Oinsá mak laran-moras hanesan venenu?

Maski Napoleão Bonaparte, Alexandre Boot, no Júlio César iha naran-boot no iha kbiit, maibé iha sira-nia laran sira haburas sentimentu ida neʼebé hanesan venenu. Sentimentu neʼe bele halo aat ema nia hanoin. Saida mak neʼe? Neʼe mak laran-moras. Sira naʼin-tolu neʼe sai laran-moras ba ema seluk.

Matenek-naʼin ida naran Bertrand Russell hatete: “Napoleão laran-moras ba César, César laran-moras ba Alexandre Boot, no Alexandre Boot laran-moras ba Hércules neʼebé mai husi istória neʼebé ema inventa deʼit.” Laran-moras bele kona ema hotu, maski sira iha rikusoi barak, iha matenek, no hetan susesu iha sira-nia moris.

Laran-moras mak sentimentu rai-odi ba ema seluk neʼebé iha rikusoi, susesu, no buat seluk tan neʼebé ita la iha. Livru ida esplika katak iha Bíblia, laran-moras dala ruma iha arti katak hakarak atu sai hanesan ema seluk, no dala ruma mós iha arti katak kaan buat neʼebé ema seluk iha. Ema neʼebé laran-moras hanesan neʼe iha hakarak atu kaan no hadau buat neʼebé ema seluk nian.

Ita presiza hatene oinsá mak laran-moras bele sai buras iha ita-nia laran, no rezultadu saida mak bele mosu. Tan neʼe, importante tebes ba ita atu hatene saida deʼit mak ita bele halo hodi laran-moras labele kontrola ita-nia moris.

BUAT IDA NEʼEBÉ HABURAS LARAN-MORAS

Nuʼudar ema sala-naʼin ita hotu bele “sai laran-moras” no iha buat oioin neʼebé bele halo sentimentu neʼe sai buras liu. (Tgo 4:5, MF) Apóstolu Paulo fó-hatene buat ida neʼebé book ema atu sai laran-moras, nia hatete: “Ita labele sai foti-an, labele buka atu sai diʼak liu fali ema seluk no labele laran-moras ba malu.” (Gal 5:26, MF) Kuandu ema buka atu sai diʼak liu fali ema seluk, ida-neʼe bele halo sentimentu laran-moras sai aat liután. Ema kristaun naʼin-rua naran Cristina no José * hatene katak ida-neʼe mak loos.

Cristina neʼebé serbí nuʼudar pioneiru ida, hatete: “Haʼu sempre sente laran-moras ba ema seluk. Haʼu kompara buat neʼebé sira iha ho buat neʼebé haʼu la iha.” Loron ida, Cristina han hamutuk ho katuas área nian no ninia feen. Cristina no ninia laʼen Eric, tinan besik hanesan ho katuas área nian no nia feen, no iha tempu uluk sira halo knaar neʼebé hanesan. Nuneʼe, Cristina hatete: “Haʼu-nia laʼen mós serbí nuʼudar katuas ida! Entaun, tansá mak imi serbí nuʼudar katuas área, maibé ami la hetan knaar espesiál ida?” Ninia hakarak atu sai diʼak liu fali ema seluk halo nia laran-moras. Tan neʼe, nia la haree serbisu diʼak neʼebé nia ho ninia laʼen halo daudauk, no halo nia sente la kontente ho sira-nia moris.

José hakarak atu serbí nuʼudar atan ba kongregasaun. Kuandu ema seluk hetan knaar neʼe no nia la hetan, nia sai laran-moras ba sira. Nia mós sai hirus ba irmaun neʼebé serbí nuʼudar koordenadór ba grupu katuas nian. José hatete katak nia komesa rai  odi ba irmaun neʼe no hanoin sala katak irmaun neʼe lakohi nia atu hetan responsabilidade sira iha kongregasaun. José mós hatete katak kuandu ita husik laran-moras kontrola ita-nia moris, ita la bele hanoin ona ho loos tanba ita hanoin deʼit ita-nia an.

