Skip to content

Skip to table of contents

TERRY REYNOLDS | ISTÓRIA

Jeová ajuda haʼu serbí nia ho laran tomak

Jeová ajuda haʼu serbí nia ho laran tomak

 Haʼu tinan 14 bainhira irmaun idade ida neʼebé maduru naran Cecil fó ninia Bíblia mai haʼu. Neʼe mak Bíblia neʼebé nia uza kuandu estuda mesak, no ninia nota sira hakerek hotu iha laran. Neʼe mak prezente neʼebé furak tebes.

 Irmaun Cecil mak ema neʼebé haraik an no hanoin ema seluk. Ninia ezemplu no mós ezemplu husi haʼu-nia inan no irmaun-irmán iha kongregasaun neʼebé laran-metin, halo haʼu iha ‘hakarak atu halo buat neʼebé Jeová hakarak’, no atu serbí nia ho laran tomak. (Filipe 2:13) Haʼu sei konta haʼu-nia istória.

Haʼu-nia inan nia laran-manas mak book haʼu

 Haʼu moris iha tinan 1943. Haʼu-nia inan-aman hela besik sidade Bundaberg, área neʼebé ema barak kuda tohu iha Queensland, Austrália. Sábadu-sábadu ema iha neʼebá iha toman atu halibur hodi ransu hamutuk. Iha loron-sábadu ida iha tinan 1939, haʼu-nia inan-aman hasoru pioneiru naʼin-rua (Testemuña ba Jeová neʼebé haklaken tempu-tomak), no sira koʼalia kona-ba Bíblia. Buat neʼebé haʼu-nia inan-aman aprende book tebes sira-nia laran, no ikusmai sira sai Testemuña ba Jeová. Ami-nia inan-aman haboot haʼu no haʼu-nia biin Jean tuir Bíblia nia prinsípiu sira. Triste mak haʼu-nia aman hetan asidente no mate iha uma. Haʼu foin tinan hitu iha tempu neʼebá, no haʼu triste tebes. Toʼo agora haʼu sei hanoin-hetan katak nia mak aman neʼebé badinas no gosta hamnasa. Haʼu hein namanas atu hasoru nia bainhira nia hetan moris-hiʼas no koñese nia diʼak liután.—Apóstolu 24:15.

 Haʼu-nia inan mak ema neʼebé laran-diʼak no la ulun-toos. Nia fó liberdade ba ami atu fó sai ami-nia sentimentu kuandu ami gosta ka la gosta buat ruma. Maibé kona-ba Bíblia nia prinsípiu sira no adorasaun ba Jeová, ami labele diskute malu ho amá. Ami sempre tuir reuniaun sira, no amá mós la husik ami atu ransu demais ho labarik neʼebé laʼós Testemuña liuliu se laʼós tempu eskola. (1 Korinto 15:33) Kuandu haʼu hanoin fali tempu neʼebá, haʼu agradese tebes haʼu-nia amá hamriik metin hanesan neʼe.

Bainhira haʼu maizumenus tinan 14

 Haʼu-nia inan mós haklaken-naʼin neʼebé laran-manas, no dala barak nia foti pioneiru estra. Haʼu hanoin-hetan katak nia sempre vizita umakain 50 liu atu lori ba sira Livru Haklaken no Matan-moris bá! Maski nia sai idade no fraku, maibé nia nafatin hakarak ajuda ema neʼebé interese ba lia-loos. Tanba ninia domin ba ema, no liuliu ba ninia oan sira, neʼe halo ami hadomi loos nia no hakaʼas an atu halo tuir ninia ezemplu. Iha tinan 1958, bainhira haʼu tinan 14, haʼu dedika haʼu-nia moris ba Jeová no hetan batizmu.

Hetan laran-manas husi belun sira neʼebé diʼak

 Tempu balu liutiha, joven ida iha ami-nia kongregasaun neʼebé maizumenus tinan 20 naran Rudolf, mós hetan batizmu. Nia muda mai husi rai-Alemaña. Sábadu-sábadu, haʼu no Rudolf haklaken ba ema neʼebé tuur iha karreta laran hodi hein sira-nia família neʼebé kompras hela.

