‘Lori livru sira neʼebé hakerek iha bibi kulit’

HODI uza liafuan iha leten neʼe, apóstolu Paulo husu ninia maluk misionáriu, naran Timóteo, atu lori ba nia livru balu atu lee. Maibé, saida mak livru sira-neʼe, neʼebé hakerek iha bibi kulit? Tanba saida mak Paulo husu ida-neʼe? No saida mak ita bele aprende husi buat neʼebé nia husu?

Iha apóstolu sira-nia tempu, kuandu Paulo hakerek liafuan sira-neʼe, livru 39 husi Eskritura Lia-Ebraiku fahe tiha ona ba livru 22 ka 24. Matenek-naʼin ida, naran Alan Millard, hatete katak maski iha tempu neʼebá livru sira karun, maibé “la susar ba ema riku atu hetan livru”. Ema balu bele hetan livru ida husi livru sira-neʼe. Porezemplu, kuandu ema-boot neʼebé husi rai-Etiópia tuur iha ninia kuda-karreta, nia iha livru ida no “nia lee lia husi profeta Isaías”. Tanba nia serbisu ba ‘Candace, liurai-feto Etiópia nian, hodi tau matan ba liurai-feto neʼe nia rikusoin tomak’, nia ema riku. Nuneʼe, nia bele hetan parte balu husi Eskritura sira.—Apos 8:27, 28.

Kuandu Paulo husu Timóteo atu lori livru sira, nia hatete: “Wainhira ó mai, lori mós unuk neʼebé haʼu husik ho Carpo iha Troas, no livru sira, liuliu sira neʼebé hakerek iha bibi kulit leten.” (2 Tim 4:13) Ida-neʼe hatudu katak Paulo iha livru barak. Husi livru hotu neʼebé Paulo iha, ida neʼebé importante liu ba nia mak Maromak nia Liafuan. Kona-ba ‘livru sira neʼebé hakerek iha bibi kulit’, matenek-naʼin ida kona-ba Bíblia, naran A. T. Robertson, hatete: “Karik livru sira-neʼe mak kópia husi livru sira husi Testamentu Tuan neʼebé hakerek iha bibi kulit neʼebé karun liu fali surat-tahan neʼebé halo husi ai.” Husi tempu joven, Paulo estuda “iha Gamaliel nia ain” neʼebé hanorin Moisés nia Ukun-Fuan no neʼebé ema hotu hamtaʼuk. Ida-neʼe hatudu katak Paulo hetan livru sira neʼebé kópia husi Maromak nia Liafuan.—Apos 5:34; 22:3.

Oinsá ema kristaun uza livru sira

Maibé, ema barak liu la iha livru husi Eskritura Sagrada, ka Maromak nia Liafuan. Se nuneʼe, oinsá mak ema kristaun iha tempu neʼebá bele lee no rona Maromak nia Liafuan? Ita bele hatene liuhusi liafuan neʼebé Paulo hakerek ba Timóteo. Nia hatete: “Lee eskritura ba ema sira, . . . toʼo tempu neʼebé haʼu toʼo.” (1 Tim 4:13) Ida-neʼe hatudu katak lee ba ema mak parte husi reuniaun iha kongregasaun kristaun sira, no ida-neʼe toman neʼebé Maromak nia povu iha ona husi Moisés nia tempu.—Apos 13:15; 15:21; 2 Kor 3:15.

Nuʼudar katuas, Timóteo presiza lee ba ema iha kongregasaun, hodi nuneʼe ema neʼebé la iha livru husi Eskritura sira bele aprende. Klaru  katak kuandu ema rona Maromak nia Liafuan, sira hotu rona didiʼak hodi la lakon liafuan ida, no mós bainhira toʼo iha uma inan-aman sira koʼalia hamutuk ho sira-nia oan kona-ba buat neʼebé sira rona iha reuniaun.