APRENDE HUSI EZEMPLU SIRA HUSI BÍBLIA

Ita bele hetan iha Bíblia laran ezemplu sira neʼebé sai nuʼudar avizu mai ita. (1 Kor 10:11) Ezemplu balu la hatudu deʼit oinsá ema bele haburas laran-moras, maibé hatudu mós oinsá laran-moras bele sai nuʼudar venenu neʼebé halo aat ba sira neʼebé husik ida-neʼe kontrola sira.

Porezemplu, Adão no Eva nia oan-mane primeiru, Caim, sente hirus kuandu Jeová simu Abel nia sakrifísiu maibé la simu ninian. Tuir loloos, Caim bele hili atu halo buat neʼebé loos, maibé duké halo neʼe nia husik laran-moras kontrola nia toʼo nia oho ninia alin Abel. (Gên 4:4-8) Tan neʼe mak Bíblia koʼalia kona-ba Caim nuʼudar “ida neʼebé aat-naʼin ninian”, Satanás!—1 Joao 3:12.

José nia maun naʼin-10 laran-moras ba nia tanba José iha relasaun espesiál ho sira-nia aman. Kuandu José fó-hatene ninia mehi ba sira, sira sai hirus liután toʼo sira mós hakarak oho nia. Ikusmai, sira faʼan José atu sai atan ida, no bosok sira-nia aman hodi dehan katak José mate ona. (Gên 37:4-11, 23-28, 31-33) Tinan barak liu tiha, sira rekoñese sira-nia sala, no hatete ba malu: “Loos duni, ita halo sala hasoru ita-nia alin, tanba ita haree ninia terus no nia husu ita atu hatudu laran-sadiʼa ba nia, maibé ita la rona nia.”—Gên 42:21; 50:15-19.

Kuandu Coré, Datan, no Abiram, kompara sira-nia knaar ho Moisés no Aarão nia knaar, ida-neʼe halo sira laran-moras. Sira duun katak Moisés hakarak sai nuʼudar ulun-naʼin no katak nia buka atu sai diʼak liu ema seluk. (Núm 16:13) Tuir loloos, buat neʼebé sira hatete la loos. (Núm 11:14, 15) Maromak Jeová rasik mak fó knaar ba Moisés. Maibé ema sira-neʼe laran-moras ba Moisés nia pozisaun. Ikusmai, Jeová oho sira tanba sira laran-moras.—Sal 106:16, 17.

Liurai Salomão haree rasik kona-ba oinsá laran-moras bele book ema atu halo hahalok aat. Feto ida neʼebé ninia bebé foin mate bosok katak bebé neʼe mak ninia maluk nian. Kuandu Salomão tesi lia kona-ba sira-nia problema, feto neʼebé bosok, nia apoia atu oho bebé neʼebé moris. Maibé, Salomão haruka atu fó fali bebé neʼe ba ninia inan.—1 Reis 3:16-27.

Sin, laran-moras bele lori rezultadu neʼebé aat. Ezemplu sira-neʼe husi Bíblia hatudu katak laran-moras bele halo ema rai-odi, halo ema halo buat neʼebé la loos, no halo ema oho ema seluk. Liután neʼe, iha situasaun sira-neʼe hatudu katak ema neʼebé laran-moras halo aat ba sira neʼebé la halo sala ida. Entaun, saida deʼit mak ita bele halo hodi husik laran-moras neʼe kontrola ita-nia moris?

OINSÁ ATU MANÁN HASORU LARAN-MORAS?

Haburas domin neʼebé loos ba malu. Apóstolu Pedro fó konsellu ba ema kristaun hodi hatete: “Hamoos tiha imi-nia klamar husi imi-nia moris tuir lia-loos; wainhira imi hadomi imi-nia maluk, imi hadomi  duni bá ho laran.” (1 Ped 1:22) Domin katak sá? Apóstolu Paulo hatete: “Domin pasiénsia, domin laran-diʼak. Domin la laran-moras, domin la loko-an; domin la buka oin; domin la book aat ema, domin la buka nia rasik nia diʼak.” (1 Kor 13:4, 5) Klaru katak haburas domin hanesan neʼe iha ita-nia laran ajuda ita atu la sai laran-moras. (1 Ped 2:1) Duké laran-moras ba David, Jónatas “hadomi David hanesan nia an rasik”.—1 Sam 18:1.