 Rudolf mak irmaun neʼebé laran-manas tebes, no nia konvida haʼu atu foti pioneiru estra hamutuk ho nia durante tempu feriadu. Iha tempu ida neʼebé ami halo ida-neʼe, ami hela semana neen iha sidade Gladstone, maizumenus kilómetru 190 husi Bundaberg nia parte norte. Tanba Rudolf ajuda haʼu hanesan maun ida, no tanba haʼu hetan ksolok durante foti pioneiru estra, neʼe haburas haʼu-nia hakarak atu foti pioneiru regulár. Bainhira haʼu tinan 16, haʼu kumpre planu neʼe, no haʼu hakarak uza haʼu-nia moris atu serbí Jeová tempu-tomak.

 Haʼu-nia knaar primeiru nuʼudar pioneiru mak iha Mackay, neʼe mak sidade ida iha parte norte husi Bundaberg, la dook husi fatin turístiku Great Barrier Reef. Tinan ida liutiha, bainhira haʼu tinan 17, haʼu hetan knaar atu sai nuʼudar pioneiru espesiál a iha fatin rurál iha Austrália, neʼebé ema barak ladún hela. Haʼu-nia belun neʼebé sempre haklaken hamutuk ho haʼu mak naran Bennett (Ben) Brickell. Nia idade boot liu haʼu tinan 30 no iha esperansa atu bá lalehan. b Haʼu sente neʼe mak priviléjiu neʼebé haʼu gosta atu serbí hamutuk ho irmaun neʼebé iha esperiénsia barak, no koñesidu nuʼudar pioneiru neʼebé diʼak tebes.

Haklaken ba ema aboríjene iha fatin izoladu, tinan 1963

 Ami-nia haklaken fatin mak iha Queensland nia parte norte naran Gulf Country, área neʼebé besik ba Gulf of Carpentaria. Fatin neʼe, ema uitoan deʼit mak hela, no iha tempu neʼebá, haʼu no Ben, ami naʼin-rua deʼit mak Testemuña iha fatin neʼe. Dala ruma presiza oras barak atu lori karreta husi uma ida ba uma ida. Durante ami lori karreta iha dalan neʼebé rai-rahun barak, baibain Ben konta kona-ba ninia esperiénsia sira, hanesan haklaken ho karreta lian c durante Funu Mundiál Segundu, bainhira governu bandu Testemuña ba Jeová iha Austrália.

Irmaun ida no haʼu (klaran) halaʼo estudu Bíblia iha fatin izoladu

 Baibain, kuandu haklaken hotu, ami-nia karreta para iha dalan ninin no ami deskansa iha neʼebá. d Ami hili ai hodi sunu no prepara ami-nia hahán. Ami-nia toba-fatin mak lona, manta, no xumasu. Toʼo agora haʼu sei hanoin kuandu haʼu hateke ba lalehan hodi haree fitun rihun ba rihun tanba la iha lampu husi sidade. Haʼu sente admira loos Jeová nia kriasaun iha tempu neʼebá.

 Iha fatin izoladu hanesan neʼe, se karreta sai aat neʼe perigu uitoan. Loron ida, karreta nia esu sai aat tiha. Loron neʼe mak manas tebes no ami-nia bee mós uitoan deʼit. Irmaun Ben husu ema ajuda tula nia ba sidade kiʼik Cloncurry atu hola karreta nia sasán. Maibé haʼu iha neʼebá hein karreta besik loron tolu. Loroloron karreta balu liu, no ema fó bee ho laran-diʼak mai haʼu. Mane ida mós fó haʼu livru bosan ida, no hatete: “Kolega, lee toʼok ida-neʼe. Karik ó sei gosta.” Livru neʼe, maski laʼós husi ita-nia organizasaun, koʼalia kona-ba Testemuña ba Jeová nia esperiénsia sira durante sira iha komarka iha tempu Nazi nian. Haʼu hakfodak loos!

 Irmaun Ben ho haʼu, ami hamutuk pioneiru besik tinan ida. Liafuan ikus nia koʼalia mai haʼu antes ami fahe malu mak: “Nafatin hakaʼas an atu laran-metin.” Ben nia ezemplu kona-ba laran-manas no laran-metin ba Maromak halo haʼu iha hakarak neʼebé metin liután atu kontinua serbí Jeová tempu-tomak.

