“Amy ty tanàgne misy ahy, le kiraike ty ndaty latsake ty 25 taogne tsy hifoke sigara, ndra io sigara elektronike ndra i aze mahazatse rey.”​—Julia.

Hotrea’o amy ty lahatsoratse toy ato tie

•  Ino ty raha toko’e ho fanta’o?

•  Ino ty azo’o atao?

•  Akore ka ty amo o rongonio?

•  Ino ty raha rehafe ty ragne’o?

 Ino ty raha toko’e ho fanta’o?

•   Mamono o sigarao. Misy raha raike atao tihoe nicotine ty amo o sigarao ao. O raha iohoe ty mahavy o ndatio hiankin-doha ama’e. Izao ty rehafe ty Fikambanagne Ara-pahasalamagne raike a Etazonia agne: “Noho ty fifohagne sigara ty mahavy o ndatio ho tsiela mate naho hahazo aretegne.”

   “Mpanao échographie ty asako, le mateteke raho ro mahatrea sare mampiseho ty voka ty fifohagne o sigarao amy ty vata o marareo. Tena latsa raho naho fa nahatrea tie misy raha manentsegne aze ty lalan-drà o ndaty mpifoke sigarao. Mamiko ty fiaiko, le tsy hagnohatse hifoke sigara raho.”​—Theresa.

   Fanta’o vao? Misy raha simika 7 000 eo ho eo ty amo o sigarao ao sady magnoho-doza ty ankamaroa’e. Isan-taogne, le ndaty an-tapetrisa’e ty mate noho ty aretegne azo boake amo o sigarao.

•   Ze ndaty mifoke amy i sigara elektronikey, le mampilitse raha simike amy ty vata’e. Ty fampiasagne i sigara elektronikey, le hamparare ty rabontikagne naho hitarike amy ty fahafatezagne. Manahake o sigarao avao reke, le misy raha atao tihoe nicotine ty ao. Io ty mahavy ty ndaty raike hiankin-doha amo o sigarao. Izao ty rehafe ty taratasy raike mirehake miomba ty raha misy amo o sigarao ao: “O nicotine-io ty mikomandy ty say ty tanora raike mba hiankin-doha amy ty sigara hafa.”

   “Misy amy i raha rey naho andramagne le manahake o bombògneo ndra ty raha mamy hafa. Tea o ajajao naho o tanorao i raha mamy rey. Naho fa iareo boake magnandragne aze, le lia’e tsy midare ty voka-draty ho azo boake ama’e sasa.”​—Miranda.

   Fanta’o vao? Misy ranoranon-draha ty amo o sigara elektronikeo ao. Faie tsy rano tsotra avao io fa raha simike tena magnoho-doza mandeha amy i raboy agne.

 Ino ty azo’o atao?

•   Fantaro ty raha misy. Ko le avy le inoagne iaby ze raha rei’o. Ohatse, naho fa misy mirehake tie tsy magnoho-doza ty fifohagne sigara elektronike ndra ka mirehake iareo tie mampilamin-tsaigne ty fifohagne aze. Manoa fikarohagne manokagne, le mandrambesa fanapahan-kevetse am-pahendreagne mifagnarake amy ty raha misy.

   Toro lala ty Baiboly: “Mino ze rehake rei’e ze mbe tsy nandia fiaignagne, faie mandineke ty lia’e ty mahimbagne.”​—Ohabolana 14:15.

   “Naho irehe mandineke ty voka ty fifohagne sigara ndra o sigara elektronikeo, le ho trea’o iaby ty voka-draty azo boake ama’e fa tsy tihoe ‘hampifalefale’ arake ty rehafe o ndaty malazao ndra ty ragne’o mifoke aze io.”​—Evan.

   Saintsaigno zao: Tena sambatse vao ty tanora mifoke sigara ndra sigara elektronike? Hagnampe iareo ho vognogne hiatreke ty raha mampialy saigne iareo manomboke amy izao hatrake amy ty hoavy vao ty fanoa’e izay? Sa iareo mipay raha hoahy ty fiai’e?

•    Mipaliava fomba mete soa mba handreseagne o finekonekoagneo. Ty fanoagne raha mahasalama le fomba raike handreseagne o finekonekoagneo. Agnisa izay ty mikontragne ndra miharo amy ty ragnetse afake mampahery antikagne. Naho misy raha soa maromaro ifantoha ty sai’o, le tsy hahatsiaro ho mila mifoke sigara rehe.

   Toro lala ty Baiboly: “Mahakivy o ndatio ty finekoneko am-po’e ao, fa ty rehake mampahery ro mahafale ty fo’e.”​—Ohabolana 12:25.

