Skip to content

Skip to table of contents

Koʼalia ho laran-diʼak sei haburas relasaun neʼebé diʼak

Koʼalia ho laran-diʼak sei haburas relasaun neʼebé diʼak

Koʼalia ho laran-diʼak sei haburas relasaun neʼebé diʼak

“Koʼalia ho laran-diʼak bá.”—KOL 4:6.

1, 2. Tanba irmaun ida koʼalia ho laran-diʼak, ida-neʼe lori rezultadu saida?

IRMAUN ida hatete: “Kuandu haʼu haklaken uma ba uma, haʼu hasoru mane ida neʼebé sai hirus tebetebes toʼo nia isin-lolon tomak nakdedar. Ho kalma haʼu koko esplika husi Bíblia, maibé ida-neʼe halo nia sai hirus liután. Nia feen no oan mós hirus haʼu no tarata haʼu, no haʼu hatene katak haʼu presiza sees husi fatin neʼe. Maibé antes haʼu bá, haʼu hatete katak haʼu mai ho dame no hakarak bá ho dame. Haʼu hatudu sira Galasia 5:22 no 23, neʼebé temi kona-ba domin, laran-diʼak, kontrola an, no dame. No depois neʼe haʼu bá.

2 “Ikusmai, kuandu haʼu haklaken iha dalan sorin fali, haʼu haree família neʼe tuur iha sira-nia uma oin. Sira bolu haʼu. No haʼu hanoin: ‘Agora sira hakarak hatete saida tan?’ Mane neʼe kaer bee malirin iha botir no husu se haʼu hakarak hemu. Nia husu deskulpa tan nia la hatudu respeitu no gaba haʼu tan haʼu-nia fiar metin. Ami fahe malu no nia la hirus tan.”

3. Tanbasá mak ita labele husik ema seluk halo ita sai hirus?

3 Tanba mundu neʼe nakonu ho problema neʼebé halo ema barak estrese, dala ruma ita hasoru ema neʼebé hirus, inklui iha serbisu haklaken. Kuandu ida-neʼe akontese, importante duni atu ita hatudu “laran-kmaus” no respeitu neʼebé kleʼan ba sira. (1 Ped 3:15) Hanoin toʼok, se irmaun neʼebé temi iha leten sai hirus fali ba uma-naʼin, karik uma-naʼin neʼe la troka nia hahalok; karik nia sei sai hirus liután. Maibé tanba irmaun neʼe kontrola nia an no koʼalia ho laran-diʼak, ida-neʼe fó rezultadu diʼak.

Koʼalia ho laran-diʼak katak sá?

4. Tanbasá mak importante atu koʼalia ho laran-diʼak?

4 Kuandu ita koʼalia ho ema iha kongregasaun laran ka iha liʼur, no mós ho ita-nia família, importante atu ita halo tuir apóstolu Paulo nia konsellu: “Koʼalia ho laran-diʼak bá, hodi tau masin uitoan.” (Kol 4:6) Se ita halo tuir konsellu neʼe kuandu ita koʼalia ba malu, ita bele iha dame iha ita-nia leet.

5. Koʼalia ba malu ho diʼak la dehan katak sá? Fó toʼok ezemplu ida.

5 Atu koʼalia ba malu ho diʼak, neʼe la dehan katak ita hatete sai deʼit buat neʼebé ita hanoin ka sente iha tempu naran deʼit, liuliu kuandu ita hirus. Bíblia esplika katak se ita sai hirus no la kontrola an, neʼe katak ita fraku, laʼós katak ita brani. (Lee Provérbios 25:28; 29:11. *) Moisés mak ema ida neʼebé “laran-maus liu” kompara ho ema neʼebé moris iha nia tempu. Maibé nia husik nasaun Izraél nia hahalok, neʼebé sempre kontra Maromak, halo nia sai hirus toʼo nia la fó glória ba Maromak. Moisés hatete sai buat neʼebé nia sente, maibé Maromak la kontente ho nia. Tan neʼe, maski ba tinan 40 Moisés tau matan ba ema Izraél, maibé Maromak la husik nia atu lori nasaun neʼe tama ba rai promete nian.—Núm 12:3; 20:10, 12; Sal 106:32.

