? Saida mak Jesus halo atu la monu ba lasu neʼe?

14 Triste katak iha mundu aat neʼe, susar ba ita atu sees an atu la haree buat neʼebé la iha folin. Jesus mós hasoru situasaun neʼe. Kuandu Satanás koko Jesus ba dala tolu atu la halo tuir Maromak nia hakarak, Diabu “lori nia ba foho aas liu hodi hatudu ba nia mundu nia reinu hotu-hotu ho nia glória.” (Mt 4:8) Tansá mak Satanás halo ida-neʼe? Satanás hakarak aproveita matan nia kbiit atu haree, tanba matan iha kbiit atu book hahalok. Hodi haree mundu nia reinu hotu-hotu nia glória karik ida-neʼe bele book Jesus atu hakarak hetan naran boot iha mundu. Saida mak Jesus halo?

15 Jesus la haree nafatin ba buat neʼebé Satanás oferese. Nia la husik ninia laran atu hanoin kona-ba hakarak aat. Jesus la uza tempu barak atu hanoin kona-ba desizaun atu la simu buat neʼebé Diabu oferese. Jesus hatán kedas: “Dook tiha, Satanás.” (Mt 4:10) Jesus hanoin nafatin kona-ba ninia relasaun ho Maromak Jeová no nia mós hatán ba Satanás tuir buat neʼebé nia hakarak halo iha ninia moris, neʼe mak atu halo Maromak nia hakarak. (Ebr 10:7) Tan neʼe mak Jesus la monu ba Satanás nia lasu.

16. Saida deʼit mak ita bele aprende husi Jesus nia ezemplu kona-ba la monu ba Satanás nia lasu?

16 Ita bele aprende buat barak husi Jesus nia ezemplu. Buat primeiru mak Satanás koko ema hotu. (Mt 24:24) Segundu, buat neʼebé ita-nia matan haree bele book ita-nia hakarak atu halo buat neʼebé diʼak ka aat. Terseiru, Satanás sei hakaʼas an atu aproveita “hakarak aat matan” nian hodi koko atu lohi ita. (1 Ped 5:8) No ikusliu, ita mós bele manán Satanás, liuliu kuandu ita halo desizaun kedas atu la simu ninia lasu.—Tgo 4:7; 1 Ped 2:21.

Mantein ita-nia matan simples

17. Tanbasá mak diʼak atu hanoin uluk kona-ba buat neʼebé ita sei halo antes ita hasoru situasaun aat ruma?

17 Kuandu ita dedika an ba Maromak Jeová ita mós promete atu hadook an husi buat neʼebé la iha folin. Hodi promete atu halo tuir Maromak nia hakarak, ita mós halo tuir ema neʼebé hakerek salmu ida neʼebé hatete: “Husi dalan hotu neʼebé laloos haʼu la tau haʼu-nia ain, tanba haʼu hakarak halo tuir nafatin Ita-nia liafuan.” (Sal 119:101) Tan neʼe, diʼak atu hanoin uluk kona-ba saida mak ita sei halo antes ita hasoru situasaun aat ruma. Bíblia esplika ho klaru kona-ba hahalok aat sira neʼebé Maromak odi. Ita hatene Satanás nia lasu sira. Porezemplu, iha situasaun saida mak Satanás tenta Jesus atu halo fatuk nakfila ba paun? Depois Jesus “hadera an” ka la han ba loron 40 no nia sente “hamlaha”. (Mt 4:1-4) Satanás bele hatene kuandu ita fraku no fasil atu monu ba sala. Tan neʼe, agora mak tempu atu hanoin didiʼak kona-ba buat sira-neʼe. Keta demora atu halo ida-neʼe! Se ita hanoin beibeik kona-ba ita-nia dedikasaun ba Maromak Jeová, ho laran-metin ita sei hasees an husi buat neʼebé la iha folin.—Prov 1:5; 19:20.

18, 19. (a) Saida mak la hanesan entre matan neʼebé simples ho matan neʼebé aat? (b) Tanbasá mak importante atu hanoin nafatin buat neʼebé iha folin? Filipe 4:8 fó konsellu saida kona-ba neʼe?

18 Loron-loron, ita haree buat barak neʼebé dada ita-nia matan, no buat sira-neʼe aumenta ba beibeik. Tan neʼe, ita hafolin tebes Jesus nia konsellu atu mantein ita-nia “matan diʼak” ka simples. (Mt 6:22, 23) Matan neʼebé simples haree deʼit ba buat ida, neʼe mak atu halo Maromak nia hakarak. Maibé, ‘matan neʼebé aat’ hanoin deʼit kona-ba oinsá atu lohi ema, kaan buat hotu, no haree deʼit ba buat neʼebé la iha folin.

19 Hanoin-hetan katak buat neʼebé ita haree sei tama iha ita-nia neon no ikusmai ida-neʼe book ita-nia laran. Tan neʼe, importante tebes atu ita hanoin nafatin kona-ba buat neʼebé iha folin. (Lee Filipe 4:8.) Nuneʼe, mai ita kontinua harohan hanesan ema neʼebé hakerek salmu ida neʼebé dehan: “Keta husik haʼu-nia matan atu haree buat neʼebé la iha folin.” No mós, nuʼudar ita hakaʼas an atu halo tuir orasaun neʼe, ita bele fiar katak Maromak Jeová sei “halo [ita] moris nafatin tuir [ninia] dalan”.—Sal 119:37; Ebr 10:36.

[Nota–rodapé]

^ par. 12 Salmo 101:3: “Haʼu sei la tau iha haʼu-nia oin buat neʼebé la iha folin. Haʼu odi hahalok husi ema neʼebé la tuir buat loos; neʼe sei la kona haʼu.”

^ par. 13 Salmo 11:5: “Jeová rasik haree didiʼak ida neʼebé laran loos no mós ida neʼebé laran aat, No ema neʼebé hadomi violénsia Nia odi tebes.”

Saida mak ita presiza hanoin-hetan kona-ba . . .

• relasaun entre ita-nia matan, neon, no laran?

• perigu atu haree pornografia?

• tanbasá mak importante atu mantein ita-nia matan simples?

[Pergunta estudu nian]

[Dezeñu iha pájina 23]

Ema kristaun tenke hasees an husi buat saida deʼit neʼebé la iha folin?