   “Mieretseretse o ndatio tie ty fifohagne sigara ndra sigara elektronike ty hahavy iareo hilamin-tsaigne. Faie naho ty maregne le agnate ty fotoagne fohe avao ty ahavita’e izay faie vilie’e lafo agnate ty taogne maro ty voka’e. Maro ty fomba azo atao mba handreseagne ty fikorontagnan-tsaigne.”​—Angela.

   Saintsaigno zao: Inogne iaby ty fomba mete soa azo’o atao mba handreseagne ty fikorontagnan-tsaigne? Naho mipay fagnampeagne rehe, le henteo tihoe “Manontany Ny Tanora” le ty lahatsoratse tihoe “Inona no Hataoko mba Tsy Hanahy Be Loatra Aho?”

•    Mivognona hiatreke ty fitaona ty namagne. Va’e ho boake amy ty mpiara-mianatse ama’o zay ndra ty fihisagne atao’o. Agnisa izay ty filma hentea’o, ty dokam-barotse amo o telé-eo ao. Mateteke ka o teléo ro manoro fa raha soa sady mahafinaritse ty fifohagne sigara ndra o sigara elektronikeo.

   Toro lala ty Baiboly: “Ty ndaty matotse ... managne fahaiagne mandineke sady fa nampiofagnegne hagnambake ty soa amy ty raty.”​—Hebreo 5:14.

   “Tamy tie iraho mbe nianatse, le nagnaja ahy ty mpiara-mianatse amako noho iraho tsy nifoke sigara ndra sigara elektronike. Vao mainke niaro ahy aza iareo naho fa iraho nagnazava tamy iareo fa tsy hifoke sigara ndra sigara elektronike. Ndra tie ho hevere o ndatio ho hafahafa aza zay, le fiarovagne ty fampahafantara’o izay amy iareo.”​—Anna.

   Saintsaigno zao: Akore ty handresea’o ty fitaona ty namagne? Azo’o eretseretegne vao ty raha fa natao’o? Naho mipay fagnampeagne rehe, le henteo tihoe “Inona no Hataoko mba Tsy ho Voataona Haditra?” amy ty boke Manontany ny Tanora​—Torohevitra Mahasoa, Boky Faha-2, toko faha-15.

•   Filio soa ty ndaty hatao’o namagne. Naho mitovy ty fihevera’areo amy ty ragne’o o sigarao, le azo antoke fa tsy hieretseretse ty hifoke ka rehe.

   Toro lala ty Baiboly: “Ho hendre ze miarake amy ty hendre, faie hahatrea loza ze miragnetse amy ty tsisy saigne.”​—Ohabolana 13:20.

   “Tena magnampe ka ty miragnetse amy ty ndaty managne toetse soa, agnisa izay tihoe mahafehe tegna naho tsy mivalike. Naho fa trea’o tie misy voka’e soa amy ty fiaigna iareo ty fanagna iareo o toetse rehoe, le handrisike azo mba hitsikombe iareo ka zay.”​—Calvin.

   Saintsaigno zao: Mandrisike azo mba hanagne fomba fiaignagne malio naho mahasalama vao ty ragne’o maifitse azo? Sa iareo mandrisike azo mba hanao raha mifanohetse amy izay?

 Akore ka ty amo o rongonio?

 Ndaty maro ty mirehake fa tsy mampagnino ty mifoke rongony. Faie vande zay!

•   Ze tanora mifoke rongony le atahoragne hiankin-doha ama’e. Trea tamy ty fikarohagne natao fa naho fa ty ndaty raike mifoke rongony, le lia’e simba ty betro’e sady manjare tsy le misaigne soa sasa reke.

•   Izao ty rehafe ty Sampan-draharaha Mialy amy ty Rongony Naho Miandraikitse ty Fahasalamagne Ara-tsaigne a Etazonia agne: “Naho fa natao ty fikarohagne, le trea tie managne olagne amy ty fifandrambesagne amy ty hafa ty ndaty mifoke rongony, migafe iareo naho fa an-dakilasy agne, tsy mahavita magnatratse tanjogne amy ty fiaignagne naho tsy mahatsapa ho afa-po amy ty fiaignagne ka iareo.”

   “Ni-te hifoke rongony raho amy izay tsy le minekoneko. Faie naho fa nandineke raho le nitsapako tie vao maike hagnindra ty finekonekoako ty fifohagne rongony satria va’e hanjare hiankin-doha ama’e raho, ho lany vola, sady hisy voka’e amy ty fahasalamako ty fifohako aze.”​—Judah.