6. Hodi tetu didiʼak buat neʼebé atu koʼalia la dehan katak sá?

6 Eskritura sira fó laran-manas mai ita atu kontrola an no tetu diʼak buat neʼebé ita hakarak koʼalia. “Ho liafuan barak, sala la sai menus, maibé ema neʼebé kontrola ninia nanál hatudu hahalok matenek.” (Prov 10:19; 17:27) Maibé, hodi tetu didiʼak buat neʼebé atu koʼalia la dehan katak ita sei nunka hatoʼo buat neʼebé ita hanoin ba ema ida. Neʼe katak ita presiza koʼalia ho laran-diʼak hodi uza ita-nia nanál atu kura laʼós atu hakanek.—Lee Provérbios 12:18; * 18:21. *

“Tempu atu nonook no tempu atu koʼalia”

7. Buat saida deʼit mak ita labele hatete sai? Tanbasá?

7 Ita presiza duni atu hatudu laran-diʼak no kontrola an kuandu koʼalia ho maluk iha serbisu-fatin no ema neʼebé ita hasoru iha serbisu haklaken. No mós, ita presiza hatudu hahalok diʼak sira-neʼe iha kongregasaun no iha família laran. Hatudu sai ita-nia laran-hirus ba ema seluk hodi la hanoin rezultadu husi hahalok neʼe bele halo ita no ema seluk sente triste, no moras, no la besik ho Maromak. (Prov 18:6, 7) Tanba ita sala-naʼin, ita tenke kontrola sentimentu neʼebé la diʼak. Koʼalia tarata, goza, odi, hirus no laran-nakali mak hahalok sala. (Kol 3:8; Tgo 1:20) Hahalok sira-neʼe bele estraga ita-nia relasaun ho ema seluk no mós ho Maromak Jeová. Jesus hanorin ita: “Ema neʼebé laran-nakali hasoru nia maun-alin, ema sei tesi lia hasoru nia; ema neʼebé dehan ba nia maun-alin: ‘Beik’ sei hatán iha Sinédriu; no ema neʼebé dehan ‘bulak’ sei terus iha ahi infernu nian [“Gehena”, MF].”—Mt 5:22.

8. Bainhira mak ita tenke dehan sai ita-nia sentimentu? Maibé iha dalan saida?

8 Maibé, iha buat ruma neʼebé diʼak liu atu hatete sai. Se irmaun ida hatete ka halo buat ruma neʼebé halo ita laran-kanek no ita sente susar atu fó perdua, keta husik sentimentu odi sai buras iha ita-nia laran. (Prov 19:11) Se ema ida halo ita hirus, diʼak liu ita kontrola ita-nia sentimentu no depois ita buka dalan atu rezolve problema neʼe. Paulo hakerek: “Keta husik loron monu ba imi-nia laran-nakali.” Se problema neʼe halo ita laran-susar nafatin, diʼak atu rezolve problema neʼe kuandu iha oportunidade. (Lee Efeso 4:26, 27, 31, 32.) Koʼalia ba ita-nia irmaun neʼe kona-ba problema neʼebé mosu; koʼalia nakloke maibé ho laran-diʼak, tanba ita hakarak atu hadiʼa ita-nia relasaun ho nia.—Lev 19:17; Mt 18:15.

9. Tanbasá mak ita tenke kalma uluk antes rezolve problema ho ema seluk?

9 Ita presiza duni atu hili didiʼak tempu, tanba iha “tempu atu nonook no tempu atu koʼalia”. (Ecle 3:1, 7) Liután neʼe, “ema neʼebé loos, nia laran hanoin didiʼak atu bele hatán”. (Prov 15:28) Nuneʼe, dala ruma ita presiza hein toʼo tempu diʼak atu rezolve problema. Se ita koʼalia kuandu ita sei hirus hela, neʼe bele halo situasaun sai aat liu. Maibé, la diʼak mós se ita hein ba tempu kleur atu rezolve problema ho ema seluk.

Hahalok diʼak haburas relasaun diʼak

10. Oinsá mak hahalok diʼak bele ajuda hadiʼa ita-nia relasaun ho ema seluk?

10 Koʼalia ho laran-diʼak bele ajuda ita atu harii no mantein relasaun neʼebé nakonu ho dame. No mós, halo hahalok diʼak neʼebé hametin ita-nia relasaun ho ema seluk, ida-neʼe sei ajuda ita atu hadiʼa dalan neʼebé ita koʼalia. Hahalok diʼak hanesan buka oportunidade atu fó ajuda, fó prezente, simu ita-nia maluk sira ho laran-diʼak; buat hirak-neʼe bele ajuda ita atu koʼalia ho laran-diʼak. No mós, se problema mosu hahalok diʼak mak hanesan “tau ahi-klaak lakan” ba ema nia ulun. Ida-neʼe bele ajuda nia atu hatudu hahalok diʼak, no sai fasil liu atu rezolve problema.—Rom 12:20, 21.