Tuir eskola Gilead, depois bá rai-Taiwán

 Haʼu pioneiru ba tinan barak iha Austrália nia fatin izoladu sira, no depois neʼe hetan knaar atu sai nuʼudar katuas área. Knaar neʼe envolve uza semana ida hamutuk ho kongregasaun no grupu izoladu ida-idak iha área ida. Durante tinan balu nia laran, haʼu tau matan ba área hamutuk haat. Neʼe inklui kongregasaun sira iha Queensland no New South Wales. Depois iha tinan 1971, haʼu hakfodak tanba hetan konvite atu tuir Gilead klase 51, neʼe mak eskola misionáriu husi Testemuña ba Jeová neʼebé halaʼo iha Novaiorke. Estuda Bíblia ba fulan lima no ransu hamutuk ho maluk eskola no mestre sira, buat hotu neʼe ajuda haʼu prepara an ba haʼu-nia knaar tuirmai, neʼe mak atu sai misionáriu iha rai-Taiwán.

Haʼu-nia klase Gilead

 Ema naʼin-sia husi haʼu-nia eskola mós hetan knaar atu bá Taiwán, inklui irmaun Ian Brown, husi Novazelándia. Ami gasta tempu barak no haklaken hamutuk. Ami la hatene buat ida kona-ba Taiwán. Ami haree mapa mak foin hatene Taiwán iha neʼebé.

 Queensland nia fatin izoladu sira mak la hanesan duni ho Taiwán! Susar primeiru neʼebé ami hasoru mak ho lian Xinés. Maski reuniaun sira mak loloos tempu atu hetan anima, maibé haʼu labele komprende saida mak sira koʼalia durante reuniaun. No haʼu mós labele koʼalia ho irmaun-irmán sira. Situasaun neʼe halo haʼu no irmaun Ian hafolin buat hotu neʼebé ami aprende iha Eskola Gilead. Treinu neʼebé ami hetan iha Gilead, no mós estuda Bíblia beibeik no halo orasaun husi laran, neʼe ajuda ami-nia relasaun ho Jeová atu metin nafatin. No maski ami labele komunika ho irmaun-irmán sira, maibé kuandu ami haree sira-nia domin ba ami no ba Jeová, neʼe hametin tebes ami.

Aprende lian Xinés

 Kuandu ami foin toʼo iha Taiwán, misionáriu hotu tuir kursu badak kona-ba lian Xinés. Ami-nia mestra mak irmán ida husi Austrália naran Kathleen Logan, e graduadu husi Gilead klase 25. Ami hakaʼas an atu fokus aprende língua neʼe, no ami uza kedas buat neʼebé ami aprende. Iha ami-nia loron primeiru haklaken, haʼu no irmaun Ian dekór liafuan balu atu hatoʼo ba ema. Iha dalan atu bá haklaken, ami koʼalia kona-ba sé mak atu koʼalia uluk. Tanba haʼu mak boot liu nia, entaun haʼu koʼalia hodi goza katak haʼu iha direitu atu deside, tan neʼe haʼu haruka nia mak koʼalia uluk. Uma-naʼin haree hanesan ema neʼebé iha edukasaun boot. Nia rona ho pasiénsia ba Ian nia Xinés neʼebé kahur ho Inglés. Maibé mane neʼe halo ami hakfodak tanba nia koʼalia Inglés neʼebé moos loos no nia husu ami presiza saida. Ami dada lia ho nia, no bainhira ami koʼalia hotu tiha, nia anima ami atu la rende an. Ninia liafuan sira-neʼe ajuda ami atu “hakaʼas an nafatin” hanesan Ben uluk sempre dehan.

 Ami-nia haklaken fatin mak iha sidade kapitál Taipei. Ema barak liu iha neʼebá seidauk rona kona-ba Bíblia nia mensajen tanba iha Testemuña uitoan deʼit iha tempu neʼebá. Maibé ami la laran-kraik, ami hahú haklaken ho laran-manas. Fulan-fulan, ami fahe livru atus ba atus. Loloos, karik ema balu simu livru tan deʼit hakarak hatene ami mak sé no ami koʼalia kona-ba saida. Maski nuneʼe, ami halo buat neʼebé ami bele atu kuda fini lia-loos nian, no ami fiar katak lia-loos sei moris iha ema balu nia laran.

Hetan ajuda husi haʼu-nia feen

Haʼu no Wen-hwa haklaken hela, tinan 1974

 Durante tempu neʼe, haʼu sai belun ho irmán husi Taiwán naran Wen-hwa. Nia hadomi lia-loos no hakarak ajuda ema seluk atu hetan benefísiu neʼebé nia mós hetan tanba aprende Bíblia. Tan neʼe, nia ajuda misionáriu barak, inklui haʼu, atu koʼalia lian Xinés ho diʼak liután. Ikusmai haʼu laran-monu ba irmán furak neʼe, no ami kaben iha tinan 1974.