Halibur hamutuk ho Maromak nia povu. Ema neʼebé hakerek Salmo 73 sente laran-moras ba ema aat sira neʼebé moris ho diʼak no la iha susar. Maibé, nia manán hasoru sentimentu neʼe hodi bá iha “Maromak nia santuáriu boot”. (Sal 73:3-5, 17) Kuandu ema neʼebé hakerek salmu neʼe halibur hamutuk ho ninia maluk fiar-naʼin sira, ida-neʼe ajuda nia atu rekoñese katak bensaun sira neʼebé nia hetan, nia hetan tanba nia sai Maromak nia belun. (Sal 73:28) Kuandu ita halibur beibeik hamutuk ho ita-nia maluk fiar-naʼin sira iha reuniaun, ida-neʼe mós bele ajuda ita iha dalan hanesan.

Buka atu halo buat neʼebé diʼak. Kuandu Maromak haree katak Caim haburas hirus no laran-moras iha ninia laran, Maromak hatete ba nia: “Fila hodi halo buat neʼebé diʼak.” (Gên 4:7) “Halo buat neʼebé diʼak” envolve saida? Jesus hatete katak ita tenke ‘hadomi Naʼi, ita-nia Maromak ho neon ho laran, ho ita-nia klamar tomak no ita sei hadomi ema seluk hanesan ita-nia an rasik’. (Mt 22:37-39) Kontente neʼebé ita hetan hodi uza ita-nia moris atu serbí Jeová no ajuda ema seluk, bele ajuda ita atu manán hasoru laran-moras. Hola parte beibeik iha serbisu haklaken no hanorin mak dalan diʼak atu serbí Maromak no ema seluk, no ida-neʼe lori mai ita “bensaun husi Maromak Jeová”.—Prov 10:22.

“Haksolok ho sira neʼebé haksolok.” (Rom 12:15) Jesus haksolok ho rezultadu diʼak neʼebé ninia dixípulu sira hetan, no nia hatete katak sira sei halo buat barak iha serbisu haklaken liu fali nia. (Lc 10:17, 21; Joao 14:12) Ita serbí Jeová ho unidade, tan neʼe kuandu ita-nia maluk ida hetan susesu, ida-neʼe mak bensaun ba ita hotu. (1 Kor 12:25, 26) Nuneʼe, duké ita laran-moras kuandu ita-nia maluk ida hetan knaar espesiál ruma, diʼak liu sente haksolok hamutuk ho nia.

LA FASIL ATU KONTROLA LARAN-MORAS!

Ita presiza hakaʼas an nafatin atu kontrola laran-moras. Cristina hatete: “Maski haʼu hakribi sentimentu neʼe, maibé toʼo agora dala ruma haʼu sei sente laran-moras. Haʼu tenke hakaʼas an nafatin atu kontrola sentimentu neʼe.” José mós sente hanesan neʼe, nia hatete: “Jeová ajuda haʼu atu hafolin hahalok diʼak husi irmaun neʼebé serbí nuʼudar koordenadór ba grupu katuas nian. Relasaun diʼak ho Maromak ajuda duni haʼu atu manán hasoru laran-moras.”

Laran-moras mak “hahalok isin nian” ida neʼebé ema kristaun hotu tenke manán hasoru. (Gal 5:19-21, MF) Se ita la husik laran-moras kontrola ita, ita-nia moris sei sai kontente liu no ita sei halo kontente Jeová, ita-nia Aman iha lalehan.

[Nota–rodapé]

[Liafuan neʼebé foti husi pájina 17]

“Haksolok ho sira neʼebé haksolok”