11. Saida mak Jacob halo atu hadiʼa nia relasaun ho Esaú? Ida-neʼe lori rezultadu saida?

11 Maromak nia atan ida naran Jacob hatene katak hatudu hahalok diʼak bele lori rezultadu diʼak. Nia maun kaduak, Esaú, hirus tebes ba Jacob toʼo Jacob tenke halai tanba taʼuk nia maun sei oho nia. Liutiha tinan barak, Jacob atu fila fali ba nia rai. Esaú bá hasoru nia hamutuk ho ema naʼin-400. Jacob harohan husu Maromak Jeová nia ajuda. Depois neʼe, nia haruka prezente ba Esaú, neʼe mak animál barak. Prezente neʼe loke dalan atu hadiʼa sira-nia relasaun. Kuandu sira hasoru malu, Esaú la sente hirus tan, maibé nia halai no hakoʼak Jacob.—Gên 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.

Fó laran-manas ba malu liuhusi koʼalia ho laran-diʼak

12. Tanbasá mak ita tenke koʼalia ho laran-diʼak ba ita-nia irmaun-irmán sira?

12 Ema kristaun serbí Maromak, laʼós ema. Maibé, baibain ita hakarak ema simu ita. Ita-nia liafuan neʼebé ita hatoʼo ho laran-diʼak bele halo kmaan irmaun-irmán sira-nia laran-todan. Maibé se kritika sira, ida-neʼe halo sira laran-todan liu no neʼe mós bele halo sira sente katak Maromak la simu sira. Entaun, mai ita koʼalia ho laran-diʼak no fó laran-manas ba ema seluk, hodi ‘koʼalia deʼit liafuan neʼebé diʼak atu hametin ita-nia maluk’.—Ef 4:29.

13. Katuas sira presiza hatudu hahalok saida deʼit (a) kuandu fó konsellu? (b) kuandu hakerek karta ruma?

13 Liuliu, katuas sira tenke hatudu “laran-kmaus” hodi tau matan ba bibi sira ho laran-diʼak. (1 Tes 2:7, 8) Kuandu katuas sira presiza fó konsellu ruma, sira presiza duni halo ida-neʼe ho “laran-kmaus”, inklui ba sira neʼebé ‘la fiar buat neʼebé sira hatete’. (2 Tim 2:24, 25) No mós katuas sira tenke hatudu laran-diʼak no respeitu kuandu sira hakerek karta ruma ba grupu katuas seluk ka ba sukursál, hodi halo tuir liafuan iha Mateus 7:12.

Koʼalia ho laran-diʼak iha família laran

14. Paulo fó konsellu saida ba laʼen sira? Tanbasá?

14 Karik ita ladún hatene katak ita-nia liafuan, no buat neʼebé ita hatudu liuhusi ita-nia oin ka isin, bele halo ema sente laran-kanek. Porezemplu, mane balu la komprende katak liafuan neʼebé sira koʼalia bele hakanek feto nia laran. Irmán ida hatete: “Haʼu taʼuk tebes kuandu haʼu-nia kaben hakilar kuandu nia hirus haʼu.” Liafuan makaʼas bele hakanek liu feto sira duké mane sira, no karik feto sira sei hanoin-hetan liafuan sira-neʼe ba tempu kleur. (Lc 2:19) Ida-neʼe bele akontese liuliu se liafuan makaʼas mai husi ema neʼebé feto ida hadomi no hakarak respeitu. Paulo fó konsellu ba laʼen sira: “Kontinua hadomi imi-nia kaben no keta hirus makaʼas ba sira.”—Kol 3:19, MF.