 Wen-hwa ajuda misionáriu sira hetan rezultadu diʼak iha haklaken. Porezemplu, nia ajuda ami ho lian Xinés hodi esplika kona-ba ema Taiwán nia toman no sira-nia dalan hanoin. No nia ajuda ami hili didiʼak liafuan neʼebé ami sei uza iha haklaken fatin neʼebé ema barak mak husi relijiaun Budista no Taoizmu. Ema mós halaʼo adorasaun ba beiʼala sira, no ema barak seidauk lee ka haree Bíblia. Tan neʼe, ami koʼalia kona-ba Kriadór, katak ninia naran mak Jeová, no tanbasá mak ita bele fiar katak nia iha duni. Porezemplu, se toʼos-naʼin ka peskadór ida dehan, “Ami sadere ba lalehan atu hetan ai-han”, ami baibain hatán: “Sé mak Ida neʼebé fó ai-han sira-neʼe? Neʼe mak Maromak neʼebé kbiit boot liu hotu, neʼebé kria buat hotu, no merese atu ita adora nia, loos ka lae?”

Hamutuk ho Wen-hwa, tinan 1975

 Nuʼudar tempu liu daudaun, ami-nia hakaʼas an lori duni rezultadu, tanba fini lia-loos komesa moris iha ema nia laran. Estudante Bíblia sira-neʼe tenke luta hasoru doutrina falsu neʼebé sira fiar ba tempu barak ona, no husik toman sira neʼebé kontra Bíblia. Maibé tanba hetan ajuda husi misionáriu no haklaken-naʼin sira iha neʼebá, sira hetan susesu, no sira-nia moris sai diʼak liután. (João 8:32) Irmaun barak hetan knaar atu serbí nuʼudar atan no katuas ba kongregasaun no irmaun-irmán barak halo serbisu ba Jeová tempu-tomak, inklui serbí iha sukursál, ka Betel.

 Komesa iha tinan 1976, haʼu iha priviléjiu atu serbí nuʼudar membru iha Komisaun ba Sukursál Taiwán maski nafatin halaʼo knaar nuʼudar misionáriu. Iha tinan 1981, haʼu no Wen-hwa hetan konvite atu serbí iha Betel, no haʼu kontinua serbí nuʼudar membru iha Komisaun ba Sukursál ba tinan barak. Agora tinan 60 liu ona husi tempu neʼebé haʼu foin foti pioneiru. Haʼu iha Taiwán ba tinan 50 liu ona, no besik tinan 50 ona haʼu hamutuk ho haʼu-nia feen neʼebé haʼu hadomi. Haʼu-nia belun Ian Brown serbí Jeová tempu-tomak iha neʼe toʼo nia mate iha 2013.

Iha haʼu-nia eskritóriu iha Taiwán, tinan 1997

 Haʼu no Wen-hwa hakaʼas an atu nafatin badinas ho ami-nia serbisu iha Betel, ami-nia kongregasaun lian Xinés, no iha serbisu haklaken. Ami agradese ba Jeová tanba buat sira-neʼe. Nia mak fó haʼu hakarak no kbiit atu serbí nia ho laran tomak bainhira haʼu sei joven, no nia kontinua halo ida-neʼe mai haʼu no Wen-hwa maski ami idade ona.

a Pioneiru espesiál mak ema neʼebé haklaken tempu-tomak, no prontu atu bá fatin naran deʼit neʼebé presiza ema atu hanorin Bíblia, baibain sukursál husi Testemuña ba Jeová mak deside fatin.

b Bele lee Bennett Brickell nia esperiénsia iha The Watchtower, 1 Setembru 1972.

c Karreta lian mak karreta neʼebé monta ho koluna hodi fó sai mensajen kona-ba Maromak nia Ukun, hodi ema husi dook mós bele rona.

d Atu haree irmaun-irmán sira haklaken iha Gulf Country, haree vídeo Haklaken iha fatin dook iha rai-Austrália.

e Bele lee Harvey no Kathleen Logan nia esperiénsia iha Livru Haklaken fulan-Janeiru 2021.