Surat rohan husi livru Isaías neʼebé hetan besik Tasi Mate iha rai-Israel, ninia naruk besik metru 7,3. Livru sira iha tempu uluk, halo husi surat-tahan neʼebé lulun sai hanesan rolu ida no uza ai iha sorin-sorin, tan neʼe livru sira-neʼe todan. Karik ema kristaun barak la bele lori livru barak kuandu sira bá haklaken. Maski Paulo iha livru balu husi Eskritura sira, maibé kuandu nia laʼo-rai karik nia la bele lori livru sira-neʼe hotu. Klaru katak nia husik livru balu ho ninia belun Carpo iha Troas.

Ita aprende saida husi Paulo nia ezemplu?

Antes Paulo husu Timóteo atu lori livru sira-neʼe, no kuandu nia sai dadur iha Roma ba dala segundu, nia hatete: “Haʼu halo tiha funu didiʼak toʼo rohan; haʼu halai tiha toʼo rohan, . . . haʼu hein deʼit kolen justisa nian neʼebé rai hela mai haʼu.” (2 Tim 4:7, 8) Karik nia hakerek liafuan sira-neʼe maizumenus iha tinan 65 durante tempu neʼebé Liurai Nero haterus ema kristaun. Tan neʼe, Paulo hasoru terus makaʼas iha dadur laran. Tuir loloos, nia hatene katak lakleur tan nia atu hetan kastigu-mate. (2 Tim 1:16; 4:6) Tanba ida-neʼe mak Paulo hakarak namanas atu hetan ninia livru sira. Maski nia halo funu didiʼak toʼo rohan, nia hakarak atu nafatin hametin ninia fiar hodi estuda Maromak nia Liafuan.

Kuandu Paulo husu Timóteo atu lori ninia livru sira, karik Timóteo sei iha Éfeso. (1 Tim 1:3) Husi Éfeso ba Roma liuhusi Troas dook maizumenus kilómetru 1.600. Iha Paulo nia karta, nia husu Timóteo: “Hakaʼas an atu mai molok rai sai malirin.” (2 Tim 4:21) Bíblia la hatete se Timóteo saʼe ró atubele toʼo iha Roma tuir tempu neʼebé Paulo hameno nia atu mai.

Ita aprende saida husi buat neʼebé Paulo husu? Hodi husu atu hetan “livru sira, liuliu sira neʼebé hakerek iha bibi kulit”, ita bele aprende katak maski nia hasoru terus neʼebé makaʼas liu iha ninia moris, nia nafatin hakarak estuda Maromak nia Liafuan. Hodi halo ida-neʼe mak ajuda Paulo atu nafatin iha relasaun neʼebé besik ho Jeová, atu nafatin hakarak serbí Nia, no atu bele fó laran-manas ba ema seluk.

Ohin loron, bensaun boot tebes mai ita tanba ita ida-idak bele iha Bíblia kompletu! Ita balu karik iha Bíblia barak. Maibé, hanesan Paulo, ita presiza haburas hakarak atu komprende kleʼan liután Eskritura sira, ka Bíblia. Husi karta 14 neʼebé Maromak leno Paulo atu hakerek, ninia karta segundu ba Timóteo mak ida ikus neʼebé nia hakerek. Tuir loloos iha Paulo nia lia-menon ikus, nia husu Timóteo atu ‘lori livru sira neʼebé hakerek iha bibi kulit’. Paulo hakerek lia-menon ikus neʼe iha ninia karta nia parte ikus.

Ita hakarak namanas atu halo funu toʼo rohan hanesan Paulo halo ka lae? Ita hakarak halo nafatin Maromak Jeová nia serbisu no prontu atu kontinua hola parte iha serbisu haklaken toʼo tempu neʼebé Jeová hakarak ita atu para ka lae? Se nuneʼe, diʼak atu halo tuir buat neʼebé Paulo fó laran-manas ba ema kristaun atu halo. Neʼe mak “tau matan didiʼak ba buat neʼebé [ita] halo no hanorin; halo neʼe nafatin” hodi sai badinas atu estuda Bíblia. Ita bele halo ida-neʼe tanba ohin loron, ita bele iha Bíblia rasik neʼebé fasil liu atu uza duké livru sira iha tempu uluk.—1 Tim 4:16.

[Mapa/Dezeñu iha pájina 18, 19]

(Atu hetan format kompletu, haree livru)

Éfeso

Troas

Roma