15. Tanbasá mak laʼen tenke hatudu laran-maus? Fó toʼok ilustrasaun ida.

15 Irmaun ida neʼebé kaben ona ba tinan barak fó ilustrasaun ida neʼebé hatudu tansá mak laʼen tenke hatudu laran-maus ba nia feen nuʼudar “ema kbiit-laek”. Kuandu ita kaer vazu neʼebé folin-boot no fasil atu rahun, ita labele kaer makaʼas liu, karik vazu neʼe fera. No se nakfera duni ita bele hadiʼa, maibé fatin-nakfera neʼe ita sei bele haree. “Se laʼen uza liafuan makaʼas ba nia feen, karik nia bele hakanek feen nia laran. No laran-kanek neʼe sei hela nafatin iha sira-nia relasaun nuʼudar feen-laʼen.”—Lee 1 Pedro 3:7.

16. Oinsá mak feen ida bele harii ninia família?

16 Mane sira mós bele sente diʼak ka la diʼak husi ema nia liafuan, neʼe inklui sira-nia feen nia liafuan. “Feen neʼebé matenek” mak feen neʼebé nia laʼen bele “tau fiar”. Nia hanoin kona-ba nia laʼen nia sentimentu, hanesan mós nia hakarak atu nia laʼen hanoin ninia sentimentu. (Prov 19:14; 31:11) Loos duni, feen ida bele lori buat diʼak ka buat aat ba família laran. “Feto neʼebé loloos matenek harii ninia umakain, maibé feto neʼebé beik sei estraga ninia umakain ho nia liman rasik.”—Prov 14:1.

17. (a) Oinsá mak oan sira tenke koʼalia ba sira-nia inan-aman? (b) Oinsá mak ema neʼebé idade boot tenke koʼalia ba joven sira? Tanbasá?

17 Inan-aman no oan sira mós tenke koʼalia ba malu ho laran-diʼak. (Mt 15:4) Kuandu koʼalia ba oan joven sira, hodi hanoin kona-ba sira-nia sentimentu sei ajuda ita atu la halo sira “laran-todan” ka “laran-susar”. (Kol 3:21; Ef 6:4) Maski oan ida tenke hetan dixiplina, maibé inan-aman no katuas sira presiza nafatin koʼalia ho respeitu ba nia. Hodi halo nuneʼe, bele ajuda nia atu hadiʼa nia hahalok no nafatin iha relasaun diʼak ho Maromak. Dalan ida-neʼe diʼak liu duké halo joven sira sente katak ita la bele ona ajuda sira, no ida-neʼe mós bele halo sira lakon esperansa. Tuir loloos, joven sira karik la hanoin-hetan konsellu hotu neʼebé sira simu, maibé sira sei hanoin-hetan oinsá ema seluk koʼalia ho sira.

Koʼalia buat neʼebé diʼak husi laran

18. Oinsá mak ita bele halakon hirus husi ita-nia laran?

18 Hodi kontrola ita-nia laran-hirus, la toʼo atu hatudu oin neʼebé kalma. La toʼo mós atu tahan ita-nia laran-hirus. Kuandu ita koko atu sai kalma iha liʼur, maibé ita hirus tebes iha laran, ida-neʼe bele halo ita estrese. Ida-neʼe hanesan ita sama travaun no iha tempu hanesan sama karreta nia gas. Ida-neʼe halo susar no bele estraga karreta. Entaun keta rai hela hirus iha laran toʼo ikusmai rebenta. Halo orasaun husu Aman Jeová nia ajuda atu halakon hirus husi ita-nia laran. Husik Maromak Jeová nia espíritu muda ita-nia hanoin no laran atu halo tuir ninia hakarak.—Lee Roma 12:2; Efeso 4:23, 24.

19. Saida mak ita bele halo atu ajuda ita sees husi situasaun neʼebé halo ita hirus?

19 Ita bele halo buat ruma neʼebé ajuda ita atu halakon ita-nia hirus. Se ita hasoru situasaun neʼebé susar tebes no ita sente hirus iha laran, karik diʼak atu sees husi situasaun neʼe, hodi nuneʼe fó tempu ba ita atu sai kalma. (Prov 17:14) Se ita koʼalia ho ema ida no nia komesa sai hirus, hakaʼas an liután atu koʼalia ho laran-diʼak ba nia. Hanoin-hetan: “Resposta neʼebé mamar hasees hirus, maibé liafuan neʼebé hakanek laran hamosu hirus.” (Prov 15:1) Uza liafuan neʼebé hakanek ka sadik sei halo situasaun sai aat liután, maski hatoʼo liafuan sira-neʼe ho lian mamar. (Prov 26:21) Entaun, kuandu situasaun ruma mosu neʼebé halo ita susar atu kontrola an, sai “neineik atu koʼalia, neineik atu hirus”. Husu Maromak Jeová nia espíritu atu ajuda ita hatete buat neʼebé diʼak, laʼós buat neʼebé aat.—Tgo 1:19.

