Maregne fa mahatrea soa ty maso o kananavio. Faie naho fa halegne agnate ty iegne ao reke, le mandefa onjam-peo ty ankamaroa’e, mba hahafantara iareo tie inogne iaby ty raha magnodidigne aze ey, le aia ho aia ty misy i raha rey. Miheregne amy iareo agne avao ty fagnàko i feo alefa’ey naho fa avy eo, le ty elagnela ty fotoagne ialà i feoy naho ty fotoagne iheregna’e ama’e agne ty ahafantara’e tie aia ho aia ty misy ty raha raike. Hay ty kananavy ila’e ohatse, ty magnambake tie mokegne sa voagne bey i biby kidikidy rei’ey, le amy ty alala ty falaky ty fikopakopa ty ela i bibỳ ty amantara’e aze.

 Dineho zao: Mamokatse feo mititititike an-doha i mpamoake feo ama’e aoy eo ty ankamaroa o kananavio, le aboa’e amy ty vava’e ndra amy ty oro’e. Mampiasa i sofi’e beỳ reke naho fa avy eo mba hitsanognagne soa ty fagnàko i feoy naho fa avy amy ze raha magnodidigne aze agne i feoy. I fagnàko’e ndra i feo miheregney ty magnampe aze hangalake sare an-tsaigne ty raha misy amy i magnodidigne azey ey. Hay o kananavio ty mamantatse tie aia ho aia ty toeragne misy ty raha raike, le manao akore ty haabo’e naho ty halavi’e miala boake ama’eo, ndra tie misy kananavy hafa mandefa feo ka aza ty agnila’e eo.

 Tena toko’e ho maregne soa ty kajikajy atao o kananavio naho fa mandefa feo sady naho fa mitsanogne ty iheregna i feoy ama’e agne reke. Naho diso kede zay, ndra tie agnarivo’e segondra avao aza, le va’e ho votsotse i raha hotsepahe’ey satria tara bey reke vaho izay avy agne. Ndra tie va’e ho eo amy ty 17 santimetatse amy i raha hotsepahe’ey eo ty misy aze, le lomay i rahay. Mirehake ty mpikaroke ila’e fa “hoe raha tsy mitombegne” tihoe ampahazato tapetrisa segondra ty fotoagne iheregna i feoy ama’e agne. Izay ty magnampe aze hahafantatse ty elagnelagne misy aze naho ty raha raike, sady tsy diso reke ndra tie raike milimetatse ndra latsake izay avao aza.

 Namboatse kobaigne elektronike afake mandefa feo naho mikajy ty iheregna i feoy ka o mpikarokeo, mba hagnampeagne o ndaty goao hangalake sare an-tsaigne ty raha magnodidigne aze. Magnampe o goao hiala amy ze raha aboabo va’e hidosy ty loha’e ka i kobaigney, agnisa izay ty sampan-katae mibahagne aloha’e eo. Hoe ty Brian Hoyle naho i Dean Waters, agnisa ty namboatse i kobaigney: “Nangalake tahake ty fahaia o kananavio mamantatse raha amy ty alala ty onjam-peo zahay naho fa namboatse o kobaigne iohoe.” Kobaigne kananavy moa ty tena itokavagne aze.

 Akore ty heve’o? Vokatse ty evolisiona vao ty fahaia o kananavio mamantatse raha amy ty alala ty onjam-peo, sa nisy namorogne?