Fó perdua husi laran

20, 21. Saida mak bele ajuda ita atu fó perdua ba ema seluk? No tanbasá mak ita tenke halo ida-neʼe?

20 Maibé, triste tebes tanba ita hotu la bele kontrola ita-nia nanál. (Tgo 3:2) Maski sira hakaʼas an, maibé dala ruma ita-nia família no mós ita-nia irmaun-irmán neʼebé ita hadomi, karik sira hatete buat ruma neʼebé hakanek ita-nia laran. Duké sai hirus lalais, ho pasiénsia hanoin didiʼak tansá mak sira hatete ka halo buat ruma. (Lee Eclesiastes 7:8, 9. *) Karik sira sente estrese, taʼuk, sente ladún diʼak, ka hasoru problema ruma.

21 Razaun sira-neʼe la fó lisensa atu sai laran-nakali. Maibé hodi rekoñese razaun sira-neʼe, karik bele ajuda ita komprende tansá dala ruma ema hatete ka halo buat neʼebé la loos, no ida-neʼe bele book ita atu fó perdua ba sira. Ita hotu hatete no halo buat ruma neʼebé hakanek ema seluk, no ita hein katak sira ho laran-diʼak fó perdua ba ita. (Ecle 7:21, 22) Jesus hatete katak se ita hakarak Maromak atu perdua ita, ita tenkesér perdua ema seluk. (Mt 6:14, 15; 18:21, 22, 35) Entaun, ita tenke lalais atu husu perdua no lalais atu fó perdua, nuneʼe ita hametin domin neʼebé “kesi metin” ita iha família no kongregasaun laran.—Kol 3:14.

22. Tanbasá mak ita-nia hakaʼas-an atu koʼalia ho laran-diʼak iha folin duni?

22 Problema neʼebé bele halakon ita-nia haksolok no unidade sei aumenta liután nuʼudar mundu neʼebé nakonu ho ema hirus besik atu ramata. Halo tuir matadalan sira iha Maromak nia Liafuan sei ajuda ita atu uza ita-nia nanál ba buat neʼebé diʼak, laʼós ba buat neʼebé aat. Ita sente kontente ho relasaun dame iha kongregasaun no família laran, no ita-nia ezemplu bele fó sasin diʼak ba ema seluk kona-ba ita-nia “Maromak neʼebé kontente”, Jeová.—1 Tim 1:11, MF.

[Nota–rodapé]

^ par. 5 Provérbios 25:28: “Hanesan sidade neʼebé monu tanba moru la iha, nuneʼe mós ema neʼebé la satan netik ninia espíritu.” Provérbios 29:11: “Ema beik hasai ninia laran-hirus hotu, maibé ema neʼebé matenek halo nia an kalma toʼo rohan.”

^ par. 6 Provérbios 12:18: “Iha duni ema neʼebé la hanoin uluk no koʼalia hanesan sona ho surik, maibé nanál ema matenek nian mak bele kura.”

^ par. 6 Provérbios 18:21: “Nanál bele halo mate no fó moris, no ema neʼebé hadomi nia sei han nia ai-fuan.”

^ par. 20 Eclesiastes 7:8, 9: “Buat ida nia rohan diʼak liu duké nia hahú. Diʼak liu ema neʼebé hatudu pasiénsia duké ema neʼebé hatudu hahalok foti-an. Keta sai sente an lalais, tanba sente an neʼe belit metin ba ema beik nia hirus-matan.”

Ita bele hatán?

• Tanbasá mak importante atu buka tempu neʼebé loos atu koʼalia kona-ba problema ruma ho ema ida?

• Tanbasá mak ema iha família laran tenkesér koʼalia ba malu ho “laran-diʼak”?

• Saida mak ita presiza halo atu la hatete buat ruma neʼebé hakanek ema seluk?

• Saida mak bele ajuda ita atu fó perdua ba ema seluk?

[Pergunta estudu nian]

[Dezeñu iha pájina 21]

Fó tempu ba ita-nia an atu sai kalma, no depois buka oportunidade atu koʼalia

[Dezeñu iha pájina 23]

Laʼen tenke koʼalia ho laran-maus ba nia feen